DEMENTIE: diagnostische en therapeutische ontwikkelingen

Presentatie over: "DEMENTIE: diagnostische en therapeutische ontwikkelingen"— Transcript van de presentatie:

1 DEMENTIE: diagnostische en therapeutische ontwikkelingen
Ph. Scheltens, Neuroloog Alzheimercentrum VUMC

2 Na dit praatje weet U: “Tsunami” dementie is reëel
Dementie op jonge leeftijd is in opkomst Vroege detectie centraal voor behandeling Vroeg diagnostiek is mogelijk Nieuwe vormen van therapie in aantocht

3 CBO Richtlijn: Diagnostiek en Medicamenteuze behandeling van dementie 2005
Dementie = syndroom (dementieel beeld) Van syndroomdiagnose naar nosologische diagnose Gebruik makend van klinisch-diagnostische criteria Ziektediagnostiek en zorgdiagnostiek

4 Belangrijkste oorzaken van dementie
Ziekte van Alzheimer NINCDS-ADRDA criteria (1984) Vasculaire dementie NINDS- AIREN criteria (1993) Dementie met Lewy lichaampjes McKeith criteria (2005) Frontotemporale dementie Neary & Snowden criteria (1998)

5 Dementie in getallen Dementie > 65 jaar

6 Dementie op jonge leeftijd (< 65 jaar)

7 Dementie op jonge leeftijd (< 65 jaar)
Aantal jong dementerenden in Nederland naar schatting >12.000 Toekomstverwachting? Diagnose-verdeling verschilt van die op oudere leeftijd ≥65 jaar <65 jaar

8 Rol van biologische markers in (vroeg)diagnostiek
MRI Liquor PET

9 Hippocampusatrofie (MTA)
graad 0-4

10 Multidetector CT in dementia
64 slices, 0.6 mm slice collimation, 5 sec acquisition time Wattjes et al.Radiology 2009

11 Diagnostische waarde MTA
Onderscheid AD - gezonde leeftijdgenoten: sensitiviteit en specificiteit > 85% Onderscheid AD - andere vormen van dementie, in combinatie met MMSE: sensitiviteit en specificiteit > 85% prodromale ziekte van Alzheimer in MCI: sensitiviteit 51-70%, specificiteit 68-69%; wanneer leeftijd en geheugenfunctie in beschouwing worden genomen, sensitiviteit resp 74 en 81%, specificiteit resp 88 en 96%

12 Biologische markers in liquor
Blennow 2003

13 Assays of CSF AD Biomarkers Amyloid, Tau and pTau

14 Six Years Biochemical Diagnosis of AD: Overall Results Tau vs Ab42
C. Mulder et al; 2010

15 Combination of Aß42 and Tau:
CSF Diagnosis of AD: Cut-off levels and Specificity at 85% sensitivity; Entire group; six year period Cut off (95%CI) ng/L Sensitivity % Specificity (95%CI) Aß42 <= ( ) 85 83 (76-89) Tau >= ( ) 78 (70-85) Ptau >= (48-56) 68 (60-77) Combination of Aß42 and Tau: sensitivity of 93.5% specificity of 82.7% C. Mulder et al; 2010

16 Diagnostische waarde liquor biomarkers
Ziekte van Alzheimer: Amyloid beta(1-42) (Aβ42) ↓ Tau ↑ P-tau ↑ Aβ42 ↓ in combinatie met tau ↑: sensitiviteit en specificiteit voor (prodromale) ziekte van Alzheimer > 85% Voor andere vormen van dementie geen specifiek biomarkerprofiel

17 Nieuwe PET liganden Pittsburgh compound B (PIB):
Specifieke binding aan amyloid Hoge sensitiviteit en specificiteit voor (prodromale) ziekte van Alzheimer

18 Waarschijnlijke ziekte van Alzheimer:
A plus één of meer ondersteunende criteria B,C,D of E A vroege aanwezigheid van significante geheugenstoornis, zich uitend als Geleidelijk progressieve geheugenstoornis > 6 mnd Geobjectiveerde stoornis episodisch geheugen bij testen Geheugenstoornis kan geïsoleerd voorkomen of in combinatie met andere cognitieve stoornissen

19 Research criteria (vervolg)
Ondersteunende kenmerken B aanwezigheid MTA C afwijkend liquor biomarker profiel Aβ42 ↓, tau ↑, P-tau ↑ of combinatie andere toekomstige goed gevalideerde markers D specifiek patroon PET bilateraal pariëtotemporaal hypometabolisme andere toekomstige goed gevalideerde markers, zoals PIB-PET E bewezen verantwoordelijke mutatie

20 Therapeutische perspectieven

21 Immunotherapie 1. Remming vorming van Aβ
2. Remmen/Blokkeren Aβ aggregatie. 3. Aβ wegvangen met antilichamen.

22 Actieve immunisatie Janus et al., Morgan et al.,Schenk et al.

23 Passieve immunisatie Dodart et. al.

24

25 Alternatieve mogelijkheden voor therapie?
cellichaam uitloper Verbinding: synaps

26

27 Conclusies Medicamenteuze therapie alleen zinnig in vroeg stadium
Causale therapie alleen mogelijk wanneer onderligend proces aangetoond kan worden Vroegdiagnostiek anno 2009 heel goed mogelijk Opent mogelijkheden voor nieuwe therapeutische wegen, waarbij vele wegen wellicht naar Rome leiden

28 N5-067 Dem Con Template 4/4/ :26 PM 28