Zevende nascholingssessie

Presentatie over: "Zevende nascholingssessie"— Transcript van de presentatie:

1 Zevende nascholingssessie
Voorstelling leerplandoelstellingen van 39 t.e.m. 44

2 Zevende nascholingssessie
Leerplandoelstellingen (p. 24): 39-42 Leerplandoelstellingen (p. 25): 43-44 Leerplandoelstelling 39: ca. 2 lesuren Leerplandoelstellingen : ca. 6 lesuren Leerplandoelstelling 43: ca. 2 lesuren Leerplandoelstelling 44: ca. 2 lesuren Ca. 12 lesuren

3 Evolutie en informatieoverdracht
Contextgebied 4 Evolutie en informatieoverdracht

4 C4d39 Regulering voortplanting
1. Van de huidige naar de volgende generatie 1.1 De voortplantingscel als communicatiemiddel 1.2 Van zygote tot baby … 1.2.7 Geboorteregeling

5 Spermacellen Normale waarden van het spermaonderzoek
Normale waarden van het spermaonderzoek    concentratie    meer dan 20 miljoen per milliliter    totale aantal    meer dan 40 miljoen    beweeglijkheid    meer dan 50%    vorm    meer dan 14% normale vormen Waarden vastgelegd door WHO = World Health Organization

6 Vruchtbaarheidsproblemen bij de man
bijna altijd gepaard met afwijkingen aan het sperma zoals: geen of zeer weinig zaadvloeistof geen of zeer slecht bewegende zaadcellen zaadcellen met afwijkende vorm zoals kop en staartafwijkingen antistoffen tegen zaadcellen ontstekingscellen Te weinig zaadcellen

7 Oestrogenen in het milieu
De blootstelling kan op velerlei wijzen geschieden, o.a. via: Dieet Drinkwater Lucht Huid

8 Voorbeelden van stoffen met een oestrogene werking
ftalaten (in plastics, inkt, kaas, margarine) alkylfenolen (in detergentia, shampoo, cosmetica) bisfenol A (in plastic voor verpakking van voeding en dranken) pesticiden PCB's (in transformatoren)

9 "oestrogenen" in de baarmoeder
De verklaring voor een bedreiging van de voortplantingsfuncties bij de mens is slechts een hypothese. Het bewijs dat blootstelling aan "oestrogenen" in de baarmoeder hiervoor verantwoordelijk zijn nog geleverd moet worden

10 Onvruchtbaarheid van de man

11 Kunstmatige inseminatie
Bij afwijkingen van het sperma kan een concentraat aan zaadcellen gemaakt worden en kunstmatig bij de vrouw worden ingebracht. Is de man onvruchtbaar dan kan kunstmatige inseminatie met donorsperma een mogelijkheid zijn.

12 Menstruatiecyclus In de praktijk valt de eisprong helemaal niet zo precies te voorspellen!

13 Stoornissen in de menstruele cyclus
Enkele van de meest voorkomende zijn: Amenorroe : Het ontbreken of wegblijven van de menstruatie kan een gevolg zijn van stoornissen in de hypothalamus, de hypofyse, ovarium of uterus (hypoplasie, ziekten en afwijkingen) of door ondervoeding (vb anorexia nervosa). Verder kan amenorroe optreden bij afwijkingen van de schildklier, bijnierschorsaandoeningen, uitputtende ziekten... Men spreekt van primaire amenorroe als er geen menstruatie is op de leeftijd van 16 jaar. Van secundaire als er geen menstruatie gedurende een periode van 6 maanden, nadat er eerder wel menstruaties geweest zijn.

14 Stoornissen in de menstruele cyclus
Menorragie of hypermenorroe: De cyclus is normaal, doch de hoeveelheid bloedverlies is overvloedig. Deze toestand kan veroorzaakt worden door verschillende factoren o.a. vleesbomen in de baarmoederwand, overrekte baarmoeder ten gevolge van veel of snel op elkaar volgende zwangerschappen, ontstekingsprocessen, hypertensie.

15 Stoornissen in de menstruele cyclus
Hypomenorroe: Te gering bloedverlies of te korte menstruatie (minder dan 3 dagen) menstruatie. Dit is, wanneer de cyclus regelmatig is, geen ernstige afwijking.

16 Stoornissen in de menstruele cyclus
Dysmenorroe: pijnlijke menstruatie Bij bepaalde vrouwen kan de menstruatie met veel pijn gepaard gaan (ongeveer in 20% van de gevallen). Het is een krampachtige pijn die met misselijkheid en braken gepaard gaat en heel vaak tot werkonbekwaamheid aanleiding geeft. Oorzaken kunnen zijn: een te kleine baarmoeder met een te nauwe en te lange baarmoederhals, poliepen, ontstekingen,... Ook zouden psychische factoren hierin een rol kunnen spelen.

17 Stoornissen in de menstruele cyclus
Oligomenorroe: het te weinig frequent optreden van de menstruatie vb. om de 2 tot 3 maanden of zelfs langer. Dit kan te wijten zijn aan een tragere rijping van de follikel of een langer in stand houden van het corpus luteum.

18 Stoornissen in de menstruele cyclus
Metrorragie onregelmatig bloedverlies, de structuur van de menstruele cyclus is niet meer herkenbaar. Een tussentijdse bloeding is meestal onschuldig en kan duiden op de eisprong. Wanneer er constant tussentijdse bloedingen optreden is dit echter niet normaal. De oorzaken kunnen zijn: poliepen, vleesbomen, wondjes ter hoogte van de cervix. Vanaf de leeftijd van 40 jaar dient bij onregelmatig bloedverlies ook aan kwaadaardige processen gedacht te worden. Hoe dan ook is het altijd veilig om in deze situatie een arts te raadplegen.

19 Hormonale oplossingen
Hormonale behandelingen Toediening van hypofysehormonen Doel: de hypofyse aanzetten tot productie van FSH en LH

20 Invitrofertilisatie Wanneer? Problemen aan de eileiders
Ovulatiestoornissen Onherstelbare sterilisatie Verminderde vruchtbaarheid bij de man

21 Invitrofertilisatie Stappen? Stimulering van de rijping van de eicel
Follikelpunctie De bevruchting Groei van het embryo en terugplaatsing in de baarmoeder

22 Technieken om de vruchtbaarheid af te remmen
Barrièremethoden Bij de man: het condoom Bij de vrouw: het diafragma het vrouwencondoom het spiraaltje Zaaddodende middelen

23 Technieken om de vruchtbaarheid af te remmen
Hormonale middelen De monofasische combinatiepil (Pincus-pil) De sequentiële pil of bifasische combinatiepil De minipil De prikpil en hormoonstaafje of implantaat De noodpil of morning-afterpil De hormonale spiraal De vaginale ring De anticonceptiepleister Consumed.nl/pil-watch/index.htm

24 Technieken om de vruchtbaarheid af te remmen
Heelkundige middelen Sterilisatie van de vrouw Sterilisatie van de man

25 Technieken om de vruchtbaarheid af te remmen
Periodieke onthouding of natuurlijke methode De kalendermethode van Ogino-Knaus Temperatuur- of thermometermethode De baarmoederhalsslijmmethode of methode van Billings

26 Hoe veilig? Methode Percentage dat met toegepaste methode in de loop van 1 jaar ongewenst zwanger raakt ligt tussen: Vrouwen jonger dan 40 jaar, geen anticonceptie 80 % - 90 % Coïtus interruptus 12 % - 38 % Periodieke onthouding 5 % - 15 % Condoom 1 % % Vrouwencondoom Spiraaltje 0.5 % - 3 % Prikpil 0.4 % Sterilisatie man 0.15 % De 'Pil' (combinatiepil) kleiner dan 0.1 % Sterilisatie vrouw 0.04 % %

27 C4d99 UitbreidingSOA De meest voorkomende SOA zijn: Chlamydia Gonorroe Syfilis Seksueel overdraagbare herpes Hepatitis B AIDS

28 C4d40(4142) Evolutie Van oerknal tot mens 2.1 Evolutie vanaf het begin
2.1.1 Het ontstaan van Moeder Aarde 2.1.2 Het eerste leven 2.2 Argumenten voor evolutie 2.2.1 Fossielen 2.2.2 Embryologie van gewervelden 2.2.3 Anatomische aanwijzingen 2.2.4 Geografische aanwijzingen 2.2.5 Fylogenetische afstamming: moleculaire verschillen

29 C4d40(4142) Evolutie 2. Van oerknal tot mens … 2.3 Evolutietheorieën
2.3.1 Historisch overzicht – leestekst 2.3.2 Het Lamarckisme 2.3.3 Het Darwinisme 2.4 Moderne evolutieleer 2.4.1 Belangrijke factoren voor de evolutie 2.4.2 Toepassing op de vinken van de Galapagoseilanden 2.4.3 Opdrachten 2.5 Enkele belangrijke stadia in de evolutie van de mens 2.6 Een aantal slotopmerkingen 2.6.1 Over racisme 2.6.2 Over Darwin en politiek 2.6.3 Over darwinisme en godsdienst

30 Organische moleculen: bouwstenen van het leven
Ontstaan van o.a. aminozuren en nucleïnezuren, bouwstenen van eiwitten en DNA

31 Evolutietheorieën Lamarckisme Darwinisme
De volgende generatie neemt de eigenschap over van de vorige generatie Darwinisme Overleven van de soort door natuurlijke selectie

32 Moderne evolutieleer tjiftjaf fitis Ontstaan van variatie
Geslachtelijke voortplanting Natuurlijke selectie Isolatie Geografische isolatie Ethologische isolatie Fitis vs tjiftjaf Seizoensisolatie Ecologische isolatie Anatomische isolatie tjiftjaf fitis

33 De vinken van de Galapagoseilanden

34 Stadia in de evolutie van de mens

35 Australopithecus africanus

36 Identiteitskaart : Naam: Australopithecus africanus
vindplaats de grassteppen in Oost- en Zuid-Afrika ouderdom 3 – 1,6 miljoen jaar geleden grootte 1,2 m massa hersenvolume 380 – 450 cm³ levenswijze gebruikt stokken en stenen om voedsel te verzamelen.

37 Identiteitskaart : Naam: Lucy (Australopithecus afarensis)
geslacht waarschijnlijk ♀ vindplaats het Afar gebied in Ethiopië ouderdom 25 à 30 jaar (overleden 3,2-3,8 miljoen jaren geleden) grootte ca 1,12 m massa ca 29 kg hersenvolume 800 cm³ levenswijze Liep rechtop; at fruit en ander vezelrijk voedsel

38 Identiteitskaart Naam: Australopithecus boisei
Vindplaats Oost-Afrika (Ethiopië, Tanzania en Kenia) Ouderdom 2,5 – 1,2 miljoen jaar geleden Grootte 10% groter dan de africanus Massa Hersenvolume 545 cm³ Levenswijze Vegetarisch dieet (hard kauwend)

39 Identiteitskaart Naam: Homo erectus modjokertensis
Vindplaats Eerste soort die migreerde uit Afrika tijdens de ijstijd (Pleistoceen). Ngandong/Modjokerta, Oost-Java Ouderdom ongeveer één miljoen jaar oud Grootte Massa Hersenvolume 800 – 1300 cm³ Levenswijze kan werktuigen maken zoals handbijlen. Sommige studies wijzen er op dat de Homo erectus vuur kon maken en in grotten leefde.

40 Homo (sapiens) neanderthalensis

41 Identiteitskaart Naam: Homo neanderthalensis
Vindplaats Europa Ouderdom Ongeveer tot jaar V.C. Grootte Massa 90 kg Hersenvolume 1400 à 1500 cm³ Levenswijze Grotten en beschuttingen gemaakt van stenen zijn teruggevonden in de buurt van schedels van de Neanthaler. Wapens en werktuigen gemaakt van steen werden ook teruggevonden op deze plaatsen. Archeologische vondsten tonen aan dat gewonden verzorgd en doden begraven werden.

42 Homo sapiens sapiens

43 Identiteitskaart Naam: Homo sapiens sapiens
Vindplaats Hele wereld Ouderdom ca jaar Grootte 1,5 tot 1,8 m Massa 70 kg Hersenvolume 1350 cm³ Levenswijze jager - verzamelaar

44 C4D43_trillingen_a 3. Van tamtam tot gsm: Informatieoverdracht tussen tijdgenoten 3.1 Periodieke bewegingen 3.1.1 Periode en frequentie van periodieke bewegingen 3.2 Trillingen 3.3 Harmonische trillingen 3.3.1 Een trillende veer 3.3.2 Definitie harmonische trillingen 3.3.3 Voorbeelden van harmonische trillingen

45 Een trillende stemvork
Demo-experiment Houd een trillende stemvork tegen een pingpongballetje aan een koordje

46 Een trillende veer

47 Een trillende rietje Een hogere toon
Blaas op het rietje terwijl je met je lippen het uiteinde van het rietje een beetje plat duwt. Na een beetje oefenen krijg je er zeker geluid uit. Wat gebeurt er met de toonhoogte (de frequentie) als je de lengte van het rietje kleiner maakt door er een stuk af te knippen? Een hogere toon

48 C4D44_trillingen_b 3.4 Golven 3.4.1 Ontstaan van golven
3.4.2 Geluidsgolven 3.4.3 Energietransport van een golf 3.4.4 Indeling van golven 3.4.5 Golflengte l 3.4.6 Voortplantingssnelheid van een golf 3.4.7 Oefeningen

49 Deeltjes blijven ter plaatse
Proefje: Vul een doorzichtige bak met water op de OH-projector. Plaats een buret gevuld met een gekleurde vloeistof (vb. methyleenblauw oplossing) boven de bak met water. Laat vloeistof uit de buret druppelen. Wat stel je vast? De methyleenblauwe druppels verspreiden zich niet terwijl er duidelijk een golfbeweging in het water waarneembaar is.

50 Transversale golf

51 Longitudinale golf

52 Longitudinaal vs transversaal

53 Einde zevende sessie