Bewust afzien van Eten en Drinken

Presentatie over: "Bewust afzien van Eten en Drinken"— Transcript van de presentatie:

1 Bewust afzien van Eten en Drinken
Florence Guibert Buiron, Huisarts en kaderarts palliatieve zorg

2 Tot standkoming 2011 KNMG-standpunt “De rol van de arts bij het zelfgekozen levenseinde” KNMG- debatavonden begin 2014 concept handreiking jan 2015 definitieve handreiking

3 Handreiking KNMG en V&VN
Primair bedoeld voor artsen, verpleegkundigen en verzorgenden Handreiking gaat in begin over wilsbekwame volwassenen Gaat niet in op of stoppen met eten en drinken de juiste weg is Is eigen keuze die ieder zelf mag maken

4 Palliatieve zorg Afzien van eten en drinken leidt onherroepelijk
tot de dood De zorg voor de mens die deze beslissing neemt is daarmee een vorm van palliatieve zorg Ook als ten tijde van beslissing geen sprake was van een direct levensbedreigende ziekte

5 Handreiking KNMG en V&VN
Bewust stoppen met eten en drinken met goede palliatieve zorg kan leiden tot een waardig sterven De arts heeft de plicht, als de patiënt dat ter sprake brengt, het gesprek aan te gaan over STED De arts behoort te informeren over de voor- en nadelen van STED Het is de arts toegestaan de patiënt te wijzen op de mogelijkheid van STED als de patiënt het niet zelf ter sprake brengt, is daartoe echter niet verplicht De arts dient adequate palliatieve zorg te verlenen, indien geïndiceerd palliatieve sedatie te starten Overlijden als gevolg van STED is een natuurlijk overlijden

6 Frequentie Schatting varieert van 0,4% tot 1,7% van alle sterfgevallen
50% van de artsen heeft situatie meegemaakt In bijna de helft van gevallen sprake van voorafgaand euthanasieverzoek

7 Belangrijkste redenen
Somatisch: algehele zwakte/vermoeidheid, pijn, ademnood/angst te stikken Afhankelijkheid: afhankelijkheid, anderen tot last zijn, invaliditeit, verlies van waardigheid Demoralisatie: geen doel in het leven, eenzaamheid, depressief/somber Beheersing van het sterven: voltooid leven, verlies van regie

8 Pathofysiologie Glucose belangrijkste brandstof Streng vasten:
1e 24h glucose uit reserves glycogeen in lever Vorming glucose in lever uit aminozuren, lactaat en pyruvaat ( gluconeogenese) Vorming van ketonlichamen door afbraak van vrije vetzuren; worden belangrijkste energiebron voor hersenen Tot slot afbraak lichaamseiwitten in spieren

9 Strikt vasten en weinig drinken
Vaak goed verdragen door: Ketonlichamen ontstaan uit vetverbranding hebben pijnstillend effect Morfine-achtige stoffen ( endorfines) Geringe vochtinname leidt tot nierfunctiestoornis, gepaard gaande met sufheid

10 Hongergevoel verdwijnt na enkele dagen mits
geen koolhydraatinname ( bv frisdrank of fruit) Goede mondverzorging kan gevoel van dorst en droge mond grotendeels doen verdwijnen

11 Duur Onderzoek Ganzini: 85% overlijdt binnen 15 dgn Onderzoek Chabot:
Bij inname vocht >50 cc langere duur Overlijden t.g.v. acute hartstilstand

12 Verzorging en begeleiding door professionals , vrijwilligers en naasten
Voorbereidende fase Uitvoerende fase Beginfase Middenfase Stervensfase

13 Informatie, voorbereiding en ondersteuning van patiënt en naasten
Informatie over te verwachten beloop, symptomen, mogelijke behandelingen Evt. overleg cardioloog over noodzaak uitzetten ICD/pacemaker Aanpassing bed, AD matras Aanwezigheid urinaal, incomateriaal, noodzaak/wens CAD Evt klysma Financiële/juridische regelingen Andere ( materiële/materiële) regel zaken Afscheid nemen Wens voor rituelen voor/na overlijden Regelen en vormgeven van begravenis/crematie Inzet thuiszorg, gezinshulp, vrijwilligers, geestelijk verzorger

14 Aanpassing van de medicatie
Saneren medicatie Oraal omzetten naar alternatieve toedieningsweg Rectaal Sublinguaal, buccaal, oromucosaal, intranasaal Transdermaal Subcutaan ( IM, IV) Zo nodig medicatie Slaap, pijn, angst, delier

15 Organisatie en coördinatie van zorg
Duidelijke afspraken Betrokkenheid hulpverleners en naasten, taakverdeling, verantwoordelijkheden Aanwezigheid en bereikbaarheid Onderlinge overdracht Overlegmomenten Zorgplan Goede verslaglegging, centraal dossier, zorgpad

16 Schriftelijke wilsverklaring en aanwijzen van wettelijk vertegenwoordiger
Aanbeveling maar niet vereist Patiënt legt vast: dat hij bewust af van eten en drinken geen ziekenhuisopname geen toestemming voor aanbieden voeding en vocht ziet af van levensverlengende behandelingen hoe te handelen als hij in delirante toestand om vocht vraagt wie patiënt vertegenwoordigt bij wilsonbekwaamheid

17 Uitvoerende fase, begin
Afbouwen eten en drinken Algemene lichamelijke verzorging en huidverzorging Mondverzorging

18 Mondverzorging Dagelijks mondinspectie Verfrissen van de mond
evt stimuleren speekselafscheiding evt gebruik speekselvervangers Spoelen met fysiologisch zoutoplossing Lippen invetten Poetsen gebit, tong evt. stoomapparaat boven het bed Behandelen candida infectie

19 Uitvoerende fase, midden
Mictie- en defaecatiestoornissen Pijn Misselijkheid en braken Onrust, verwardheid en delier Palliatieve sedatie ( Geur)

20 Uitvoerende fase, stervensfase
Betrokkenen informeren over aanbreken stervensfase Zorgpad stervensfase Overlijden is natuurlijke dood “ afzien van eten en drinken” invullen bij directe doodsoorzaak Nagesprek met betrokken hulpverleners Nagesprek familie en naasten

21 Informatie Stoppen met eten en drinken
Uitweg, een waardig levenseinde in eigen hand, door Boudewijn Chabot en Stella Braam