eerste psychoanalytische patiënt zien en begeleiden.

Presentatie over: "eerste psychoanalytische patiënt zien en begeleiden."— Transcript van de presentatie:

1 Het einde van de psychotherapie eerstejaarsreferaat: Erica Drent supervisor: Saskia van der Sluijs
eerste psychoanalytische patiënt zien en begeleiden. Dit vond ik erg leuk: samen op zoek naar waar klachten vandaan kwamen. Deze zomer las ik een recensie in de psychiater over het boek van Paul Verhaege: Het einde van de psychotherapie. Dit is een prikkelende titel en ondanks de slechte recensie werd ik toch nieuwsgierig naar het boek. Opleiding Nijmegen: groepstherapie uit het schema gehaald wordt en dat de nadruk licht bij het psychotherapie onderwijs op de cognitieve gedragstherapie. Aan de analytische psychotherapie wordt weinig aandacht aan besteed. Dit vind ik erg jammer.

2 Paul Verhaeghe Paul Verhaeghe; klinisch psycholoog en psychoanalyticus. Hij is hoogleraar aan de Universiteit van Gent. Hij is Freud en Lacankenner. Het boek : Het einde van de psychotherapie gaat over de teloorgang, verdwijning van de psychotherapie. Hoe het zover is gekomen beschrijft hij aan de hand van de revoluties die de psychiatrie heeft doorgemaakt en de veranderende maatschappij. De gevolgen die de veranderde maatschappij met zich meebrengt en de klachten die daaruit voortkomen maar ook het gevolg daarvan op de visie die de maatschappij en de psychiatrie op die klachten heeft. andere visie op de hedendaagse psychische problemen en een herwaardering van de psychotherapie.

3 Freud Lacan Jacques Lacan (1901 –1981) was een Frans psychoanalyticus.
De theorieën van Lacan zijn erg moeilijk te begrijpen en uit te leggen. Hij wilde niet makkelijk te begrijpen zijn. in het Frans; benaderd vanuit de taal en literatuur en zijn schrijf en spreekstijl erg poetisch zijn. zeer intelectueel Frans milieu. De presentaties van Lacan waren dan ook spektakels met veel filosofische, politieke en literatuur verwijzingen. Daarnaast was hij ook opzettelijk obscuur, ontwijkend en provocerend.

4 Hoe kijkt de huidige maatschappij tegen deze klachten aan.
Nieuwe patiënten gevormd door de maatschappij Hoe ziet de huidige maatschappij deze patiënten. Wat is het antwoord van de maatschappij Wat is het antwoord van Verhaeghe Hoe is de maatschappij veranderd en hoe vormt dit de nieuwe patiënten die Verhaege beschijft. Hoe kijkt de huidige maatschappij tegen deze klachten aan. Wat is volgens de huidige maatschappij het antwoord op deze klachten. Wat zou volgens Verhaeghe het antwoord op deze klachten moeten zijn. Eerst dus over de veranderende maatschappij en de nieuwe patienten

5 In de ontwikkeling van de mens en de wereld hebben er in de loop der eeuwen fundamentele veranderingen in levenswijze voorgedaan. Van jagers en verzamelaars naar een landbouwmaatschappij. De industriële revolutie en de afgelopen decennia was er de digitalisering.

6 Wat zijn de gevolgen van de digitalisering en wat zijn de psychologische gevolgen (in het westen)?
De eerste generaties die nooit honger, laat staan oorlog gekend hebben en een ongekend welvaartsniveau genieten, zijn ook die met de meeste depressies en het hoogste zelfmoordcijfer.

7 verklaring Individualisering Verlies van groepen
Freud: in “Rouw en Melancholie’’ Een verlieservaring is een proces van identiteitsverlies. Een belangrijke verklaring die verhaeghe hiervoor geeft is de individualisering van de maatschappij waardoor mensen niet meer tot een groep behoren en niet meer weten wie ze zijn. We verliezen hierdoor onze identiteit. Freud schreef hierover in zijn artikel 'Rouw en melancholie' (1917). Een verlieservaring is een proces van identiteitsverlies.

8 I Identiteit Latijn: Identitas: gelijkheid Groepen:
geven ons identiteit stabiliteit en continuïteit verwerven we affectregulering en zingeving. Normen en waarden. Identitas (latijn) betekend “gelijkheid” We maken deel uit van een groep waaraan we min of meer gelijk zijn, identiek. En op grond daarvan weten we wie we zijn. Door middel van verschillende groepen dragen wij meerdere identiteiten met ons mee. Een groep heeft zijn eigen normen en waarden, schrijft voor hoe we met dingen omgaan en geven ons zingeving : De intelectueel kijkt niet naar soaps, wel naar documentaires;, voetbal kan niet echt, atletiek wel; hij is geen racist, maar heeft wel bedenkingen bij bepaalde bevolkingsgroepen, enzovoort.

9 Belang van groepen Freud: Über-ich: dit mag niet
Ideal-ich: zo moet je zijn Lacan: Door te spiegelen aan “de Ander” weten we wie we zijn Freud verwoorde het zo in zijn theorie: Ueber-ich: dit mag niet Ideal-ich: zo moet je zijn Lacan beschreef ook het spiegelstadium als erg belangrijk in onze ontwikkeling. wij halen onze identiteit en driftregulering uit de spiegel die de Ander aanbied.

10 beroepsgroep We spiegelen ons aan groepen en groepen lijken meer en meer te verdwijnen. Groepen hebben dus grote invloed op hoe we onszelf zien. Een belangrijke groep waartoe iemand behoord is de beroepsgroep. Hierin is de laatste decennia veel veranderd door de industriële revolutie en de digitalisering. De economie is erg belangrijk geworden. We zijn afhankelijk van de economie en er is steeds meer mogelijk. Dit heeft effect op het vlak van de identiteit en de intermenselijke verhoudingen. Dit effect is goed uit te leggen aan de hand van het moderne management.

11 Economie politiek en individu
Modern management: Gericht op korte termijn winsten Blijven groeien en ontwikkelen Flexibel zijn Deze is gericht op korte termijn winsten, iedereen moet blijven groeien en flexibel zijn. Er worden veel evaluatiegesprekken gevoerd met deze onderwerpen. Vaardigheden zijn belangrijk, vernieuwen en uiterlijke schijn komen voorop te staan. Nieuw, jong en flexibel zijn toverwoorden. Iedereen moet een persoonlijk ontwikkelingsplan maken. Maar ook: Continuïteit en stabiliteit lijken vieze woorden te worden. Er is een dalend belang van kennis en ervaring: die zorgen voor te veel stagnering en weerstand om te veranderen. Loyaliteit en solidariteit verdwijnen. Zowel verticaal als horizontaal. Er zijn geen jarenlange werkgevers/nemers meer. Collega’s worden concurrenten.

12 Winnaars en verliezers
Hoe meer de maatschappij gericht is op winnen hoe meer verliezers er ook overblijven. Verlies betekent vernedering welke leiden tot wraakgevoelens in verschillende vormen: “gedragsstoornissen” . Ook zijn onzekerheid en vermoeidheid gevolgen op individueel niveau.

13 gevolgen Duurzaamheid is slecht Wantrouwen de regel
Solidariteit een fiscale aftrekpost Sfeer van chronische vermoeidheid en tijdgebrek. Gevolgen van het moderne management zijn ook:

14 gevolgen Winnen Vroeger: genot was of verboden of immoreel of pas na veel inspanning en tijd Nu: genot kan onmiddellijk en ervoor betalen is genoeg Alles is gericht op groei en winnen. Maar wat valt er te winnen: geld, geld om genot te kopen. Het zwitserleven gevoel te kopen. Ook daar is een verandering gekomen, vroeger was alles wat genot oplevert ofwel verboden ofwel immoreel of na veel inspanning en tijd Nu: genot kan onmiddellijk en het volstaat ervoor te betalen.

15 Maatschappij gericht op winnen en genot Gevolg: isolement
Groepen verdwijnen Maatschappij gericht op winnen en genot Gevolg: isolement Minder zekerheid minder veiligheid Groepen verdwijnen; de maatschappij is gericht op winnen en genot Gevolg hiervan op het individu zijn dat mensen zich geisoleerd voelen en minder zeker en veilig

16 Gevolgen Op zoek naar nieuwe groepen die identiteitverlenend werken
Terugvallen op lichaam: seksuele identiteit Gevolgen zijn dat of mensen op zoek gaan naar nieuwe groepen die identiteitverlenend werken. En hoe minder identiteit hoe fundamentalistischer de groep. Of mensen vallen terug op hun lichaam, het enige waar ze nog wel zeker van zijn. Maar dan moeten ze wel jong sexy en aantrekkelijk zijn. Maar dit geeft ook veel problemen, het is juist bron voor onzekerheid: ben ik man en vrouw genoeg. Wat is mijn ideale gewicht, hoe groot moeten mijn borsten zijn.

17 Als barometer van de maatschappij veranderen ook de psychiatrische aandoeningen.
Verhaeghe stelt: Als barometer van de maatschappij veranderen ook de psychiatrische aandoeningen. Dus deze veranderende maatschappij geeft nieuwe problemen en nieuwe patienten.

18 Nieuwe patiënten Het lichaam is prominent aanwezig in de klachten
Ze kunnen hun nervositeit niet hanteren Ze handelen impulsief Er is geen psychische gelaagdheid In de beleving van patiënten is er geen verband tussen levensverhaal en hun problemen. Freud beschreef deze nieuwe patientengroep al en duide deze als actuaal pathologie. Kenmerken van deze nieuwe patienten zijn: Het lichaam is prominent aanwezig in de klachten Ze kunnen niet met spanning omgaan en reageren dan vaak impulsief Symptomen hebben geen psychische gelaagdheid, patienten hebben geen idee waar spanning en klachten vandaan komen en kunnen geen verband leggen met hun verleden hoe klachten ontstaan. Ze kunnen vaak niet mentaliseren. In de beleving van patiënten is er geen verband tussen levensverhaal en hun problemen.

19 Borderline persoonlijkheidsstoornis
Chronisch gevoel van leegte Instabiel zelfbeeld Instabiele menselijke verhoudingen Voortdurende angst om in de steek gelaten te worden. Een voorbeeld van zo’n patient als gevolg van onze maatschappij: Chronisch gevoel van leegte Instabiel zelfbeeld Instabiele menselijke verhoudingen Voortdurende angst om in de steek gelaten te worden. Hoe noemen we dit ook wel?

20 Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
Geremdheid in nieuwe sociale contacten Vrees voor afkeuring Een gevoel van vernedering en afwijzing minderwaardigheidsgevoelens Nog zo’n voorbeeld van een nieuwe patient: Geremdheid in nieuwe sociale contacten Vrees voor afkeuring Een gevoel van vernedering en afwijzing minderwaardigheidsgevoelens Hoe noemen we dit ook wel?

21 Nieuwe patiënten gevormd door de maatschappij
Hoe ziet de huidige maatschappij deze patiënten. Wat is het antwoord van de maatschappij Wat is het antwoord van Verhaeghe Dan komen we nu aan bij hoe de maatschappij tegen die nieuwe patienten aankijkt.

22 Hoe ziet de huidige maatschappij deze patiënten
Decontextualisering Nadruk op het lichaam Hoe kijkt de huidige maatschappij tegen deze klachten aan. De groepen in de maatschappij zijn meer en meer verdwenen, ofwel te context . De problemen zelf worden ook zonder context bekeken: decontextualisering En daarbij licht de nadruk op het lichamelijke. Dit gebeurd door zowel de nieuwe patiënten die geen verklaring voor hun klachten zien in hun levensverhaal als door de therapeut die er een DSM etiket op plakt.

23 DSMbilisering DSM: gedragsbeschrijvende diagnostiek
Geen etiologisch verklaringsmodel Verhaege spreekt over de DSMbilisering. De DSM is een gedragsbeschrijvende diagnostiek en geen etiologisch verklarings model. Maar volgens Verhaeghe lijkt de maatschappij dit zo wel meer en meer te gaan zien met ook een genetische en neurobiologische oorsprong. Dit is wetenschappelijk niet bewezen maar daar lijkt de maatschappij zich niets van aan te trekken. De farmaceutische industrie springt hier ook op in en promoot hiermee hun pillen. Wat Verhaeghe hiervan erg kwalijk vind is dat de DSM diagnoses veel invloed hebben op de behandeling, ze worden gebruikt in onderzoek en in de DBC structuur worden ze zelfs gekoppeld aan een behandeling.

24 1.21 decontextualisering 2.50 ADHD (tot 3.57) Fragment 2:
Fragment boeken:decontextualisering, ADHD fragment boeken: dsmbilisering 1.21 decontextualisering 2.50 ADHD (tot 3.57) Fragment 2: 2.16 DSMbilisering

25 Wat is volgens de huidige maatschappij het antwoord op deze klachten.
Nieuwe patiënten gevormd door de maatschappij Hoe ziet de huidige maatschappij deze patiënten. Wat is het antwoord van de maatschappij Wat is het antwoord van Verhaeghe Wat is volgens de huidige maatschappij het antwoord op deze klachten. Wat het antwoord van de maatschappij is op psychische klachten is in het verleden erg verschillend geweest.

26 Nature vs nurture 18e eeuw: nature; ontdekking Syfilis
In de 18e eeuw werd ontdekt dat syfilis de oorzaak was van sommige psychiatrische aandoeningen. Gevolg was dat men dacht dat als men maar goed en lang genoeg zocht er overal wel een lichamelijke oorzaak voor te vinden was.

27 Nature vs nurture Jaren 70: antipsychiatrie
In de jaren 70 kreeg je de antipsychiatrie, de tegenbeweging waarin de nadruk lag op de opvoeding en de maatschappij en dat door praten en therapie klachten konden worden genezen.

28 Nature vs nurture Technologische ontwikkelingen Na de ontdekking van de fMRI en het menselijk genoom is de nadruk weer komen te liggen op het lichamelijke. De boodschap aan de maatschappij lijkt weer te zijn: als we maar lang en goed genoeg zoeken vinden we wel een lichamelijke oorzaak.

29 Wat is het antwoord van de maatschappij
Nadruk op het lichamelijke Farmaceutische industrie Dit sluit goed aan bij de maatschappij waarin het lichaam ook weer een grote rol speelt. De farmaceutische industrie lijkt dit nog eens te benadrukken.

30 Wat is het antwoord van de maatschappij

31 Wat is het antwoord van de maatschappij
Evidence based medicine Randomized controlled trials Gebaseerd op DSM diagnoses Geprotocolleerde behandelingen Medicalisering en standaardisering voert de boventoon. Dit allemaal onder invloed van de Evidence Based Medicine. De evidentie wordt aangetoond met Randomized Controlled Trials. Maar de patiënten groepen en de methodes van behandeling die getest worden zullen perfect vergelijkbaar moeten zijn. Dit heeft als gevolg dat de complexe patiëntgroepen die in de praktijk voorkomen vaak niet mee kunnen doen en dat de grote meerderheid van de psychotherapieen niet met RTC’s beoordeeld kunnen worden. Ook de medicatie effecten worden op basis van DSM diagnoses getest, veelal met geringe verschillen in effectiviteit. Tevens zijn deze onderzoeken gebaseerd op DSM diagnoses, gedragsbeschrijvingen waarvoor nog geen wetenschappelijke grond bestaat.

32 Wat is het antwoord van de maatschappij
Alles moet dubbelblind te testen zijn.

33 Wat is het antwoord van de maatschappij
Psychoterapievormen die niet volgens het RTC-model te wegen vallen, zijn wetenschappelijk niet effectief. Maar bij psychotherapie lukt dat niet en de tendens volgens verhaeghe lijkt te zijn: Psychotherapievormen die niet volgens het RTC-model te wegen vallen, zijn wetenschappelijk niet effectief

34 Wat is het antwoord van de maatschappij
Praten Pillen Al met al is volgens verhaeghe de balans weer doorgeslagen naar het lichamelijke en naar de pillen. En beleven we dus het einde van de psychotherapie.

35 Wat zou volgens Verhaeghe het antwoord op deze klachten moeten zijn.
Nieuwe patiënten gevormd door de maatschappij Hoe ziet de huidige maatschappij deze patiënten. Wat is het antwoord van de maatschappij Wat is het antwoord van Verhaeghe Wat zou volgens Verhaeghe het antwoord op deze klachten moeten zijn.

36 Wat is het antwoord van Verhaeghe
Werkzame onderdelen gebleken uit onderzoek: Therapeutische relatie Langdurige therapie Patient zelf actief mentalizeren. Werkzame bestanddelen van de pscychotherapeutische technieken blijken de therapeutische relatie en de mate waarin een patiënt zelf actief kan deelnemen aan het therapeutisch proces. Bij de nieuwe patient: de patient met indentiteits problemen die niet om kan gaan met spanning en gerelateerde klachten en die impulsief afreageert en geen vermogen heeft om te mentaliseren zou de psychotherapie als volgt moeten zijn opgebouwd: Er is langdurige therapie nodig om een goede relatie op te bouwen en voorwaarden te kunnen scheppen voor overdracht. Deze psychotherapeutische relatie is het eerste doel: Een Ander zijn, dit is iets wat de actuaalpathologische patiënt niet kent en moeite mee heeft, hij heeft in zijn leven geen Ander gekend met autoriteit, liefde en zekerheid, voorwaarden voor een relatie met de Ander om aan te kunnen spiegelen. Erkenning van de klachten en ze in een perspectief te plaatsen, mentalizeren.

37 Maatschappelijk dialoog
Het einde van de psychotherapie – Hoogleraar: “ADHD is boerenbedrog” verhaeghe in boeken Het einde van de psychotherapie Wat Paul Verhaeghe hiermee wil bereiken is de dialoog op gang brengen over de huidige maatschappij, welke problemen die veroorzaakt en hoe we daar tegenaan kijken als maatschappij, politiek en als psychiaters en psychologen. In dit boek heeft Verhaeghe de neiging om dingen wat scherp te stellen maar ook uit te leggen zodat het wel aanzet wel tot nadenken. Fragment 0.50 Hiermee brengt hij volgens mij niet altijd het debat op gang maar strijkt hij ook veel mensen tegen de haren in waardoor hij wordt genegeerd door vooral de groep die hij lijkt te willen bereiken. Wat ik goed vind aan het boek is dat hij een duidelijke maar ingewikkelde theorie heeft over hoe het zo ver is gekomen en plaatst de patiënten die uit de context zijn geraakt weer in een historische context. Tevens geeft hij een begin van een antwoord/ oplossing voor deze groep moeilijke patiënten.

38 Maatschappelijk dialoog
Familiebeleid is speerpunt van GGNet Assertive Community Treatment Schema gerichte therapie van Young Mentalization based treatment Ik (en ook Verhaeghe niet heb ik in een interview vernomen) zie het niet zo negatief als hij het in dit boek stelt. Er zijn altijd golfbewegingen geweest in het denken over de problemen en hun oorzaak: nature vs nurture. We weten al lang dat alleen pillen het antwoord niet is op veel problemen waarmee patiënten bij ons komen. Dit is wel soms wat ze eisen, de beroemde wonderpil voor al hun problemen. Ook zien we dit terug in allerlei ontwikkelingen.

39 stelling De kracht van een bedreigde kennissoort
Er zit te weinig onderwijs over psychotherapie in de opleiding tot psychiater en dat is niet goed Recentie: ondertitel: de kracht van een bedreigde kennissoort Manifest van de nederlandse vereniging voor psychotherapie: DE ACADEMISCHE INBEDDING VAN DE PSYCHOTHERAPIE VERSTERKEN! De maatschappelijke waarde van bewezen effectieve psychotherapeutische behandelingen staat in schril contrast met de schrale academische inbedding. Een brede erkenning van dit probleem, is het begin van de oplossing.

40 stelling Psychotherapie vormen die niet volgens het RCT-model te wegen vallen, zijn wetenschappelijk niet effectief