De Dertigjarige Oorlog

Presentatie over: "De Dertigjarige Oorlog"— Transcript van de presentatie:

1 De Dertigjarige Oorlog

2 Essay PRESENTATIE Pakkende titel Niet te veel afwijken van woordlimiet
Pakkende titel Niet te veel afwijken van woordlimiet Vermijd spreektaal Vermijd losse flodders (ook is leuk om op te merken dat …) Niet te vluchtig schrijven, maar ook niet eindeloos eraan zitten. Volledige zinnen: niet: Dan nu de reformatie. Consistent in de verleden tijd schrijven Geen spellingsfouten!

3 Essay ARGUMENTATIE zorg voor een goede probleemstelling.
zorg voor een goede probleemstelling. zorg dat u systematisch bronnenmateriaal/voorbeelden verweeft in het betoog. logica: zorg voor een goede argumentatie. Dus niet: het was de tijd van de Reformatie dus het protestantisme werd snel door boek verspreid. Zorg voor een goede balans: niet te veel uitweiden over zaken die niet met het betoog van doen hebben. Kort en zakelijk redeneren. Vermijd feitelijke fouten zorg ervoor dat u altijd precies zegt wat u wilt zeggen. geen cliché’s of generalisaties: Midddeleeuwers waren alleen gericht op het hiernamaals wees precies: niet: de Reformatie-onrusten (namelijk?)

4 Essay STRUCTUUR Schrijf een betoog: dat is, een argument. Begin met een titel, geef in de inleiding de probleemstelling, bouw het argument op in het betoog, en beantwoord de probleemstelling in de conclusie. Integreer de probleemstelling vloeiend in de tekst, niet los. Zorg voor een goede structuur: elke alinea een afgebakend stuk met een duidelijke inhoud. BELANGRIJK Wees niet bang origineel te zijn en eigen inzichten in de tekst te brengen, en historici te bekritiseren als daar reden voor is. Probeer verschillende visies van historici op het probleem te presenteren en bespreek die kritisch. 

5 Essay NB: het volgende schema geldt als richtlijn, het is geen voorschrift. Het gaat om een goede structuur. Inleiding: pakkende intro (anecdote, treffende zin ..) Probleemstelling Wat ga ik doen in dit essay en hoe? Indelen in deelvragen: corresponderen met alinea’s Betoog: Alinea 1: Algemene intro: schets de historische achtergrond en context. Alinea 2: Deelvraag 1 Alinea 3: Deelvraag 2: begin met ‘ten tweede’, ‘bovendien’, eindig met ‘De conclusie is dat …’ Alinea 4: Deelvraag 3, etc etc Binnen elke alinea: analyse van materie, geen opsomming. typerende voorbeelden. Gebruik verbindingswoorden om structuur in de tekst aan te brengen. Denk na over iedere zin, elk woord, elke term. Sluiten alle zinnen goed aan? Is er geen overbodige informatie? Mist er geen informatie? Is wat u zegt relevant? Kan de inhoud van de alinea in een zin worden samengevat? Conclusie: Recapituleer probleemstelling en vat conclusies per alinea samen in vloeiend overzicht Formuleer eindconclusie

6 De Dertigjarige Oorlog

7 Vrede houdt stand 1555-1618 … - Augsburg ‘open’ verdrag
Ferdinand I/Rudolf II gematigd Prinsen willen ‘status quo’ Opmars Turken … Maar verbreekt door: - Spanning tussen keizer en prinsen - Opkomst calvinisme - Spanning tussen katholieken en protestanten - Verdeeldheid protestanten (1577) - confessionalisering - afbraak rijksinstituties (1588, 1608) Dispuut ius reformandi/reservatum ecclesiasticum/declaratio Ferdinandea Trente (-1563): contrareformatie 1580s Ferdinand II: absolutisme/CR Keulen (1583) 1588- Reichskammergericht functioneert niet meer Donauwörth (1606-9) Protestantse Unie (1608) Katholieke Liga (1609) Gulik-Kleef crisis

8 Boheemse oorlog (1618-1620)/Paltsoorlog (1621-1623)
Mei Defenestratie van Praag Nov Boheemse leger onder Mansfeldt trekt Oostenrijk binnen Mrt 1619 Keizer Matthias † Juni 1619 Mansfeldt verslagen, Wenen ontzet Aug Frederick Palts gekozen tot Boheems koning, Ferdinand II gekozen tot keizer Okt Verdrag keizer/Maximiliaan van Beieren Nov Samenvoeging Transsylv. en Boheemse legers Jan Bethlen Gabor vrede, steun Spanje Juli 1620 Verdrag van Ulm tussen Prot. en Kath. Unie Sep Spinola in Palts, Tilly in Bohemen Nov 1620 Tilly verslaat Boheemse leger bij Witte Berg Jan 1621 Frederick Palts in ban Juli Bondgenoten Frederick verslagen

9 Deense Oorlog 1625-1629 Juli 1625 Tilly trekt Neder-Saksen binnen
Eind 1625 Wallenstein neemt Magdeburg en Halberstadt Nov Verdrag Den Haag tussen Republiek, Denemarken en Engeland 1626 Christiaan IV slaags met Tilly, Mansfeldt met Wallenstein. Christiaan verslagen bij Lutter in Augustus, Bethlen Gabor wapenstilstand, Mansfeldt † Sept Denen verslagen door Wallenstein en Tilly Mei Verdrag van Lubeck tussen Denemarken en Keizer

10 Zweedse Oorlog 1630-1635 1629 Zweeds-Poolse Vrede
Juni Zweden vallen Duitsland binnen en dwingen Pommeren tot alliantie Jan Frans-Zweedse alliantie Mei Vernietiging Magdeburg Juni-Aug 1631 Zweden allianties met Brandenburg en Saksen Apr Zweden verslaan Tilly Nov Slag bij Lutzen tussen Gustaaf Adolf (†) en Wallenstein: onbeslist Apr Liga van Heilbron tussen Zweden en Lutherse prinsen Jan Wallenstein ontslagen Sept Keizerlijken verslaan Zweden bij Nördlingen Keizerlijken met Spaanse hulp succesvol 1635 Vrede van Praag

11 Franse Oorlog Frankrijk verklaart oorlog aan Spanje, steunt Zweedse leger in Rijk Ferdinand II † Ferdinand III keizer Frans-Zweedse opmars Bernard Saxe-Weimar neemt Breisach Battle of Downs: Spaanse weg ‘dubbel’ gesloten Rijksdag bijeen Wapenstilstand Brandenburg-Zweden Lodewijk XIII †, maar Rocroi Vredesonderhandelingen geopend Wapenstilstand Zweden-Saksen, Frans-Zweedse opmars Verdrag van Ulm: Beieren met Fr/Zw Vrede van Westfalen

12

13 VREDE VAN WESTFALEN Bevestiging Vrede van Augsburg
Calvinisme erkend, Edict van Restitutie ongedaan gemaakt Duitse prinsen mogen zelf buitenlandse politiek bepalen, maar niet tegen keizer Electie nieuwe keizer pas als voorganger is overleden Territoriale winst: Frankrijk: Metz, Toul, Verdun, Filipsburg, Breisach, Pinerolo, rechten in Elzas Zweden: West-Pommeren, Wismar, Bremen, Verden Saksen: Lusetie Beieren: keurvorst, Opper-Palts Palts: gedeeltelijk teruggegeven, keurvorst Brandenburg: oost-Pommeren, Magdeburg, Halberstadt, Minden Zwitserland: los van Heilige Roomse Rijk Republiek: onafhankelijk Keizer: bovenstaande concessies, maar Habsburgers zelf verliezen slechts Breisach

14 Een wereldoorlog? Hernieuwde strijd Spanje/Republiek, ook in koloniën 1621 Spaanse inmenging in Palts Valtellina-crisis (nominale overwinning Spanje) (inmenging Habsburg, Venetië, Frankrijk, Savoye, Zwitserland) Hugenotenopstand La Rochelle, Engelse inmenging Mantua-crisis, pro-Franse hertog 1640 Portugese secessie 1640 Catalaanse opstand Spaans-Franse oorlog

15 Partijen? Frankrijk Katholicisme Middenklasse/ kapitalisme Prinsen/
federalisme Habsburg Protestantisme Feodalisme/ Inquisitie Keizer/ absolutisme Versus