Pensioenactualiteiten Buitenlandse Zaken Den Haag, S. Jongbloed, Bestuursbureau ABP

2 Agenda Kerncijfers ABP Nieuw fiscaal Witteveenkader Nieuw financieel toetsingskader (nFTK) ABP Pensioenregeling 2015 Doorwerken na 65?

KERNCIJFERS ABP Pensioenactualiteiten BZ 3

Kerncijfers ABP (eind 2013 ) aantal deelnemers: 2,8 miljoen pensioenvermogen:€ 300 miljard pensioenverplichtingen:€ 283 miljard dekkingsgraad ca. 106% salarissom:€ 45 miljard premiegrondslag:€ 35 miljard premie inkomsten:€ 9,8 miljard pensioenuitkeringen:€ 8,8 miljard premie OP/NP 2014:21,6% (2013: 25,5%) 4

5 Financiële situatie: de dekkingsgraad bedragen in € mld eind 2012 eind nov 2014 belegd vermogen: pensioenverplichtingen: dekkingsgraad:97% 106% 102% rekenrente:2,4% 2,7% 2,0% dekkingsgraad = belegd vermogen pensioenverplichtingen rendement rekenrente levens- verwachting de dekkingsgraad is sterk afhankelijk van de rekenrente

NIEUW WITTEVEENKADER Pensioenactualiteiten BZ 6

Nieuw fiscaal Witteveen kader Max. opbouw ouderdomspensioen gaat van 2,15% naar 1,875% –voor middelloonregelingen met een hoge franchise (€ voor 2014) –ABP hanteert momenteel een lage franchise (€ voor 2014) verlaging fiscale ruimte pensioenopbouw per 2015 bedraagt ca. 14% (vanwege lager max. opbouw%), bovenop de versobering per 2014 van ca. 16% (hogere pensioenleeftijd en lager max. opbouw%) Aftopping pensioengevend inkomen € ,- 7

Gevolgen voor ABP regeling (2) 8 Pensioenopbouw daalt in totaal met bijna 20% door Witteveen I + II –van 2,05% naar 1,701% Bovendien gaat pensioenleeftijd van 65 naar 67 jaar –hierdoor daalt de waarde nieuwe pensioenaanspraken met ca. 11% Raakt vooral jongeren, die aan het begin van de opbouw staan –reeds opgebouwde aanspraken (ook van de actieven) blijven immers ongewijzigd

NIEUW FINANCIEEL TOETSINGSKADER Pensioenactualiteiten BZ 9

Elementen nFTK Beleidsdekkingsgraad  Herstelplan systematiek  Indexatie regels Premiestelling Stijgende levensverwachting Haalbaarheidstoets Prudent person beginsel (beleggingsbeleid) Overgangsrecht Lagere regelgeving 10

Herstelplan systematiek Huidig FTK minimaal vereist vermogen (MVV) is 104,2%  binnen 3 jaar naar MVV groeien vereist vermogen (VV) is ca. 125%  binnen 15 jaar naar VV groeien, inclusief nieuwe schokken o huidige parameters tav maximaal in te rekenen rendement nFTK minimaal vereist vermogen (MVV) is 104,2%  maximaal 5 jaar mag dekkingsgraad lager zijn dan MVV vereist vermogen (VV) is ca. 130%  binnen 10 jaar naar VV groeien  jaarlijks nieuwe 10-jaars periode o nieuwe, strengere parameters tav maximaal in te rekenen rendement 11

Indexatie regels Huidig ABP beleid indexatiestaffel als richtlijn: –bij dekkingsgraad lager dan 105% geen indexatie –tussen 105% en 135% gedeeltelijke indexatie –vanaf 135% volledige indexatie (100% loonindex) nFTK vermogen boven 110% wordt fictief ingezet voor structurele toekomstige indexatie, met de fictie dat dit volledig in aandelen wordt belegd (rendement 6,75%) dit komt ongeveer overeen met: dekkingsgraad waarboven volledige indexatie gegeven mag worden:  varieert in de tijd  verschilt per pensioenfonds 12 indexatie% = (dekgr – 110%) / 10

Effecten indexatieregels (indicatief) 13 nFTK: later en minder indexeren nFTK: later en minder indexeren Voorbeeld: stel dekkingsgraad = 115% en loonindex = 2,5% Huidig beleid ABP: indexatie = 1,1% (115% - 100%) / 135%  2,5% nFTK: indexatie = 0,5% (115% - 110%) / 10 Voorbeeld: stel dekkingsgraad = 115% en loonindex = 2,5% Huidig beleid ABP: indexatie = 1,1% (115% - 100%) / 135%  2,5% nFTK: indexatie = 0,5% (115% - 110%) / 10 indexatie bij hogere rentes

Regels omtrent inhaalindexatie Huidig FTK boven indexatie grens (bij ABP 135%) mag inhaalindexatie plaatsvinden voor zover dit niet leidt tot een dekkingsgraad lager dan indexatiegrens (135%) of vereist vermogen (ca. 125%) APB kan bij lage loonindex onder voorwaarden inhaalindexatie verlenen onder indexatiegrens nFTK boven nieuwe indexatie grens (bij ABP op dit moment ca. 135%) mag inhaalindexatie plaatsvinden voor 1/5 e van dekkingsgraad boven indexatiegrens, dus ter grootte van 14 (dekkingsgraad – 135%) / 5

Effecten inhaalindexatie (indicatief) 15 Voorbeeld: stel dekkingsgraad = 145% en indexatieachterstand is minimaal 10% Huidige ruimte: inhaalindexatie = 10% (145% - 135%) nFTK ruimte: inhaalindexatie = 2% (145% - 135%) / 5 Voorbeeld: stel dekkingsgraad = 145% en indexatieachterstand is minimaal 10% Huidige ruimte: inhaalindexatie = 10% (145% - 135%) nFTK ruimte: inhaalindexatie = 2% (145% - 135%) / 5 nFTK: omvang inhaalindexatie wordt minimaal nFTK: omvang inhaalindexatie wordt minimaal inhaalindexatie onder voorwaarden mogelijk bij lage loonindex Ruimte inhaalindexatie (bij benadering) dekgrhuidig ABPnFTK 135%0,0%0,0% 140%5,0%1,0% 145%10,0%2,0% 150%15,0%3,0% 155%20,0%4,0% 160%25,0%5,0%

nFTK: Goed en slecht nieuws nFTK pakt problemen (levensverwachting, instabiliteit) aan, maar kabinet lijkt door te schieten in de wens meer (nominale) zekerheid te bieden. Goed nieuws; meer stabiliteit door sturing op lange termijn Pensioen: minder kans op abrupte en forse verlaging Dekkingsgraad: stabieler door 12 maandsgemiddelde Premie: berekening op basis van verwacht rendement Slecht nieuws: Geen ruimte voor echt sturen op indexatie-ambitie Door stapeling van zekerheden geen waardevast pensioen Compenseren gemiste indexatie vrijwel onmogelijk Geen ‘macro-stabiliteit’ Meer regels leiden tot complex contract dat aan deelnemer niet meer uit te leggen is Complexiteit zal leiden tot hogere uitvoeringskosten (met name voor kleinere fondsen) Minder maatwerk mogelijk doordat overheid en toezichthouder meer op stoel van pensioenfondsbestuur gaan zitten 16

NIEUWE PENSIOENREGELING ABP Pensioenactualiteiten BZ 17

Inhoud onderhandelingsresultaat 2015 / 2016: belangrijkste wijzigingen (1) Doorvertaling Witteveen 2 (2015): –Lager opbouwpercentage –Aftoppen pensioengevend inkomen op €100K (m.u.v AAOP en VPL) Compenserende maatregelen: –OHT pensioengevend maken –Optimaliseren pensioenopbouw –Verbetering PP 2014: PP65-50% OP (risico gedekt) 2014: PP65+ 5/14 e OP (kapitaal gedekt) 2015: PP67-/PP67+70% OP (uitsluitend voor lage salarissen) 2015: PP 67+50% OP 2016: PP67+ 70% OP 2023 PP67-70% OP (en kapitaalgedekt) –Premieafdracht o.b.v. hoge franchise –Premieafdracht werknemer van 34% (2014) naar 32% (2015) naar 30% (2016) 18

Inhoud onderhandelingsresultaat 2015 / 2016: belangrijkste wijzigingen (2) Aansluiting pensioenregeling op 1ste pijler (AOW-WIA-ANW) door leeftijd van 65 jaar te wijzigen in AOW-leeftijd of 67 jaar (nog) Geen afspraken gemaakt over netto regeling pensioenopbouw boven euro Aanpassen regeling voorwaardelijk pensioen (VPL-regeling) –Versobering afgeleid van OP/NP Rekenleeftijd verschuift van 65 jaar naar 67 jaar Korting op basis “netto” effect Witteveen 2 –Totaal effect circa - 14% 19

DOORWERKEN NA 65? Pensioenactualiteiten BZ 20

Doorwerken na 65? 21 Pensioenleeftijd van 65 naar AOW-leeftijd Witteveen I + II leidt tot versobering pensioen Zelf pensioen regelen –Fiscale ruimte –Netto boven –Pensioen en hypotheek –Eigen moestuin?..

22 Vragen