Het Vlaamse secundair onderwijs internationaal vergeleken Jeroen Lavrijsen Doctoraatsonderzoeker, HIVA - KU Leuven

Structuur secundair onderwijs Focus op twee kenmerken van het secundair onderwijs: – Leeftijd van ‘tracking’ (opsplitsing van leerlingen in onderwijsvormen) – Uitbouw van het beroepsonderwijs In Vlaanderen: – De facto opsplitsing van leerlingen op 12 jaar (schoolkeuze, optie-uren) – Masterplan: versterking oriënterende functie 1 ste graad (cf. domeinscholen)? – Vrij omvangrijk technisch en beroepsonderwijs 2

Andere landen, andere structuren Bron: 3

Andere landen, andere structuren Bron: 4

Omvang van het beroepsonderwijs In hogere cyclus secundair bijna overal onderverdeling algemeen <> beroepsgericht onderwijs Verschillen in omvang beroepsgericht segment: Bv. PIAAC 2012, subsample jarigen, beide ouders laagopgeleid: 5

Onderzoeksvraag “Hoe beïnvloeden deze kenmerken (leeftijd tracking, omvang beroepsonderwijs) de uitkomsten van verschillende groepen leerlingen, zowel op korte als op lange termijn?”  Vandaag komen drie soorten uitkomsten aan bod: 1.Schoolse vaardigheden 2.Risico op vroege schooluitval 3.Kansen op de arbeidsmarkt 6

Uitkomst 1: Schoolse vaardigheden Voor- en nadelen vroege opsplitsing -Voordeel: instructie afgestemd op niveau leerlingen -Máár: – Impact sociale achtergrond op studiekeuze – Concentratie leerproblemen ‘onderaan’ de waterval – Peer-effecten (?) – Rigiditeit 7

Empirisch: PISA-gegevens PISA 2012 (15-jarigen): wiskunde 8

Empirisch: PISA-gegevens PISA 2012 (15-jarigen), wiskunde (beperkt tot Westerse leden OESO) 9

Empirisch: PISA-gegevens Stand wetenschappelijk onderzoek (cf. review-artikel Van de Werfhorst & Mijs (2010), Achievement Inequality and the Institutional Structure of Educational Systems: A Comparative Perspective. Annual Review of Sociology, vol. 36: ): – vroege opdeling versterkt band tussen prestaties en sociale achtergrond – geen positief effect op gemiddelde prestaties PISA 2012 (15-jarigen), wiskunde (beperkt tot Westerse leden OESO) 10

Máár… PISA als maat voor succes secundair onderwijs? TIMSS 2011 (4e leerjaar)PISA 2012 (15-jarigen) 1.Singapore 2.South Korea2.Hong Kong 3.Hong Kong3.Taiwan 4.Taiwan4.South Korea 5.Japan 6.Flanders 7.Finland7.Netherlands 8.Netherlands8.Finland 11

TIMSS 2011 (4e leerjaar)PISA 2012 (15-jarigen) 1.Singapore 2.South Korea2.Hong Kong 3.Hong Kong3.Taiwan 4.Taiwan4.South Korea 5.Japan 6.Flanders 7.Finland7.Netherlands 8.Netherlands8.Finland Máár… PISA als maat voor succes secundair onderwijs?  Belang van ruimere context (sociaal, economisch, cultureel) + effect van basisonderwijs op de in PISA gemeten vaardigheden 12

 ‘Toegevoegde waarde’ secundair onderwijs bepalen  Niet PISA-resultaten zélf, maar het verschil tussen PISA en resultaten op een test afgenomen in het 4 e leerjaar gebruiken als indicatie voor ‘toegevoegde waarde’ secundair onderwijs ModelTest 4e leerjaarTest 15 jaarDomein# Landen 1.PIRLS 2001PISA 2006Reading23 2.PIRLS 2006PISA 2006Reading27 3.PIRLS 2006PISA 2009Reading30 4.PIRLS 2011PISA 2009Reading35 5.TIMSS 2007PISA 2006Math23 6.TIMSS 2011PISA 2009Math35 7.TIMSS 2007PISA 2006Science23 8.TIMSS 2011PISA 2009Science35 13

Vroege opdeling: geen of negatief effect op gemiddelde 40 PISA-punten ~ 1 leerjaar 14

Negatief voor zwakken, dubbelzinnig voor sterken 15

Conclusie eerste eindpunt Onze analyse bevestigt eerdere inzichten: Vooral zwakke en kansarme leerlingen verliezen bij vroege opdeling Geen ondubbelzinnig voordeel voor sterke leerlingen Resultaten gepubliceerd als: Lavrijsen J., Nicaise I New empirical evidence on the effect of educational tracking on social inequalities in reading achievement. European Educational Research Journal, vol. 14 Lavrijsen J., Nicaise I Educational tracking, inequality and performance. New evidence using a differences-in-differences technique. Research in Comparative and International Education (accepted) 16

Uitkomst 2: vroege schooluitval ‘Vroege schooluitval’ = geen diploma secundair Wat veroorzaakt schooluitval? -Onderwijsperspectief: “schooluitval = resultaat van onderpresteren en demotivatie” -Maar ook samenleving belangrijk Bv. “naar school gaan = geen inkomen verwerven”, relevant voor jongeren in arme gezinnen 17

Risico op vroege schooluitval Data: Labour Force Survey (2009), jongeren jaar 18

Belang diploma ouders: odds ratio 19

Verschillen tussen landen? 20

Verschillen tussen landen?  Model dat risico op schooluitval verklaart in termen van - diploma ouders - voor elk land tiental kenmerken van onderwijssysteem én van de samenleving 21

Beroepsonderwijs (hogere cyclus) werkt als v angnet  Rood resp. groen land: land waarin variabele 1 standaarddeviatie afwijkt van gemiddelde (ceteris paribus) 22

Vroege tracking versterkt impact sociale afkomst  Rood resp. groen land: land waarin variabele 1 standaarddeviatie afwijkt van gemiddelde (ceteris paribus) 23

Armoede is n efast voor onderwijskansen in sociaal zwakke milieus (sterkste effect)  Rood resp. groen land: land waarin variabele 1 standaarddeviatie afwijkt van gemiddelde (ceteris paribus) 24

Conclusie Conclusie: samenleving bepaalt mee onderwijsuitkomsten – maar het onderwijssysteem speelt zelf ook zijn rol Resultaten gepubliceerd als: Lavrijsen J., Nicaise I Social inequalities in early school leaving: the role of educational institutions and the socio-economic context. European Education (in press) 25

Uitkomst 3: arbeidsmarkt Beroepsonderwijs: essentieel voor integratie van sociaal kwetsbare jongeren op arbeidsmarkt Cf. PIAAC, jarigen, beide ouders laagopgeleid 26

Uitkomst 3: arbeidsmarkt Beroepsonderwijs: essentieel voor integratie van sociaal kwetsbare jongeren op arbeidsmarkt Cf. PIAAC, jarigen, beide ouders laagopgeleid 27

Analyse doorheen de loopbaan Maar wat op langere termijn? – Eisen arbeidsmarkt veranderen doorheen loopbaan (bv. technologie) – Omscholing vereist voldoende brede basis – Blijft beroepsonderwijs zijn waarde behouden?  Model dat nagaat hoe kansen op werk veranderen met de leeftijd, rekening houdend met gevolgde opleiding 28

Resultaat Resultaten gepubliceerd als: Lavrijsen J., Nicaise I Een sterke basisvorming voor duurzame kansen op de arbeidsmarkt. Over.werk (25) 29

Twee grote conclusies Belang van structuur onderwijssysteem, én belang van andere kenmerken van samenleving “Integratie en differentiatie”: beroepsonderwijs belangrijk als ‘vangnet’, maar liever niet té snel specialiseren – Minder goede leeromstandigheden in lager aangeschreven richtingen – Verhoogt kans op uitval sociaal zwakkere jongeren – Specifieke job leren belangrijk voor intrede op arbeidsmarkt, maar op lange termijn basisvaardigheden belangrijk Meer weten: – leren/ leren/ – 30