Vroege herkenning en behandeling van

Presentatie over: "Vroege herkenning en behandeling van"— Transcript van de presentatie:

1 Vroege herkenning en behandeling van
Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in verpleeg- en verzorgingshuizen Den Haag 28 september 2009

2 Inhoud Ondervoeding & Screenen in verpleeg- en verzorgingshuizen
SNAQRC screening en behandelplan De kosten en de opbrengsten? Relatie met projectplan Ervaringen uit pilot 2008 Knelpunten/verbeterpunten

3 Definitie ondervoeding
Slechte voedingstoestand BMI < 20 en / of > 10% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste 6 maanden en / of > 5% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste maand Matige voedingstoestand BMI en / of 5-10% gewichtsverlies in de laatste 6 maanden 3 3

4 Gewichtsverlies Overlap! Maar De reden voorspelt het gevolg
anorexia of ageing: voeding+ sociaal/psychologisch/medisch (Verlies spiermassa 20-30%) cachexie: ziekte + voeding (Verlies van spiermassa 70-80%) sarcopenie: (veroudering en beweging! + voeding (eiwit/D): bedrust: 3% ↓ in 7 dagen!

5 Diagnostiek: waardoor ondervoed?
>5% onbedoeld gewichtsverlies Voeding volgens behoefte? Nee Ja Voldoende voeding beschikbaar? Malabsorptie? Slikproblemen? Katabolie? Oorzaak? Kanker Infectie Anorexie? Medicatie Depressie Smaak JJ Walace, Int J Cardiology 2002

6 Gevolgen ondervoeding
Verminderde wondgenezing/ toename kans decubitus Meer kans op infecties (verminderde darmwerking en verlaagde weerstand) Afname gewicht en spiermassa Ondervoeding Langere opnameduur Hogere mortaliteit Meer kans op complicaties Afname kwaliteit van leven Hogere behandelingskosten

7 Palliatief beleid Weldoen door te voeden...
Weldoen door te stoppen met actief voeden…

8 Hoe groot is deze groep? LPZ 2007

9 Niet voeden is te verantwoorden…
Niet voeden is te verantwoorden…. Maar ondervoede cliënten niet herkennen en behandelen niet!

10 Prevalentie ondervoeding in Nederland
Percentage ondervoeding in NL (LPZ 2008) % 10 VP VZ TZ AlgZ

11 Hoe verloopt de voedingstoestand in een verpleeghuis in 1 jaar
Hoe verloopt de voedingstoestand in een verpleeghuis in 1 jaar? Osira groep Amsterdam April 2008 en april 2009: meting van voedingstoestand N= 216 : naar huis / overleden: 96 (44%) Rest: n=120 Voorlopige resultaten: Goed – goed: 65% Goed – slecht: 16% Slecht – goed: 10% ZONDER SCREENING! Slecht – slecht: 9%

12 Bewoners die ondervoed raakten (16%)
67% had hulp nodig bij eten 22% verminderde eetlust 55% werd 4 x per jaar gewogen Bij 72% diëtist in bij behandeling betrokken Bij 72% drinkvoeding ingezet

13 Van ondervoed naar goed gevoed (10%)
67% diëtist in consult Hoogste % sondevoeding: 16% In verhouding veel psycho-geriatrische problemen Hoogste gemiddeld aantal aandoeningen pp Meeste antibiotica voorgeschreven

14 Eerste conclusie? Screening brengt winst in de VROEGE herkenning EN behandeling van ondervoeding Verder onderzoek naar vermijdbaarheid van ondervoeding

15 Ondervoeding in normen verantwoorde zorg
Oncologische groep geexcludeerd Alleen gewichtsverlies: Is slechts een klein deel van het probleem -acute ondervoeding (gewichtsverlies):6-10% -chronische ondervoeding (lage BMI): 10-15%

16 Voorstel 2010 Wordt elke bewoner minimaal halfjaarlijks gescreend op ondervoeding?    ja / nee Welk screeningsinstrument wordt gebruikt? - SNAQRC - MNA-SF - Anders Bij welk percentage van uw bewoners is er gedurende de afgelopen 6 maanden een screeningsuitslag ondervoeding geregistreerd in het zorgdossier?

17 Verpleeg- en verzorgingshuisbewoners
Totale groep (n=720) Verpleeg- en verzorgingshuisbewoners Slechte voedingstoestand Matige voedingstoestand Geen ondervoeding 165 (23%) 117(16 %) 438 ( 61%) geslacht Vrouwen / mannen (448/ 272) 120 / 45 83 / 34 320 / 118 Leeftijd (jr) ± SD 83,1 ± 8,9 83,8 ± 9,0 81,3 ± 9,8 BMI (kg/m2) 21,2 ± 5,1 23,8 ± 5,5 28,7 ± 5,1 BMI ≤ 20 61% BMI 20-22 9% 62% BMI 22-28 18% 27% 52% BMI ≥28 12% 11% 48% 5-10% GV 6 maanden 6% 43% > 10% GV 6 maanden en/ of > 5% GV laatste maand 54%

18

19

20 Diagnostische waarde SNAQRC
Oranje: matige en slechte voedingstoestand Rood: slechte voedingstoestand Sensitiviteit 87% Specificiteit 64% 82% Positief voorspellende waarde 61% 59% Negatief voorspellende waarde 89% 95% 20 20 20

21 Weeg en screenbeleid Screenen: 4 x per jaar, gekoppeld aan weegmoment en MDO Aandacht voor goede weegschalen Taak van verzorgende Terugkoppeling op vast tijdsmoment met arts

22 Lengtemeting Bewoner moet recht kunnen staan
Problematisch bij scoliosis, kyphosis etc. Alternatief: Kniehoogte Armspanwijdte Instructie in toolkit op

23 Formules onderbeenlengte
FORMULE 1 (Han, 1996) Vergelijkingen met LLL en leeftijd in jaren: Mannen: Lengte = (2.30 x LLL) – (0.063 x leeftijd)+54.9 Vrouwen: Lengte = (1.91 x LLL) – (0.098 x leeftijd)+71.3 Deze formule is verkregen door metingen bij een gezonde onderzoeksgroep van 78 mannen en 82 vrouwen te meten in de leeftijd van jaar. FORMULE 2 (speciaal ontwikkeld voor ouderen, Sienkiewicz-Sizer, 1997) Mannen: lengte = (2.02 x LLL) – (0.04 x leeftijd) Vrouwen: lengte = (1.83 x LLL) – (0.24 x leeftijd)

24 Is 4 x per jaar screenen met SNAQRC haalbaar?

25 Screeningsuitslag en dan????
Multidisciplinaire taakverdeling Diagnostiek door arts en diëtist Behandelplan Monitoring van de ondervoede cliënt gedurende de opname & weegbeleid Tussentijdse verstrekkingen en verrijkte hoofdmaaltijden

26 Behandelplan cliënten met een slechte voedingstoestand
Start behandelplan ≤ 3 werkdagen diëtist in consult ≤ 8 werkdagen start behandelplan Behandelplan Eiwit: 1,2 – 1.5 g kg lichaamsgewicht (bij overgewicht gewicht BMI 27,5) Energie: minimaal H&B (1984) + toeslag van 30% voor activiteit Monitoring gewicht en inname Evaluatie ≤ 5 werkdagen na start behandeling Vervolg: afhankelijk van inname van de cliënt 26 26

27 Behandelplan ondervoede cliënten (onder behandeling van diëtist)
Inname versus behoefte Advies Vervolg (incl termijnen) 100% van de behoefte Energie- en eiwitrijke voeding (verrijkte hoofdmaaltijden, tussentijdse verstrekkingen en evt. drinkvoeding) Globale monitoring inname door voedingsassistent / verzorging 75-100% van de behoefte ≤ 10 werkdagen: evaluatie of de behoefte met inname wordt gedekt Continueren of aanvullen met drinkvoeding % van de behoefte Drinkvoeding of sondevoeding, mits passend binnen behandelbeleid ≤ 5 werkdagen: evaluatie of de behoefte met inname wordt gedekt Continueren of overgaan op sondevoeding < 50% van de behoefte Volledige of aanvullende sondevoeding, indien mogelijk drinkvoeding, mits passend binnen behandelbeleid ≤ 2 werkdagen: evaluatie of de behoefte met inname wordt gedekt Continueren of orale voeding (drinkvoeding) indien mogelijk 27 27

28 Komt dit overeen met huidige praktijk?

29 Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Afspraken ter bevordering van optimale behandeling van ondervoede cliënten: SNAQRC behandelplan en voorlichting aan de cliënt en/of contactpersoon Ondervoeding vast onderdeel in visite / overdracht / transmurale overdracht Onderdeel van kwaliteit 29

30 Voedingsassistent Motiveert bewoner Signaleert Monitort inname
H

31 Voedingsbehandelplan:
‘de cliënt krijgt op het ‘juiste’ moment de ‘juiste’ voedingszorg door de ‘juiste’ persoon’ Voedingsbehandelplan: Wat is de behoefte? Tussentijdse verstrekkingen 31

32 Voedingsbehoefte Energiebehoefte: Harris & Benedict (roza 1984) + 30 %
Eiwitbehoefte: 0,8 – 1,2 g / kg lichaamsgewicht 1,2 – 1,5 g / kg lichaamsgewicht bij ondervoeding Bron: Gezondheidsraad-2001

33 Harris & Benedict (Roza 1984)
MANNEN 1984: WT HTCM – AGE VROUWEN 1984: WT HTCM – 4.33 AGE HTCM = lengte in cm; WT = gewicht in kg

34 Energie en eiwitverrijking
Energiebehoefte varieert van 1800 tot 2200 kcal en gram eiwit Verrijkte hoofdmaaltijden ???? 2 - 3 tussentijdse verstrekkingen: Streven naar 200 kcal en 5-10 gram eiwit per tussentijdse verstrekking 34

35 Monitoren van de voedingstoestand van de cliënt
Monitoring op de korte termijn door de voedingsintake versus de behoefte te bepalen Meten en volgen van gewicht belangrijk voor de monitoring op de lange termijn 35

36

37

38 Zinvolle business case
Hoort voedingszorg niet tot basiszorg en moeten (extra) kosten wel ter discussie staan? Is er een duidelijke uitkomstindicator? Is er grip op de uitkomst of is deze afhankelijk van andere variabelen? Zijn er afspraken over te maken in bijv. een jaarplan waarop een manager is af te rekenen?

39 Opbrengsten Opbrengsten cliënt betere kwaliteit van leven
sneller herstel minder complicaties goed verzorgd = tevreden Opbrengsten verpleeghuis imago financieel tevreden cliënten Opbrengst arts minder complicaties behandeling meer effect minder heropnames Opbrengsten afdeling minder complexe cliënt multidisciplinair behandelplan Maatschappelijke opbrengsten minder kosten (productiviteit, medicatie) professionele & informele zorg

40 Incidentele of eenmalige kosten
Projectgroep - 6 personen 4 uur per maand - Projectleider 0.4 fte (schaal 55 = € ,-) Afdelingswerkgroep - 4 personen 4 uur per maand 6 maanden - 4 personen 2 uur per maand 6 maanden Scholing/klinische lessen - Artsen - Verzorgenden - Voedingsassistenten PR

41 Structurele kosten per afdeling
Extra inzet per cliënt voor verzorgenden en/of voedingsassistente (of hoort dit tot normale taak?) Meer diëtistische consulten: - 30% van de cliënten ondervoed: 4 uur per cliënt per jaar? Extra kosten maaltijden: tussentijdse verstrekkingen klinische voeding

42 Ervaringen uit 2008 & koppeling met projectplan

43 Voorwaarden voor een geslaagde implementatie
Multidisciplinaire aanpak! Draagvlak bij management Weegbeleid BLIJVENDE AANDACHT

44 KANSEN: (Onder)voeding op agenda van verpleeg- en verzorgingshuis Voedingstoestand in zorg(leef)plan als basiskenmerk van de cliënt Cliënten met ondervoeding worden optimaal behandeld

45 Knelpunten uit pilotfase

46 Toolkit op www. stuurgroepondervoeding
Toolkit op kan aangevuld worden met meer goede voorbeelden!!!

47 bewoners die ondervoed blijven (9%)
83% heeft hulp nodig bij eten Geen verminderde eetlust 67% diëtist betrokken bij behandeling >75% is meer dan 4 keer per jaar gewogen

48 Bewoners die in een goede VT blijven (65%)
In verhouding veel bewoners met een neurologische aandoening Laagste aantal tandartsbezoeken; maar het meeste gebruik van volledige gebitsprothesen Weegbeleid van 4x per jaar voor 50% van deze groep niet uitgevoerd