Studiedag Velt 17 november Vlaams Parlement Ir. Hervé De Clercq

Presentatie over: "Studiedag Velt 17 november Vlaams Parlement Ir. Hervé De Clercq"— Transcript van de presentatie:

1 Studiedag Velt 17 november 2012 - Vlaams Parlement Ir. Hervé De Clercq
SCHIET IN ZAAD Studiedag Velt 17 november Vlaams Parlement Ir. Hervé De Clercq

2 Evoluties in diversiteit van voedingsgewassen
Studiedag Velt - 17 november 2012 Evoluties in diversiteit van voedingsgewassen Historiek van de landbouw Evolutie van de biodiversiteit Technologie – Biologie - Industrialisering Zelf zaden telen – Regelgeving Studiedag Velt - 17 november 2012

3 10 000 jaar geleden Eerste Landbouw: mens stopt zaden in de grond
nieuw: boer kiest vruchtbare grond, sedentair: vee, teelten Oudste gewassen: tarwe, gerst, linzen, bonen (Farm Saved Seed) Studiedag Velt - 17 november 2012

4 Mens wordt veeboer Kiest huisdieren: rustige dieren Agressieve dieren
hond, schaap, geit, varken, rund, ezel, kameel Agressieve dieren worden geslacht Studiedag Velt - 17 november 2012

5 5 000 jaar geleden Heel de wereld slaat aan het boeren
Midden-Amerika: eerste maïs Zuid-Azië: eerste rijst Egyptisch tijdperk: farao’s, piramides tijd voor meer cultuur Studiedag Velt - 17 november 2012

6 2500 v.c. – 50 v.c Egyptenaren maken eerste bier: gerst gegist
De Grieken maken eerste wijn - maken eerste wiel - maken betere ploeg - ossen als trekdier - vele groenten en fruit: ui-achtigen, asperge, perzik, pruim, druif, komkommer, watermeloen, .. Studiedag Velt - 17 november 2012

7 De Romeinse boerderij Vee: - rund en varken beter gevoed
- selectie naar grotere dieren - ook: ezel, kat, ganzen, kippen, duiven Teelten: Romeinen brengen kennis en zaden - kersen, pruimen, perzik, druif - appel, peer, vijg, dadel - granen, koolgewassen, uien, erwten, - selder, sla’s, asperge Studiedag Velt - 17 november 2012

8 1400 n.c. – 1700 n.c. Ontdekkingsreizen: Amerigo Vespucci (°1454)
Renaissance: mens leergierig, kritisch Univ. Lovaniensis (1425), Univ. Leiden (1575) Kunst: Michelangelo, Pieter Breugel, Rembrand, Landbouw: Columbus (°1451), 4 reizen aardappel, mais, bonen, tomaten (pomi d’oro), paprika, pompoen, … Studiedag Velt - 17 november 2012

9 1742 Andrieux 1775 Vilmorin Andrieux 1986 Vilmorin sa 1997 Limagrain
Studiedag Velt - 17 november 2012

10 Aardappel Basisvoedsel iedere europeaan Aardappel misoogst 1845-1848
sedert Franse Revolutie 1789 Aardappel misoogst hongersdood, emigratie naar VS roep om scheikundige gewasbescherming Studiedag Velt - 17 november 2012

11 Biodiversiteit 1920 aardappel Bintje
schoolmeester de Vries: hobby veredelaar handkruising op zelfbestuiver: = F1 hybride voordeel: stekvermeerderd gewas geen uitmendelen nodig Studiedag Velt - 17 november 2012

12 Seed Business 1925 eerste maïs hybride (USA)
F1: kruisen 2 inteeltlijnen na ontpluimen moederlijn voordeel hybride: uniformiteit, opbrengst voordeel open bestoven ras: diversiteit Studiedag Velt - 17 november 2012

13 Seed Business 1933 Emsweller ontdekt cms in ui (Italian Red)
voordeel cms: moederlijn via zaad F1 hybride ui Studiedag Velt - 17 november 2012

14 Seed Business 1947 1953 Grimball en Munger: cms wortel F1 hybride:
brown anther en petaloïd F1 hybride: Studiedag Velt - 17 november 2012

15 Seed Business 1968 Ogura ontdekt cms in radijs F1 radijs
Studiedag Velt - 17 november 2012

16 Seed Business 1974 – 79 eerste koolhybrides
eerste witloofhybrides (Flambor, Zoom, Bergère) 1985 hybride watermeloen, … Studiedag Velt - 17 november 2012

17 Seed Business 1995 preihybrides: gebruikt natuurlijk ms
en bulbilvorming Studiedag Velt - 17 november 2012

18 Prei hybride: hoezo? Fase 1: selectie ouderlijnen
Fase 2: proefkruisingen Fase 3: praktijkevaluatie Fase 4: introductie nieuw ras Studiedag Velt - 17 november 2012

19 Prei hybride Fase 1: selectie ouderlijnen
♀ ms-planten opsporen in F2-F3… en in standhouden via bulbils ♂ bestuiverplanten selecteren Studiedag Velt - 17 november 2012

20 Prei hybride Fase 2: proefkruisingen
X x Y Proefkruisingen tussen ms en bestuiver F1 F1 F1 F1 Eerste evaluatie van de proefkruisingen - zaadopbrengst - landbouwkundige waarde Studiedag Velt - 17 november 2012

21 Prei hybride Fase 3: praktijkevaluatie
F1 F1 F1 F1 Beste F1 naar praktijkproefveld - ILVO-proefveld - proefveld tuinder (zaadfirma) F1 F1 F1 F1 ILVO: vegetatief vermeerderen en opschalen zaadproductie zaadfirma: proeven op meerdere locaties Studiedag Velt - 17 november 2012

22 Prei hybride Fase 4: Introductie nieuw ras aanmelding op rassenlijst
Italië zaadproductie Zaadfirma aanmelding op rassenlijst Studiedag Velt - 17 november 2012

23 Regelgeving zaai- en pootgoed
Waarom: rietsuiker embargo 1790, aardappeloogst mislukking , .. Wie: nationale overheden: voor voldoende voedsel bewaken kwaliteit van zaai- en pootgoed Basiswet Bescherming van kweekproducten Fr-S: 1961: Verdrag van Parijs, akte 1972 B: 1975, 1977, 1978, 1981, 1984, 1993, 2002, Nl: 1967, Studiedag Velt - 17 november 2012

24 Regelgeving rassenlijsten
Handel in zaaizaden en pootgoed UPOV: °1961, in 2007: 65 lidstaten CPVO: °1994 verord. 2100/94/EC Nationale rassenlijst – Europese rassenlijst Studiedag Velt - 17 november 2012

25 Rassenlijst groenten 1 Officiële rassen: op lijst (nat. of EU)
groenten wel OHB, geen CGW nodig eigenaar bezit exclusief recht op verhandelen mag wel vermeerderen: - particulier, hobby (zonder inkomen) - onderzoek, kruisen tot nieuw ras (landbouw: 2006 regeling hoevezaad, hoevepootgoed) Studiedag Velt - 17 november 2012

26 Rassenlijst groenten 2 niet-officiëel geteste rassen: op lijst
Commissie Directive 2009/145/EC 1) instandhoudingsrassen (telerselecties, landrassen) mogen verhandeld, beperkt areaal 2) amateurrassen (hobby) mogen verhandeld, geen beperkt areaal enkel in kleinverpakking Studiedag Velt - 17 november 2012

27 Rassenlijst groenten 2 1) instandhoudingsrassen
rassen die meer dan 2 jr van offic. lijst zijn of rassen in hun oorsprongsgebied -- geen offic. OHB, wel rasbeschrijving -- commercialisatie in gebied van oorsprong * zaadproducties officieel melden * zaden: gecertificeerd of standaard * areaal per ras: 10ha 20ha 40ha * etikettering zorgt voor traceerbaarheid Studiedag Velt - 17 november 2012

28 Rassenlijst groenten 2 2) amateurrassen (hobby)
rassen die meer dan 2 jr van offic. lijst zijn of gelijk welk ander ras zonder vermelding van oorsprongsgebied commercialisatie overal (zonder areaalbeperking) * enkel in kleinverpakking (5g 25g 250g) * enkel standaard zaad * etikettering volgens voorschriften Studiedag Velt - 17 november 2012

29 Regelgeving conflict Kokopelli: 2000 groenterassen in catalogus
zoeken peterschap (ish) per ras VEROORDELING: rechtbank van Nancy veroordeelde Kokopelli in 2008 tot betaling van een schadevergoeding aan Graines Baumaux wegens oneerlijke mededinging “Kokopelli maakt zich schuldig aan daden van oneerlijke mededinging door zaaizaad van groenten te verkopen dat noch in de Franse, noch in de Europese gemeenschappelijke rassenlijst voor groentegewassen is opgenomen” Het Europees Hof van Justitie toetst de Europese richtlijnen achtereenvolgens nog aan het gelijkheidsbeginsel, de vrije uitoefening van economische activiteiten, het vrij verkeer van goederen en het internationaal verdrag dat ijvert voor het behoud en duurzaam gebruik van een diversiteit aan gewassen voor landbouw en voeding. De conclusie luidt telkens dat aan de geldigheid van de Europese voorschriften voor groentezaden geen afbreuk wordt gedaan (arrest Hof van Justitie 7/9/2012) Studiedag Velt - 17 november 2012

30 Biodiversiteit bescherming
Genenbank wereldwijd instituten: B ILVO, F INRA, UK HRI, D IPK, S NGB, Spitsbergen zaadbedrijven prof. ras: werkcollecties zaadbedrijven hobbyrassen hobbyveredelaars, hobbytuinders, Velt Studiedag Velt - 17 november 2012

31 Dank u Hervé De Clercq ILVO, Melle 09 272 2850 Vlaamse Overheid
Studiedag Velt - 17 november 2012