Kunnen we er mee omgaan? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer

Presentatie over: "Kunnen we er mee omgaan? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer"— Transcript van de presentatie:

1 Kunnen we er mee omgaan? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer
Twee of meer talen Kunnen we er mee omgaan? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer KNO/CSK

2 Toename twee- of meertaligheid
Positieve ontwikkelingen: Scholing, handel, gemengde huwelijken Negatieve ontwikkelingen: migratiestromen, werkgelegenheid KNO/CSK

3 Status twee/meertaligheid
Culturele en hoog opgeleide elite: hoog aangeschreven Minderheidsgroepen: negatieve emoties Discussie over meertaligheid is ook altijd sociologische en culturele discussie KNO/CSK

4 Herta Müller Nobelprijs literatuur 2009
Van de ene taal naar de andere vinden er veranderingen plaats De blik van je moedertaal laat zich confronteren met dat wat in de vreemde taal anders wordt gezien KNO/CSK

5 Afuk-uitgave Ik zwaai even Zal ik de glazen doen? KNO/CSK

6 Simultane en successieve tweetaligheid
Simultaan: Successief: twee moedertalen een tweede taal 0-7 jaar > 10 jaar overlappende hersenactiviteit geen overlapping spontaan ontwikkelingsproces leerproces vanuit vertalen KNO/CSK

7 Twee moedertalen Beide talen duidelijk onderscheiden door persoon of situatie Vader-moeder Thuis-school Leerkracht 1-Leerkracht 2 KNO/CSK

8 Eerste levensjaar Klankherkenning (1)
vanaf 6 maanden taalspecifieke klankherkenning en intonatiepatronen Klankproduktie (4) vanaf 6 maanden taalspecifiek brabbelen de tongval KNO/CSK

9 Rijke omgeving: communicatie door kijken, lachen en vocaliseren
Luisteren, liedjes zingen, benoemen Tijd KNO/CSK

10 Tweede levensjaar Woordbegrip (2) persoonlijk woordenboek
Woordproductie (5) KNO/CSK

11 Taalontwikkeling Tractor, amen Sherry, tapas Acuoor, fufa, hame
Persoonlijke competentie KNO/CSK

12 Rijke omgeving: praten
Woordenschatontwikkeling Benoemen, aanwijzen, vertellen. Eenvoudige prentenboeken. KNO/CSK

13 Woordenschatontwikkeling
Ingebed in een context Eh-eh-eh wat is er? Ebbe wat moet jij hebben? die de zakdoek? A-oe alsjeblieft, de zakdoek Aste zo, nu gaan we lekker slapen Lape?, tuste? Ja lekker slapen en wel terusten! Tuste! KNO/CSK

14 Woordenschatontwikkeling
Bij, zoem ( ja, de bijen zoemen) Bij weg ( ja, de bij is naar de bloemetjes toe) Bloemen? ( ja, de bijen gaat honing halen) Honing, lekker brood ( is de honing lekker op brood?) ja en beschuit ( en ook op de beschuit?) (wil jij een beschuit met honing? Dan gaan we daarna slapen) Ja. De volgende dag: (wil jij een beschuit?) Ja, niet honing. Niet slapen Pindakaas! KNO/CSK

15 Taalontwikkeling Bloemenwaterzeef Monden Heb jij die gebrookt?
Jij hebt een foute mond Doe je hoofd eens open. KNO/CSK

16 Derde levensjaar Zinsbegrip (3) Zinsproductie (6) KNO/CSK

17 Woorden in context plaatsen
Ik ben so dorst Heb jij zo’n dorst, zullen we wat te drinken halen? Ik doe zo laten staan Zet jij het zo neer, dat kan niet, kijk maar, dat gaat vallen het is te smal. KNO/CSK

18 Rijke omgeving: voorlezen
Start literaire beleving Eén boekje moet vaak voorgelezen worden Holistische ervaring KNO/CSK

19 KNO/CSK

20 Taal komt kinderen aangewaaid, mits
Vanuit luisteren een gesprek aangaan Betekenissen uitbreiden Voorlezen Rijmen en zingen KNO/CSK

21 Interactief taalonderwijs
Kindvolgend Geen vragen stellen Antwoorden en uitleg geven KNO/CSK

22 Inteferentieverschijselen
Two shoeen – twee schoenen Klein housje – klein huisje I have this apple eaten – ik heb deze apple gegeten KNO/CSK

23 Engelse ouders in een Nederlandse omgeving
Vader: Which one do you want? Kind: the yellow one Vader: All right, would you please order? Kind: mag ik vier bananengebakjes? KNO/CSK

24 Stadia bij interferentie
Een- en tweewoorduitingen: Woorden afwisselend in beide talen: Book Mag niet Sit down Deur toe KNO/CSK

25 Stadia bij interferentie
Grammaticale regels van de ene taal op de andere toepassen Ik ben zining A beautiful housje KNO/CSK

26 Europese context Europese top Barcelona, 2002:
Vroeg tweetalig onderwijs: sleutel tot verstaan van andere talen en culturen KNO/CSK

27 Start leeftijden Luxemburg, Noorwegen en Oostenrijk: vanaf 6 jaar
Italië: vanaf 7 jaar België: vanaf 12 jaar Andere landen: tussen 8 en 11 jaar KNO/CSK

28 Nederland Tweetalig vervolgonderwijs sterk gegroeid, nu strenge selectie Daardoor vraag naar Engels op de basisschool Scholen moeten leerlingen werven met specifieke projecten KNO/CSK

29 Onderzoeksvragen Is het vroeg aanbieden van Engels effectief?
Gaat het vroeg aanbieden van Engels ten koste van het Nederlands? Wat betekent het vroeg aanbieden van Engels voor anderstalige kinderen? KNO/CSK

30 Cohorten 2003/2004 2004/2005 2007 2008 34 kinderen 123 kinderen
93 Nederlandstalige en 60 niet-Nederlandstalige kinderen 135 kinderen KNO/CSK

31 Engels (partiële immersie)
12 maanden taalbegrip ;5 2;5 2;10 2;5 taalproductie: 2;1 2;1 2; ;1 24 maanden taalbegrip ;10 taalproductie 2;4 KNO/CSK

32 Engels (totale immersie)
Kinderen scoorden na 12 maanden Engels op hetzelfde niveau als het Nederlands. N=17 KNO/CSK

33 Heeft vroeg aanbieden van Engels een negatief effect op het Nederlands?
Partieel: 2003/ n= TBQ1= TBQ2=106 2004/ n= TBQ1= TBQ2=106 Totaal: 2004/2004 n= TBQ1= TBQ2=106 KNO/CSK

34 Is vroeg aanbieden van Engels nadelig voor anderstalige kinderen?
2003/ n= TBQ1= TBQ2=100 2004/ n= TBQ1= TBQ2=98 n= TBQ2=90 KNO/CSK

35 Vorderingen in een school met Ned/Eng aanbod
Vorderingen in een school met Ned/Eng aanbod. Start groep 1 en start groep 2 Jongen (Russich) Meisje (Engels) Meisje (Engels) Meisje (Berber) Jongens (Surinaams) Jongen (Spaans) Jongen (Antilliaans) KNO/CSK

36 Conclusies Geen negatief effect op het Nederlands, ook niet voor allochtone kinderen Bij partiële immersie wordt een beetje Engels geleerd, in het eerste jaar meer dan in het tweede jaar. Kwestie van taalaanbod,of is het toch niet meer dan een spelletje? Totale immersie meer effect dan partiele immersie KNO/CSK

37 Eindverslag PLiPP Eveneens geen eenduidige conclusies Belangrijk: Tijd
Native speaker KNO/CSK

38 Eindverslag PLiPP Eveneens geen eenduidige conclusies
Vanaf groep 1 echt effectief?? Oudere leerlingen leren sneller KNO/CSK

39 Tweede taalverwerving
Bewust vertaalproces Methodische aanpak. Kennis eigen taal van invloed Geen overlappende hersen- gebieden KNO/CSK

40 HERTA MÜLLER Nobelprijs literatuur 2009
Voordelen van twee of meertaligheid: Woorden hebben gevoelsbetekenissen en daarom kunnen woorden in verschillende talen een verschillend licht op de dingen werpen. in elke taal zitten andere ogen. KNO/CSK

41 Algemene vraag Simultane taalverwerving Meer thuistaal dan schooltaal?
Successieve taalverwerving Schooltaal? KNO/CSK

42 Algemene vraag Simultane taalverwerving Meer thuistaal dan schooltaal?
Successieve taalverwerving Schooltaal? KNO/CSK