EU: ZONDE VAN HET GELD? Workshop VECON-studiedag 11 april 2013

Presentatie over: "EU: ZONDE VAN HET GELD? Workshop VECON-studiedag 11 april 2013"— Transcript van de presentatie:

1 EU: ZONDE VAN HET GELD? Workshop VECON-studiedag 11 april 2013
Prof. dr. Nico Groenendijk Centre for European Studies Universiteit Twente WORKSHOP VECON

2 WORKSHOP VECON

3 De begroting van de Europese Unie voor 2013 is groter in omvang (€) dan die van de centrale overheid in Nederland (= Rijksbegroting 2013: hoofdstukken + fondsen) WORKSHOP VECON

4 Bij de Europese Unie werken meer ambtenaren dan bij de gemeente Amsterdam
WORKSHOP VECON

5 Ca. 20% van de EU-begroting gaat op aan vertaalwerk
WORKSHOP VECON

6 Nederland draagt jaarlijks bijna € 6 miljard af aan “Brussel”
WORKSHOP VECON

7 Nederland ontvangt uit EU-subsidieprogramma’s jaarlijks meer dan € 4 miljard
WORKSHOP VECON

8 De BTW is een belasting die door de EU wordt geheven
WORKSHOP VECON

9 Het salaris van een Nederlandse europarlementariër ligt boven de zgn
Het salaris van een Nederlandse europarlementariër ligt boven de zgn. Balkenende-norm WORKSHOP VECON

10 EU-personeel betaalt géén belastingen
WORKSHOP VECON

11 De Europese Rekenkamer heeft over het boekjaar 2011 vastgesteld dat met ca. 5% van de EU-middelen is gefraudeerd WORKSHOP VECON

12 De meeste onregelmatigheden (“irregularities”) in de besteding van EU-middelen worden vastgesteld in zuidelijke EU-lidstaten WORKSHOP VECON

13 Het Europees Parlement kent drie lokaties: Straatsburg, Luxemburg en Brussel
WORKSHOP VECON

14 Het ontwerp voor de Nederlandse rijksbegroting moet met ingang van 2014 eerst worden goedgekeurd door de EU ECOFIN-raad, voordat het –met Prinsjesdag- wordt aangeboden aan de Staten-Generaal WORKSHOP VECON

15 EU-regelgeving verbiedt te kromme bananen, te kromme komkommers en te kleine appels
WORKSHOP VECON

16 De Europese Unie: verspilling van geld?
Zin en onzin over de EU-begroting Kosten en baten van Europese samenwerking Besteding van EU-middelen Meer of minder EU? WORKSHOP VECON

17 De zin van en –veel- onzin over de EU-begroting
De Unie heeft geen “power to tax” en is dus volledig afhankelijk van de contributie-bijdragen van (vaak lastige en zuinige) lidstaten. Discussie over “power to tax” komt iedere 5-6 jaar weer op, meeste lidstaten zijn mordicus tegen … (inclusief NL) EU-begroting is klein: ca. 1% van het EU nationaal inkomen (VS: federale budget is ca. 25% nationaal inkomen) Absoluut: € 151 mld per jaar (Rijksbegroting NL: 183 mld) Mag geen begrotingstekort vertonen WORKSHOP VECON

18 Voornaamste uitgavengroepen: cohesiebeleid landbouwbeleid Innovatie
Inkomsten/contributies: Bestaan grotendeels uit bijdrage gebaseerd op hoogte bni Is toch soort –proportionele “inkomstenbelasting”, maar dan op lidstaatniveau Sommige lidstaten krijgen korting (VK, NL, Zweden) WORKSHOP VECON

19 Netto-posities: verschil tussen wat lidstaat afdraagt aan EU en vanuit Brussel terugkrijgt NL is netto-betaler (4 mld per jaar) WORKSHOP VECON

20 WORKSHOP VECON

21 Nieuwe MAFF 2014-2020: patstelling
MAFF = Multi Annual Financial Framework = meerjarenbegroting EU EU-begroting is nu (voor ) 1.12% EU-bruto nationaal inkomen Voorstel Europese Commissie: miljard euro ( ) = 1.05 % bni (daling in % EU-bni, maar in absolute termen stijging van 3.2%) Veel lidstaten tegen dergelijke verhoging (NL, Duitsland, Denemarken, Zweden, Oostenrijk, Frankrijk, Italië, VK), maar andere lidstaten (“Friends of cohesion”: zuiden, oosten) zijn juist vóór Europees Parlement: wil vasthouden aan 1.11% EU-bni Wordt vervolgd … Ander issue: omslag van cohesiebeleid en landbouwbeleid naar innovatie & competitiveness (verdeelt lidstaten ook) WORKSHOP VECON

22 Kosten en baten van Europese samenwerking
Netto-positie-discussie is beperkt: gaat om begrotingsstromen, niet om de welvaartseffecten van samenwerking. Tegenover “contributiekosten” staan baten: Handelseffecten (gemeenschappelijke markt, extra impuls door monetaire unie) Schaaleffecten Locatie-effecten Schattingen: nationaal inkomen NL ligt 2-20% hoger dan zonder EU Daarnaast: imponderabalia vrede/stabiliteit (+) verlies souvereiniteit (-) WORKSHOP VECON

23 Besteding van EU-middelen
EU-begroting is klein, geldt ook voor bureaucratie EU-ambtenaren (wereldwijd), vgl. met stad Parijs van EU-begroting gaat slechts 6% naar administratie (daarvan: 50% salarissen/pensioenen, 50% huisvesting e.d.) 3.000 ambtenaren nodig voor vertaalwerk Baan in Brussel vergt grote investeringen (twee master studies, concours, enkele onbetaalde stages), aanvangssalarissen liggen onder NL-niveau, beperkt aantal grootverdieners, ambtenaren betalen wél belastingen (geen aftrekmogelijkheden), beperkte vergoedingen …. WORKSHOP VECON

24 Inefficiëntie is soms historisch bepaald (en door lock-in effecten niet te wijzigen): Straatsburg was vestigingsplaats EGKS (met Assemblee), Brussel werd vestigingsplaats EEC, Luxemburg als (efficiënte!) plaats voor Gerechtshof, Europese rekenkamer, EUROSTAT, en secretariaat Europees Parlement Vastgelegd in verdragen, alleen te wijzigen met unanimiteit WORKSHOP VECON

25 Besteding van EU-middelen vindt voor 80% in lidstaten zelf plaats
Als er daar iets misgaat is het dus de lidstaten aan te rekenen, niet “Brussel” Europese rekenkamer (over 2011): 3.9% fouten, ca. € 5 mld daarvan € 1.9 mld onregelmatigheden (d.w.z. fout met mogelijk negatief financieel effect EU), voor de helft voor rekening Frankrijk, Tsjechië, Italië, Polen een deel daarvan kan met opzet veroorzaakt zijn (of dat zo is, is aan de rechter), d.w.z. fraude WORKSHOP VECON

26 EU focust nu vooral op rechtmatigheid Doelmatigheid- en doeltreffendheidsonderzoek staat nog in de kinderschoenen Grote verschillen tussen lidstaten in aard en kwaliteit controle Lidstaatverklaring (rechtmatigheid): NL, Denemarken, Zweden, Verenigd Koninkrijk WORKSHOP VECON

27 Meer of minder EU? Britse premier David Cameron: terug naar basis (gemeenschappelijke markt) Van Rompuy c.s.: politieke unie Hebben allebei gelijk! EU gaat naar gedifferentieerde integratie Lossere samenwerking op niveau EU-27 Is voor sommige lidstaten genoeg (UK) Andere lidstaten gaan –op specifieke terreinen- verder/dieper WORKSHOP VECON

28 WORKSHOP VECON