Hoofdstuk 8: Volmaakte mededinging

Presentatie over: "Hoofdstuk 8: Volmaakte mededinging"— Transcript van de presentatie:

1 Hoofdstuk 8: Volmaakte mededinging
Economie, een Inleiding Hoofdstuk 8: Volmaakte mededinging

2 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

3 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm 1. Prijsnemerschap 2. Vrije toe- en uittreding Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

4 Merk op: verschil tussen marktvormen
1.1. Prijsnemerschap Merk op: verschil tussen marktvormen Volmaakte mededinging (met prijsnemerschap) Oligopolie Monopolie maken wij aan aanbodzijde Prijsnemerschap, aan aanbodzijde: Individuele producent: Heeft verwaarloosbaar rechtstreeks effect op prijs gegeven output van concurrenten Heeft verwachting dat zijn outputbeslissing niet leidt tot reactie van concurrenten

5 Indicatoren van mate van prijsnemerschap:
Aantal ondernemingen en hun grootte Zeer veel kleine ondernemingen (marktatomisme)  Hoge mate van prijsnemerschap  Kleine concentratiemaatstaf Beperkt aantal grote ondernemingen  Kleine mate van prijsnemerschap  Grote concentratiemaatstaf

6 Indicatoren van mate van prijsnemerschap:
Homogeniteit van geproduceerde goederen Homogene goederen  Hoge mate van prijsnemerschap Gedifferentieerde goederen  Kleine mate van prijsnemerschap  Invloed op prijzen is mogelijk  Monopolistische mededinging: marktmacht dankzij differentiatie en merknamen, wel nog mededinging van andere merken

7 Indicatoren van mate van prijsnemerschap:
Mate van prijsinformatie Perfecte informatie  Hoge mate van prijsnemerschap Imperfecte informatie  Invloed op prijzen is mogelijk

8 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm 1. Prijsnemerschap 2. Vrije toe- en uittreding Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

9 1.2. Vrije toe- en uittreding
Toetredingsbelemmeringen Technologische belemmeringen Moeilijk imiteerbare producten Schaalvoordelen Wettelijke beperkingen

10 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

11 2. Individueel aanbod van de competitieve onderneming
Prijsnemerschap vereenvoudigt de twee gedragsregels Marginale outputregel Sluitingsregel

12 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming 1. Gemiddelde en marginale ontvangsten voor de competitieve onderneming 2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte termijn 3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange termijn Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

13 Ondernemingsvraag: perfect prijselastisch
2.1. Gemiddelde en marginale ontvangsten voor de competitieve onderneming Ondernemingsvraag: perfect prijselastisch Vraagcurve horizontaal Prijs exogeen (prijsnemerschap), onafhankelijk van out-putniveau individuele onderneming Totale opbrengsten: Gemiddelde opbrengsten: Marginale opbrengsten:

14

15 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming 1. Gemiddelde en marginale ontvangsten voor de competitieve onderneming 2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte termijn 3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

16 2.2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte termijn
Marginale kostencurve op korte termijn Gemiddelde variabele kostencurve Gemiddelde totale kostencurve (inclusief gemiddelde vaste kosten) is irrelevant, want deze vaste kosten kunnen toch niet vermeden worden Zelfs als onderneming zou beslissen om niets te produceren

17

18 2.2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte termijn
Outputregel: Snijpunt A of B? Winstmaximum: Snijpunt in stijgend gedeelte van de marginale kostencurve

19 2.2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte termijn
Sluitingsregel: Productie op korte termijn is verantwoord: Als prijs minstens gemiddelde variabele kosten dekt Als variabele winst niet-negatief is

20 2.2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte termijn
Constructie van aanbodcurve op korte termijn: a) Voor een marktprijs onder het minimum van de GVK-curve is het aanbod van de competitieve onderneming gelijk aan nul (sluitingsregel); b) Voor prijzen gelijk aan of hoger dan het minimum van de GVK-curve volgt het aanbod het stijgende deel van de (KT) MK-curve

21

22 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming 1. Gemiddelde en marginale ontvangsten voor de competitieve onderneming 2. Het aanbod van de individuele onderneming op korte termijn 3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

23 2.3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange termijn
Marginale kostencurve op lange termijn Vlakker dan marginale kostencurve op korte termijn Meer ruimte voor optimale combinatie inputs Gemiddelde totale kosten Alle kosten zijn variabel

24 2.3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange termijn
Outputregel: Sluitingsregel: Productie op lange termijn is verantwoord: Als prijs minstens gemiddelde kosten dekt Als winst niet-negatief is

25 2.3. Het aanbod van de individuele onderneming op lange termijn
Constructie van aanbodfunctie op lange termijn: a) Voor een marktprijs onder het minimum van de (LT) GK-functie is het aanbod van de competitieve onderneming gelijk aan nul (sluitingsregel); b) Voor prijzen gelijk of hoger dan de (LT) GK-functie volgt het aanbod het stijgende deel van de (LT) MK-functie

26

27 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

28 3. Het marktevenwicht onder perfecte mededinging
Marktvraag en -aanbod Individuele vraagfuncties  Marktvraag Individuele aanbodfuncties  Marktaanbod Prijs Exogeen voor individuele consumenten (assumptie) en individuele producenten (perfecte mededinging) Endogeen op niveau van markt

29 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging 1. De marktvraag als horizontale sommatie van individuele gevraagde hoeveelheden 2. Het competitieve evenwicht op korte termijn 3. Het competitieve evenwicht op lange termijn Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

30 Marktvraag: som van gevraagde hoeveelheden bij gegeven prijs
3.1. De marktvraag als horizontale sommatie van individuele gevraagde hoeveelheden Marktvraag: som van gevraagde hoeveelheden bij gegeven prijs Beschouw markt met 100 vragers type X 50 vragers type Y Bij marktprijs = €2,5 Totale gevraagde hoeveelheid = 600 (5* *50)

31

32 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging 1. De marktvraag als horizontale sommatie van individuele gevraagde hoeveelheden 2. Het competitieve evenwicht op korte termijn 3. Het competitieve evenwicht op lange termijn Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

33 Het competitieve evenwicht
Marktaanbod: som van aangeboden hoeveelheden bij gegeven prijs Onderscheid Korte termijn Sommige productiefactoren vast Individuele aanbodfunctie ~ KT marginale kostenfunctie Lange termijn Alle productiefactoren variabel ~ LT marginale kostenfunctie (minder steil) Vrije toe- en uittreding

34 3.2. Het competitieve evenwicht op korte termijn
Competitief marktevenwicht op korte termijn a) uit winstmaximalisatie door individuele onderneming volgt dat prijs = marginale kosten op korte termijn; b) uit prijsmechanisme volgt prijs waarbij vraag en aanbod aan elkaar gelijk zijn Figuur 8.5.: competitief marktevenwicht a) prijs = marginale kosten (KT) = 3,4 b) vraag = aanbod (80*35) = 2800

35

36 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging 1. De marktvraag als horizontale sommatie van individuele gevraagde hoeveelheden 2. Het competitieve evenwicht op korte termijn 3. Het competitieve evenwicht op lange termijn Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

37 3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
Beschouwt marginale en gemiddelde kostenfuncties op lange termijn: elastischer Aantal ondernemingen is niet gegeven, dit aantal wordt endogeen bepaald

38 3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
Competitief marktevenwicht op lange termijn a) uit winstmaximalisatie door individuele onderneming volgt dat prijs = marginale kosten; b) uit vrije toetreding volgt dat prijs = minimum van gemiddelde kostenfunctie, zodat geen winst meer wordt gemaakt; c) aantal ondernemingen is zodanig dat marktvraag = marktaanbod Figuur 8.6.: competitief marktevenwicht a) prijs = marginale kosten (LT) = 3 b) prijs = minimum gemiddelde kostenfunctie (LT) = 3 c) vraag = aanbod (150*20) = 3000

39

40 3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
Indien alle ondernemingen identieke kostenstructuur Marktaanbod op lange termijn volledig horizontaal Prijsstijging: winstperspectief: toetreders Prijsdaling: verlies: uittreders Vraag bepaalt enkel aantal bedrijven in markt en daaruit voortvloeiende totale productie Indien ondernemingen verschillende kostenstructuur Verschillende technologie: verschillende kostenstructuur Marktaanbod op lange termijn niet horizontaal

41 3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
Beschouw Figuur 8.7.: Ondernemingen type A (links) Max 50 Betere productietechnologie Onderneming type B (rechts) Onbeperkt in aantal Slechtere productietechnologie Vlakke aanbodcurve vanaf prijs = 3,6 Vanaf dan biedt ook type B aan (onbeperkte technologie)

42

43 3.3. Het competitieve evenwicht op lange termijn
Ondernemingen van type A: inframarginale toetreders Maken wel degelijk ‘winst’ = Economische rente Meest efficiënte ondernemingen halen economische rente binnen omdat zij toegang hebben tot schaarse technologie

44 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht

45 4. Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht
Normatieve uitspraken over marktgebeuren Bijvoorbeeld: vrije markt = ‘beste’ manier om economische beslissingen te nemen

46 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht 1. Het criterium van Pareto 2. Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod 3. Het eerste welvaartstheorema 4. Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het marktevenwicht 5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme 6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema

47 4.1. Het criterium van Pareto
Maatschappelijke toestand is Pareto-efficiënt indien het onmogelijk is wijziging door te voeren, waarbij welvaart van ten minste één individu toeneemt, zonder dat welvaart van ten minste één ander individu afneemt Paretoverbetering: verandering zó dat minstens één individu erbij wint zonder dat iemand erbij verliest Grafisch: Paretogrens geeft weer hoeveel welvaart het ene individu maximaal kan verwerven, wanneer welvaart van alle andere individuen is vastgelegd

48

49 4.1. Het criterium van Pareto
Pareto-efficiënt: Punten A, B, C, D, E, … Meer algemeen: Paretogrens Pareto-inefficiënt: Punten M, N, … Meer algemeen: onder Paretogrens Mogelijke oorzaken van inefficiëntie: Weinig aanbieders Externe effecten Publieke goederen

50 4.1. Het criterium van Pareto
Kritiek op criterium van Pareto: Veel punten zijn onvergelijkbaar Voorbeeld: punten C en M Pareto-efficiënte punten, maar welk is ‘best’? Voorbeeld: punt A beter dan punt C???

51 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht 1. Het criterium van Pareto 2. Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod 3. Het eerste welvaartstheorema 4. Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het marktevenwicht 5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme 6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema

52 4.2. Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod
Veronderstel: Waarde van goed = Bereidheid tot betalen voor dat goed Consumentensoevereiniteit Consumentensurplus (stijgt met afname prijs) = Totale bereidheid tot betalen (OABC) – Hetgeen alle consumenten samen werkelijk betalen (Op0BC) Producentensurplus (daalt met afname prijs) = Totale opbrengsten (Op1EF) – Totale kosten (ODEF) Perfecte concurrentie met identieke ondernemingen (vlakke aanbodcurve): producentensurplus = 0

53

54 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht 1. Het criterium van Pareto 2. Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod 3. Het eerste welvaartstheorema 4. Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het marktevenwicht 5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme 6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema

55 4.3. Het eerste welvaartstheorema
“Wanneer prijsvorming vrij wordt gelaten in markt van perfecte concurrentie, leidt de evenwichtsprijs tot een Pareto-efficiënte situatie” Beschouw Figuur 8.10.: Voor 200ste broodje: bereidheid tot betalen (hier €4) > marginale productiekosten (€2) Potentiële ruilmogelijkheden blijven onbenut Stel: extra broodje geproduceerd en verkocht tegen €3,5 Goed voor consument (bereidheid tot betalen > €3,5) Goed voor producent (marginale kosten < €3,5)

56

57 4.3. Het eerste welvaartstheorema
Pareto-efficiëntie: Som van consumentensurplus en producentensurplus is maximaal d.w.z. alle Paretoverbeteringen zijn uitgeput

58 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht 1. Het criterium van Pareto 2. Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod 3. Het eerste welvaartstheorema 4. Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het marktevenwicht 5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme 6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema

59 Beschouw gekleurde driehoek in Figuur 8.11.:
4.4. Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het marktevenwicht Beschouw gekleurde driehoek in Figuur 8.11.: Welvaartsverlies Verliesdriehoek Deadweight loss Excess burden Maximumprijs verhindert pareto-efficiëntie Producentensurplus: SEK  LMK Verlies: LSEM Consumentensurplus: SRE  LRQM Verlies: TQE Winst: LSTM Finaal verlies: MQE

60

61 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht 1. Het criterium van Pareto 2. Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod 3. Het eerste welvaartstheorema 4. Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het marktevenwicht 5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme 6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema

62 4.5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme
Marktmechanisme Uitkomst van ongecoördineerde handelingen in veran-derende omstandigheden op Paretogrens houden Juiste incentives Juiste allocatie van middelen Partieel versus algemeen evenwicht Studie van algemeen evenwicht: complex Walrasiaans evenwicht: simultaan evenwicht in alle markten

63 Volmaakte mededinging - Inhoudstafel
Kenmerken van de competitieve marktvorm Individueel aanbod van de competitieve onderneming Het marktevenwicht onder perfecte mededinging Welvaartsinterpretatie van het competitieve evenwicht 1. Het criterium van Pareto 2. Welvaartsinterpretatie van vraag en aanbod 3. Het eerste welvaartstheorema 4. Het welvaartsverlies bij het niet tot stand komen van het marktevenwicht 5. De signaal- en coördinatiefunctie van het prijsmechanisme 6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema

64 4.6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
Perfecte concurrentie Vrije prijsvorming leidt tot welvaartsoptimum in markt met perfecte concurrentie Weinig markten vertonen perfecte concurrentie Assymetrische informatie, productdifferentiatie, weinig aanbieders, prijsafspraken…

65 4.6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
Publieke goederen en externe effecten Agenten beslissen zonder rekening te houden met effecten op andere agenten Traditionele marktfalingen Verdeling Eerste welvaartstheorema zegt niets over verdeling Overheidsfalingen Doelstellingen overheid stroken niet altijd met doelen van burgers

66 4.6. Beperkingen van het eerste welvaartstheorema
Overheid en markt Stap 1: Is er een duidelijke marktfaling? Stap 2: Wat is daarop het ‘ideale’ overheidsantwoord? Stap 3: Wat zijn de gevolgen van de interventie? Stap 4: Beslissing