Sociale zekerheid als recht versus armoedebestrijding Solidariteit tegen ongelijkheid Waarom een solidaire sociale zekerheid als antwoord op vijf ongelijkheden?

Presentatie over: "Sociale zekerheid als recht versus armoedebestrijding Solidariteit tegen ongelijkheid Waarom een solidaire sociale zekerheid als antwoord op vijf ongelijkheden?"— Transcript van de presentatie:

1 Sociale zekerheid als recht versus armoedebestrijding Solidariteit tegen ongelijkheid Waarom een solidaire sociale zekerheid als antwoord op vijf ongelijkheden?

2 een sociale zekerheid ‘voor de armen’ en niet ‘van de armen’(dixit De Wever): selectief, caritatief armoedebestrijdend en syteembevestigend of een sociale zekerheid ‘voor én van de werknemers’: universeel, solidair verzekerd basisrecht en emanciperend

3 Click to edit the outline text format Second Outline Level  Third Outline Level Fourth Outline Level  Fifth Outline Level  Sixth Outline Level  Seventh Outline Level  Eighth Outline Level  Ninth Outline LevelClick to edit Master text styles Second level Third level  Fourth level Fifth level 5 vaststellingen Sociale gradiënt in gezondheid. Doorheen hele samenleving, niet alleen de armsten

4 Dirk Van Duppen, huisarts Geneeskunde voor het Volk dirk.vanduppen@gvhv.be Copyright ©2001 BMJ Publishing Group Ltd. Chalmers, J. et al. BMJ 2001;323:967-968 sociale gradiënt in gezondheid “Deprivation, disease and death in Scotland: graphical display of survival of a cohort” Er is in de geneeskunde geen enkele andere risicofactor die zo zwaar weegt op mortaliteitscijfers dan de sociaal economische achteruitstelling

5 Health in an unequal world Michael Marmot. The Lancet 2006 -368:2081-94 Dirk Van Duppen, huisarts Geneeskunde voor het Volk dirk.vanduppen@gvhv.be Glasgow 1985 armen = - 7 jaar 2005 armen = - 12 jaar België: zonder diploma versus met hoger diploma Mannen leven 5 jaar minder lang Vrouwen kennen 25 jaar minder gezonde levensjaren (Bossuyt N, Socio-economic inequalities in health expectancy in Belgium. Public Health 2004; 118: 310.)

6 Sociale gradiënt in gezondheid doorheen hele samenleving, niet alleen de armsten

7 1. Sociale gradiënt in gezondheid doorheen hele samenleving, niet alleen de armsten (Sociale ongelijkheid => ongelijkheid in gezondheid) 2. Ongelijkheid in gezondheidszorg: scheve risicoverdeling: 10% van de bevolking consumeert 75% van de zorg 5 vaststellingen

8 Ongelijkheid in gezondheidszorg: scheve risicoverdeling: 10% van de bevolking consumeert 75% van de zorg Twee stellingen 1. Solidariteit gezonden -> zieken actieven -> niet-actieven rijk -> arm 1. Gezondheidzorg als basisrecht Solidariteit = beste medicijn - Zorg ≠ koopwaar =>

9 Solidariteit Inkomstenzijde: sterkste schouders dragen zwaarste lasten, ieder naar vermogen Uitgavezijde: verdeling naar wie het meeste nodig heeft, ieder naar behoeften

10 Gezondheidszorg als basisrecht vereist drie stappen: 1. vertrekken van reële behoeften 2. gebruik maken van de meest (kosten)- effectieve zorg 3. de middelen te verdelen volgens wie het meest nodig heeft én niet volgens wie het meeste kan betalen (koopkracht) of er het meeste aan kan verdienen (winstjacht)

11 Click to edit the outline text format Second Outline Level  Third Outline Level Fourth Outline Level  Fifth Outline Level  Sixth Outline Level  Seventh Outline Level  Eighth Outline Level  Ninth Outline LevelClick to edit Master text styles Second level Third level  Fourth level Fifth level Sociale gradiënt in gezondheid doorheen hele samenleving, niet alleen de armsten Ongelijkheid in gezondheidszorg: scheve risicoverdeling: 10% van de bevolking consumeert 75% van de zorg Click to edit Master text styles Second level Third level Fourth level Fifth level 5 vaststellingen 3. Negatieve impact op gezondheid door ongelijkheid > absolute armoede

12

13

14

15 Psychosociale stress t.g.v. ongelijkheid & de relatieve en absolute meerwaardegroei Marmot/Wilkinson citeren in hun artikel in de BMJ (2001;322:1233–6) over de impact van ongelijkheid op gezondheid en welzijn Karl Marx uit ‘Loonarbeid en Kapitaal’: “Een huis mag groot zijn of klein, zolang de huizen die er om heen staan ook klein zijn, bevredigt het alle maatschappelijke eisen die men aan een huis stelt. Zodra echter naast het kleine huis een paleis verrijst, krimpt het kleine huis tot een hut ineen. Het kleine huis bewijst nu dat zijn inwoner geen of maar heel weinig eisen te stellen heeft. En het mag in de loop van de beschaving ook nog zozeer in de hoogte schieten, wanneer het naburige paleis in dezelfde of in nog groter mate in de hoogte schiet, zal de bewoner van het naar verhouding kleine huis zich tussen zijn vier muren steeds onbehagelijker, onbevredigder, gedrukter voelen.”

16 Marx gaat nog een stukje verder Vervolg uit ‘Loonarbeid en kapitaal’: “Een merkbaar toenemen van het arbeidsloon veronderstelt een snelle groei van het productieve kapitaal. De snelle groei van het productieve kapitaal veroorzaakt een even snelle groei van de rijkdom, van de luxe, van de maatschappelijke behoeften en van het maatschappelijke genot. Ofschoon dus de genietingen van de arbeiders gestegen zijn, is de maatschappelijke bevrediging, die zij verschaffen, verminderd in vergelijking met de toegenomen genietingen van de kapitalist, die onbereikbaar zijn voor de arbeider, in vergelijking tot de stand van ontwikkeling van de maatschappij in het algemeen. Onze behoeften en genietingen komen voort uit de maatschappij, wij meten ze daarom aan de maatschappij. Wij meten ze niet aan de voorwerpen van hun bevrediging. Juist hun maatschappelijk karakter maakt ze betrekkelijk.”

17 Dorling et al. 335 (7625): 873. (2007) “Inequalities seem to be most damaging to health during working adult ages.”

18 Wijzigende arbeidsomstandigheden hebben impact op zowel toenemende ongelijkheid als op gezondheid flexibiliteit↑ ~  arbeidsprotectie↓ +  loonkost↓ +  productiviteit ↑ + aandeel lonen/ nat.inkom. ↓ arbeid->kapitaal ongelijkheid↑ gezondheid↓

19 Click to edit the outline text format Second Outline Level  Third Outline Level Fourth Outline Level  Fifth Outline Level  Sixth Outline Level  Seventh Outline Level  Eighth Outline Level  Ninth Outline LevelClick to edit Master text styles Second level Third level  Fourth level Fifth level Sociale gradiënt in gezondheid doorheen hele samenleving, niet alleen de armsten Ongelijkheid in gezondheidszorg: scheve risicoverdeling: 10% van de bevolking consumeert 75% van de zorg Negatieve impact op gezondheid van ongelijkheid > absolute armoede 4. Extreem scheve vermogensverdeling door rijkste percentiel 5 vaststellingen

20 De kloof in België Iedere rechtvaardigere herverdeling komt ten goede aan 8O% van de bevolking 10%

21 De kloof in België 10%

22 Rijkste percentiel

23

24 Iedere rechtvaardigere herverdeling komt ten goede aan 8O% van de bevolking

25 Verdeling Vermogens 1984 ->1994 Iedereen levert in, behalve de 20% rijkste, zij worden rijker 1984 1994 1984 1994 1984 Rechtvaardige solidariteit = geen solidariteit in de armoede (onderaan), wel transfer van zeer rijk(bovenaan) naar niet-rijk(rest)

26 Miljonairtaks van 1% > 1 miljoen € = zeer kleine stap…

27 Miljonairtaks van 1% > 1 miljoen € = zeer kleine stap, voor zeer weinige…

28 Miljonairtaks van 1% > 1 miljoen € = zeer kleine stap, voor zeer weinige… maar met zeer groot effect voor zeer velen

29 Click to edit the outline text format Second Outline Level  Third Outline Level Fourth Outline Level  Fifth Outline Level  Sixth Outline Level  Seventh Outline Level  Eighth Outline Level  Ninth Outline LevelClick to edit Master text styles Second level Third level  Fourth level Fifth level Sociale gradiënt in gezondheid doorheen hele samenleving, niet alleen de armsten Ongelijkheid in gezondheidszorg: scheve risicoverdeling: 10% van de bevolking consumeert 75% van de zorg Negatieve impact op gezondheid van ongelijkheid > absolute armoede Extreem scheve vermogensverdeling door rijkste percentiel 5. Universeel herverdelend effect: zonder sociale zekerheid en fiscale herverdeling zou > 40% van de Belgen onder de armoedegrens leven 5 vaststellingen

30 Sources: Fritzell en Ritakallio 2004 using Luxembourg Income Study data, CSDH Nordic Network

31 Click to edit the outline text format Second Outline Level  Third Outline Level Fourth Outline Level  Fifth Outline Level  Sixth Outline Level  Seventh Outline Level  Eighth Outline Level  Ninth Outline LevelClick to edit Master text styles Second level Third level  Fourth level Fifth level gevolgen Sociale gradiënt in gezondheid doorheen hele samenleving, niet alleen de armsten Ongelijkheid in zorgbehoeften – scheve risicoverdeling Negatieve impact op gezondheid van ongelijkheid > absolute armoede Extreem scheve vermogensverdeling door rijkste percentiel Universeel herverdelend effect van de sociale zekerheid GeenWel (selectief) armoedebeleid universele sociale zekerheid armoede bestrijdingongelijkheid bestrijding solidariteit in de armoede, tussen arm en rest v/d samenleving ‘solidariteit’ van de rijksten, tussen heel rijk en rest v/d/ samenleving liefdadigheidverzekerd basisrecht systeem bevestigend emanciperend 5 vaststellingen =>