Workshop basismonitoring Belgische offshore windmolenparken Thema 1: natuurlijke variabiliteit & gradiënten N. Vanermen & S. Degraer WINMON Workshop, Oktober 2014

Thema 1 - Inleiding Natuurlijke variabiliteit & gradiënten 2 Ecologische impact: hoe te bepalen? Definitie van de responsvariabele Verandering in respons als maat voor een impact Verandering in tijd? Verschil ten opzichte van een controle? Controlegebied Impactgebied versus Impactgebied (voor) versus Impactgebied (na)

Thema 1 - Inleiding Natuurlijke variabiliteit & gradiënten 3 Combinatie van beide: vergelijken van trends  klassieke BACI set-up VOOR: NA: CONTROLEGEBIED:IMPACTGEBIED: 5 vogels/km² (8/04/2000) 7 vogels/km² (20/05/2010) 2 vogels/km² (20/05/2010) 6 vogels/km² (8/04/2000)

Thema 1 - Inleiding Natuurlijke variabiliteit & gradiënten 4 Duidelijk lagere densiteit in het windparkgebied na de bouw van het park! Maar is dit het gevolg van de aanwezigheid van windmolens, of gewoon toeval??? Het ontbreken van betrouwbaarheidsintervallen laat niet toe om hier een statistische uitspraak over te doen Sleutelwoord is VARIATIE

Thema 1 - Inleiding Natuurlijke variabiliteit & gradiënten 5 Basisprincipe statistiek: bepalen van de KANS dat een waargenomen verandering (impact) al dan niet aan toeval te wijten is, en hiertoe is inzicht in de natuurlijke variatie onontbeerlijk Het meten van natuurlijke variabiliteit kan enkel door het uitvoeren van waarnemingen herhaald in subject, tijd en/of ruimte  representatieve steekproef  betrouwbare schatter (bvb. gemiddelde)  meten van variabiliteit Dit op zijn beurt brengt onvermijdelijk ‘ruis’ met zich mee: variabiliteit die niet noodzakelijk inherent is aan de respons-variabele zelf – en deze ruis moet zo veel mogelijk worden verklaard (≈ onderdrukt) door inclusie van de juiste co-variabelen

Thema 1 - Inleiding Natuurlijke variabiliteit & gradiënten 6 Samengevat: Y = BA + CI + BA:CI + ε ε klein houden door inclusie van voldoende co-variabelen  Smallere bertrouwbaarheidsintervallen / betere power  Minder kans op valse effecten (een verschil/verandering wordt foutief gedetermineerd als een impact-effect) Impact-term Ruis-term Respons

Thema 1 - Inleiding Natuurlijke variabiliteit & gradiënten 7 Ter illustratie:  Zonder inclusie van co-variabelen kan dit leiden tot het besluiten van een significante impact  Stel dat hoge dichtheid in controlegebied echter het gevolg is van intensieve visserij-activiteit is dit een ‘vals’ effect  Inclusie van visserij in model noodzakelijk voor een juiste interpretatie!

8 Thema 1 – Discussieronde: Wat zijn per ecosysteemcomponent de bronnen van natuurlijke variabiliteit die in toekomstige basismonitoring moet worden ingebouwd?

Voorbeeld: zeevogelmonitoring 9 Oorzaken van variatie in zeevogeldensiteiten: Seizoenaliteit Variatie tussen jaren Inshore-offshore gradiënt in zeevogelgemeenschap: afstand tot de kust bepaalt welke respons variabele moet gemeten worden! Turbine-funderingen: jacket funderingen bieden meer rust- en foerageeropportuniteiten  Meerjarig en jaarrond monitoringsprogramma in verschillende windparken

10 Mogelijke oorzaken (maar voorlopig minder onderzochte) van variatie: Veranderingen in de respons van zeevogels jegens de aanwezigheid van windparken – ‘gewenning’ Tidaal effect op aantallen zeevogels: mogelijk een waardevolle co- variable Is de inshore component wel voldoende onderzocht??  Thorntonbank herbergt de meeste offshore zeevogelsoorten, en bevindt zich op de grens van de verspreiding van meer inshore soorten zoals dwergmeeuw, grote stern en visdief (soortensamenstelling te catalogeren als ‘midshore’) Voorbeeld: zeevogelmonitoring