Hoofdstuk 10 : Van DNA tot eiwit

Presentatie over: "Hoofdstuk 10 : Van DNA tot eiwit"— Transcript van de presentatie:

1 Hoofdstuk 10 : Van DNA tot eiwit
De code van het leven

2 Het centraal dogma DNA RNA eiwit informatie boodschapper functie
replicatie DNA informatie transcriptie RNA boodschapper Translatie (vertaling) eiwit functie

3

4 De genetische code 20 aminozuren 4 letters DNA Eiwit
Nucleotidesequentie 4 letters Eiwit Aminozuursequentie 20 aminozuren GENETISCHE CODE RNA en ribosomen 1 nucleotide voor 1 aminozuur? Maar vier codes = te weinig! 2 nucleotiden voor 1 aminozuur? 42 = 16 codes = te weinig! 3 nucleotiden voor 1 aminozuur?  43 = 64 codes = genoeg (teveel)

5 De genetische code 20 aminozuren 4 letters DNA Eiwt
Nucleotidesequentie 4 letters Eiwt Aminozuursequentie 20 aminozuren GENETISCHE CODE Het DNA-alfabet van 4 letters vormt drieletterige woorden (=tripletten) Elk woord (triplet) zal door de ribosomen vertaald worden in 1 AZ Vb: AAA staat voor het aminozuur phenylalanine GCC staat voor het aminozuur glycine …… Elk AZ heeft meerdere woorden (tripletten) die ervoor coderen (de genetische code is degeneratief) Vb: Er zijn twee woorden voor serine (ACT en GCT) Andere hebben er zelfs zes (vb.: leucine)

6 De genetische code 20 aminozuren 4 letters DNA Eiwt
Nucleotidesequentie 4 letters Eiwt Aminozuursequentie 20 aminozuren GENETISCHE CODE Een triplet op het DNA = codogen Slechts 2 % van het DNA codeert voor eiwitten  Functie van de rest: ???? De genetische code is: Universeel Degeneratief Ongelooflijk eenvoudig

7 De genetische code 1 startcodon 3 stopcodons
Zie ook:

8 DNA-transcriptie DNA  messenger RNA (mRNA) RNA: RNA-polymerase:
Ribose ipv Deoxyribose Uracyl ipv Thymine RNA-polymerase: Bouwt RNA op basis van DNA Op basis van complementariteitsregels 5’  3’ Start? Controle? Meerdere RNA-polymerase kunnen tegelijkertijd één gen kopiëren Triplet op RNA = codon mRNA  cytosol langs de kernporiën

9 DNA-transcriptie 5’ 3’ 3’ 3’ 5’ 5’

10 Translatie De werkpaarden van de translatie: Het ribosoom:
Bestaat uit een groot deel en een klein deel Opgebouwd uit eiwit en RNA (rRNA)

11 Translatie De werkpaarden van de translatie: Het ribosoom Het t-RNA:
Vertaalt nucleotide-code in het gepaste eiwit Voor elk codon is er een apart t-RNA Klaverbladstructuur met: Bindingsplaats voor AZ Anticodon: complementair aan het codon van het AZ dat aan dit tRNA hangt

12 Translatie De werkpaarden van de translatie: Het ribosoom Het t-RNA
Aminoacyl-tRNA-synthetasen Koppelen het juiste AZ aan het juiste tRNA

13 Translatie 1 2 Het proces:
Klein stuk van ribosoom + start tRNA gaan op zoek naar startcodon (AUG) Bij startcodon: koppeling groot en klein stuk van ribosoom Ribosoom heeft twee plaatsen: P-plaats: van proteïne A-plaats: van aminozuur Start tRNA zit nu in P-plaats 1 2

14 Translatie 3 4 5 6 Het proces:
Het correcte tRNA nestelt zich in de A-plaats De peptide-binding wordt gevormd Het tRNA uit de P-plaats gaat weg, de groeiende eiwitketen zit nu op het tRNA in de A-plaats Het ribosoom verschuift 3 nucleotiden naar de 3’ kant Het t-RNA met de groeiende eiwitketen zit nu in de P-plaats De A-plaats is nu terug vrij Het proces wordt herhaald tot in de A-plaats een stopcodon verschijnt 4 5 6

15

16 Translatie 10 9 8 Het proces:
Als er een stopcodon verschijnt in de A-plaats stopt de translatie De eiwitketen wordt losgekoppeld van het tRNA en Het groot en klein stuk van het ribosoom lossen ook het mRNA 10 9 8

17 Translatie Zie ook: Hier vind je een animatie van het hele transcriptie- en translatieproces

18 Eiwitstructuur Primair: opeenvolging van de AZ
Secundair: α-helix en β-plaat Tertiair: gehele 3D-structuur van het eiwit Quaternair: verschillende tertiaire structuren (ewitketens) samen