College 2: Autosegmentele fonologie

Presentatie over: "College 2: Autosegmentele fonologie"— Transcript van de presentatie:

1 College 2: Autosegmentele fonologie
eerste uur: beknopte geschiedenis van de fonologie foneem beschreven als bundel distinctieve kenmerken tweede uur: problemen met de representaties (extra: informatie zoeken)

2 Diachrone taalkunde vs. Synchrone taalkunde
19e eeuw: vooral diachrone taalkunde opstellen van klankwetten voorbeeld MNed. Rijmpaar: lief - schrijf Voorloper synchrone taalkunde: Baudouin de Courtenay ( ) introduceerde foneem (fonologische oppositie) tak - dak

3 Diachrone taalkunde vs. Synchrone taalkunde
Ferdinand de Saussure (1916): Cours de Linguistique Générale introduceerde verschil langue parole systeem gebruik (fonologie) (fonetiek)

4 Structuralisme 1928: Congres in Den Haag
Fonologie als wetenschap geïntroduceerd Praagse school: Structuralistische taalkunde Nikolas Trubetzkoy & Roman Jakobson (russen) Van Wijk (nederlander) Sapir; Bloomfield (amerikanen)

5 Structuralisme bilabial labiodental dental alveolar postalveolar retroflex palatal velar uvular pharyngeal glottal plosive              nasal        trill    tap or flap   fricative                       lateral fricative   approximant (w)      lateral approximant     1947: Kenneth Pike introduceert IPA, maakt nauwkeurige transcripties mogelijk

6 Structuralisme 1949: Roman Jakobson
foneem is niet een ondeelbaar geheel (zoals de ermee corresponderende klank), maar de som van de fonologisch relevante eigenschappen van een klank

7 Bundle Distinctive Features
+son +cons -syl +cor +nas -cont voice

8 Generatieve Taalkunde
Standaardwerk fonologie: N. Chomsky & M. Halle (1968) The Sound Pattern of English, Harper & Row, New York. (onterechte?) kritiek op structuralisme: taxonomisch Doel: verklaring voor wat het verschijnsel menselijke taal inhoudt Middel: opstellen van generatieve grammatica’s

9 Generatieve Grammatica’s
Grammatica = beschrijving van het taalsysteem van de individuele gebruiker; beschrijving van wat sprekers van een taal (vaak onbewust) van die taal weten Generatief = systeem van expliciete regels

10 UG (Universele Grammatica)
Aanname Generatieve Taalkunde: Grammatica’s zijn gedeeltelijk aangeboren UG is aangeboren gedeelte Mensen ontwikkelen hun taalsysteem op basis van UG plus de leerfase Generatieve Taalkunde wil het aangeboren taalvermogen beschrijven

11 Hypotheses over mogelijke grammatica’s
Probleem: soms kan een beschrijving van een fonologisch proces op verschillende manieren Daarom moeten hypotheses worden opgesteld over mogelijke grammatica’s met als doel het aantal ogenschijnlijk correcte grammatica’s drastisch te reduceren: UG-hypotheses

12 Voorbeeld UG-hypothese
Beknoptheidseis meest beknopte/best generaliserende beschrijving is UG-beschrijving argument: kind maakt generalisaties stade i.p.v. stond loopte i.p.v. liep dus: ‘ n wordt labiaal voor labiaal’ is beter dan ‘n wordt m voor m, n wordt m voor p, n wordt m voor b’

13 UG-Hypothese Localiteitseis inkoop wel: :] niet :]
locaal geformuleerde regel beter dan niet locaal geformuleerde regel

14 Bundle Distinctive Features
+son +cons -syl +cor +nas -cont voice Wat betreft de representatie aanvankelijk weinig verschil tussen generativisten en structuralisten

15 Fasen in de Generatieve Fonologie
: lineaire fonologie (SPE) de best generaliserende regel is de UG-regel Focus op regelsysteem

16 Fasen in de Generatieve Fonologie
: lineaire fonologie (SPE) de best generaliserende regel is de UG-regel : non-lineaire fonologie Focus op regelsysteem Focus op representaties

17 Fasen in de Generatieve Fonologie
: lineaire fonologie (SPE) de best generaliserende regel is de UG-regel : non-lineaire fonologie 1993-heden: constraint-based phonology; laboratory phonology Focus op regelsysteem Focus op representaties

18 Lineaire vs. Non-lineaire Fonologie
: lineaire fonologie (SPE) eenvoudige representaties; ingewikkelde regels/regelordening : non-lineaire fonologie ingewikkelde representaties; eenvoudige beregeling processen Focus op regelsysteem Focus op representaties

19 Waarom non-lineaire aanpak?
Reden: sommige procesbeschrijvingen voldeden niet aan de gestelde UG-criteria sommige processen waren helemaal niet te beschrijven

20 Probleem 1: Overlap toontalen: toonhoogteverschillen distinctief
Chinees: ma High tone: moeder High rising tone: hennep Falling rising tone: paard High falling tone: feeks vgl. Limburgs strot/straat Ned. dag/dag

21 Probleem 1: Overlap Beschrijving downdrift in toontalen H L H L H L

22 Probleem 1: Overlap Beschrijving downdrift in toontalen H  !H / F,L
H L H L H L conjunctie verdacht gemiste generalisatie

23 Probleem 1: Overlap Beschrijving downdrift in toontalen H  !H / F,L
Oplossing: F = HL R = LH regel wordt nu: H  !H / L nieuw probleem: 1 segment 2 waardes

24 Absolute Slicing Hypothesis
Feature bundels kennen geen ordening; geen structuur; geen overlap /p/ -son +cons -syl -+cor -nas -cont voice // +son -cons +syl -cor -nas +cont voice /n/ +son +cons -syl +cor +nas -cont voice Affricaten: Zeit, Pferd, Church [delayed release] 2 waardes [continuant]

25 Bundle Distinctive Features
/ts/ -son +cons -syl +cor -contin +contin voice vgl. [H tone; L tone]

26 Probleem 2: Localiteit Vocaalharmonie
Turks ev + im/um  evim ‘mijn huis’ gul + im/um  gulum ‘mijn roos’ [rond]

27 Probleem 2: Localiteit Vocaalharmonie
Turks ev + im/um  evim ‘mijn huis’ gul + im/um  gulum ‘mijn roos’ Hongaars yl + ynk/unk  ylynk ‘wij zitten’ hoz + ynk/unk  hozunk ‘wij brengen’ [rond] [back]

28 Probleem 2: Localiteit Vocaalharmonie
Turks ev + im/um  evim ‘mijn huis’ gul + im/um  gulum ‘mijn roos’ Hongaars yl + ynk/unk  ylynk ‘wij zitten’ hoz + ynk/unk  hozunk ‘wij brengen’ Igbo oz + oro  ozoro ‘hij deed’ d + oro  dr ‘hij trok’ [rond] [back] [tense]

29 Vocaalharmonie Kindertaal oma  [ama] Poppy  [pipi]

30 Probleem 2: Localiteit Vocaalharmonie
Turks ev + im/um  evim ‘mijn huis’ gul + im/um  gulum ‘mijn roos’ SPE-regel V  [ rond] / V C + [ rond] regel goed, maar onbevredigend: noemt irrelevante C regel drukt niet het inzicht uit dat C’s voor dit proces irrelevant zijn

31 Probleem 3: Toonstabiliteit
Reduplicatie in Etsako (Luganda): o w a ‘huis’ H L

32 Probleem 3: Toonstabiliteit
Reduplicatie in Etsako (Luganda): o w a o w a + o w a ‘ieders huis’ H L H L H L

33 Probleem 3: Toonstabiliteit
Reduplicatie in Etsako (Luganda): o w a o w a + o w a  o w o w a H L H L H L H H L moet zijn: R

34 Oplossing Toonstabiliteit
Oplossing Goldsmith (1976): toon autonoom feature (uit de bundel losgemaakt) segment o w a o w a [tone] H L H L

35 Oplossing Toonstabiliteit
Oplossing Goldsmith (1976): toon autonoom feature (uit de bundel losgemaakt) segment o w o w a [tone] H L H L

36 Oplossing Toonstabiliteit
Oplossing Goldsmith (1976): toon autonoom feature (uit de bundel losgemaakt) segment o w o w a [tone] H L H L

37 Oplossing Toonstabiliteit
Oplossing Goldsmith (1976): toon autonoom feature (uit de bundel losgemaakt) segment o w a o w a o w o w a [tone] H L H L H L H L 

38 Autonome features Als [tone] autonoom kan zijn, dan ook [contin]
segment ts [continuant] - +

39 Autonome features Als [contin] autonoom kan zijn, dan ook [nasal]
segment b  n [nasal] +

40 Autonome features Volgende stap: alle features autonoom (Model Sagey) oplossing problemen mbt overlap; localiteit; toonstabiliteit [back] [vel] [cor] [stri] [ant] [lat] [contin] [vce] [son] [spr.gl] [syl] [nas]

41 Extra Informatie zoeken

42 Informatie zoeken Internet Algemeen Google: www.google.nl
Google scholar

43 Informatie zoeken Internet Literatuur WebOPC www.rug.nl - bibliotheek
BNTL - bibliotheek – elektronische bestanden – geesteswetenschappen – BNTL ROA (Rutgers Optimality Archive) Web-SLS (artikelen van studenten) via – ww.google.com of

44 Informatie zoeken Internet
Algemeen Joint European Website for Education in Language and Speech Website MIT-abstracts Taalverwerving Netwerk Eerste Taalverwerving

45 Informatie zoeken Internet Universiteitsbibliotheek www.ub.rug.nl
PICARTA; electronische tijdschriften bekijken via Ebsco (electronic journals)

46 Informatie zoeken Taalverwerving
CHILDES/BIB: ter inzage op 1e verdieping UB (ubic J ) CHILDES CDROM

47 Informatie zoeken UB Letterenzaal 4e verdieping
Algemene Taalwetenschap links achterin ( ) Algemeen The Handbook of Linguistics ulet 005D 086 The Handbook of Language Variation and Change ulet 023D 044

48 Informatie zoeken UB Letterenzaal 4e verdieping
Fonologie & Fonetiek (009) The Handbook of Phonological Theory ulet 009D 041 The handbook of Phonetic Science ulet 009D 047

49 Informatie zoeken UB Letterenzaal 4e verdieping
Nederlands fonologie & morfologie (380)

50 Informatie zoeken UB Letterenzaal 4e verdieping
Eerste Taalverwerving (020) The Handbook of Child Language (Ritchie) ulet 020D 027 The Handbook of Child Language (Fletcher) ulet 020D 019

51 Informatie zoeken UB Tijdschriftenzaal 2e verdieping (verouderde informatie) Eerste Taalverwerving First Language TB 3662 Child Development TB 4483 Taal Studia Linguistica TB 5090 (o.a. first/second language acquisition) Word (journal of the international linguistic association) TB 5197 Language and Speech TB 73

52 Informatie zoeken UB Tijdschriftenzaal 2e verdieping (verouderde informatie) Fonologie & Fonetiek Phonetica (international journal of phonetic science) TB 4074 verwijzing naar Child Language Update Journal of the International Phonetic Association TB 1501: vooral over klanken, etc.

53 Informatie zoeken Journals Phonology; Journal of Phonetics; First Language; Journal of Speech and Hearing Research; Journal of Speech and Hearing Disorders; Infant Behaviour and Development; Journal of Child Language; Clinical Linguistics and Phonetics; Journal of Communication Disorders; Child Language Teaching and Therapy; Language; Speech and Hearing Services in Schools

54 Informatie zoeken Dissertaties, leerboeken kindertaal Fikkert, Levelt, Nouveau, Beers, van der Linde, Taelman, Smith, Dinnsen, Gierut, Barlow, Gillis, Schaerlakens, Frijn en de Haan