Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant

Presentatie over: "Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant"— Transcript van de presentatie:

1 Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant - Voorstellen, goed dat u er bent. Thema van deze avond is relationele en seksuele vorming, een lastig onderwerp? Vandaag kijken wat het precies inhoudt, wat school gaat doen en wat jullie als ouder kan doen. - Jullie kinderen zitten in groep…?

2 Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?
Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school? Relationele en seksuele ontwikkeling In de praktijk: casussen en tips Kijktafel Optie voor introductie Bespreek in tweetallen/vraag om reactie in zaal: - Hoe bent u zelf voorgelicht? (open/gesloten, met vader/moeder, via boekje) Wilt u dat uw kinderen nu anders of op dezelfde manier als u vroeger worden voorgelicht? Licht u antwoord toe Opvoedstijlen: • Proactief: Sommige ouders hebben een proactieve houding en geven op eigen initiatief seksuele voorlichting aan het kind. Ze lopen daarmee op de feiten vooruit en spelen actief in op de seksuele ontwikkeling van het kind. • Afwachten: Andere ouders nemen een meer afwachtende houding aan. Ze reageren als het kind vragen stelt en reageren op (experimenteer)gedrag. Op deze manier spelen ze in op de seksuele ontwikkeling van het kind. • Vermijding: Er zijn ook vermijdende ouders. Ze bespreken het onderwerp seksualiteit liever niet met hun kinderen. Ze reageren niet op vragen en spelen niet in op de seksuele ontwikkeling van het kind.

3 Relaties en seksualiteit:
Gevoelens Veiligheid Communicatie Voortplanting Gezondheid Kennis Cultuur & religie Sociale omgeving Normen en waarden Relaties Sociale vaardigheden Weerbaarheid Dus niet alleen voortplanting!! 3

4 Relationele en seksuele opvoeding is:
Informatie geven: Voorbereiding puberteit Juiste informatie Omgaan met beelden uit de media filmpje photoshoppen Vanaf welke leeftijd? Seksuele opvoeding gaat over meer dan alleen voortplanting. De volgende onderwerpen kunnen aan de orde komen: Voorbereiding puberteit: kinderen maken zelf een seksuele ontwikkeling door, lichaam veranderd - Juiste info: kinderen krijgen dagelijks informatie over seksualiteit, bijvoorbeeld op straat, via internet en andere media, op school en van vriendjes en vriendinnetjes. Die is niet altijd juist Media: kinderen overspoeld met niet reële seksueel getinte informatie: soaps, jonerentijdschriften, reclame,clips Sluit niet aan bij wereld van de kinderen, kunnen vertekend beeld ontwikkelen rondom seks. Filmpje dove: 4

5 Van praten met kinderen over seksualiteit worden ze alleen maar nieuwsgieriger, je brengt ze alleen maar op ideeën en ze beginnen eerder met seks. Wat vindt u? Kinderen die goed voorgelicht zijn, zijn meestal juist minder nieuwsgierig naar seks. En áls ze later gaan vrijen doen ze dat vaker veilig. Kinderen die weinig voorlichting krijgen van hun ouders, gaan juist meer experimenteren omdat ze nieuwsgierig zijn. Als thuis niet over seksualiteit gepraat wordt, kan het kind opgroeien met een gevoel dat seksualiteit een lastig thema is of zelfs een taboe. Het kind kan zich schuldig voelen over seksuele gevoelens of zich schamen. Als praten over seksualiteit voor het kind normaal is, zal het kind eerder vragen durven stellen, zodat de ouder de juiste informatie kan geven. Met een kind over seksualiteit praten is niet leeftijdsafhankelijk. Het is vooral van belang aan te sluiten bij de ontwikkelingsfase van het kind, ook in taal en woordgebruik. Kinderen pikken bepaalde informatie alleen op als ze daar aan toe zijn. Ouders kunnen, door seksuele opvoeding, het kind de informatie geven, die zij belangrijk vinden. Door met een kind te praten over relaties en seksualiteit bereiden ouders het kind voor op de toekomst (bijvoorbeeld puberteit, lichamelijke veranderingen en verliefdheid). Daarbij kunnen ze het kind de waarden en normen meegeven, die zij belangrijk vinden. Over praten komen we straks nog op terug. 5

6 Relationele en seksuele opvoeding is:
Grenzen leren aangeven Respect hebben voor elkaar Normen en waarden - grenzen: Kennis maakt ook weerbaar, als je weet waar het over gaat, weet je ook wat voor beslissingen je moet maken Niet alleen kennis, maar dat ook durven zeggen. Niet alleen mbt seks, maar ook hand geven vs slaan - Respect hebben voor elkaar Normen en waarden: hoe hoor je je te gedragen? Niet altijd zoals op tv: man/vrouw verhouding: tv clips man is baas, vrouwen aanbidden man. Het is belangrijk dat kinderen weten welk seksueel gedrag in welke situatie gepast is. 6

7 Met als doel… …een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen, waarin ze leren verantwoorde keuzes te maken op het gebied van relaties en seksualiteit …en seksualiteit op een veilige, prettige en gewenst manier leren beleven, met respect voor zichzelf en de ander 7

8 Relationele & seksuele opvoeding, een taak voor
de school of voor ouders? Wat vindt u? Natuurlijk hoort de seksuele vorming allereerst plaats thuis plaats te vinden. Ouders zijn de primaire opvoeders van de kinderen. En thuis is bij uitstek de plaats waar met kinderen gepraat moet worden over hoe je goed en respectvol met elkaar en jezelf omgaat. Maar op school: Brengen de leerlingen ook veel tijd door. draagt ook bij aan een veilig pedagogisch klimaat. De school ziet er bijvoorbeeld op toe dat kinderen elkaar niet uitschelden of discrimineren vanwege seksuele geaardheid en dat ze elkaars grenzen respecteren Hier praten de leerlingen erover met leeftijdsgenootjes Kinderen hebben vaak vragen, die moet je beantwoorden Seksualiteit hoort bij totale ontwikkeling van een kind, kinderen maken zelf een seksuele ontwikkeling door. - Thuis wordt er niet altijd over gepraat. In sommige opvoedsituaties is seksualiteit niet bespreekbaar. Kinderen kunnen hierdoor schuld- of schaamtegevoelens ontwikkelen en een negatief of verwarrend beeld krijgen over seksualiteit.

9 Kerndoelen Primair Onderwijs
Kerndoel: 38: De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen en ze leren respectvol om te gaan met seksualiteit en met diversiteit in de samenleving, waaronder seksuele diversiteit”. Daarbij is het ook nog eens zo dat relaties en seksualiteit als extra item opgenomen zijn in de Kerndoelen Kerndoel 34: Oriëntatie op jezelf en de wereld: mens en samenleving De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen. Kerndoel 37: Oriëntatie op jezelf en de wereld: mens en samenleving De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. Kerndoel 38: Oriëntatie op jezelf en de wereld: mens en samenleving De leerlingen leren de hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen, met daarbij aandacht voor seksualiteit en seksuele diversiteit.

10 Informatie voor ouders
Informatie voor ouders Uitleg website 10

11 www.weekvandelentekriebels.nl/video Filmpje verplaatst naar hier.
Dit is een filmpje van ruim 3 minuten. Voor een indruk van de invulling lesweek en attitude leerkrachten kun je (een stukje van) dit introductie filmpje laten zien Crtl-toets + pijltje aanklikken om naar website te gaan en film te starten Advies aan deelnemers workshop: in teambijeenkomst bekijken, ook om draagvlak en enthousiasme bij collega’s te creëren Opmerking: einde film gaat over gevoel bij orgasme; kan afschrikken; het goede dat kinderen in een veilige sfeer het onderwerp bespreken.

12 Wat doet de school tijdens de “Week van de Lentekriebels”?
Map relaties en seksualiteit laten zien, zie ook volgende dia!! Vragen ouders welke rol zien jullie voor school? 12

13 Lespakket Relaties en Seksualiteit
Nieuw is het DIGIBORD, met aanvullende en ondersteunende werkvormen en filmpjes (van beeldbank en teleblik) voor in de lessen; voor iedereen beschikbaar via voor klassen die geen digibord hebben zij er in het lespakket kopieerbladen/praatplaten opgenomen Meer aandacht voor weerbaarheid Nieuw is mediawijsheid 13

14 Lessen rondom 4 thema’s:
Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Voortplanting en gezinsvorming Sociale en emotionele ontwikkeling Seksuele weerbaarheid - Katernen per bouw met de lessen voor de clusters groep 1-2, groep 3-4, groep 5-6, en groep 7-8 - Aangepast per leeftijd! Dus bij kleuters echt niet over voortplanting! Onderbouw aandacht: verschillen tussen jongens en meisjes Middenbouw: eigen lichaamsbeeld, vriendschap, zwangerschap en de bewustwording van eigen en andermans grenzen. Bovenbouw: puberteit, veilig vrijen en grenzen. 14

15 Relationele en seksuele ontwikkeling van kinderen
ieder kind ontwikkeld zich op zijn eigen manier. Dus niet gelijk zorgen maken als het gedrag van hun kind afwijkt van een bepaalde ontwikkelingsfase en het kind zich in een ander tempo ontwikkelt of bijvoorbeeld bepaald gedrag niet vertoont. Seksuele ontwikkelingsfasen zijn gebaseerd op veelvoorkomend en veelal geaccepteerd gedrag van kinderen in Nederland. Tussen kinderen onderling kunnen verschillen optreden, die deels ook door opvoeding en cultuur bepaald worden.

16 De seksuele ontwikkeling begint
vanaf een jaar of 7 Waar of niet waar? Vanaf de geboorte seksuele gevoelens en gedrag: genieten van lichamelijk contact, ontdekken dat bepaalde plekjes prettig zijn om aan te raken. Maar er is een essentieel verschil met volwassenen. Gevoelens en uitingen, die wij volwassenen als seksueel bestempelen, hebben voor kinderen die betekenis nog niet. Volwassen invulling van seks is vaak gericht op geslachtsgemeenschap, orgasme, voortplanting en de gevoelens, die daarbij horen. Voor kinderen is er nog geen onderscheid tussen wat seksueel is en wat niet. Allerlei soorten gevoelens lopen door elkaar heen: er is nog geen duidelijk seksueel bewustzijn. Belangrijk om dit verschil voor ogen te houden. Bij het praten over seksualiteit met kinderen moet je het volwassen perspectief loslaten: niet teveel aan je eigen seksualiteit denken. Zet de volwassen bril af.

17 Baby’s houden van knuffelen
Baby’s houden van knuffelen. Ze zitten graag op schoot en worden graag vastgehouden. Ze voelen zich dan veilig. Als ouder begin je al intuïtief met seksuele opvoeding vanaf het moment dat je baby is geboren: met het lichamelijk contact (aanraken, knuffelen, strelen) geef je je kind een belangrijke boodschap, dat aanraken en intimiteit en koesteren prettig is. Een kind doet dat zelf ook: rond de 5 maanden, als oog-handcoordinatie ontstaat, gaat de baby dingen pakken en aanraken. Spelenderwijs komt het zo ook met de handjes tussen de beentjes en merkt dat bepaalde plekjes anders voelen, prettig. Ze ontdekken dan al een verschil, maar kunnen het nog niet onthouden. Knuffelen

18 Ontdekken en onderzoeken
0 – 3 jaar Baby’s ontdekken hun eigen lichaam door te kijken en te voelen. Ze raken zichzelf veel aan, ook tussen hun benen. Baby’s doen dat niet expres, het gebeurt toevallig. Heeft je baby een erectie (een stijf piemeltje)? Dat heeft niets te maken met opwinding of seks. Je kind voelt zich dan gewoon prettig. Veel baby’s hebben een erectie, daar hoef je je geen zorgen over te maken. Voor kinderen geeft het aanraken van eigen geslachtsdelen een prettig gevoel. Ze hebben er op jonge leeftijd geen flauw idee van dat volwassenen in hun omgeving daar wat minder enthousiast op kunnen reageren. Ontdekken en onderzoeken

19 Baby’s kunnen al een erectie krijgen
Waar of niet waar? waar. Jongens van twee jaar betasten hun geslachtsdeel en kunnen hierdoor ook een erectie krijgen. Het krijgen van een erectie is een lichamelijke reactie, niet te vergelijken met de seksuele betekenis, die een volwassen man aan een erectie geeft. De wetenschap heeft geen zicht op de gevoelens, die een kind van twee ervaart tijdens het aanraken en vastpakken van het geslachtsdeel.

20 Peuters zijn nieuwsgierig naar hun eigen lichaam
Peuters zijn nieuwsgierig, ook naar hun eigen geslacht. Ze willen weten hoe dat eruit ziet. Waar hun plasje vandaan komt. Het is dus normaal dat kleine kinderen zichzelf bekijken en aan hun geslacht zitten. Vaak veel aandacht door ouders bij het zindelijk worden. Applaus als er een plasje in het potje wordt gedaan. Logisch dat kinderen aandacht voor de geslachtdelen hebben. - In deze periode genieten peuters ook van openlijk bloot zijn. Er is absoluut geen sprake van preutsheid. Dat ontstaat pas vanaf hun 6de jaar. - Ook ontdekken ze het effect van ‘vieze’ woorden. Vieze woordjes zijn op deze leeftijd spannend om te gebruiken vanwege de reacties van volwassenen. Over het algemeen hebben ze geen betekenis voor de kinderen Peuters zijn nieuwsgierig naar hun eigen lichaam

21 Nieuwsgierig naar het lichaam van andere jongens en meisjes
0 – 3 jaar Kinderen ontwikkelen een eigen identiteit en worden zich bewust van hun lichaam. Kinderen willen weten wat het verschil is tussen een jongen en een meisje. Ze willen weten hoe ze dat verschil kunnen zien. En ze willen weten wat ze zelf zijn: een jongetje of een meisje? En wat is papa en wat is mama? Dat je kind nieuwsgierig is naar het lichaam van anderen hoort er dus bij. Nieuwsgierig naar het lichaam van andere jongens en meisjes

22 Als kinderen opgroeien leren ze regels van hun ouders: wat mag wel en wat mag niet. Bijvoorbeeld dat je niet in je blootje door de kamer loopt als er visite is. Of dat je niet aan je piemel zit waar andere mensen bij zijn. Ze komen in aanraking met leeftijdgenootjes en gedragsregels: wat hoor je wel en niet te doen. Kinderen moeten nu leren zich te gedragen in een groep. Dit verloopt niet altijd soepel, niet alle kinderen begrijpen vanzelf dat je je op school bijv. niet zomaar mag uitkleden. Bloot rondlopen bij andere mensen. Hoe reageert U? Rigoureus verbieden is niet zo slim; uitleggen dat dat niet netjes is. Vanaf 3 jaar kunnen kinderen regels leren en kunnen daar ‘afspraken’ over gemaakt worden. Vergelijken neuspeuteren. Regels leren

23 Kinderen ontdekken elkaars lichaam, bijvoorbeeld door het spelen van doktertje, of vader en moedertje. Door met elkaar te spelen komen ze er ook achter wat ze leuk vinden en wat niet. Afspraken maken “ Mijn zoon van 5 jaar speelt vaak doktertje met een vriendje. Moet ik dat goed vinden?” (Gloria) Doktertje spelen

24 Uw kind van 6 is met een kind van 7 aan het spelen
Uw kind van 6 is met een kind van 7 aan het spelen. U treft ze aan op zolder in hun blootje. Een duidelijk geval van ‘doktertje spelen’. Wat zegt/doet u? Verandert uw reactie als het om twee meisjes, twee jongens of een jongen en een meisje gaat?

25 Doktertje spelen, aan/uitkleed spelletjes:
Horen bij de ontwikkeling van jonge kinderen, maar spreek met kinderen af: Als je geen zin hebt, hoef je niet mee te spelen Doe niets tegen je eigen zin of die van een ander Stop niets in gaatjes (mond, oor, neus, billen) Doe elkaar geen pijn (Ondergoedregel) Op deze leeftijd zie je het experimenteren en imiteren terug in spelletjes. Dit is heel functioneel voor kinderen het hoort bij het ontdekken van je eigen en elkaars lichaam. Regels zie dia en Geen dwang/geheimhouding Niet te groot leeftijdverschil Hierbij spelen de opvattingen van ouders of school een rol Hulpmiddel: Ondergoedregel: Anderen mogen een kind niet aanraken op plekken die normaal gesproken met ondergoed zijn bedekt. En kinderen mogen anderen daar ook niet zomaar aanraken. De ondergoedregel helpt ook om kinderen uit te leggen dat zij de baas over hun eigen lichaam zijn, en dat er goede en slechte manieren van aanraken bestaan. 25

26 Wat als het om een jongen van 10 en een meisje van 5 gaat?
Doktertje spelen: Wat als het om een jongen van 10 en een meisje van 5 gaat?

27 Seksueel gedrag beoordelen:
1. Wederzijdse toestemming 2. Vrijwilligheid 3. Gelijkwaardigheid 4. Passend bij leeftijd 5. Passend bij de situatie 6. Zelfrespect Seksueel gedrag kan afwijkend, zorgwekkend of zelfs grensoverschrijdend zijn. Gebruik de onderstaande criteria om seksueel gedrag te beoordelen. 1. Wederzijdse toestemming. Wil het kind het zelf? Wil de ander het ook? Vinden ze het allebei prettig? 2. Vrijwilligheid. Kiest het kind er zelf voor om dit te doen? Durft het of is het in staat om nee te zeggen? 3. Gelijkwaardigheid. Zijn het kind en het andere kind (bij seksueel spel of in een relaties bijvoorbeeld) even oud, sterk en slim? Is er sprake van een machtsverschil? 4. Leeftijds- of ontwikkeling adequaat. Doet het kind niets waar het te jong of te oud voor is? 5. Context adequaat of passend bij de situatie. Is het gedrag van het kind gepast, niet storend of choquerend voor anderen in de omgeving? 6. Zelfrespect. Heeft het kind zicht op de gevolgen van zijn of haar gedrag? Neemt het geen risico’s die schadelijke gevolgen kunnen hebben? Het is belangrijk om overschrijdend gedrag af te leren, door: te benoemen, te begrenzen en waar nodig te corrigeren. Let op dat lichte grensoverschrijding op jonge leeftijd geen voorspeller hoeft te zijn voor seksueel grensoverschrijdend gedrag op latere leeftijd. Geef een kind dus geen ‘diagnose voor het leven’.

28 Tips om weerbaarheid te vergroten:
Vertel: hoe ze hun grenzen duidelijk kunnen maken wie ze kunnen vertrouwen wat veilige of onveilige situaties zijn dat vervelende geheimen hebben niet fijn is dat erover praten beter is

29 Hoe worden kindjes gemaakt?
Tot 6 jaar heel open en onbevangen, maak daar gebruik van! Tot deze leeftijd zijn kinderen onbevangen en praten heel makkelijk over seksualiteit. Zij vinden dat niet raar, wij wel!!. Kinderen zijn dan heel nieuwsgierig, vragen van alles. Vragen over hoe komt de baby in de buik zijn eigenlijk hetzelfde als waarom de lucht blauw is of hoe de melk in een pak komt… het zijn juist de volwassenen die deze vragen ongemakkelijk vinden. Deze periode is heel geschikt om met seksuele opvoeding te beginnen en biedt volop mogelijkheden om heel vanzelfsprekend dingen uit te leggen en te vertellen, doe er je voordeel mee. Wat zouden jullie antwoorden? Antwoorden op alle vragen, ook al begrijpen ze niet alles. Hou het simpel en kort. Wat past bij hun denkvermogen onthouden ze. Je hoeft niet alles te vertellen, maar kinderen willen wel graag een antwoord. Bijv. “Een zaadje van papa komt bij een eitje van mama. Daar groeit een baby uit, in de buik van mama.” Als je kind meer wil weten vraagt het er wel naar. Als je kind ouder is kun je het meer vertellen. Hoe worden kindjes gemaakt?

30 Lieve meisjes en stoere jongens
Kinderen krijgen duidelijke ideeën over hoe meisjes en jongens zich gedragen. Meisjes gaan zich vaak heel meisjesachtig gedragen: ze dragen roze kleren, spelen met poppen en spelen moedertje. Jongens gedragen zich vaak heel jongensachtig: ze doen stoer, spelen met auto’s, voetballen en spelen wilde spelletjes. Maar niet alle kinderen doen dat. Sommige jongens willen een rok aan of spelen met poppen. Sommige meisjes doen juist heel stoer of spelen wilde spelletjes. Daar hoef je je dus geen zorgen over te maken. Lieve meisjes en stoere jongens

31 7 – 9 jaar Minder open en onbevangen. Vanaf deze leeftijd wordt het dus ook lastiger om over relaties en seksualiteit te praten. Zijn kinderen al vanaf een jongere leeftijd gewend dat dit ook “een gewoon” gespreksonderwerp is, dan blijft het nu ook makkelijker. Plotseling deur van de badkamer op slot. Kan gebeuren op deze leeftijd, ook al ben je als gezin nog zo vrij en open. Schaamte

32 Voor het eerst verliefd fantasie
Kinderen kunnen heel verliefd zijn. Ze willen naast elkaar zitten, naar elkaar kijken en handje vasthouden. Maar ze zoenen en vrijen nog niet. Voor het kind voelt de verliefdheid heel echt. Maar verliefdheid voor kinderen voelt anders dan voor volwassenen. Voor het eerst verliefd fantasie

33 Jongens en meisjes vinden samen spelen spannend
Als jongens en meisjes samen spelen, vinden ze dat vaak spannend. Ze zijn verlegen, of gaan juist heel stoer doen. Jongens en meisjes spelen ook vaak apart. Dan doen ze echte jongensdingen en echte meisjesdingen. Jongens en meisjes vinden samen spelen spannend

34 Meisjes beginnen eerder met de
puberteit dan jongens Waar of niet waar? 34

35 12-13 jaar: groeispurt, bredere heupen eerste menstruatie: 13,5 jaar
Meisjes: vanaf 10 jaar: groei handen, voeten, borsten, schaamhaar, zweten, stemmingswisselingen 12-13 jaar: groeispurt, bredere heupen eerste menstruatie: 13,5 jaar 35

36 Jongens: Vanaf 12 jaar: groei handen, voeten en geslachtsdelen, schaamhaar, zweten 13-14 jaar: lagere stem 14 jaar: groeispurt 36

37 De gemiddelde leeftijd waarop jongens voor het eerst een natte droom
hebben is 12 jaar. Waar of niet waar? Niet waar:14 jaar Antwoord: Niet waar. Jongens komen wel later in de puberteit dan meisjes, maar de gemiddelde leeftijd, waarop zij voor het eerst een natte droom krijgen ligt rond het 14e jaar. Niet iedere jongen maakt dit mee

38 Vrienden steeds belangrijker
onzeker Vrienden steeds belangrijker - onzeker: Meisjes en jongens moeten wennen aan hun nieuwe lichaam en aan de veranderingen. Ze vragen zich af of ze wel normaal zijn. Ze kunnen erg onzeker zijn over hun lichaam. Als ze puistjes hebben bijvoorbeeld. Geestelijk en lichamelijke ontwikkeling lopen niet parallel, in hun hoofd zijn ze nog met poppen bezig maar kleden zich via rolmodel heel sexy terwijl daar helemaal niet de bedoeling achter zit om sexy te zijn, ze imiteren alleen maar (videoclips). Dit gedrag heeft vaak geen seksuele intentie. Al deze veranderingen maken onzeker, houd daar rekening mee en ga niet over grenzen Nemen vragen en gedragingen serieus en negeer ze niet. Reageer niet bestraffend als ze op onderzoek (op internet) uitgaan, maar bescherm ze wel! - vrienden: Jongens en meisjes gaan steeds meer samen met vrienden doen. Ze praten ook meer met hun vrienden dan met hun ouders. - 1e keer verkering: Veel kinderen krijgen hun eerste vriendje of vriendinnetje. Ze lopen hand in hand en geven kusjes. Sommige kinderen gaan al zoenen. Jongens en meisjes weten vaak al helemaal niet wat er in het lichaam van de andere sekse verandert. Om meer begrip voor elkaar te hebben en beter met elkaar om te gaan is dit wel van belang. 1ste keer verkering 38

39 De gemiddelde leeftijd van de eerste keer is 15 jaar
Waar of niet waar? Niet waar: 17 jaar Niet waar. Tongzoenen 14 jaar Strelen 15 jaar Naakt vrijen 16,5 jaar -Geslachtsgemeenschap 17 jaar

40 Casussen Hoe reageert u?
Plenair of in groepjes 40

41 Je zoon van 10 krijgt van een vriendje seksueel getinte grappen en foto’s doorgestuurd via internet . Wat zegt/doet u? Het is logisch dat uw zoontje interesse heeft voor deze informatie. Hij heeft de leeftijd daarvoor. Ga een gesprek aan. Vraag of hij snapt wat er wordt gestuurd. Maak het bespreekbaar en geef uw grenzen aan en negeer e.a. niet. Geen paniek. Geef aan dat dit niet deugt. Is het grensoverschrijdend. Hebben anderen er last van. Vraag of iemand dit heeft meegemaakt en hoe ze hebben gereageerd. Neem eventueel contact op met de ouders van het vriendje. Is er sprake van seksuele oplichting? Als opvoeder hebt u hier een grote rol in. Alles in het juiste kader plaatsen volgens uw normen en waarden. Praten over gelijkwaardigheid in relaties en typische rolpatronen meisje en jongen die uitvergroot worden in soaps en video’s, breng alles terug naar juiste kader en realistische proporties. Wist je dat: Jongens meer seksistisch na kijken van erotische clips Meisjes een negatiever zelfbeeld hebben wat eetstoornissen en depressies kan veroorzaken (Photoshop meisjes media /clips= te mooi) (ouders, zet dit in juiste kader en geeft je kind vertrouwen over haar uiterlijk) Porno kijken = eerder seksueel actief 41

42 Tips voor de mediaopvoeding
Seks op internet is niet echt Leer grenzen aangeven Maak afspraken Kijk mee Filter • Laat weten dat seks op internet niet hetzelfde is als seksualiteit in het echte leven. Een jongen kan denken dat hij sterk en stoer moet zijn en seksueel altijd moet presteren. Een meisje kan denken dat ze altijd slank en sexy moet zijn om aantrekkelijk gevonden te worden. Laat uw kind kritisch kijken naar mediabeelden over seksualiteit en het ideale lichaam. • Soms maken kinderen iets vervelends mee op internet, bijvoorbeeld als iemand een geslachtsdeel laat zien of een intieme vraag stelt. Vertel uw kind dat het hier geen antwoord op hoeft te geven. Zorg dat uw kind weet, dat het altijd met u kan praten over dit soort dingen. • Kinderen versturen al op jonge leeftijd beelden en fotomateriaal via internet of telefoon naar anderen. Zij overzien vaak de mogelijke gevolgen nog niet van hun gedrag. Vertel uw kind dat foto’s en filmpjes nog heel lang op internet te vinden zijn, ook na verwijdering. • Kijk af en toe mee op sites, die uw kind bezoekt. Zet de computer of laptop in de woonkamer, zodat u makkelijk mee kunt kijken. • Maak goede afspraken met uw kind, bijvoorbeeld geen vreemden toelaten in een chatsessie of mensen blocken, die vervelende vragen stellen. • Zet een filter op de computer (tot 12 jaar), zodat uw kind niet ongevraagd op pornosites terecht komt

43 U vindt dat uw kind de leeftijd heeft om meer te weten over seks.
Hij/zij wil er nog niets over horen. Wat doet u? • U kunt een krantenartikel, gebeurtenis op school of in de wijk als aanleiding gebruiken voor een gesprek over relaties en seksualiteit. Wees goed geinformeerd: Het is voor ouders belangrijk om op de hoogte te blijven van waar het kind op televisie en internet naar kijkt en welke boeken het leest. De ouder kan dan aansluiten bij de belevingswereld van het kind. Dat kan het beginnen van een gesprek makkelijker maken. • Meningsvorming: Door de mening van het kind te vragen kan het kind weerbaarder worden. Het kind leert dat zijn mening belangrijk is en dat het voor zichzelf op kan komen. Vraag kinderen naar hun mening en ervaringen en vertel wat u zelf vindt of wat u op diezelfde leeftijd deed. Gebleken is dat uitleggen bij beginnende pubers beter werkt dan waarschuwen. • U hoeft niet perse een ernstig face-to-face gesprek te voeren met uw kind aan tafel. Soms is het gemakkelijker om tijdens een ritje in de auto, tijdens het fietsen of de afwas een ongedwongen gesprek te voeren over dit onderwerp. • Je hoeft niet alles te weten: natuurlijk is het niet erg om ergens geen antwoord op weet. Vertel je kind dat je het antwoord op zult zoeken. U hoeft niet alles te weten. Als u het antwoord niet weet, gaat u (eventueel met uw kind) op zoek naar informatie en je komt er later op terug. U kunt pubers wijzen op Dit is een website voor jongeren van 12 tot 25 jaar met betrouwbare informatie over relaties en seksualiteit. Laat boekjes of tijdschriften zien of leg deze neer op een zichtbare plek voor uw kind. 43

44 Tips voor een gesprek Gebruik aanleiding Vraag naar mening
Benut alledaagse situaties Gebruik boekjes, brochure U hoeft niet alles te weten • U kunt een krantenartikel, gebeurtenis op school of in de wijk als aanleiding gebruiken voor een gesprek over relaties en seksualiteit. Wees goed geinformeerd: Het is voor ouders belangrijk om op de hoogte te blijven van waar het kind op televisie en internet naar kijkt en welke boeken het leest. De ouder kan dan aansluiten bij de belevingswereld van het kind. Dat kan het beginnen van een gesprek makkelijker maken. • Meningsvorming: Door de mening van het kind te vragen kan het kind weerbaarder worden. Het kind leert dat zijn mening belangrijk is en dat het voor zichzelf op kan komen. Vraag kinderen naar hun mening en ervaringen en vertel wat u zelf vindt of wat u op diezelfde leeftijd deed. Gebleken is dat uitleggen bij beginnende pubers beter werkt dan waarschuwen. • U hoeft niet perse een ernstig face-to-face gesprek te voeren met uw kind aan tafel. Soms is het gemakkelijker om tijdens een ritje in de auto, tijdens het fietsen of de afwas een ongedwongen gesprek te voeren over dit onderwerp. • Je hoeft niet alles te weten: natuurlijk is het niet erg om ergens geen antwoord op weet. Vertel je kind dat je het antwoord op zult zoeken. U hoeft niet alles te weten. Als u het antwoord niet weet, gaat u (eventueel met uw kind) op zoek naar informatie en je komt er later op terug. U kunt pubers wijzen op Dit is een website voor jongeren van 12 tot 25 jaar met betrouwbare informatie over relaties en seksualiteit. 44

45 (Voor-)leesboeken Ik vind jou lief Ben jij ook op mij? Het Puberboek
45

46 Uw dochter van 14 is verliefd op een jongen via internet
Uw dochter van 14 is verliefd op een jongen via internet. Een jongen heeft haar gevraagd om kleren uit te trekken voor de webcam. Ze heeft het niet gedaan, maar nu is ze bang dat hij het uitmaakt. Hoe reageert u?

47 Meer info. www. weekvandelentekriebels. nl/ouders www. uwkindenseks
Meer info De website van de Week van de Lentekriebels biedt aparte informatie voor ouders, een overzicht van leesboeken voor kinderen en informatie over de Week van de Lentekriebels. >>> Tips voor ouders met veel oefen- en beeldmateriaal, tips voor ouders van pubers en meer. >>> filmpjes hoe ga je in gesprek? Cjg Kijktafel

48 Vragen? Bedankt voor uw aandacht!
48

49 Uw zoon van zeven is bezig met een werkstuk voor school
Uw zoon van zeven is bezig met een werkstuk voor school. Hij gebruikt het internet om informatie te vinden. Zijn werkstuk gaat over poezen. Wat zegt/doet u?

50 Uw zoon van vijf vertelt dat hij verliefd is op zijn beste vriend en dat ze later gaan trouwen. Hoe reageert u? Verandert uw reactie als uw zoon vertelt dat hij verliefd is op zijn juf en ze later gaan trouwen?

51 U hoort uw kind homo roepen naar een ander kind. Hoe reageert u?
optioneel, niet geplastificeerd 51

52 Uw dochter van acht wil een kinderstring van de HEMA, net als enkele van haar klasgenootjes.
Hoe reageert u? Verandert Uw reactie op het moment dat niemand uit haar klas een string draagt?

53 Uw dochter (15) draagt volgens u te korte rokjes als ze uit wil gaan
Wat zegt u? Je dochter draagt een te kort rokje.mov 6Verandert uw reactie als ze naar een vriendinnetje gaat?

54 Uw zoon van twaalf heeft sinds een half jaar een vriendinnetje
Uw zoon van twaalf heeft sinds een half jaar een vriendinnetje. Ze komen regelmatig bij elkaar thuis. Nu heeft hij gevraagd of zij komend weekend mag komen logeren. Hoe reageert u? Verandert uw reactie als het om uw dochter van twaalf gaat?