Nederlands buiten de Lage Landen

Presentatie over: "Nederlands buiten de Lage Landen"— Transcript van de presentatie:

1 Nederlands buiten de Lage Landen
En de zustertaal van het Nederlands: het Afrikaans

2 Verder lezen “Nederlands buitengaats. Nederlandse leenwoorden in vreemde talen; Nederlands in Indonesië en in Noord-Amerika”. In: J.W. de Vries e.a., Het verhaal van een taal. Negen eeuwen Nederlands, Amsterdam, 1993, “Tropisch Nederlands. Pidgins en creooltalen; Afrikaans. Petjok; Surinaams Nederlands”. In: J.W. de Vries e.a., Het verhaal van een taal. Negen eeuwen Nederlands, Amsterdam, 1993, “Het Nederlands buiten Nederland en Vlaanderen”. In: Het Nederlands vroeger en nu, Leuven/Voorburg, 2005,

3 Inleiding Taalbeleid

4 De Nederlandse Taalunie
“De Nederlandse Taalunie is een beleidsorganisatie waarin Nederland, Vlaanderen en Suriname samenwerken op het gebied van het Nederlands. De belangrijkste werkterreinen zijn: de Nederlandse taal zelf, het Nederlands in digitale toepassingen, onderwijs in en van het Nederlands, literatuur en leesbevordering, en de positie van het Nederlands in Europa en in de wereld.”

5 De Nederlandse Taalunie
“Meerjarenbeleidsplan Zo weinig mogelijk drempels voor gebruikers van de Nederlandse taal is de missie van de Taalunie voor het huidige beleid. Enkele accenten hierin zijn: de behoeften van doelgroepen zoals overheid, onderwijs, bedrijfsleven vormen het vertrekpunt van het 'denken en werken' binnen de Taalunie; de Taalunie streeft naar het behoud en het versterken van het Nederlands als taal die gebruikt kan worden in alle domeinen en in alle sociale situaties; de Taalunie ontwikkelt zich tot een centrum van kennis en informatie over de Nederlandse taal; bundelen, ontwikkelen, onderhouden en ontsluiten zijn kernwoorden; de Taalunie moedigt ontmoeting en uitwisseling aan tussen deskundigen uit Nederland, Vlaanderen en Suriname, vooral op het gebied van onderwijs, literatuur en leesbevordering; de Taalunie zet een helder en duidelijk communicatiebeleid uit met aandacht voor het debat over maatschappelijk belangrijke taalkwesties; er is een bescheiden extra budget beschikbaar voor nieuwe activiteiten op het terrein van het onderwijs Nederlands.”

6 De Nederlandse Taalunie
Nederlands in het buitenland Taaluniecentrum Nederlands als Vreemde Taal Steun aan neerlandistiek in het buitenland Zomercursussen in Nederland en Vlaanderen Nederlands in de Europese Unie

7 Discussie Moet de Nederlandse Taalunie het Afrikaans ondersteunen?

8 Inleidend Nederland: belangrijke koloniale macht
Hoe komt het dat er buiten Nederland relatief weinig Nederlands wordt gesproken?

9 Inleidend Nederland: belangrijke koloniale macht
Hoe komt het dat er buiten Nederland relatief weinig Nederlands wordt gesproken? Winst maken op de eerste plaats Nederlands pas gepropageerd als andere talen al verankerd waren als lingua franca

10 Nederlandse leenwoorden in vreemde talen

11 Frans, Duits, Russisch Afmeren Bakboord Matrose Fracht Buj Sjtirbort

12 Frans, Duits, Russisch Afmeren Bakboord Matrose Fracht Buj Sjtirbort
Amarrer Bâbord Matroos Vracht Boei Stuurboord De scheepvaart!

13 (Amerikaans) Engels Dope Booze Brandy Cookie Pancake Waffle Sleigh
Scate Landscape

14 (Amerikaans) Engels Dope Booze Brandy Cookie Pancake Waffle Sleigh
Scate Landscape Vgl. indopen, saus Buizen (14de eeuw) Brandewijn Koekje, koekie Pannenkoek Wafel Slee Schaats Landschap

15 Nieuw-Nederland Sinds 1614: Nieuw-Nederland 1625: °Nieuw-Amsterdam
1674: gebied overgedragen aan de Engelsen in ruil voor Suriname

16 Japans Biiru Buriki Bisuketto Inki Masuto Ranpu Tarappu

17 Japans Biiru Buriki Bisuketto Inki Masuto Ranpu Tarappu Bier Blik
Beschuit Inkt Mast Lamp Trap

18 NL - Japan 17de eeuw --- Deshima
Nederlanders tot 1854 enige westerlingen die zaken mochten doen met Japan Rankaku: Nederlandkunde = westerse wetenschap en technologie

19 Indonesisch Adpertensi Agresif Amplop Anprah Necis Amtenar Partai Dah
Toh Westernisasi

20 Indonesisch Adpertensi Agresif Amplop Anprah Necis Amtenar Partai Dah
Toh Westernisasi Advertentie Agressief Envelop Aanvraag Netjes Ambtenaar Partij Dag Toch

21 Indonesisch > Maleis Bahasa Indonesia (de Inonesische taal)
5000 Nederlandse leenwoorden

22 Nederlands buiten de Lage Landen

23 Mengtalen Pidgintalen Creooltalen

24 Negerhollands De Maagdeneilanden
Mengtaal: Nederlands, Engels, Papiamentu en Afrikaanse talen 1987: de laatste spreker sterft

25 Negerhollands Kakerlaker no ha bestel na hundu jsi cot
Pobre folluk no fo ha hart bran Rachel traan over sie kinders Morruk, cabé, huso ju be die frufru?

26 Negerhollands Kakerlaker no ha bestel na hundu jsi cot (Kakkerlakken hebben niets te maken in het kippenhok) Pobre folluk no fo ha hart bran (Arme mensen moeten geen warm hart hebben) Rachel traan over sie kinders (Rachel weent over haar kinderen) Morruk, cabé, huso ju be die frufru? (Goeiemorgen, kameraad, hoe gaat het vanochtend?)

27 Nederlands in Europa Wallonië Duitsland Frankrijk
Nederlands extra muros

28 Nederlands in Indonesië
Wie Nederlands sprak kreeg privileges Maar concurrentie van het Maleis en het Portugees Pas in de 19de en vooral de 20ste eeuw: verspreiding van het Nederlands Ethische politiek Meer contact mogelijk, meer Indiëgangers Voor WOII: ongeveer sprekers (totale bevolking ca. 60 miljoen)

29 Nederlands in Indonesië
Situatie na de onafhankelijkheid: Nederlands spreken was en is nog blijk van een goede opvoeding Contact Nederland – Indonesië via immigranten Veel wetenschappelijke literatuur in het Nederlands 01:40 en 09:35

30 Nederlands in Indonesië
Nederlands wordt ook nog steeds gesproken door een groep travestieten uit Jakarta, vooral door de meer ontwikkelden onder hen, om zich te onderscheiden van minder ontwikkelde. In dit selecte gezelschap fungeert Nederlands als een geheimtaal. (Vries 1993:264)

31 Nederlands op de Nederlandse Antillen
Nederlands officiële taal Moedertaal vaak Papiaments (een op het Portugees geënte Creooltaal) of Engels

32 Nederlands in Suriname
Nederlands officiële taal Ook moedertaal van velen Fungeert samen met Surinaams (Sranan Tongo of Sranan) als lingua franca Grote variatie: van bijna NL NL tot sterk beïnvloed door Sranan

33 Surinaams-Nederlands

34 Surinaams-Nederlands
Uitspraak: w, r, ch Lexicon: bijv. Voeten en handen, bananen versus bakovens, groot haar, spaappak,… Grammatica: voorkeur voor de (maar het rijst vs. AN de rijst) richting zonder „naar“: bijv.: hij gaat buiten Minder wederkerende werkwoorden: bijv.: hij verbeeldt dat hij kan voetballen

35 Surinaams-Nederlands
Liedje Angela Elke dag sta ik te wachten, ja, ik wacht om de hoek, wachten tot Angela haar boodschappen doet

36 Nederlands in Zuid-Afrika
Geen officiële taal meer

37 Afrikaans De zustertaal van het Nederlands
Zie ander ppt!!!