Voeding en veroudering: verlies of winst?

Presentatie over: "Voeding en veroudering: verlies of winst?"— Transcript van de presentatie:

1 Voeding en veroudering: verlies of winst?
Voeding en veroudering: verlies of winst? Ouderdom komt met gebreken, maar een optimaal voedingspatroon zou de kwetsbaarheid van ouderen aanzienlijk kunnen beperken. Daardoor zouden ouderen langer zelfstandig in goede gezondheid kunnen leven Dat stelt prof. Dr.ir.Lisette de Groot, bijzonder hoogleraar Voedingsfysiologie met bijzondere aandacht voor het verouderingsproces en de oudere mens. De groep ouderen of bejaarden is van alle bevolkingsgroepen de meest heterogene voor wat betreft voedselconsumptie, voedingstoestand, leefwijze en gezondheid. De groep ouderen stijgt, deze stijging heeft geleid tot het verrichten van veel onderzoek naar de voedingstoestand en behoeften van ouderen. De groep ouderen wordt steeds vaker ingedeeld aan de hand van verschillende criteria, zoals leeftijd, geografische verschillen en leefomgeving( zelfstandig of voorziening). De Nederlandse Voedingsraad heeft in 1995 een advies uitgebracht over de voeding van de oudere mens, gedefinieerd als ouderen met niet-waarneembare ziekten en die in staat zijn om op zichzelf te wonen.

2 Inhoud lezing Inleiding
Veranderingen in lichaamssamenstelling en de behoeften aan energie en nutriënten Veranderingen in het maag/darmkanaal Knelpunten in de voeding Algemene voedingsadviezen voor ouderen Wie zijn kwetsbaar? Met het snel stijgend aantal ouderen in de samenleving neemt het belang van inzicht in een optimale voeding voor de oudere mens toe. Een adequate voeding is namelijk een van de elementen die er toe bijdraagt de latere levensjaren in goede gezondheid door te brengen.

3 Ouderdom komt met gebreken, maar een optimaal voedingspatroon zou de kwetsbaarheid van ouderen aanzienlijk kunnen beperken.

4 Naar verwachting zal de bevolking in het jaar 2020 voor circa 15% uit 65-plussers bestaan.
In termen van gezondheid en ziekte is deze groep ouderen zeer heterogeen. Dit betekent dat ook de voedingstoestand en de voedingsbehoeften van deze groep ouderen sterk kunnen varieren Het in kaart brengen van de voedingstoestand en de voedingsbehoeften van deze leeftijdscategorie wordt bemoeilijkt door een grote heterogeniteit binnen de groep ouderen. Ouder worden gaat immers gepaard met uiteenlopende economische, psychologische, sociale en fysiologische veranderingen. Karakteristiek voor de groep ouderen is voorts een hoge prevalentie van ziekte en hieraan gekoppeld een hoog medicijngebruik. Onderzoek om meer te weten te komen voor de voedingsbehoeften van ouderen.

5 Voedingsraad onderscheidt
Jongbejaarden jaar Hoogbejaarden > dan 75 jaar

6 Veranderingen in lichaamssamenstelling en de behoeften aan energie en nutriënten
De verandering in lichaamssamenstelling wordt gekenmerkt door een toeneming van vetmassa en een afname van vetvrije massa, voornamelijk spiermassa,vanaf de leeftijd van ongeveer 40 jaar. Verminderde lichaamsbeweging bevordert deze verandering en leidt tot een lagere energiebehoefte. De energiebehoefte wordt bij ouderen grotendeels bepaald door de energie nodig voor de ruststofwisseling, die eveneens verlaagd is,voornamelijk door de verminderde vetvrije massa. Bij het toenemen van de leeftijd gaan ouderen minder eten. Tot op hogere leeftijd wordt daarmee samenhangend geen gewicht vermindering geconstateerd..Boven de 75 jaar echter wordt een geleidelijke daling van het gemiddelde lichaamsgewicht waargenomen,veelal gepaard gaande met gezondheidsklachten. Deze lage energie-inneming gaat bij veel ouderen gepaard met een relatief lage inneming van een aantal micronutriënten. Ouderdomsanorexie Verschijnsel van onvoldoende eetlust en onvrijwillig gewichtsverlies

7 Ondervoeding Een lichamelijke toestand,voortkomend uit een tekort aan energie en voedingsstoffen,waarbij er gewichtsverlies en verminderde biologische functies bestaan Tijdig signaleren van van ondervoeding. Resultaten van voedinginterventies Voor fragiele ouderen, die weinig lichaamsbeweging hebben en derhalve weinig eten lijkt een verijkt compleet voedingsmiddel met vitaminen en mineralen aangevuld aangevuld tot de door de Gezondheidsraad aanbevolen hoeveelheden voorlopig een goed advies. Daarnaast blijkt een goede zorg bij de maaltijdverstrekking uitermate belangrijk

8 Verlies van Spiermassa
Sarcopenie Verlies van Spiermassa

9 Gewichtsverlies 4% per jaar, dan al kans op verhoogde mortaliteit
Acuut ongewild gewicht verlies: - 5% in 1 maand of - 10% in half jaar Voor ouderen van 70 jaar en ouder lijkt ondergewicht en het verlies vaan vetvrije massa een groter gezondheidsprobleem te zijn dan overgewicht. 1 op de 6 clienten in de chronische zorg en zelfs 1 op de 4 in de acute zorh<g blijken ondervoed. Uit een belangrijke Europese studie blijkt dat gewichtsverlies van meer dan 2 kg over een periode van vijf jaar, de kans op sterfte verdubbeld in de daarop volgende tien jaar. Dit gebeurt ongeacht het optreden van ziekte.

10 Veranderingen in het maag-darmkanaal
Eerder verzadiging maag Absorptie minder Hormonen maag-darm Vetcellen Achteruitgang van de functies van het maag-darmkanaal. Atrofische gastritis komt veel voor en heeft een verminderde basale en maximale maagzuursecretie tot gevolg. De hiermee gepaard gaande hypochloorhydrie beïnvloedt de beschikbaarheid en het metabolisme van een aantal voedingsst. Absorptie van lactose kan minder zijnoffen, zoals calcium, ijzer, zink, foliumzuur en vit.B12

11 Knelpunten in de voeding
Energie Eiwit Vocht Vitaminen, mineralen en spoorelementen Obstipatie Gebruik van geneesmiddelen Een `Mediterraan` voedingspatroon? Bij de toenemende vormen van zorg spelen voedsel en vocht een essetiele rol Hoe meer functionele beperkingen zich voordoen,des te minder wordt er door betrokkene gegeten en gedronken, met als gevolg een slechte voedingstoestand Energie De veranderingen die optreden hebben vooral effect op de energiebehoefte. Niet minder dan 1500 Kcal per dag,anders niet meer voorzien in vitaminen en mineralen. De behoefte aan nutrienten verandert nauwelijks,alleen de behoefte aan vitamine D. We weten dat een Mediteraan Voedingpatroon voeding,die rijk is aan olijfolie, groente, fruit, granen, peulvruchten en vis, weinig vlees en zuivelproducten. Daarbij niet roken beperkt alcohol en voldoende beweging ook op hogere leeftijd nog steeds bijdraagt aan een betere levensverwachting. Daarnaast sociaal-psychologische problemen

12 Algemene voedingsadviezen

13 Houd rekening met de voorkeur
5 kleine maaltijden i.p.v. 3 grote Drink bij iedere maaltijd wat: 1,5/ 2 l. Etenstijden voldoende over de dag verdelen, i.v.m.verzadigingsgevoel en verlaging bloedglucose Kies voedingsmiddelen met hoge voedingsstofdichtheid Evt. drinkvoeding, tussendoor Tijdig diëtist inschakelen

14 Wie zijn kwetsbaar? Grote ongewilde gewichtsverandering
Lage sociale-economische status Sociale isolatie Een lage energie inneming Hoogbejaard Mobiliteitsprobleem Lichamelijk of geestelijk gehandicapt Verminderde gezondheid, ziekte en geneesmiddelen gebruik Plotseling verandering in de leefsituatie

15 Dus………!!!!!!!