Geboorte, leven en dood van sterren

Presentatie over: "Geboorte, leven en dood van sterren"— Transcript van de presentatie:

1 Geboorte, leven en dood van sterren
Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen

2 Overzicht Honours cursus ‘Geboorte, leven en dood van sterren’.
10 cursus avonden: 9 x hoorcollege + 1 x excursie De Aarde en de Mens: onze plek in het Heelal De Zon, onze ster; kijken naar sterren Waterstof: de schone motor De geboorte van sterren Het leven van sterren: diversiteit aan de hemel De nadagen van sterren en hun dood De overblijfselen van sterren Eén, twee, veel sterren. De sterren in het Melkwegstelsel Excursie naar SARA en Artis (Amsterdam)

3 Literatuur ‘An introduction to the Sun and Stars’ Online materiaal:
Honours cursus ‘Geboorte, leven en dood van sterren’. Boek bij het college: ‘An introduction to the Sun and Stars’ Simon F. Green and Mark H. Jones Online materiaal:

4 1:De Aarde in het Heelal De Aarde in het Heelal: De Aarde: hoe en wat
Het Zonnestelsel: hoe en wat De afstanden tussen de planeten en de Zon Seizoenen, de beweging van planeten, de kalender Tijdsrekening De leeftijd van de Aarde en het Zonnestelsel De Zonsomgeving

5 De Aarde Basis gegevens: Straal: 6380 km* Massa: 5.98 x 1024 kg
Aantal mensen: 6.5 miljard Land oppervlak: 30 % Water oppervlak: 70 % Atmosfeer: druk 1 atmosfeer Samenstelling: N2, O2, CO2 Volume water: ~1.4 miljard kubieke kilometer…. * Zie Appendix A1 in het boek.

6 Doorsnede van de Aarde

7 De Aarde: atmosfeer

8 De Aarde & De Maan Vormen een dubbelplaneet. Maan: ¼ van de Aarde
Afstand: km

9 Het Zonnestelsel De Zon met negen (nee, ACHT!) planeten: Pluto Jupiter
Neptunus Aarde Mars Saturnus Uranus Mercurius Venus

10 Exotische werelden Niet allemaal saai en bekraterd.
Verkenning van ons Zonnestelsel is cruciaal geweest voor een beter beeld van ons Zonnestelsel, maar ook van andere zonnestelsels en hoe sterren en planeten vormen.

11 Mercurius

12 Venus

13 Maan

14 Maan

15 Maan landing 1969

16 Mars

17 De Gasreuzen Jupiter Saturnus Neptunus Uranus

18 Jupiter: de reus

19

20 De Galileische manen van Jupiter
Io Europa Ganymedes Callisto

21 Wonderlijke werelden Io

22 Europa Subterrane oceaan

23 Saturnus: magistraal

24 Saturnus, de ringen

25 Titan!

26 Uranus & Neptunus

27 Het Zonnestelsel Banen zijn (bijna) cirkelvorming
Alle planeten draaien in dezelfde richting rond de Zon Bijna alle planeten draaien in dezelfde richting rond hun as (en rond de Zon) De rots-achtige planeten zitten aan de binnenkant en de gasreuzen buiten

28 Het Zonnestelsel

29 Het Grut Tussen Mars en Jupiter de asteroiden gordel: voornamelijk steengruis

30 Het Grut II Buiten de baan van Neptunus: de Kuiper gordel van ‘vuile sneeuwballen’.

31 De Dwergplaneten Maar er zijn ook grotere ‘Plutinos’ Xena [2100 miles]

32 De Seizoenen Wat veroorzaakt de seizoenen?
De schuine stand van de Aardas De eccentriciteit van de Aardbaan.

33 De Seizoenen

34 De Seizoenen

35 De Seizoenen

36 Een Zonsverduistering

37 Een Zonsverduistering

38 Een Zonsverduistering

39 Een Zonsverduistering

40 Een Maansverduistering

41 Een Maansverduistering

42 De Sterrenbeelden bv. Orion: De Krijger

43 De Ecliptica (Dierenriem)
Is de verzameling sterrenbeelden die in het pad staan dat de Zon aan de hemel beschrijft in de loop van het jaar (de ecliptica = baanvlak van de Aarde).

44 Van tijd en afstand De afstand van de Aarde naar de Zon noemen we 1 Astronomische Eenheid (1 AU)

45 Van tijd en afstand De tijd voor de Aarde om 1 keer rond Zon te gaan (t.o.v. de sterren) is een jaar. De tijd voor de Aarde om 1 keer rond zijn as te gaan is 1 dag. Maar let op! Zonnedag: tijd tussen twee meridiaan-doorgangen van de Zon Sterrendag: tijd tussen twee meridiaan-doorgangen van de sterren! Dat scheelt 4 minuten per dag!

46 Het meten van afstanden
Meten van relatieve afstanden makkelijk, maar absolute afstanden moeilijk. Beste manier: een eclips van Venus!!! Het moment van start van eclips is cruciaal. Zon Venus A B Aarde

47 Het meten van afstanden
Overgang van Venus op 8 juni 2004, gezien met de 20cm telescoop van de RU

48 De parallax meting 2p 1AU d
Zon Aarde d De afstand van de ster: tan p = d / 1 AU ≈ p Dit is de definitie van de afstandsmaat ‘parsec’ : een ster staat op 1 parsec afstand als hij een parallax vertoont van 1 boogseconde.

49 De Ruimte Is leeg!

50 De Afstand Aarde - Zon De afstand van de Aarde naar de Zon is 100 Zon-stralen (bv 1mm tot 10 cm) De afstand van de Zon tot Pluto is 4000 Zon-stralen (bv 1 mm tot 4 meter) De afstand van de Zon tot de eerste ster is 6 miljoen zonstralen (bv 1 mm tot 6000 kilometer) En daar tussen: zit niets….

51 Zon in de Melkweg

52 Zon in de Melkweg

53 De Andromedanevel

54 Messier 74