Brunette Vorming GIDSEN Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Brunette Vorming GIDSEN Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN
21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Presentatie Alain Nys Analyst – Stad Brussel Sinds september 1996 verantwoordelijke project BRUNETTE 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Deelnemers Peter Benoitschool Harenheide Koningin Astrid Klavertjevier

BRUNETTE ??? BRUssels NETwork Telematics Education For In

BRUNETTE ??? Het belangrijkste objectief is toegang te verschaffen tot het Internet aan alle instellingen van het departement Openbaar van de Stad Brussel Brunette maakt integraal deel uit van het educatief programma van het Openbaar onderwijs 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

BRUNETTE ??? Specifieke bijzonderheden voor België en Europa
vaste verbinding lokale netwerken in verbinding op meerdere sites 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

BRUNETTE ??? Methodologie
Studie bestaande situatie en analyse behoeften implantatie locale netwerken installatie materiel in intranet op internet in produktie zetten 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

BRUNETTE ??? Human Ressources De toegekende middelen aan het projekt
2 voltijdse betrekkingen De « USER HELP DESK » van GIAL helpt PC-gebruikers en neemt de technische interventies voor zijn rekening 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

BRUNETTE ??? Financiële lasten De toegekende middelen aan het projekt
Plaatsen data-lijnen : BEF per 01/01/2001 Jaarlijks huurgeld : BEF 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

BRUNETTE ??? Technische lasten De toegekende middelen aan het projekt
Verwerven van 2300 computers waarvan 1200 met internet toegang 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Vragen ?????? 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Gidsen ??? De verschillende vormingen van BRUNETTE zijn ondeverdeeld in 3 modules : GIDSEN VOORLICHTERS BEHEERDERS 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Gidsen Gidsen zijn na hun opleiding in staat om leerlingen bij te staan in hun opzoekingen op het Internet Deze cursus is toegankelijk voor iedereen voorgedragen door het hoofd van de instelling 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Voorlichters Voorlichters zijn in staat om zelf webpagina’s op te maken en kunnen op hun beurt nieuwe GIDSEN opleiden in hun instelling Voorwaarde tot deelname is het met succes gevolgd hebben van de cursus GIDSEN 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Beheerders BEHEERDERS dienen toe te zien op de samenhang van hun netwerk en trachten de veiligheid van hun netwerk te verzekeren. Zij dienen bekwaam te zijn om in te grijpen bij lichte storingen en ingeval van ernstige storingen dienen zij in staat te zijn een exacte omschrijving van de storing op te maken. Tevens dienen zij te waken over de verbinding met Brunette en publiceren ze de door hun collega ’s gemaakte webpagina ’s ter beschikking op de server. Zij onderhouden regelmatig contact met de algemene netwerkbheerder. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Programma GIDSEN Theoretisch zowel als praktijk gedeelte van de vorming bestaat uit 2 sessies van elk 4 uur Theorie 8:30 tot 12:30 21 maart 2001 28 maart 2001 Peter Benoitschool Driegatenstraat Brussel VZW GIAL E.Jacqmainlaan Brussel Praktijk 8:30 tot 12:30 18 april 2001 25 april 2001 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Programma Gidsen 21 maart.
Deel I : theorie Historiek en ontstaan van Internet Enkele informaticatermen Theorie « stap voor stap » Kritische benadering Internet 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Programma Gidsen 28 maart.
Deel II : theorie Internetten met Netscape Zoeken met zoekrobots Culturele invloed van het Internet 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Historiek en ontstaan van Internet
Van ARPA over ARPANET naar INTERNET De oorsprong van Internet situeert men begin jaren 60 toen , in volle koude oorlog, het Amerikaanse Ministerie van Defensie middelen vrijmaakte om het ontwikkelen van een systeem dat zelfs bij een nucleaire aanval geen verlies van informatie zou kennen Geen enkel kwetsbaar punt op het netwerk dankzij "dynamische routering " , "packet switching ". Elk bericht wordt opgedeeld in kleine pakketjes die vervolgens onafhankelijk langs een willekeurige verbinding van begin naar eindpunt reizen en daar geassembleerd worden ... Het huidige Internet maakt nog altijd gebruik van deze topologie 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

1962 Binnen het technische researchinstituut MIT (USA) wordt het concept "Galactic Network" gelanceerd. Hierbij wordt voor het eerst een wereldwijd computer netwerk beschreven, waarbij men snel data kon opvragen vanaf elke aangesloten locatie. 1964 Het eerste boek over packet switching wordt gepubliceerd. Aangegeven wordt dat packet switching een interessante technologie is voor datacommunicatie over een netwerk. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

1965 Voor het eerst wordt een Wide Area Network gecreëerd door een computer in Massachusetts (oostkust Verenigde Staten) te koppelen aan een computer in California(westkust Verenigde Staten), door middel van een reguliere telefoonverbinding (dus nog geen packet switching). Hierbij wordt een afstand van ca km overbrugt. 1966 Binnen DARPA (= Defense Advanced Resesarch Project Agency = Amerikaanse militaire commissie voor onderzoek naar nieuwe technologieën) worden de eerste plannen ontwikkeld voor ARPAnet. De voorloper van het huidige Internet. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

1969 ARPAnet wordt operationeel. Er worden vier computers op verschillende locaties binnen de Verenigde Staten aan elkaar gekoppeld op basis van pakket switching technologie: University of California Los Angeles, Stanford Research Instituut, University of California Santa Barbara, University of Utah. 1970 NCP (een netwerk communicatie protocol, de voorloper van TCP/IP) wordt geschreven. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

1971 Het ARPAnet beschikt inmiddels over 15 aansluitingen verspreid over verschillende locaties binnen de Verenigde Staten. NCP wordt geïnstalleerd als communicatieprotocol op de verschillende ARPA sites. ARPAnet wordt voor de eerste keer aan een breder publiek gepresenteerd op een internationale conferentie voor computer communicatie. De eerste programmatuur wordt geschreven. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

De eerste internationale verbindingen van het ARPAnet worden gelegd naar Engeland en Noorwegen. TCP/IP (een verbeterde versie van NCP) wordt ontwikkeld. Een specificatie voor FTP (File Transfer Protocol, een protocol voor het verzenden van files over een netwerk) wordt opgesteld. Bij Xerox wordt de technologie voor het ethernet ontwikkeld (een veelgebruikte technologie voor het koppelen van computers in een LAN (Local Area Network). 1973 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Telenet, het eerste commerciële netwerk voor datatransfer wordt geopend door Bolt, Beranek, Newman Inc.. BBN is tot op heden actief als Internet Service Provider binnen de Verenigde Staten. 1974 Amerikaans Ministerie van Defensie accepteert TCP/IP als standaard communicatie protocol. 1980 ARPANET wijzigt haar standaard protocol van NCP naar TCP/IP. 1983 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

NSF (=National Science Foundation) start in de Verenigde Staten met NSFnet, gebaseerd op 56 kbps verbindingen. 1986 Merit (een organisatie ondersteunt door IBM en MCI (= een Amerikaans telecombedrijf)) krijgt een contract van NSF voor het upgraden van het NSFnet naar een mbps verbinding. 1987 Internet Relay Chat wordt ontwikkeld in Finland. 1988 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Het concept voor het World Wide Web wordt geformuleerd binnen CERN (Zwitserland). Binnen Europa wordt RIPE opgericht. RIPE (Réseaux IP Européens) is een organisatie die openstaat voor alle partijen binnen Europa die een IP-netwerk beheren. De doelstelling van RIPE is het uitvoeren van administratieve en technische zaken, noodzakelijk voor het goed functioneren van een pan-Europees IP-netwerk. RIPE beheert zelf geen IP-netwerk. 1989 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

1990 ARPAnet wordt opgeheven. De eerste commerciële Internet Service Provider gaat van start in de VS. De backbone van het NSFnet wordt opgewaardeerd naar 45 Mbps. 1991 In de loop van het jaar worden er steeds meer commerciële providers actief, zowel binnen Europa als internationaal. 1992 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

De eerste webbrowser Mosaic wordt ontwikkeld en geeft de aanzet tot een ongekende popularisering van het World Wide Web en het Internet. 1993 Netscape wordt opgericht. Het bedrijf richt zich op een verdere ontwikkeling van een WWW-browser en andere netwerk software. 1994 NSFnet wordt opgeheven. Het Internet wordt gevormd door de backbones van verschillende commerciële providers die hun netwerken aan elkaar koppelen op Network Access Points (NAPs). 1995 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Microsoft erkend het potentieel van het Internet en stort zich ook op de ontwikkeling van een WWW-browser. Er onstaat een sterke competitie tussen Microsoft en Netscape met betrekking tot de WWW-browers van beide bedrijven. 1996 Gratis internet Microsoft proces Kabel en adsl 1999 Beurscrash technologieaandelen (L enH) 2000 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Enkele informaticatermen
Bits en bytes bit = kleinst mogelijk gegeven , waarde ofwel 0 ofwel 1. ( binary digit ) byte = groep van 8 bits 1 byte geeft 28 of 256 mogelijke combinaties hiermee kan men alle mogelijke tekens van alle talen weergeven Letter J   decimaal 74  hexadec 4A 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

ASCI-Tabel 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Bits en bytes De kilo-byte 1 Kb bytes De mega-byte 1 Mb Kb De giga-byte 1 Gb Mb De terra-byte Tbyte Mbyte 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Bits en bytes Computercapaciteit : Processoren – 386 – Pentium I, II, III, IV Intern Geheugen 8, 16, 32, 64, 128 MB Opslagcapaciteit diskette 1, 44 MB Harde schijf 200, 500 MB , 4, …. 40 …. GB 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Bits en bytes Snelheid transmissie : wordt uitgedrukt in bits per seconde of baud : een modem van 56 Kbps verstuurt dus bits per seconde Datatransmissielijnen BRUNETTE met minimum vermogen van 64 Kbps Kbps, mogelijkheid tot « upgrade » naar 1MB per seconde 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Besturingsysteem Een verzameling van gespecialiseerde programmas die het correct functioneren van onze PC verzekeren en de randapparatuur beheren. Beheert de communicatie tussen de verschillende onderdelen van de machine Beheert gebruik van geheugen. Verzekert goede werking muis, scherm enz .. Bevat verschillende « utilities » 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Besturingsysteem Er bestaan verschillende systemen, historisch gegroeid en naargelang fabrikant (DOS, Windows, OS/2, Unix, VMS...). Voor IBM-compatibele pc's zijn DOS en Windows (3.11, 95, 98, NT) meest voorkomend. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Bestanden beheren Bestand : geordende verzameling gegevens geacht bewerkt te worden als een geheel en aanspreekbaar via een naam.. Alle gegevens worden opgeslagen in files (of bestanden): tekst, programma's, figuren... Om deze files overzichtelijk te ordenen worden ze ondergebracht in directories (mappen, folders). Elke directory zelf kan oververdeeld worden in subdirectories om betere ordening toe te laten. De directorystructuur wordt op deze manier een zgn. boomstructuur. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Bestanden beheren De naam van een bestand bestaat uit een groep van alfanumerieke karakters, gevolgd door een punt, gevolgd door een groep van 3 karakters. Men kan daarbij gebruik maken van alle letters, cijfers en sommige leestekens. Bij Dos en Windows 3.11 mag de eerste groep maximaal 8 karakters tellen, bij Win95 en WinNT mag dit groter zijn. Bij deze laatste is het gebruik van speciale karakters (".", "blanco","[" of "]"... ) in namen flexibeler. De laatste groep wordt 'extensie' genoemd en heeft een speciale betekenis: deze laat toe de files in bepaalde types te verdelen: .EXE zijn programmafiles, .SYS systeemfiles, .DOC MS-Word documenten, .TXT enz ... 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Bestanden beheren Het beheren van bestanden gebeurt met Windows Verkenner (Explorer) Activeren : Start - programmas - windows verkenner Rechtse muisklik op Start - Verkennen Hou steeds gegevens gescheiden van programma’s Orden uw gegevens volgen thema, aard, project 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Theorie « stap voor stap »
Netwerk definitie Verzameling computers (en hun eindapparatuur) geografisch verspreid en onderling verbonden door één of meerdere verbindingen teneinde uitwisseling van gegevens mogelijk te maken. LAN = Local Area Network WAN = Wide Area Network 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk protocol Protokol = afspraak over verzameling van regels die communicatie tussen machines regelen TCP/IP = Transmission Control Protocol/Internet Protocol 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk functie en rol Delen van gegevens »» bestandserver Delen van programma ’s »» applicatieserver Delen Hardware »» netwerkprinter Doorsturen post 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk topologieën : Point to point Het kleinste netwerk is de verbinding tussen twee besturingseenheden of computers. Hierbij hoeven we slechts één kabel te leggen tussen de twee computers. Deze verbinding noemen we een point to point verbinding. Een verbinding tussen twee gelijkwaardige computers noemen we ook wel 'peer to peer' verbinding. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk topologieën : Maas-topologie Zijn er meerdere besturingseenheden of computers en is elke eenheid met meerdere andere eenheden door een kabel verbonden dan spreken we van een maasnetwerk. Bij dit systeem zijn de kosten voor aanleg van bekabeling zeer hoog. Bovendien geldt in het algemeen: hoe meer verbindingen, hoe groter het risico op storingen. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk topologieën : Ster-topologie In een ster-topologie zijn alle eenheden via directe verbindingen aangesloten op één centrale eenheid. De centrale eenheid bevat alle logica voor de verbindingen, transportvolgorde en bewaking van het systeem. De andere eenheden beschikken alleen over de logica voor ontvangen en beschikbaar stellen van gegevens. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk topologieën : Ring-topologie In een ring-topologie lopen de verbindingen van eenheid tot eenheid, om uiteindelijk weer te eindigen bij de eerste. Een ring is nogal kwetsbaar, omdat de communicatie stil ligt als de ring onderbroken wordt. Daarom worden ring-netwerken meestal alleen binnen één enkel gebouw en voor een beperkt aantal apparaten toegepast. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk topologieën : Bus topologie Bij een bus-topologie vertrekt één kabel vanuit de server en verbindt één na één alle werkstations, tot aan een zogenaamde terminator of eindweerstand Als een apparaat uitvalt blijft de communicatie tussen de andere apparaten intact. Ook kunnen we eenvoudig een apparaat verwijderen of bijvoegen. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk topologieën : Boom topologie Bij een bus-netwerk zijn vaak ook verschillende aftakkingen mogelijk. We spreken dan van een boom-netwerk. Deze wijze van bekabelen geeft vaak een aanzienlijke kosten besparing. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk topologieën : Combinatie-topologie In de praktijk komt het voor dat een besturingseenheid op meerdere netwerken is aangesloten. Deze netwerken kunnen verschillend van opbouw zijn. Hierdoor kan een uitgebreid netwerk ontstaan. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

 Router Controler  Theorie « stap voor stap » Een WAN bestaat dikwijls uit een verbinding van verschillende LAN en maakt gebruik van lange afstandslijnen (speciale telefoonlijnen of sattelietverbindingen). Netwerk topologieën Een router verbinding tussen LAN en een WAN een toestel dat de gegevens sorteert die over de lijn reizen >>> kent alle adressen van de machines die het verbindt 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Een HUB 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk bekabeling Er zijn verschillende kabeltypes voor netwerkverbindingen. Meest frequent in gebruik zijn thick en thin coax (coaxiale kabel) en UTP (Unshielded Twisted Pair). 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk bekabeling COAX Coaxiale kabel (coax) bestaat uit een geïsoleerde draad, de zogenaamde kern, en een afscherming met buiten mantel. Bij de dikke coax-kabel (thick coax) bestaat de afscherming uit een cilindrische omhulling van koper of aluminium. Bij dunne coax-kabel (thin coax) is de afscherming gemaakt van gevlochten koperdraad. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerk bekabeling UTP UTP kabel kennen we ook als niet afgeschermde telefoonkabel. Het is een kabel die eenvoudig te produceren is en is daardoor relatief goedkoop. Bovendien is deze kabel geschikt voor zowel analoge als digitale signalen. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

glasvezel Netwerk bekabeling Een glasvezelkabel (fiber optic) bestaat uit één of meer glasvezels. Elke vezel bestaat uit een kern en een mantel, gemaakt van zeer zuiver kwartsglas. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

draadloos Netwerk bekabeling Transmissie via radiogolven Transmissie via infrarood straling Transmissie via electriciteitsnet Transmissie via laserstralen Communicatie via satelliet 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet enkele cijfers internationaal 100 miljoen machines 200 miljoen gebruikers 237 aangesloten landen Een maandelijkse groeipercentage van 10 tot 15% 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet enkele cijfers België personen beschikken over toegang tot het Internet 20% thuis 10% werk 7% school of universiteit. 28% van alle Belgen is geconnecteerd. Dit is een vooruitgang met 138% ten opzichte van november (bron internet addict) 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet inhoud Verbind duizenden sites met als resultaat een quasi onbeperkt aanbod van allerhande informatie (tekst, beeld, grafische bestanden, foto ’s, geluid en video, ...) 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet inhoud Software (freeware, shareware) Aanbevelingen, normen en richtlijnen Presentatie ondernemingen produkten diensten Kranten en tijdschriften Bibliotheken en Musea Literatuur Informatie Toerisme Film Sport Weer ... 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet administratie Internet wordt door geen enkele centrale overheid gecontroleerd en heeft geen « eigenaar ». Er zijn echter wel organisaties die de technische evolutie van het Internet coördineren. De belangrijkste zijn: ISOC Internet Society IAB Internet Activity Board l'IETF Internet Engineering Task Force (vastleggen standaards) 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet administratie Het IETF werkt continu aan de technische evolutie opdat het net zijn adresseringssysteem verder ontwikkelt, dit om een mogelijke saturatie te wijten aan de exponentiële groei van aanvragen tot aansluiting de baas te kunnen. Om dit probleem aan te pakken werken experts aan het ontwerpen van nieuwe netwerken (informatiesnelwegen, internet II) en nieuwe communicatieprotocols. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet adressering Adressering toestellen: IP (Internet Protocol) DNS (Domain Name Services) Adressering personen: (Electronic Mail) Adressering dokumenten: URL (Uniform Ressource Locator) 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

IP (Internet Protocol)
= 194 = 78 = 58 2 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet adressering DNS (Domain Name Services) Geeft protocol weer (hier Web server) Naam van een van de projekten opgestart door de Stad Brussel Domein 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet adressering DNS (Domain Name Services) machine die een conversietabel bevat van de domeinnamen en de IP adressen van de servers met hun ondergeschikte domeinen DNS server … WWW … DNS server brunette … DNS server brucity DNS server be 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet adressering De verschillende domeinen

Internet adressering (Electronic Mail) login A krol/at/apestaart Host naam Opgelet: nooit spaties !!! 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet adressering URL (Uniform Ressource Locator) Internet, gebruikt protokol folder Hoofdbestand toegang site Web server netwerk Brunette van de Stad Brussel in België Sub-folder Altijd kleine letters Cijfers toegestaan Sommige tekens zijn gereserveerd(/ : # …) Sommige tekens zijn gevaarlijk* spaties …) ! 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Soorten URL http://server/folder(s)/bestand toegang tot Web server
ftp:// server/folder(s)/bestand toegang tot FTP server: laat enkel toe bestandsstructuur van die server te bekijken en bestanden af te halen laat toe bestand op uw lokale schijf te plaatsen indien wel bestand gespecifieërd laat toe bericht te zenden naar gebruiker waarvan adres voorkomt in de URL news:naam_van_nieuwsgroep laat toe nieuwsgroep te openen op news server ingesteld op uw systeem 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet - Intranet - Extranet ?? 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Netwerken Jij, een computer en de wereld ?

Het lokaal netwerk lokaal netwerk site 1 Lokaal netwerk = LAN

Met een server in het lokaal netwerk : INTRANET
site 1 Met een server in het lokaal netwerk : INTRANET Voorbeeld : stad Brussel Web server 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Onderling verbonden lokale netwerken : WAN
site 3 site 2 lokaal netwerk site 1 site 4 site n Onderling verbonden lokale netwerken : WAN 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Met een server toegankelijk voor meerdere lokale netwerken : EXTRANET
site 3 site 2 lokaal netwerk site 1 site 4 site n Met een server toegankelijk voor meerdere lokale netwerken : EXTRANET 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Het netwerk der netwerken
site 3 site 2 lokaal netwerk site 1 site 4 Firewall site n INTERNET Het netwerk der netwerken 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Verbinding naar andere servers over gans de wereld INTERNET
site 3 site 2 lokaal netwerk site 1 site 4 Firewall site n INTERNET BRUNETTE Verbinding naar andere servers over gans de wereld INTERNET 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Administratief Centrum Firewall
site 3 site 2 lokaal netwerk site 1 site 4 Firewall site n Scholen, Bibliotheek ... INTERNET BRUNETTE Administratief Centrum Firewall 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Beknopt ... Internet - Intranet - Extranet ??

Internet - Client - Server Een server = computer die diensten of data aanbiedt die een gebruiker met een client-programma kan gebruiken, respectievelijk raadplegen. Een client = werkpost die gebruik kan maken van zijn eigen ressources ofwel de ressources van de server als die voorafgaandelijk toegankelijk verklaard zijn. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet - Client – Server – (dedicated servers) Een dedicated server dient niet om op te werken : hij heeft als enige functie het beschikbaar stellen van ressources voor een client. De programma ’s worden uitgevoerd vanaf de client. Deze architectuur noemt men «CLIENT-SERVER» 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet - Post to Post (niet dedicated) Elke machine kan afwisselend de rol van client ofwel server op zich nemen. Meerdere servers mogelijk. Deze architectuur draagt de naam NETWERK POST to POST 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Internet - Toegang toegang via toegangverschaffer (access provider) uw PC krijgt een tijdelijk (IP) adres toegewezen geldig gedurende de tijd van verbinding de provider wordt een oprit naar het Internet DIAL-UP Vaste verbinding Verbinding door middel van een gehuurde lijn Vereist geen aansluiting bij een provider en maakt geen gebruik van telefoonlijn 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Vragen ? 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Veiligheid Het enige echt beveiligd systeem is datgene dat niet aan staat, ontkoppeld ,vergrendeld, gehuisvest in een bunker omringd door gifgas en bewaakt door goedbetaalde bewakers. Zelfs in die omstandigheden zou ik er mijn leven niet durven op verwedden Gene Spafford 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Veiligheid Een volledige beveiliging is een utopie. Beveiliging tot 100 % is onmogelijk De beveiliging is steeds een compromis tussen de te leveren waarborg in functie van welbepaalde criteria gekozen om aan welbepaalde bedreigingen het hoofd te bieden Het Internet is juist ontworpen om de vrije uitwisseling van informatie, gegevens, bestanden … mogelijk te maken 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Veiligheid Wet van Murphy : als iets verkeerd kan lopen, mag men ervan uitgaan dat dit ook zal gebeuren Het noodlot bestaat ! maar Schade kan beperkt worden Beveiliging is een ruim begrip 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Veiligheid - Interne beveiliging Beveiliging lokalen Bewaking lokalen Voorzichtigheid wijziging en wissen gegevens Regelmatig toezicht Backup, kopie Machines toegang lokalen integriteit machine (muis) Gegevens toegang vertrouwelijkheid integriteit 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Veiligheid - Externe beveiliging - virus Zichzelf reproducerend en meestal kwaadaardig Verspreiding via diskettes, besmette bestanden op het netwerk, Installeren recent anti-virusprogramma geen piraatsoftware gebruik originele diskettes geen externe diskettes downloaden vanaf betrouwbare sites 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Veiligheid - Externe beveiliging - virus Waakzaamheid Fysieke bescherming netwerk firewall, router filtering, proxy server,…. Bescherming gegevens paswoorden, kopies, encryptage 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Veiligheid - Externe beveiliging - virus e.a. Makro-virus Trojaanse paarden Internet worm spamming programmas : java, cgi, activex,…. Kwaadwilligheid 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Veiligheid - Externe beveiliging - virus Macro-virus Specifiek voor programma ’s word, excel, access. Het paard van Troje : Is een programma, dat net als in de Griekse mythologie, verborgen meereist met een ander programma, meestal een spelletje of een utilitie en in de achtergrond uitgevoerd uw systeem besmet en hackers toelaat de besturing van uw computer over te nemen. Anders dan een virus kan een paard van Troje zichzelf niet verspreiden : het gaat om een gerichte eenmalige aanval. De internet worm : Autonoom programma dat zich in het geheugen van een computer nestelt en alles afveegt wat het op zijn weg tegenkomt. Meestal is een worm in staat om zich via het netwerk van de ene naar een andere computer te verplaatsen. Programma ’s : Java, cgi, active-x, visual basic ( I love you)…. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Veiligheid - Externe beveiliging - andere Bedrog : “ Usurpation ”. Bedrog op een netwerk. Men onderscheid address spoofing, en web spoofing. Address Spoofing bestaat erin dat iemand zich laat doorgaan voor iemand anders door gebruik te maken van zijn netwerkadres. Zo kan men voorwenden dat een verbinding of een verstuurd bericht afkomstig is van een bevoegd pesoon. Bij Web Spoofing gaat men nog een stap verder door het vervangen van een ganse site door een andere piraat versie, al dan niet op een transparante manier. In alle gevallen bent u slachtoffer van bedrog vermits u zich zonder te beseffen baseert op valse bronnen van informatie Spamming : Het in bulk verzenden van ongevraagde post, meestal met publicitaire bedoelingen, tegelijkertijd naar duizenden gebruikers verspreid over het Internet. Deze term wordt ook gebruikt voor het posten van x publicitaire boodschappen in x verschillende nieuwsgroepen die niets te maken hebben met het eigenlijke onderwerp van die nieuwsgroepen . Dit is natuurlijk de uitgelezen manier om zich duizenden boze antwoorden op de hals te halen : « flames » 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Kritische benadering INTERNET
Dimensie Het net is imens, niet alleen wegens het aantal gebruikers en aantal sites, maar ook wat zijn aantal verbindingen en zijn debiet betreft Alle computers (unix,mac,..) kunnen op het net gebruikt worden. Ze dienen echter wel dezelfde taal te spreken om te kunnen communiceren op het net ( TCP/IP ) De begrippen afstand en grens vallen weg. Een gelijkberechting van computers en individus. Er zijn geen uiterlijke tekenen van rijkdom, godsdienst... 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Voordelen De gebruikers zijn meestal erg sociaal en bereid om beginners goede raad te geven en hun ervaring met hen delen. De informatie komt rechtstreeks van de bron en wordt ongecensureerd ter beschikking gesteld. Als men op het Internet een gebeurtenis aankondigd gebeurt dat niet langs een ingewikkeld netwerk van journalisten maar meestal door een deelnemer aan die gebeurtenis die beschrijft wat hij werkelijk zag. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Nadelen Het is een doolhof. Er is geen gids en men riskeert te verdwalen : “Intemet Survival Guide”. Er is geen mirakeloplossing , ervaring wordt enkel door praktijk opgedaan distributie lijsten (mailing lists),FAQ,VVV. Er is van alles en nog wat. De meeste informatie die ciculeert op het net wordt door niemand gekontroleerd . Omdat het eenvoudig is om informatie te verspreiden kan de informatie tendensieus, overbodig , zelfs fout zijn. In het begin kan men daar aanstoot aan nemen. In wezen is dit ook zo met het aanbod in krantekiosk. De diensten zijn niet gegarandeerd. Een goudmijn aan informatie kan van de ene op de andere dag onbereikbaar of simpelweg verdwenen zijn. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Vragen? 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

INTERNET toepassingen
World Wide Web electronische post News : discussielijsten, nieuwsgroepen, usenet FTP : versturen bestanden Chat : IRC geschreven of gesproken Videoconferentie 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web = Web = WWW =W3 Werelwijd netwerk Het Web is een verzameling van servers onderling verbonden door : fysieke verbindingen (het materiaal, het net) logische verbindingen (hypertext links). Navigator = Browser = Bladerprogramma 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web - Navigeren, surfen Web Site : Verzameling gegevens opgeslagen op een computer verbonden met het Web  Web Server Tekst Grafische afbeeldingen Klank Animaties Video beelden Web Client (Explorer, Netscape) Web pagina (Element van een Web site) 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web - Navigeren, surfen Web Pagina (bestand.html) Web Client Web Server Bestand.html WWW site = server waarop de informatie georganiseerd is en die aan een aantal regels dient te voldoen , zoals Het communicatieprotocol : HTTP De taal gebruikt om de gegevens aan de gebruiker te presenteren : HTML 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web - Webpagina HTTP : Hyper Text Transmission Protocol Protocol die de WWW server gebruikt om documenten beschikbaar te stellen HTML : Hyper Text Mark-up Language Programmeer taal Beschrijft de structuur hoe het document aan de gebruiker getoond word. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web – Bladerprogramma’s 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web – Hoe een pagina bereiken URL (adres balk) Hyperlink anker adres Favorieten = Bookmarks Zoekrobot 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web – Hoe een pagina bereiken URL adres  Adresbalk : 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web – Hoe een pagina bereiken HYPERLINK 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web – Hoe een pagina bereiken Favorieten of Bookmarks 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web – Hoe een pagina bereiken Zoekrobot 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

World Wide Web – Cache en History Cache Bewaren eerder geconsulteerde Web pagina ’s in de cache Tijdswinst : men dient geen verbinding meer met server te maken Actualiseren geraadpleegde pagina Historiek Bewaart spoor gevolgde weg bezochte pagina ’s Link naar bezochte pagina’s 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Vragen? 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Meest populaire Internet-toepassing Snel en betrouwbaar communicatiemiddel Schema van de communicatie Zender Bestemmeling Zender Bestemmeling 1 Bestemmeling Bestemmeling n 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Het E-mail adres Het adres van een gebruiker heeft steeds deze vorm :
Voorbeelden : 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

E-Mail adres naam_gebruiker@organisatie.domein login Apenstaart
host-naam Opgelet: geen spaties !!! 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Werking nathalie alain Ja, lees maar! Heb ik post ? Mail server
TO: alain Heb ik post ? Mail server Ja, lees maar! 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

De mailprogramma ’s (clients)

De mailprogramma ’s (clients)
Onze keuze voor « Netscape messenger » ingegeven door : gratis mogelijkheid meerdere adressen te installeren op eenzelfde computer waarschuwing wanneer een bericht aankomt gebruikt door 15% van de gebruikers -> minder risico op virusbesmetting om Bill tegen te werken 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Anatomie van messenger
Index CATALOGUS inhoud 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Structuur van een bericht
Hoofding bestemmeling(en) ONDERWERP Boodschap 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Structuur van een bericht
Hoofding Van (From) : Naam van de verzender Aan (To) : Adres van bestemmeling(en) Onderwerp (Subject) : Onderwerp van het bericht Boodschap Eigenlijke bericht 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Een bericht ... Een bericht sturen Een bericht ontvangen
Een bericht beantwoorden Een bericht doorsturen Speciale functies 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Een bericht sturen Nieuw bericht één - meerdere - bestemmeling(en)
onderwerp invullen het eigenlijke bericht opstellen Bericht versturen 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Enkele opmerkingen Vervolledig veld « Onderwerp »
Spaties tussen paragraafen Vermijd gebruik accenten, alleen als MIME : Multipurpose Internet Mail Extensions één  #351##351#n Zijn indrukken, gevoelens uitdrukken Smiley of emoticons Zijn tekst reliëf geven Specifieke opmaak stijl 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Smiley ’s of emoticons :-) tevreden :-)) vreugde
;-) samenzweerderig (knipoog) :-(x) kus :-9 likkende lippen :-| laat me koud :-/ sceptisch :-* kom zojuist stommiteit te zeggen :-~) verkouden :’-( verdriet (:-( wanhoop =:-[] angst >:-< woede :-( afkeuring :-D sarcastisch >:-> duivels :-# met beugel of verzgelde lippen (:-& ontevreden 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Stijlopmaak Nadruk op een woord leggen : Aggressie :
Die film is * echt * verrassend Die film is f-a-n-t-a-s-t-i-s-c-h Aggressie : HOOFDLETTERS GEBRUIKEN ! « Flames » 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Een bericht beantwoorden
Functie beantwoorden - Reply Veld « Aan » (« To ») automatisch ingevuld Veld « onderwerp » (« Subject ») bevat originele tekst Het symbool > gaat elke regel van het oorspronkelijke bericht vooraf 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Een bericht doorsturen
Functie Doorzenden - Forward Vervolledig met adres nieuwe bestemmelinge(n) 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Speciale functies Functie CC (Carbon Copy)
Zendt copie bericht naar andere bestemmeling(en) Functie BCC ( Blind Carbon Copy) Zendt copie bericht naar andere bestemmeling(en) zonder dat de eigenlijke bestemmeling er weet van heeft 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Speciale functies Functie Handtekening Functie Bijvoegen - Attachment
Opmaken gepersonaliseerde « handtekening » Functie Bijvoegen - Attachment Mogelijkheid bestand in bijlage mee te sturen Functie Prioriteit - Priority Mogelijkheid prioriteit toe te kennen aan een bericht . Het bericht krijgt een specifieke markering 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Speciale functies Adresboek
Lijst adressen waarmee men correspondeert. Sluit spellingfouten in adres uit. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Email (pop 3) < > Webmail
Brunette < > Hotmail 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

WEBMAIL Dit type van mail benaderd men langs zijn browser via een webpagina die de voornaamste functies nodig voor het versturen van post aanbiedt : adresboek, filters, postvak in er uit, enz …. Dikwijls krijgt de gebruiker terwijl hij zij post leest een aantal puur publicitaire boodschappen op zijn scherm voorgesteld dit naargelang de aanbieder van de dienst WEBMAIL. Om zich te abboneren aan een WEBMAIL kiest de gebruiker eerst een toegangscode (login) en een paswoord , doorgaans worden hierbij nog enkele persoonlijke vragen gesteld : naam, geslacht, leeftijd;adres enz ….Tenslotte kan er nog een vragenlijst ivm uw consumptiegedrag volgen. Voorbeeld : hotmail, caramail, ... 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

POP3 SERVICE Een POP3 (Post Office Protocol) is een systeem dat door het mail-client programma gebruikt wordt om via uw computer te communiceren met een server en zijn post op te halen. De server ontvangt eerst uw post in een voor u aangemaakte « brievenbus » en stuurt hem daarna door via het « Post Office Protocol » Wanneer men spreekt over een POP service zijn in feite 2 protocols in het spel om post uit te wisselen : SMTP en POP. Het SMTP-protocol (simple mail transfer protocol) geeft aan hoe de post over Internet gestuurd is, van een computer naar de SMTP server. Het POP-protocol (Post Office Protocol) , hier gaat het over een taal die aangeeft op welke manier de computers de server dient te benaderen om zijn post op te halen. Voorbeeld : Brunette 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Voordelen van webmail Gratis dienst
Post beschikbaar van eender waar ter wereld via het Web. (handig voor reizigers die niet over een laptop beschikken) Vereist geen specifieke configuratie van een programma Berichten en adresboek van gelijk waar ter wereld toegankelijk via de webpagina van uw Webmail Vereist enkel een computer met een Internettoegang en een browser ( Meestal Internet Explorer of Communicator Permanent adres onhafhankelijk van provider zelfs bij een « verhuis » 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Nadelen van webmail Rekening wordt automatisch afgesloten indien lange periode niet gebruikt ( Geen garantie ivm actief houden van uw rekening) Beperkte bescherming tegen spam en kettingbrieven Toegang tot uw post steeds afhankelijk van de beschikbaarheid van de web-pagina Principe van afhalen ("Download") of transfert ("Upload") om bijgevoegde bijlagen te ontvangen of op te sturen met uw Webmail De toegelaten max-omvang van een bijlage is over het algemeen lager dan een POP3 adres. Sommige servers kunnen problemen hebben met de dienstverlening, ze worden slachtoffer van hun eigen succes en dit kan verlies van uw berichten betekenen. Geen enkele waarborg wordt gegeven bij server - problemen. Ontvangen of opgestuurde post, login en paswoord kunnen via het web geïntercepteerd worden tijdens de communicatie Inlichtingen gegeven op het moment van aansluiting bij de dienst kunnen gebruikt worden met commerciele doeleinden zonder uw goedkeuring, dit is afhankelijk van de aanbieder van de dienst 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Voordelen POP 3 Toegang tot uw post is sneller : verbinding gebeurd rechtstreeks met server en niet via een webpagina. Betrouwbaar systeem, beter bewaakt en beschermt tegen piraterij. Uit veiligheidsoverwegingen wordt slechts 1 verbinding per adres toegestaan beter aanvaard door de internetgemeenschap : sommige web-sites weigeren te antwoorden op verzonden met Webmail Herstellen van dienst bij problemen verloopt gunstiger Beschikbare plaats voor de post is interessanter voor de klant Snellere toegang tot mail-server Capaciteit en snelheid voor het verzenden van omvangrijke berichten (bijlagen) meestal interessanter voor de klant. Beter beveiligde toegang tot de mail-server. Er dient geen bikomend gebruik gemaakt te worden van login en paswoord op het moment van de verbinding Men hoeft geen persoonlijke gegevens mee te delen 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Nadelen POP 3 Uw programma dient geconfigureerd te worden (eenmalig) Om vanop een andere plaats toegang te krijgen tot uw post dient u uw configuratie aan te passen op die machine Noodzakelijk om te beschikken over een kopie van uw adresboek als u zich ergens anders bevindt 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

News = Nieuwsgroepen = Usenet = Discussielijsten Synoniemen voor het definiëren van meer dan discussielijsten gegroepeerd per categorie en onderwerp, 24 uur op 24 actief, die alle mogelijke onderwerpen behandelen, van de meest ernstige en respectabele (zaken, wiskunde, informatica, moleculaire biologie ...) tot belachelijke en wansmakelijke 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

News = Nieuwsgroepen = Usenet = Discussielijsten Principe is eenvoudig : nadat een gebruiker zich heeft ingeschreven op een nieuwsgroep kan hij zijn vraag, standpunt, opinie posten in die nieuwsgroep zichtbaar voor al de aangeslotenen, die hier meestal publiek kunnen op antwoorden 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

News News server 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

FTP – File Transfer Protocol Protocol gebruikt om bestanden tussen twee computers op het Internet uit te wisselen. FTP servers zijn machines die ontelbare documenten, programma ’s, geluid en beeld ter beschikking stellen voor de gebruikers die ze kunen ‘ downloaden ‘ of ’sponzen ’ . Meer details in volgende cursus (VOORLICHTERS) 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

IRC – Internet Relay Chat On-line conversatie tussen twee of meerdere personen schriftelijk of gesproken (netmeeting) Opgelet verwar IRC (Internet Relay Chat) niet met News. News is communicatie nauw verwant met (asynchroon), en gebeurt niet on-line (real-time) zoals bij chatting wel het geval is. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Videoconference Vergaderen via telecommunicatie d.m.v. video en geluid. Beeld en geluid worden in real-time verzonden via een (breedbandig) computernetwerk. 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Einde eerste deel ... … alain nys Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Externe beveiliging ... onschadelijke virussen die echter het Internetverkeer onnodig zwaar kunnen belasten Kettingbrieven Het doorsturen van boodschappen om personen in moeilijkheden te helpen door zogezegd inkomsten te generen afkomstig van een « medelevende » firma De mop van de dag, foto van de maand,… Het ongecontroleerd aankondigen van een « nieuw » virus 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

De remedies specifiek voor E-mail
Een bericht zonder bijlage is NOOIT gevaarlijk. MAAR indien bijlage : Verifieer de oorsprong van uw bericht Verifieer aard van het bijgevoegd bestand via zijn extensie indien .exe, .bat, .com, .vb NIET OPENEN indien .doc, .xls automatisch uitvoeren van macro ’s desactiveren In geval van twijfel: niet openen en geef ons een seintje 21 maart 2001 Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Brunette Vorming GIDSEN Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Verwante presentaties

Presentatie over: "Brunette Vorming GIDSEN Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback

Inloggen

Inloggen via een sociaal netwerk:

Brunette Vorming GIDSEN Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN

Verwante presentaties

Presentatie over: "Brunette Vorming GIDSEN Peter Benoitschool - Vorming GIDSEN"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback