West-Vlaanderen laat je niet vallen!

Presentatie over: "West-Vlaanderen laat je niet vallen!"— Transcript van de presentatie:

1 West-Vlaanderen laat je niet vallen!
Valpreventie bij de thuiswonende oudere Een leidraad voor huisartsen

2 Inhoudstabel Inleiding Ernst, voorkomen en gevolgen Preventie
Tips bij het aanbrengen van het thema Omgaan met weerstanden Ondersteuning geven Ondersteunend materiaal

3 Inleiding West-Vlaanderen verenigd om vallen te voorkomen
West-Vlaamse SEL’s en Logo’s slaan de handen in elkaar om aan valpreventie te werken Twee invalshoeken: Iedere zorgverlener die in contact komt met een 65-plusser geeft dezelfde boodschap rond het thema valpreventie Elke 65-plusser wordt door een zorgverlener benaderd ‘Week van de valpreventie’: jaarlijks (1e week na de Paasvakantie) valpreventie in de kijker zetten en screenen

4 Ernst, voorkomen en gevolgen van een val
Ouderen onderschatten de ernst van een val Verzwijgen van valincident uit angst zelfstandigheid te verliezen

5 Ernst, voorkomen en gevolgen van een val
De cijfers spreken voor zich… 1 op 3 van de thuiswonenden 65-plussers valt minstens 1 keer per jaar Bij 75-plussers tot 42 % van de populatie Slechts 20 % van de valincidenten wordt gemeld bij de huisarts, dus percentages waarschijnlijk nog hoger 95 % van de valpartijen bij dagdagelijkse activiteiten 70 % in en rond de woning

6 Ernst, voorkomen en gevolgen van een val
De gevolgen van een val situeren zich op 4 domeinen: Lichamelijke gevolgen Psychische gevolgen Sociale gevolgen Financiële/economische gevolgen

7 Lichamelijke gevolgen
40 – 60 % van valincidenten: lichamelijke letsels %: kleinere letsels Kneuzingen - verstuiking - snijwonde – weefselbeschadiging %: ernstige letsels (eventueel hospitalisatie) fractuur - beschadiging weke lichaamsdelen 5 % fracturen Heupfracturen: 1-2 % 25 tot 33 % van de ouderen met een heupfractuur sterft binnen het jaar

8 Psychische gevolgen ANGST om terug te vallen!!!!!
Deze angst wordt niet altijd herkend door familie en anderen Oudere blijft zitten met de angst Durft niets te zeggen uit angst voor opname in het rusthuis → Oudere komt in een vicieuze cirkel terecht!

9 Psychische gevolgen

10 Sociale gevolgen Verlies van onafhankelijkheid Sociaal isolement

11 Financiële gevolgen Internationaal België
Toegenomen middelenbesteding Rusthuisopname 3 x groter voor vallers Ziekenhuisopname 6 x groter na 65 jaar (t.g.v. vallen) Valletsels: duurste categorie van alle trauma’s België Kostprijs 24 maanden na heupfractuur: € Totale tweejaarlijkse kostprijs (’96 -’97): € (Boonen e.a., 2000) Kostenplaatje voor de oudere zelf

12 Preventie Case finding Multifactoriële evaluatie van risicofactoren Multifactoriële interventies

13 Case finding Valgeschiedenis Stoornissen met evenwicht en mobiliteit
Valanamnese: verhoogd risico indien: ≥ 2 valpartijen in het afgelopen jaar aanmelding na acuut valincident Screenende vragen Stoornissen met evenwicht en mobiliteit Timed ‘Up & Go’-test (Podsiadlo & Richardson, 1991) ≥ 14 sec Ongelijkmatig/onevenwichtig gangpatroon

14 Case finding Case finding positief → hoogrisicopatiënt
→ multifactoriële evaluatie en interventies

15 Screening op risicofactoren
Evenwicht en mobiliteit Medicatie Orthostatische hypotensie Zicht Voeten en schoeisel Omgeving en gedrag Valangst Mentale status

16 Evenwicht en mobiliteit
EVALUATIE Four Test Balance Scale (Rossiter-Fornoff, 1995; Gardner et al., 2001) Functional Reach (Duncan et al., 1992) Timed chair-stand-test (Guralnik et al., 1995)

17 Evenwicht en mobiliteit
INTERVENTIE Oefenprogramma voorschrijven bij kinesitherapeut (F-pathologie vanaf 65 jaar) Hulpmiddelen aanbevelen en informatie verschaffen (correct gebruik, instanties) Oudere motiveren tot algemene lichaamsbeweging

18 Evenwicht en mobiliteit
F-pathologie: consultatief kinesitherapeutisch onderzoek op voorschrift van de arts Recht op 60 i.p.v. 18 kine-sessies/jaar met normale tegemoetkoming Minimum 2 volledige jaren/maximum 3 jaren

19 Evenwicht en mobiliteit
Nomenclatuur: criteria F-pathologie 65 jaar of ouder Minstens 1 keer gevallen Score Timed ‘Up & Go’-test > 20 sec Positief resultaat op ten minste 1 van de volgende: ‘Tinetti’-test < 20/28 ‘Timed chair-stand’ test > 14 sec

20 Medicatie EVALUATIE Inname van ≥ 4 verschillende geneesmiddelen?
Inname risicovolle medicatie? Sedativa Neuroleptica Antidepressiva Digoxine Diuretica Type IA antiaritmica

21 Medicatie INTERVENTIE Kritische beoordeling medicatieschema
Informeren oudere omtrent nevenwerkingen en therapietrouw

22 Orthostatische hypotensie
EVALUATIE Screenende vragen Klinische vaststelling Bloeddrukverschil van liggend naar staand Systolische BD ≥ 20 mmHg (of > 20%) Diastolische BD ≥ 10 mmHg Systolische BD daalt tot ≤ 90mmHg

23 Orthostatische hypotensie
INTERVENTIE Etiologische diagnose en behandeling Aandacht voor zoutrestrictie en hydratie Doorverwijzing naar internist Tips, adviezen en compensatiestrategieën aanleren

24 Zicht EVALUATIE Screenende vragen Multifocale bril Lineaire E-test

25 Zicht INTERVENTIE Doorverwijzing oftalmoloog
Aanraden minimum 1 x per jaar controle bij oogarts Wijzen op gevaar bifocale bril

26 Voeten en schoeisel EVALUATIE Voetproblemen Risicohoudend schoeisel

27 Voeten en schoeisel INTERVENTIE Advies omtrent schoeisel
Gesloten Stevige platte zool met reliëf Doorverwijzing podoloog/orthopedisch chirurg Orthopedisch advies vragen Drukpunten Open wonden Diabetes met vermoeden aantasting diepe gevoeligheid

28 Omgeving en gedrag EVALUATIE
Checklist valpreventie overlopen/aanbieden

29 Omgeving en gedrag INTERVENTIE
Oudere en familie attent maken op gevaar Doorverwijzing naar ergotherapeut

30 Valangst EVALUATIE Screenende vragen

31 Valangst INTERVENTIE ‘Falls Efficacy Scale International’ (Tennstedt, 1998; Bruce, 2002) overlopen Informatie verschaffen omtrent risicofactoren Oefenprogramma voorschrijven Personenalarm bespreken Aanleren hoe recht te komen na een val

32 Mentale status Dementie Delirium Depressie

33 Mentale status Dementie EVALUATIE
‘Mini Mental State Examination’ (MMSE)

34 Mentale status Dementie INTERVENTIE
Doorverwijzing psychiater of geheugenkliniek Aandacht voor : Posturale instabiliteit Psychotropica en andere risicovolle medicatie Orthostatische hypotensie Omgevingsveiligheid Behandeling van (neuro-)cardiovasculaire aandoeningen

35 Mentale status Depressie EVALUATIE ‘Geriatric Depression Scale’

36 Mentale status Depressie INTERVENTIE Medicamenteuze aanpak
Doorverwijzing psychiater

37 Mentale status Delirium EVALUATIE ‘Confusing Assessment Methode’

38 Mentale status Delirium INTERVENTIE Aandachtspunten/oorzaken:
geneesmiddel of product recent opgestart, verhoogd of gestopt dehydratatie en elektrolytenstoornissen infecties urineretinentie en faecale impactie pijn Evalueer noodzaak medicamenteuze aanpak en herevalueer regelmatig

39 Patiënt zonder verhoogd valrisico
Bespreken van 3 belangrijke pijlers Bewegen Gezond lichaam Veilige omgeving en gedrag

40 Met de oudere over valpreventie spreken
Spreek niet over ‘vallen’ op zich: Leg de nadruk op het bewaren van onafhankelijkheid Ouderen vinden zichzelf niet oud, boodschappen die gericht zijn tot ouderen gaan aan hen voorbij

41 Tips bij het aanbrengen van het thema valpreventie
Kies het juiste moment Doseer je informatie Herhaling is uiterst belangrijk Gebruik waargebeurde verhalen Gebruik geen verkleinwoorden Gebruik zo weinig mogelijk woorden met ‘oud’ Vermijd zoveel mogelijk het woord ‘nog’ (nog vele jaren, nog actief…)

42 Omgaan met weerstanden
Leg de nadruk op de voordelen van actief zijn Probeer te verduidelijken dat preventie effectief is Werk zoveel mogelijk vanuit individuele noden Steun en help de oudere om zijn levenswijze aan te passen Probeer kleine aanpassingen door te voeren

43 Geef ondersteuning Bij de uitvoering van sommige tips zal de oudere hulp nodig hebben Ga ook na of de oudere de gegeven tips uitvoert

44 Ondersteunend materiaal
De folder Hoe rechtkomen na een val via De checklist BOEBS via Ondersteuningsmaatregelen vanuit het SEL via Communicatieschriftje GDT-plan Verschillende andere sensibiliserende materialen op

45 Besluit Huisarts → CENTRALE ROL IN VALPREVENTIE!
Doorverwijzing door verschillende disciplines Vertrouwensrelatie met de oudere

46 Dank voor uw aandacht!!!