“ als de dokter het hoofd maar wel koel houdt....”

Presentatie over: "“ als de dokter het hoofd maar wel koel houdt....”"— Transcript van de presentatie:

1 “ als de dokter het hoofd maar wel koel houdt....”
Het Delirium “ als de dokter het hoofd maar wel koel houdt....”

2 Inhoud lezing: delirium
Klinische verschijnselen en beloop Risicofactoren Diagnostiek en meetinstrumenten Medicamenteuze behandeling Diagnostiek en behandeling van delirium door geneesmiddelen, alcoholonthouding,bij M.Parkinson en bij dementie Delirium bij kinderen Algemene opmerkingen

3 Kliniek en beloop : 1 Bonte verschijning aan psychiatrische en neurologische symptomen Prodromen: slapeloosheid, levendige dromen,rusteloos, angst : “ het brein als fijnste reagens” In uren tot dagen ( acuut begin) en fluctuerend Snelheid afhankelijk van onderliggende ziekte “Elke zieke patient die verward is heeft een delirium tot het tegendeel bewezen is “

4 Kliniek en beloop: vervolg :2
Bewustzijnsstoornis Aandacht en concentratie verminderd Geheugen gestoord Denken gestoord: vorm,tempo en inhoud Oordeel en kritiek gestoord Desorientatie Dysartrie/dysgrafie/afasie NB: fluctuerend !

5 Kliniek en beloop: vervolg: 3
Waarnemingsstoornissen: misinterpretatie, illusies, hallucinaties Akoestisch/visueel/tactiel/reuk Slaapstoornissen: slaap/waak Psychomotore onrust Ontregeling affect: labiel,apathie,somber,boos,prikkelbaar Neurologisch: tremor/ataxie/chorea/nystagmus

6 Kliniek en beloop: vervolg: 4
Delirium subtypen Hyperactief en hyperalert : voorbeeld alcohol ontrekking Hypoactief en hypoalert: stil delier voorbeeld infectie Gemengd

7 Kliniek en beloop: vervolg 5
Praktijk: Ziek en vervolgens delirant: oorzaak vaak snel te achterhalen Delirium: wat is de onderliggende ziekte? Herhaald neurologische en internistisch onderzoek nodig: NB staat haaks op “ quick fit” benadering in huidig ziekenhuis Gerontofobie

8 Kliniek en vervolg: 6 Differentiele diagnose:
Dementie: premorbide functioneren/heteroanamnese/beloop Depressie: mutisme, agitatie/remming/beloop/heteroanamnese Psychotische stoornis: katatone kenmerken/beloop/hetroanamnese NB: ook hierbij: altijd eerst somatische oorzaak uitsluiten/opsporen.

9 Kliniek en vervolg: slot
Prognose Hangt af van onderliggend lijden Behandelbaar ? Terminaal ? Voorbijgaand Herstel: cognitieve rest symptomen Voorspeller: langere opname/minder zelfredzaamheid/meer institutionalisering/hogere mortaliteit

10 Risicofactoren: Predisponerende factoren: Leeftijd > 70
Cognitieve stoornissen Visus en gehoorstoornissen ADL problemen Gebruik alcohol en opiaten

11 Risicofactoren: Precipiterende factoren: Infectie Koorts Dehydratie
Electrolytstoornissen Polyfarmacie Psychofarmaca: met name anticholinerge bijwerkingen

12 Diagnostiek/ meetinstrumenten:
Klinische diagnose Screeningsinstrumenten: veel Richtlijn NVVP: in praktijk geen reden om instrumenten voor screening/diagnostiek en ernst meting in te zetten. Wetenschappelijk onderzoek: CAM en MMSE en DRS-R-98 CVO Ermelo: MMSE, DOS ( delirium observatie schaal)

13 Behandeling/medicatie:
Onderliggende ziekte ! Vignet: vrouw/depressie/amitryptiline/toename onrust: Haloperidol: evidentie, eerste keus Titreren: zie richtlijn: oraal/im/iv. Overweeg: atypische antipsychotica Overweeg: vit B1 suppletie Bij heftige onrust: voeg toe lorazepam Overweeg ECT: bij therapie resistentie Bijzondere vormen:

14 Bijzondere vormen:1 Delirium door geneesmiddelen: Elk geneesmiddel !
Bij verminderde lever/nierfunctie/ouderdom Polyfarmacie en interactie Serotonerge syndroom Maligne neuroleptica syndroom Centraal anticholinerg syndroom

15 Bijzondere vormen: 2 Alcoholonthoudingsdelirium
Vroeger: delirium tremens “ Ik zie beestjes, allemaal beestjes”: als ik gedronken heb......de Ronnies... Niet te onderscheiden van gewoon delier Maar !!: benzodiazepines extra Syndroom van Wernicke

16 Bijzondere vormen :3 Syndroom van Wernicke: Acuut begin
Loopstoornis: gangataxie Bewustzijnsstoornis Abn.oogbewegingen: nystagmus/abducens parese Voedingsdeficienties Vignet: man,64, forse intaker, eet slechter, acuut ziek thuis, na 2 weken opname

17 Vervolg Wernicke. ALARM Veel forse alcohol intakers ook bij ouderen
Onbehandeld door onkunde,nalatigheid Syndroom van Korsakov Nieuwe richtlijn (MDRA): 3x500 mg thiamine im gedurende 3 dagen , daarna Vit B complex en 100 mg thiamine dagelijks zeker 3 maanden.

18 Bijzondere vormen: 4 Bij parkinsonisme: M.Parkinson
Vasculair parkinsonisme Multisysteem atrofie (MSA) Lewy-body dementie (LLD)

19 Vervolg delier bij parkinsonisme
Geen haloperidol ! Tenzij... Richtlijn+ JNA- Oorzaak: parkinson medicatie of anders ! Te laag: te stijf Te hoog: hallucinaties Clozapine Quetiapine en olanzapine Rivastigmine

20 Bijzondere vormen :5 Delier bij dementie Grotere kans op delier
Soms klinisch niet te onderscheiden Beloop! Medicatie: haloperidol Overweeg: rivastigmine of galantamine

21 Bijzonder vormen: 6 Delier bij kinderen Na de richtlijn...
Werkgroep vanuit consultatieve kinder en jeugd psychiatrie: Consensus document pediatrisch delier ( 2009) In hoofdlijn geen andere insteek dan bij ouderen en volwassenen. Echter diagnostiek moeilijk afh. van leeftijd

22 Algemene opmerkingen: 1
Delier: ambulant Vignet: man,85, thuis, bipolaire stoornis en acuut delirant..... Wat nu ? “ delier niet hier” column F. Tabeling in MGV Organisatie van de zorg Domein denken gerontofobie

23 Algemene opmerkingen: 2
Verpleegkundige interventies Meetschalen: DOS: dus gerichte aandacht... Inrichting kamer Klok/datum/verlichting Bejegening: steeds weer kort uitleggen Preventie programma’s in kader veiligheid management systeem (VMS)

24 Algemene opmerkingen: slot
Preventie Nazorg Vervolg cognitieve functies, tot 6 mnd herstel Soms PTSS klachten: psychoeducatie Uitleg familie/mantelzorgers Delier, een uitdaging, houdt het hoofd koel !