Dyslexie op ‘alle leeftijden’

Presentatie over: "Dyslexie op ‘alle leeftijden’"— Transcript van de presentatie:

1 Dyslexie op ‘alle leeftijden’
Judith Bekebrede Promotor: Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam

2 In vogelvlucht aio traject 2005-2008 Theorie 3 studies Resultaten
Ontwikkeling IDAA Vogelvlucht 4 jaar aio traject Fundamenteel onderzoek met experimenten leidt tot product IDAA Alumnidag

3 Dyslexie "Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau." (stichting Dyslexie Nederland, 2003) Alumnidag

4 Theorie Kernprobleem: fonologisch tekort Fonologisch bewustzijn
Snel benoemen (RAN) Fonologisch decoderen - fonologisch bewustzijn: de sensitiviteit van klanken in gesproken woorden. Het bewustzijn van de klankstructuur van een taal, en dat je deze klanken kunt manipuleren -RAN: het snel ophalen van symbolische informatie uit het het geheugen, geautomatiseerde kennis: cijfers, letters; plaatjes en kleueren. -fonologisch decoderen: het letter voor letter lezen (of grotere eenheden), dit bouwt woord specifieke kennis op, en legt de basis voor woord-herkenningsvaardigheden. Dit wordt gebruikt bij pseudowoorden. Deze drie verschillende elementen vormen problemen voor alle leeftijdsgroepen, zowel basisschool, als voortgezet onderwijs als bij volwassenen. Alumnidag

5 Heterogeniteit Subtypen Belangrijke rol voor orthografie
Orthografie inzicht in de orthografie van een taal. Letterkennis, woordbeeldkennis au/ou, weten hoe letters georganiseerd zijn. Rf op het einde mag, maar fr niet (turf). Alumnidag

6 Orthografische competentie
Verklaart unieke variantie in woord lezen Bijv. Cunningham, Perry & Stanovich (2001) Grotere variabiliteit binnen dyslectici Zweeds onderzoek: Miller-Guron & Lundberg (2000) Nederlands onderzoek: Van der Leij & Morfidi (2006) Alumnidag

7 Fonologische kern, variabele verschillen in orthografie
Fonologisch kern tekort Alle dyslectici verschillen van controle Variabele orthografische verschillen Meer variabiliteit in dyslectici Alumnidag

8 Drie Studies 113 volwassenen (gem. 37 jaar)
57 controle en 56 dyslectici 72 middelbare scholieren (gem. 16 jaar) 35 controle en 37 dyslectici 140 groep 4, 5, 6 leerlingen Longitudinaal 34 zwakke, 70 gemiddelde en 36 goede lezers BAO andere insteek: 6 complete klassen 3 jaar lang gevolgd. Alumnidag

9 Instrumenten Fonologie Orthografie Vaardigheden lezen en spellen
Fonologisch bewustzijn (Woordomkeringen) Fonologisch decoderen (pseudowoord lezen) Snel benoemen (RAN-cijfers) Orthografie Orthografische keuze Flitslezen Vaardigheden lezen en spellen Technisch lezen Flitstypen woorden WO vb: sut-tus, ston-nost Staut-stout tijd-teid-tijt Alumnidag

10 Leesvaardigheid ‘Een Minuut Test’
Sign. Verschillen tussen dysl en controle alle leeftijden Alumnidag

11 Fonologisch decoderen ‘Klepel’
Verschil tussen de dysl en controle op alle leeftijden. Volw-VO. Klepel dyslectici geen verschil. Alumnidag

12 RAN ‘cijfers’ Geen verschillen tussen pubers-volw voor beide groepen.
Alumnidag

13 Fonologisch bewustzijn ‘woordomkeringen’
Verschillen op alle leeftijden alle groepen. Alumnidag

14 Orthografische competentie ‘flitslezen’
Sign verschil tussen dysl en controle Alumnidag

15 Flitstypen woorden Sign verschillen dysl-controle; verschil tussen VO en volw alleen voor de Dysl, niet voor controle, te wijten aan plafondeffect (differentiatie van deze test nog steeds goed). Alumnidag

16 Flitstypen pseudowoorden
Sign. verschillen behalve tussen VO en volw dyslectici (vergelijkbaar met de klepel) Alumnidag

17 Samenvatting Ontwikkeling
‘Stabiliseren’ van VO naar volw. Verder kijken naar variabele verschillen in orthografie Dyslectici verdeeld in twee groepen Volw. verschil in fonologisch bewustzijn VO en volw. verschil op EMT Vooral profijt van flitstaken Alumnidag

18 Test-ontwikkeling Experimentele versie IDT Muiswerk Educatief
proefschrift Muiswerk Educatief Alumnidag

19 Toepassing IDAA Interactieve Dyslexie test Amsterdam-Antwerpen
Alumnidag

20 IDAA Geautomatiseerde woordherkenning Fonologie
Orthografische competentie Alumnidag

21 IDAA subtesten Kennis maken Bommetjes Woordomkeringen Flitslezen
Flitstypen Woorden Flitstypen Pseudowoorden Flitstypen Engelse woorden Visuele aandacht Alumnidag

22 IDAA – onderzoek Normeringsonderzoek Valideringsonderzoek Nederland
vmbo-t, havo, vwo; ruim 1200 leerlingen Vlaanderen aso, bso, tso; 1200 leerlingen Valideringsonderzoek Lezen en spellen Fonologische vaardigheden Orthografische competentie Cognitief profiel Alumnidag

23 Bedankt voor jullie aandacht
Vragen / opmerkingen Bedankt voor jullie aandacht Voor meer informatie: Judith Bekebrede: Kamer G0.12 Alumnidag