Vorm, beeld en maatschappij oud aardewerk op een nieuwe manier bekeken Winfred van de Put, 20 januari 2012.

Presentatie over: "Vorm, beeld en maatschappij oud aardewerk op een nieuwe manier bekeken Winfred van de Put, 20 januari 2012."— Transcript van de presentatie:

1 Vorm, beeld en maatschappij oud aardewerk op een nieuwe manier bekeken Winfred van de Put, 20 januari 2012

2 25 jaar één vorm: de lekyth

3 Lekythen = oliefles Geurige olie Gemaakt in Athene tussen 600 en 350 v.Chr. Overal in het middellandse en zwarte zeegebied gevonden Vaak als grafgift Hoe ik ermee begonnen ben

4

5

6 Masterthesis: Witgrondige lekythen

7

8

9 Corpus Vasorum Antiquorum

10 CVA: waarde materiaal Goed beeld ontwikkeling stijl en vormen Overzicht stand van wetenschap Maar: nauwelijks context

11 ook: aanleiding belangstelling in iconografie

12 Dan ga je je afvragen: Wat betekenen deze vazen, deze afbeeldingen? Wat willen we eigenlijk weten? Hoe kunnen we dat te weten komen?

13 Iconografie/iconologie Oud soort archeologie: de kunsthistorische Grote kennis van de klassieke tijd (geschiedenis, literatuur) Brede kennis van de kunst Hiermee de voorstelling in de tijd/cultuur proberen te plaatsen Vooral vanuit het gezichtspunt van de maker

14 Confrontatie veldwerk

15 Context! Belangrijkste verschil: context Daarmee ook: gebruik in plaats van productie

16 Wat proberen we te begrijpen? Eigenlijk, ‘de Griekse cultuur’, door middel van: Oud: de schilder (in huid kruipen van..) Nu: gebruiker (in graf: nabestaanden of dode) Het laatste houdt in: – Interpretatie kan per context verschillen – Iconografie was keuze van gebruiker en zegt dus iets over zijn wereldbeeld/waarden – Mooi èn lelijk zijn van belang

17 Dissertatie: Welke vragen? Wat waren de meest algemene thema’s? Hoe werden vazen met deze afbeeldingen gebruikt? Hoe en waarom veranderen de afbeeldingen? Wat zeggen thema’s en veranderingen over de Atheense cultuur?

18 Aanpak dissertatie ‘bottom-up’: eerst materiaal, dan conclusies Gegevens afgeleid van het Beazley Archive Database (15.000, 10.000 bruikbare) Chronologisch/stilistisch ingedeeld Daarna op vindplaats => functie Vervolgens onderwerpen Dan iconologische interpretatie Voor het hele bestaan van de vorm, ca. 600-350 v. Chr.

19 Wat nu met die lekythen? OnderwerpNormaalBij mij BetekenisVooral bij makerBij maker èn gebruiker ContextNauwelijks van belangVan groot belang MateriaalDe betere schildersAlles OnderwerpenSpecifieke onderwerpenAlles, juist de gewone DetailGedetailleerdGlobaal Doet vorm ertoeNeeJa Mens of systeemMensHet systeem ìn de mens

20 Vindplaatsen en functies Veel lekythen geëxporteerd: voor Athene (werkplaats, handelaars) functie export Veel in graven (in Athene en Attika): funerair Spaarzaam in database: dedicatie en huis Nader onderzoek: wel degelijk ook in huis en bij tempels, niet in alle perioden hetzelfde Hier de nadruk op grafgeschenk

21 Attika/Athene

22

23 ..en de stad

24 Verschil Athene/Attika 600-530 Belangrijk verschil drie gespecialiseerde werkplaatsen / niet-specialisten Specialisten in de Kerameikos, niet- specialisten in Attika Verschillen in kwaliteit en iconografie

25

26

27 Conclusies voor 570-530 Attika individualistischer, verheffen dagelijks leven tot herinneringsbeeld In Kerameikos grotere nadruk op ‘civic values’ (pratende mannen, omstanders, Panathenaea) Teken van een andere levenshouding

28 De zaak Herakles Gecompliceerde held: beetje dommekracht, maar ook: beschaving brengend In 520-500: bescheiden op lekythen, voornamelijk naar Sicilië geëxporteerd Nauwelijks in graven: 2 in Attika, 2 in de Kerameikos

29 Peisistratos & zn

30 Herakles als propaganda van Peisistratos? Tamelijk omstreden Geen directe bewijzen Maar wel: uitdrukking aristocratisch ethos Sicilië: kolonies, Grieken als ‘beschaving brengend’ (met enig geweld) Maar ook: tyrannieën Associatie met tyrannie te sterk om mee te identificeren

31 Na 490 echter: Herakles wèl in Kerameikos (en nog meer in Attika) Tijdens en na de oorlog met de Perzen: Herakles als verdediger cultuur Identificatie met Athene als ‘kampioen’ der Grieken tegen de Perzen

32 Toe-eigening (appropriation) Herakles voorbeeld toe-eigening door burgerij van aristocratisch thema Schering en inslag Voorbeeld: bewapening/afscheid krijger

33

34 Dank U voor uw aandacht!