Kenniskring Technologie in de Zorg

Presentatie over: "Kenniskring Technologie in de Zorg"— Transcript van de presentatie:

1 Kenniskring Technologie in de Zorg
Technologie Zorgt Kenniskring Technologie in de Zorg Techniek Zorgt Kenniskring Technologie in de Zorg

2 Inhoud Woorden over Techniek en Technologie
Wanneer zorgt Techniek/Technologie? Waar liggen kansen voor Techniek/Technologie die zorgt? Welke problemen/uitdagingen komen we tegen bij de ontwikkeling? Wat gaan we doen? Techniek in de zorg en TECHNIEK ZORGT zijn stellige woorden die beelden oproepen. De beelden kunnen echter bij iedereen verschillen en dat heeft zo zijn oorzaken. De techniek filosofen weten hier wel weg mee en dus beginnen we met filosofie. Je moet immers een scherp beeld hebben over deze zaken als je een Kenniskring Techniek in de Zorg begint. Niet alle techniek zorgt, dat hangt ook samen met wat we zorg en, in het bijzonder, goede zorg vinden. Voor grote en kleine zorgvraagstukken is er zeer veel techniek aanwezig en op komst en de kansen voor de techniek zijn uitermate groot; maar laat ons voorzichtig zijn met het ambitieniveau want we weten intussen dat er geen sprake kan zijn van makkelijke implementatie. Tenslotte zult u nieuwsgierig zijn naar wat er nu feitelijk gebeuren gaat in de Kenniskring: samen met collega De Witte zullen we hier iets over zeggen; dat zal wel een zekere ruimte en vaagheid behouden, immers we willen graag door de markt partijen gedreven worden.

3 Woorden over Techniek en Technologie
Definities Filosofie leert dat techniek/technologie meer is dan een middel om een doel te bereiken Er zijn veel filosofen die zich het hoofd gebroken hebben wat de rol van techniek is. Een makkelijke definitie van de rol van techniek is dat de techniek een middel is om iets te bereiken (het wiel om makkelijk te vervoer te regelen of de telefoon om met elkaar een communicatie te onderhouden). De filosofie geeft echter andere invalshoeken welke intuïtief ook redelijk makkelijk te volgen zijn: laten we het proberen met Don Ihde’s opvattingen. Met een bril of met een thermometer krijg je een indruk van de wereld om je heen. Ihde noemt (ref) drie relatie vormen alle drie relevant als het over techniek in de zorg gaat.

4 Woorden over Technologie
Don Idhe’s opvattingen: Ik --- Technologie --- Wereld en drie relatievormen Bemiddelingsrelatie (Ik --- Technologie)  Wereld Ik  (Technologie --- Wereld) Alteriteitsrelatie Ik  Technologie (--- Wereld) Achtergrondrelatie Ik (--- Technologie / Wereld) Zonder de techniek (techniek wordt wel artefact genoemd in de filosofie) spreekt Ihde van een “naakte” waarneming. In de bemiddelingsrelatie wordt de wereld gezien door het artefact dat, of, a) haast onderdeel vormt van jezelf; de techniek is als het ware ingelijfd, dan wel, b) is de techniek onderdeel van de wereld en zie je de wereld zo als de sensor dat meet. Een goede prothese voelt aan als onderdeel van je eigen lichaam en is opgenomen in het beeld dat je van je eigen lichaam hebt (ad a). Een kooktoestel daarentegen heeft ook een duidelijke ondersteunende functie welke bewust bediend wordt om het gewenste resultaat te bereiken (mits het toestel goed ontworpen is). De tweede relatievorm is de alteriteitsrelatie. Hierbij is het artefact een ander ego, een quasi ander waarmee je een relatie hebt; een voorbeeld is de auto of TV waar je boos of trots op kan zijn, maar ook de gezelschapsrobot van Philips (I-CAT) of of Sony (AIBO). De derde relatie is de achtergrond relatie waar de techniek haar werk doet en zelfs afwezig lijkt; voorbeelden zijn de centrale verwarming, de elektrische verlichting: goed functionerende domotica producten dus. Oog hebben voor de verschillende vormen van de relatie die de techniek in de zorg heeft is belangrijk en daar komen we nog kort op terug.

5 Woorden over Technologie
Don Idhe’s opvattingen: Ik --- Technologie --- Wereld en drie relatievormen Bemiddelingsrelatie (Ik --- Technologie)  Wereld Ik  (Technologie --- Wereld) Alteriteitsrelatie Ik  Technologie (--- Wereld) Achtergrondrelatie Ik (--- Technologie / Wereld) Zonder de techniek (techniek wordt wel artefact genoemd in de filosofie) spreekt Ihde van een “naakte” waarneming. In de bemiddelingsrelatie wordt de wereld gezien door het artefact dat, of, a) haast onderdeel vormt van jezelf; de techniek is als het ware ingelijfd, dan wel, b) is de techniek onderdeel van de wereld en zie je de wereld zo als de sensor dat meet. Een goede prothese voelt aan als onderdeel van je eigen lichaam en is opgenomen in het beeld dat je van je eigen lichaam hebt (ad a). Een kooktoestel daarentegen heeft ook een duidelijke ondersteunende functie welke bewust bediend wordt om het gewenste resultaat te bereiken (mits het toestel goed ontworpen is). De tweede relatievorm is de alteriteitsrelatie. Hierbij is het artefact een ander ego, een quasi ander waarmee je een relatie hebt; een voorbeeld is de auto of TV waar je boos of trots op kan zijn, maar ook de gezelschapsrobot van Philips (I-CAT) of of Sony (AIBO). De derde relatie is de achtergrond relatie waar de techniek haar werk doet en zelfs afwezig lijkt; voorbeelden zijn de centrale verwarming, de elektrische verlichting: goed functionerende domotica producten dus. Oog hebben voor de verschillende vormen van de relatie die de techniek in de zorg heeft is belangrijk en daar komen we nog kort op terug.

6 Woorden over Technologie
Don Idhe’s opvattingen: Ik --- Technologie --- Wereld en drie relatievormen Bemiddelingsrelatie (Ik --- Technologie)  Wereld Ik  (Technologie --- Wereld) Alteriteitsrelatie Ik  Technologie (--- Wereld) Achtergrondrelatie Ik (--- Technologie / Wereld) Zonder de techniek (techniek wordt wel artefact genoemd in de filosofie) spreekt Ihde van een “naakte” waarneming. In de bemiddelingsrelatie wordt de wereld gezien door het artefact dat, of, a) haast onderdeel vormt van jezelf; de techniek is als het ware ingelijfd, dan wel, b) is de techniek onderdeel van de wereld en zie je de wereld zo als de sensor dat meet. Een goede prothese voelt aan als onderdeel van je eigen lichaam en is opgenomen in het beeld dat je van je eigen lichaam hebt (ad a). Een kooktoestel daarentegen heeft ook een duidelijke ondersteunende functie welke bewust bediend wordt om het gewenste resultaat te bereiken (mits het toestel goed ontworpen is). De tweede relatievorm is de alteriteitsrelatie. Hierbij is het artefact een ander ego, een quasi ander waarmee je een relatie hebt; een voorbeeld is de auto of TV waar je boos of trots op kan zijn, maar ook de gezelschapsrobot van Philips (I-CAT) of of Sony (AIBO). De derde relatie is de achtergrond relatie waar de techniek haar werk doet en zelfs afwezig lijkt; voorbeelden zijn de centrale verwarming, de elektrische verlichting: goed functionerende domotica producten dus. Oog hebben voor de verschillende vormen van de relatie die de techniek in de zorg heeft is belangrijk en daar komen we nog kort op terug.

7 Woorden over Technologie
Don Idhe’s opvattingen: Ik --- Technologie --- Wereld en drie relatievormen Bemiddelingsrelatie (Ik --- Technologie)  Wereld Ik  (Technologie --- Wereld) Alteriteitsrelatie Ik  Technologie (--- Wereld) Achtergrondrelatie Ik (--- Technologie / Wereld) Zonder de techniek (techniek wordt wel artefact genoemd in de filosofie) spreekt Ihde van een “naakte” waarneming. In de bemiddelingsrelatie wordt de wereld gezien door het artefact dat, of, a) haast onderdeel vormt van jezelf; de techniek is als het ware ingelijfd, dan wel, b) is de techniek onderdeel van de wereld en zie je de wereld zo als de sensor dat meet. Een goede prothese voelt aan als onderdeel van je eigen lichaam en is opgenomen in het beeld dat je van je eigen lichaam hebt (ad a). Een kooktoestel daarentegen heeft ook een duidelijke ondersteunende functie welke bewust bediend wordt om het gewenste resultaat te bereiken (mits het toestel goed ontworpen is). De tweede relatievorm is de alteriteitsrelatie. Hierbij is het artefact een ander ego, een quasi ander waarmee je een relatie hebt; een voorbeeld is de auto of TV waar je boos of trots op kan zijn, maar ook de gezelschapsrobot van Philips (I-CAT) of of Sony (AIBO). De derde relatie is de achtergrond relatie waar de techniek haar werk doet en zelfs afwezig lijkt; voorbeelden zijn de centrale verwarming, de elektrische verlichting: goed functionerende domotica producten dus. Oog hebben voor de verschillende vormen van de relatie die de techniek in de zorg heeft is belangrijk en daar komen we nog kort op terug.

8 Woorden over Technologie
Don Idhe’s opvattingen: Ik --- Technologie --- Wereld en drie relatievormen Bemiddelingsrelatie (Ik --- Technologie)  Wereld Ik  (Technologie --- Wereld) Alteriteitsrelatie Ik  Technologie (--- Wereld) Achtergrondrelatie Ik (--- Technologie / Wereld) Zonder de techniek (techniek wordt wel artefact genoemd in de filosofie) spreekt Ihde van een “naakte” waarneming. In de bemiddelingsrelatie wordt de wereld gezien door het artefact dat, of, a) haast onderdeel vormt van jezelf; de techniek is als het ware ingelijfd, dan wel, b) is de techniek onderdeel van de wereld en zie je de wereld zo als de sensor dat meet. Een goede prothese voelt aan als onderdeel van je eigen lichaam en is opgenomen in het beeld dat je van je eigen lichaam hebt (ad a). Een kooktoestel daarentegen heeft ook een duidelijke ondersteunende functie welke bewust bediend wordt om het gewenste resultaat te bereiken (mits het toestel goed ontworpen is). De tweede relatievorm is de alteriteitsrelatie. Hierbij is het artefact een ander ego, een quasi ander waarmee je een relatie hebt; een voorbeeld is de auto of TV waar je boos of trots op kan zijn, maar ook de gezelschapsrobot van Philips (I-CAT) of of Sony (AIBO). De derde relatie is de achtergrond relatie waar de techniek haar werk doet en zelfs afwezig lijkt; voorbeelden zijn de centrale verwarming, de elektrische verlichting: goed functionerende domotica producten dus. Oog hebben voor de verschillende vormen van de relatie die de techniek in de zorg heeft is belangrijk en daar komen we nog kort op terug.

9 Woorden over Technologie
Don Idhe’s opvattingen: Ik --- Technologie --- Wereld en drie relatievormen Bemiddelingsrelatie (Ik --- Technologie)  Wereld Ik  (Technologie --- Wereld) Alteriteitsrelatie Ik  Technologie (--- Wereld) Achtergrondrelatie Ik (--- Technologie / Wereld) Zonder de techniek (techniek wordt wel artefact genoemd in de filosofie) spreekt Ihde van een “naakte” waarneming. In de bemiddelingsrelatie wordt de wereld gezien door het artefact dat, of, a) haast onderdeel vormt van jezelf; de techniek is als het ware ingelijfd, dan wel, b) is de techniek onderdeel van de wereld en zie je de wereld zo als de sensor dat meet. Een goede prothese voelt aan als onderdeel van je eigen lichaam en is opgenomen in het beeld dat je van je eigen lichaam hebt (ad a). Een kooktoestel daarentegen heeft ook een duidelijke ondersteunende functie welke bewust bediend wordt om het gewenste resultaat te bereiken (mits het toestel goed ontworpen is). De tweede relatievorm is de alteriteitsrelatie. Hierbij is het artefact een ander ego, een quasi ander waarmee je een relatie hebt; een voorbeeld is de auto of TV waar je boos of trots op kan zijn, maar ook de gezelschapsrobot van Philips (I-CAT) of of Sony (AIBO). De derde relatie is de achtergrond relatie waar de techniek haar werk doet en zelfs afwezig lijkt; voorbeelden zijn de centrale verwarming, de elektrische verlichting: goed functionerende domotica producten dus. Oog hebben voor de verschillende vormen van de relatie die de techniek in de zorg heeft is belangrijk en daar komen we nog kort op terug.

10 Woorden over Technologie
Don Idhe’s opvattingen: Ik --- Technologie --- Wereld en drie relatievormen Bemiddelingsrelatie (Ik --- Technologie)  Wereld Ik  (Technologie --- Wereld) Alteriteitsrelatie Ik  Technologie (--- Wereld) Achtergrondrelatie Ik (--- Technologie / Wereld) Zonder de techniek (techniek wordt wel artefact genoemd in de filosofie) spreekt Ihde van een “naakte” waarneming. In de bemiddelingsrelatie wordt de wereld gezien door het artefact dat, of, a) haast onderdeel vormt van jezelf; de techniek is als het ware ingelijfd, dan wel, b) is de techniek onderdeel van de wereld en zie je de wereld zo als de sensor dat meet. Een goede prothese voelt aan als onderdeel van je eigen lichaam en is opgenomen in het beeld dat je van je eigen lichaam hebt (ad a). Een kooktoestel daarentegen heeft ook een duidelijke ondersteunende functie welke bewust bediend wordt om het gewenste resultaat te bereiken (mits het toestel goed ontworpen is). De tweede relatievorm is de alteriteitsrelatie. Hierbij is het artefact een ander ego, een quasi ander waarmee je een relatie hebt; een voorbeeld is de auto of TV waar je boos of trots op kan zijn, maar ook de gezelschapsrobot van Philips (I-CAT) of of Sony (AIBO). De derde relatie is de achtergrond relatie waar de techniek haar werk doet en zelfs afwezig lijkt; voorbeelden zijn de centrale verwarming, de elektrische verlichting: goed functionerende domotica producten dus. Oog hebben voor de verschillende vormen van de relatie die de techniek in de zorg heeft is belangrijk en daar komen we nog kort op terug.

11 Wanneer zorgt Technologie?
Goede definitie van Zorg (“goede zorg”). Goed ontwerp: prijs, kwaliteit, comfort, mooi, snel, duurzaam, etc. Concrete markt Over wat nu goede zorg is, is veel over te zeggen. De meningen lopen daar nogal uiteen. Juist vanuit de multidisciplinaire aanpak mag de technisch innovator verwachten dat er duidelijke criteria en ontwerpdoelen geformuleerd worden. Dat wil zeggen dat er nieuwe protocollen ontwikkeld moeten worden die passen bij de nieuwe techniek. Het is te eenvoudig om oude protocollen die de zorg regelden zonder technische ondersteuning slechts gering aangepast moeten worden. Bovendien ligt de uitdaging er om veel verder te gaan dan alleen met techniek ondersteuning hetzelfde te doen als zonder techniek (of als bij telezorg, telegeneeskunde: hetzelfde maar dan op afstand). Ook zijn er veel secundaire factoren die weerstand kunnen oproepen (naast de zorgbehandeling is er ook een cliëntencontact). Echte innovaties dienen de zorgbehoefte opnieuw en fris in een nieuwe zorgvraag om te zetten als de techniek daar de mogelijkheden voor biedt. Als bijvoorbeeld bij de trombosedienst in plaats van een tweewekelijks of maandelijks controle schema, de metingen wekelijks of zelfs vaker thuis en met internet ondersteuning uitgevoerd kunnen worden kan de medicatie zeer veel preciezer geregeld worden of zelfs rekening gehouden gaan worden met voedingspatronen (voedingspatronen hebben immers een stevige invloed op de uitkomsten). Techniek kan niet zorgen als het niet beschikbaarheid is: Een markt ontwikkelen voor het nieuwe zorg-techniek product, ook als er duidelijkheid bestaat over de functionaliteit en (positieve) effecten, blijft een langdurige en energievretende zaak. Er wordt momenteel te vaak gedacht dat de techniek er al is, en na wat kleine aanpassingen zo gebruikt kan worden. Dat is niet waar, want de echte innovatie is dan niet meer in de techniek maar in de toepassing en precieze vormgeving van de techniek. De wereld van de Zorg kan revolutionair veranderd worden met de bestaande techniek en kennis, maar er moet nog wel zeer veel voor gedaan worden.

12 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Zorgvraagstukken: Schaarste Kwaliteit, duurzaamheid Individuele behoeften Veranderende omgeving Maatschappelijke ontwikkelingen geven techniek in de zorg grote kansen. Enerzijds omdat techniek in de laatste jaren weer een positieve benadering mag verwachten. “Men” ziet dat er problemen en vraagstukken zijn die oplossing behoeven, men ziet dat er fraaie functies van de techniek beschikbaar komen zoals internet applicaties, informatie, routenavigatie, maar ook goede (sport-) kleding, handige producten en veel betere en grotere medische ingrepen. Dat laatste houdt natuurlijk in dat we langer leven en vergrijzen en dat levert nieuwe vraastukken op in de zorg: Schaarste: veel meer zorg is nodig door langere levensverwachting. Lander leven betekent ook langer leven met een chronisch probleem als je dat hebt. Al in de 90-tiger jaren werd berekend dat de zorg voor reuma patiënten om deze reden al met 160% zou toenemen in de komende tien jaren. Ik heb niet terug kunnen vinden of dit daadwerkelijk met 160% is toegenomen, immers men mag verwachten dat dergelijke groei geen vrije ongeremde groei zal zijn. Veel werk voor analisten/statistici om daar een conclusie uit te trekken en prognoses te verbeteren. Veel belangstelliong wordt gewekt voor kwaliteit en duurzaamheid. Door de informatisering komen ook gegevens omtrent kwaliteit en foutenin de behandeling en de zorg onomstotelijk boven water. De rapportages over fouten wordt altijd als een schrik ervaren maar bijzonder positeif is dat dit kennis oplevert om het proces van handelen te verbeteren, niet alleen door extra remmen in te bouwen dat fouten voorkomen worden, maar door ook slimme protocollen te ontwikkelen en technologie ondersteunde controles uit te laten voeren. Dan verandert de omgeving. Men is niet meer tevreden met een half resultaat en men vraagt individuele aandacht. In de ICT maatschappij is er een probleem een dilemma dat inhoudt dat individualisering door computer toepassing niet meer mogelijk is, terwijl ICT oplossingen juist… een enorme flexibiliteit kunnen bieden tegen geringe meerkosten. Men oet dan wel de ruimte bieden om tegen een geringe meerprijs “individualiteit” te kopen. Ook verandert de vraag door de veroudering van de bevolking en de verandering in ziektepatronen: geleidelijke verandering maar wel aanwezig.

13 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Technologie aanbod: ICT Draagbaar en overal beschikbaar Energie aspecten Low-power, Nieuwe energie Sensoriek Motoriek/robotica Snel vermeerderende medische en zorgkennis De brede term ICT, Informatie en Communicatie Technologie, wordt gebruikt om aan te geven dat een complex van technische functies en technieken beschikbaar is en in ontwikkeling is: het behoeft verduidelijking. ICT betekent intensieve telecommunicatie en computer processing vermogen: betekenisloze terminologie voor mensen die in de markt van zorg werken. Betekenis krijgt het wanneer de zorgcliënt, de zorgaanbieder, de zorgondersteuner etc. uitgelegd krijgt dat men op afstand veel kan zien wat er met een (chronisch) zieke, gehandicapte aan de hand is, en dat men dan op afstand kan adviseren: eigenlijk hetzelfde doen maar dan op afstand. Denkt men vervolgens door dan komt aan de orde of dat wel met de huidige aanpak te doen valt en er nieuwe protocollen ontwikkeld moeten worden, of dat men (innovatief) denkt aan verbijzondering van de toepassing (intensiveren, betere kwaliteit van metingen, op het juiste moment kijken en meten etc.). Kortom ICT kan wat teweeg brengen…… na goed doordenken van wat men aan het doen is. Miniaturisatie van elektronica is al decennia gaande en we lopen nu op tegen grenzen van bedienbaarheid van de apparaten. Niet in het minst is dat een effect op energiegebruik gepaard gaande met verbeterde batterij- en energie techniek. Draagbaarheid van sommige toepassingen komen in de buurt van 24-uurs comfortabel gebruik en draagmogelijkheden. Dit levert principieel een nieuw spectrum van meetgegevens op die nog nader geanalyseerd moeten worden. Nieuwe (draadloze) sensoren leveren ook geheel nieuwe soorten van meetgegevens en bij vrijwel elke nieuwe sensor kun je je een diversiteit van nieuwe toepassingen voorstellen. Een wat weerbarstige materie in de technische wetenschappen zijn de mechanisch technische hulpmiddelen, maar door geleidelijke en gestage toevloed van nieuwe materialen en ontwerpmethoden die elektronica integreren (vakgebied Mechatronica) zien we ook hier duidelijke ontwikkelingen. Van de Automata in de vorige eeuwen, via een General Motors exoskelet (ca 1960) dat grote gewichten kon tillen maar zelf gigantische afmetingen had, zijn we beland in een tijdperk dat zorg-robots niet helemaal fictie meer zijn. Parallel aan militaire ontwikkelingen (Bleex) zijn er ontwikkelingen gericht op de zorg. De HAL robot is reeds verkrijgbaar voor onderzoek. De ontwerper, … suggereert dat de robot een belangrijke toekomst in de zorg heeft. Maar ook simpelere toepassingen worden reeel: wat we er ook van denken, de robot “speelgoed” producten, AIBO en de knuffelzeehond (robot) Paro lijken hun weg te vinden in de ouderenomgeving. Bij al deze technische ontwikkelingen ligt vooral de bal voor de voeten van de medisch technische onderzoeker die voor al deze nieuwe technologieën passende algoritmen en protocollen ontwikkelt die deze technologische interventies tot applicatie maken.

14 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Technologie aanbod: ICT Draagbaar en overal beschikbaar Energie aspecten Low-power, Nieuwe energie Sensoriek Motoriek/robotica Snel vermeerderende medische en zorgkennis De brede term ICT, Informatie en Communicatie Technologie, wordt gebruikt om aan te geven dat een complex van technische functies en technieken beschikbaar is en in ontwikkeling is: het behoeft verduidelijking. ICT betekent intensieve telecommunicatie en computer processing vermogen: betekenisloze terminologie voor mensen die in de markt van zorg werken. Betekenis krijgt het wanneer de zorgcliënt, de zorgaanbieder, de zorgondersteuner etc. uitgelegd krijgt dat men op afstand veel kan zien wat er met een (chronisch) zieke, gehandicapte aan de hand is, en dat men dan op afstand kan adviseren: eigenlijk hetzelfde doen maar dan op afstand. Denkt men vervolgens door dan komt aan de orde of dat wel met de huidige aanpak te doen valt en er nieuwe protocollen ontwikkeld moeten worden, of dat men (innovatief) denkt aan verbijzondering van de toepassing (intensiveren, betere kwaliteit van metingen, op het juiste moment kijken en meten etc.). Kortom ICT kan wat teweeg brengen…… na goed doordenken van wat men aan het doen is. Miniaturisatie van elektronica is al decennia gaande en we lopen nu op tegen grenzen van bedienbaarheid van de apparaten. Niet in het minst is dat een effect op energiegebruik gepaard gaande met verbeterde batterij- en energie techniek. Draagbaarheid van sommige toepassingen komen in de buurt van 24-uurs comfortabel gebruik en draagmogelijkheden. Dit levert principieel een nieuw spectrum van meetgegevens op die nog nader geanalyseerd moeten worden. Nieuwe (draadloze) sensoren leveren ook geheel nieuwe soorten van meetgegevens en bij vrijwel elke nieuwe sensor kun je je een diversiteit van nieuwe toepassingen voorstellen. Een wat weerbarstige materie in de technische wetenschappen zijn de mechanisch technische hulpmiddelen, maar door geleidelijke en gestage toevloed van nieuwe materialen en ontwerpmethoden die elektronica integreren (vakgebied Mechatronica) zien we ook hier duidelijke ontwikkelingen. Van de Automata in de vorige eeuwen, via een General Motors exoskelet (ca 1960) dat grote gewichten kon tillen maar zelf gigantische afmetingen had, zijn we beland in een tijdperk dat zorg-robots niet helemaal fictie meer zijn. Parallel aan militaire ontwikkelingen (Bleex) zijn er ontwikkelingen gericht op de zorg. De HAL robot is reeds verkrijgbaar voor onderzoek. De ontwerper, … suggereert dat de robot een belangrijke toekomst in de zorg heeft. Maar ook simpelere toepassingen worden reeel: wat we er ook van denken, de robot “speelgoed” producten, AIBO en de knuffelzeehond (robot) Paro lijken hun weg te vinden in de ouderenomgeving. Bij al deze technische ontwikkelingen ligt vooral de bal voor de voeten van de medisch technische onderzoeker die voor al deze nieuwe technologieën passende algoritmen en protocollen ontwikkelt die deze technologische interventies tot applicatie maken.

15 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Technologie aanbod: ICT Draagbaar en overal beschikbaar Energie aspecten Low-power, Nieuwe energie Sensoriek De brede term ICT, Informatie en Communicatie Technologie, wordt gebruikt om aan te geven dat een complex van technische functies en technieken beschikbaar is en in ontwikkeling is: het behoeft verduidelijking. ICT betekent intensieve telecommunicatie en computer processing vermogen: betekenisloze terminologie voor mensen die in de markt van zorg werken. Betekenis krijgt het wanneer de zorgcliënt, de zorgaanbieder, de zorgondersteuner etc. uitgelegd krijgt dat men op afstand veel kan zien wat er met een (chronisch) zieke, gehandicapte aan de hand is, en dat men dan op afstand kan adviseren: eigenlijk hetzelfde doen maar dan op afstand. Denkt men vervolgens door dan komt aan de orde of dat wel met de huidige aanpak te doen valt en er nieuwe protocollen ontwikkeld moeten worden, of dat men (innovatief) denkt aan verbijzondering van de toepassing (intensiveren, betere kwaliteit van metingen, op het juiste moment kijken en meten etc.). Kortom ICT kan wat teweeg brengen…… na goed doordenken van wat men aan het doen is. Miniaturisatie van elektronica is al decennia gaande en we lopen nu op tegen grenzen van bedienbaarheid van de apparaten. Niet in het minst is dat een effect op energiegebruik gepaard gaande met verbeterde batterij- en energie techniek. Draagbaarheid van sommige toepassingen komen in de buurt van 24-uurs comfortabel gebruik en draagmogelijkheden. Dit levert principieel een nieuw spectrum van meetgegevens op die nog nader geanalyseerd moeten worden. Nieuwe (draadloze) sensoren leveren ook geheel nieuwe soorten van meetgegevens en bij vrijwel elke nieuwe sensor kun je je een diversiteit van nieuwe toepassingen voorstellen. Een wat weerbarstige materie in de technische wetenschappen zijn de mechanisch technische hulpmiddelen, maar door geleidelijke en gestage toevloed van nieuwe materialen en ontwerpmethoden die elektronica integreren (vakgebied Mechatronica) zien we ook hier duidelijke ontwikkelingen. Van de Automata in de vorige eeuwen, via een General Motors exoskelet (ca 1960) dat grote gewichten kon tillen maar zelf gigantische afmetingen had, zijn we beland in een tijdperk dat zorg-robots niet helemaal fictie meer zijn. Parallel aan militaire ontwikkelingen (Bleex) zijn er ontwikkelingen gericht op de zorg. De HAL robot is reeds verkrijgbaar voor onderzoek. De ontwerper, … suggereert dat de robot een belangrijke toekomst in de zorg heeft. Maar ook simpelere toepassingen worden reeel: wat we er ook van denken, de robot “speelgoed” producten, AIBO en de knuffelzeehond (robot) Paro lijken hun weg te vinden in de ouderenomgeving. Bij al deze technische ontwikkelingen ligt vooral de bal voor de voeten van de medisch technische onderzoeker die voor al deze nieuwe technologieën passende algoritmen en protocollen ontwikkelt die deze technologische interventies tot applicatie maken.

16 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Technologie aanbod: ICT Draagbaar en overal beschikbaar Energie aspecten Low-power, Nieuwe energie Sensoriek Motoriek/robotica Snel vermeerderende medische en zorgkennis De brede term ICT, Informatie en Communicatie Technologie, wordt gebruikt om aan te geven dat een complex van technische functies en technieken beschikbaar is en in ontwikkeling is: het behoeft verduidelijking. ICT betekent intensieve telecommunicatie en computer processing vermogen: betekenisloze terminologie voor mensen die in de markt van zorg werken. Betekenis krijgt het wanneer de zorgcliënt, de zorgaanbieder, de zorgondersteuner etc. uitgelegd krijgt dat men op afstand veel kan zien wat er met een (chronisch) zieke, gehandicapte aan de hand is, en dat men dan op afstand kan adviseren: eigenlijk hetzelfde doen maar dan op afstand. Denkt men vervolgens door dan komt aan de orde of dat wel met de huidige aanpak te doen valt en er nieuwe protocollen ontwikkeld moeten worden, of dat men (innovatief) denkt aan verbijzondering van de toepassing (intensiveren, betere kwaliteit van metingen, op het juiste moment kijken en meten etc.). Kortom ICT kan wat teweeg brengen…… na goed doordenken van wat men aan het doen is. Miniaturisatie van elektronica is al decennia gaande en we lopen nu op tegen grenzen van bedienbaarheid van de apparaten. Niet in het minst is dat een effect op energiegebruik gepaard gaande met verbeterde batterij- en energie techniek. Draagbaarheid van sommige toepassingen komen in de buurt van 24-uurs comfortabel gebruik en draagmogelijkheden. Dit levert principieel een nieuw spectrum van meetgegevens op die nog nader geanalyseerd moeten worden. Nieuwe (draadloze) sensoren leveren ook geheel nieuwe soorten van meetgegevens en bij vrijwel elke nieuwe sensor kun je je een diversiteit van nieuwe toepassingen voorstellen. Een wat weerbarstige materie in de technische wetenschappen zijn de mechanisch technische hulpmiddelen, maar door geleidelijke en gestage toevloed van nieuwe materialen en ontwerpmethoden die elektronica integreren (vakgebied Mechatronica) zien we ook hier duidelijke ontwikkelingen. Van de Automata in de vorige eeuwen, via een General Motors exoskelet (ca 1960) dat grote gewichten kon tillen maar zelf gigantische afmetingen had, zijn we beland in een tijdperk dat zorg-robots niet helemaal fictie meer zijn. Parallel aan militaire ontwikkelingen (Bleex) zijn er ontwikkelingen gericht op de zorg. De HAL robot is reeds verkrijgbaar voor onderzoek. De ontwerper, … suggereert dat de robot een belangrijke toekomst in de zorg heeft. Maar ook simpelere toepassingen worden reeel: wat we er ook van denken, de robot “speelgoed” producten, AIBO en de knuffelzeehond (robot) Paro lijken hun weg te vinden in de ouderenomgeving. Bij al deze technische ontwikkelingen ligt vooral de bal voor de voeten van de medisch technische onderzoeker die voor al deze nieuwe technologieën passende algoritmen en protocollen ontwikkelt die deze technologische interventies tot applicatie maken.

17 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Technologie aanbod: ICT Draagbaar en overal beschikbaar Energie aspecten Low-power, Nieuwe energie Sensoriek Motoriek/robotica Snel vermeerderende medische en zorgkennis De brede term ICT, Informatie en Communicatie Technologie, wordt gebruikt om aan te geven dat een complex van technische functies en technieken beschikbaar is en in ontwikkeling is: het behoeft verduidelijking. ICT betekent intensieve telecommunicatie en computer processing vermogen: betekenisloze terminologie voor mensen die in de markt van zorg werken. Betekenis krijgt het wanneer de zorgcliënt, de zorgaanbieder, de zorgondersteuner etc. uitgelegd krijgt dat men op afstand veel kan zien wat er met een (chronisch) zieke, gehandicapte aan de hand is, en dat men dan op afstand kan adviseren: eigenlijk hetzelfde doen maar dan op afstand. Denkt men vervolgens door dan komt aan de orde of dat wel met de huidige aanpak te doen valt en er nieuwe protocollen ontwikkeld moeten worden, of dat men (innovatief) denkt aan verbijzondering van de toepassing (intensiveren, betere kwaliteit van metingen, op het juiste moment kijken en meten etc.). Kortom ICT kan wat teweeg brengen…… na goed doordenken van wat men aan het doen is. Miniaturisatie van elektronica is al decennia gaande en we lopen nu op tegen grenzen van bedienbaarheid van de apparaten. Niet in het minst is dat een effect op energiegebruik gepaard gaande met verbeterde batterij- en energie techniek. Draagbaarheid van sommige toepassingen komen in de buurt van 24-uurs comfortabel gebruik en draagmogelijkheden. Dit levert principieel een nieuw spectrum van meetgegevens op die nog nader geanalyseerd moeten worden. Nieuwe (draadloze) sensoren leveren ook geheel nieuwe soorten van meetgegevens en bij vrijwel elke nieuwe sensor kun je je een diversiteit van nieuwe toepassingen voorstellen. Een wat weerbarstige materie in de technische wetenschappen zijn de mechanisch technische hulpmiddelen, maar door geleidelijke en gestage toevloed van nieuwe materialen en ontwerpmethoden die elektronica integreren (vakgebied Mechatronica) zien we ook hier duidelijke ontwikkelingen. Van de Automata in de vorige eeuwen, via een General Motors exoskelet (ca 1960) dat grote gewichten kon tillen maar zelf gigantische afmetingen had, zijn we beland in een tijdperk dat zorg-robots niet helemaal fictie meer zijn. Parallel aan militaire ontwikkelingen (Bleex) zijn er ontwikkelingen gericht op de zorg. De HAL robot is reeds verkrijgbaar voor onderzoek. De ontwerper, … suggereert dat de robot een belangrijke toekomst in de zorg heeft. Maar ook simpelere toepassingen worden reeel: wat we er ook van denken, de robot “speelgoed” producten, AIBO en de knuffelzeehond (robot) Paro lijken hun weg te vinden in de ouderenomgeving. Bij al deze technische ontwikkelingen ligt vooral de bal voor de voeten van de medisch technische onderzoeker die voor al deze nieuwe technologieën passende algoritmen en protocollen ontwikkelt die deze technologische interventies tot applicatie maken.

18 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Technologie aanbod: ICT Draagbaar en overal beschikbaar Energie aspecten Low-power, Nieuwe energie Sensoriek Motoriek/robotica Snel vermeerderende medische en zorgkennis De brede term ICT, Informatie en Communicatie Technologie, wordt gebruikt om aan te geven dat een complex van technische functies en technieken beschikbaar is en in ontwikkeling is: het behoeft verduidelijking. ICT betekent intensieve telecommunicatie en computer processing vermogen: betekenisloze terminologie voor mensen die in de markt van zorg werken. Betekenis krijgt het wanneer de zorgcliënt, de zorgaanbieder, de zorgondersteuner etc. uitgelegd krijgt dat men op afstand veel kan zien wat er met een (chronisch) zieke, gehandicapte aan de hand is, en dat men dan op afstand kan adviseren: eigenlijk hetzelfde doen maar dan op afstand. Denkt men vervolgens door dan komt aan de orde of dat wel met de huidige aanpak te doen valt en er nieuwe protocollen ontwikkeld moeten worden, of dat men (innovatief) denkt aan verbijzondering van de toepassing (intensiveren, betere kwaliteit van metingen, op het juiste moment kijken en meten etc.). Kortom ICT kan wat teweeg brengen…… na goed doordenken van wat men aan het doen is. Miniaturisatie van elektronica is al decennia gaande en we lopen nu op tegen grenzen van bedienbaarheid van de apparaten. Niet in het minst is dat een effect op energiegebruik gepaard gaande met verbeterde batterij- en energie techniek. Draagbaarheid van sommige toepassingen komen in de buurt van 24-uurs comfortabel gebruik en draagmogelijkheden. Dit levert principieel een nieuw spectrum van meetgegevens op die nog nader geanalyseerd moeten worden. Nieuwe (draadloze) sensoren leveren ook geheel nieuwe soorten van meetgegevens en bij vrijwel elke nieuwe sensor kun je je een diversiteit van nieuwe toepassingen voorstellen. Een wat weerbarstige materie in de technische wetenschappen zijn de mechanisch technische hulpmiddelen, maar door geleidelijke en gestage toevloed van nieuwe materialen en ontwerpmethoden die elektronica integreren (vakgebied Mechatronica) zien we ook hier duidelijke ontwikkelingen. Van de Automata in de vorige eeuwen, via een General Motors exoskelet (ca 1960) dat grote gewichten kon tillen maar zelf gigantische afmetingen had, zijn we beland in een tijdperk dat zorg-robots niet helemaal fictie meer zijn. Parallel aan militaire ontwikkelingen (Bleex) zijn er ontwikkelingen gericht op de zorg. De HAL robot is reeds verkrijgbaar voor onderzoek. De ontwerper, … suggereert dat de robot een belangrijke toekomst in de zorg heeft. Maar ook simpelere toepassingen worden reeel: wat we er ook van denken, de robot “speelgoed” producten, AIBO en de knuffelzeehond (robot) Paro lijken hun weg te vinden in de ouderenomgeving. Bij al deze technische ontwikkelingen ligt vooral de bal voor de voeten van de medisch technische onderzoeker die voor al deze nieuwe technologieën passende algoritmen en protocollen ontwikkelt die deze technologische interventies tot applicatie maken.

19 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Technologie aanbod: ICT Draagbaar en overal beschikbaar Energie aspecten Low-power, Nieuwe energie Sensoriek Motoriek/robotica Snel vermeerderende medische en zorgkennis De brede term ICT, Informatie en Communicatie Technologie, wordt gebruikt om aan te geven dat een complex van technische functies en technieken beschikbaar is en in ontwikkeling is: het behoeft verduidelijking. ICT betekent intensieve telecommunicatie en computer processing vermogen: betekenisloze terminologie voor mensen die in de markt van zorg werken. Betekenis krijgt het wanneer de zorgcliënt, de zorgaanbieder, de zorgondersteuner etc. uitgelegd krijgt dat men op afstand veel kan zien wat er met een (chronisch) zieke, gehandicapte aan de hand is, en dat men dan op afstand kan adviseren: eigenlijk hetzelfde doen maar dan op afstand. Denkt men vervolgens door dan komt aan de orde of dat wel met de huidige aanpak te doen valt en er nieuwe protocollen ontwikkeld moeten worden, of dat men (innovatief) denkt aan verbijzondering van de toepassing (intensiveren, betere kwaliteit van metingen, op het juiste moment kijken en meten etc.). Kortom ICT kan wat teweeg brengen…… na goed doordenken van wat men aan het doen is. Miniaturisatie van elektronica is al decennia gaande en we lopen nu op tegen grenzen van bedienbaarheid van de apparaten. Niet in het minst is dat een effect op energiegebruik gepaard gaande met verbeterde batterij- en energie techniek. Draagbaarheid van sommige toepassingen komen in de buurt van 24-uurs comfortabel gebruik en draagmogelijkheden. Dit levert principieel een nieuw spectrum van meetgegevens op die nog nader geanalyseerd moeten worden. Nieuwe (draadloze) sensoren leveren ook geheel nieuwe soorten van meetgegevens en bij vrijwel elke nieuwe sensor kun je je een diversiteit van nieuwe toepassingen voorstellen. Een wat weerbarstige materie in de technische wetenschappen zijn de mechanisch technische hulpmiddelen, maar door geleidelijke en gestage toevloed van nieuwe materialen en ontwerpmethoden die elektronica integreren (vakgebied Mechatronica) zien we ook hier duidelijke ontwikkelingen. Van de Automata in de vorige eeuwen, via een General Motors exoskelet (ca 1960) dat grote gewichten kon tillen maar zelf gigantische afmetingen had, zijn we beland in een tijdperk dat zorg-robots niet helemaal fictie meer zijn. Parallel aan militaire ontwikkelingen (Bleex) zijn er ontwikkelingen gericht op de zorg. De HAL robot is reeds verkrijgbaar voor onderzoek. De ontwerper, … suggereert dat de robot een belangrijke toekomst in de zorg heeft. Maar ook simpelere toepassingen worden reeel: wat we er ook van denken, de robot “speelgoed” producten, AIBO en de knuffelzeehond (robot) Paro lijken hun weg te vinden in de ouderenomgeving. Bij al deze technische ontwikkelingen ligt vooral de bal voor de voeten van de medisch technische onderzoeker die voor al deze nieuwe technologieën passende algoritmen en protocollen ontwikkelt die deze technologische interventies tot applicatie maken.

20 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Technologie aanbod: ICT Draagbaar en overal beschikbaar Energie aspecten Low-power, Nieuwe energie Sensoriek Motoriek/robotica Snel vermeerderende medische en zorgkennis De brede term ICT, Informatie en Communicatie Technologie, wordt gebruikt om aan te geven dat een complex van technische functies en technieken beschikbaar is en in ontwikkeling is: het behoeft verduidelijking. ICT betekent intensieve telecommunicatie en computer processing vermogen: betekenisloze terminologie voor mensen die in de markt van zorg werken. Betekenis krijgt het wanneer de zorgcliënt, de zorgaanbieder, de zorgondersteuner etc. uitgelegd krijgt dat men op afstand veel kan zien wat er met een (chronisch) zieke, gehandicapte aan de hand is, en dat men dan op afstand kan adviseren: eigenlijk hetzelfde doen maar dan op afstand. Denkt men vervolgens door dan komt aan de orde of dat wel met de huidige aanpak te doen valt en er nieuwe protocollen ontwikkeld moeten worden, of dat men (innovatief) denkt aan verbijzondering van de toepassing (intensiveren, betere kwaliteit van metingen, op het juiste moment kijken en meten etc.). Kortom ICT kan wat teweeg brengen…… na goed doordenken van wat men aan het doen is. Miniaturisatie van elektronica is al decennia gaande en we lopen nu op tegen grenzen van bedienbaarheid van de apparaten. Niet in het minst is dat een effect op energiegebruik gepaard gaande met verbeterde batterij- en energie techniek. Draagbaarheid van sommige toepassingen komen in de buurt van 24-uurs comfortabel gebruik en draagmogelijkheden. Dit levert principieel een nieuw spectrum van meetgegevens op die nog nader geanalyseerd moeten worden. Nieuwe (draadloze) sensoren leveren ook geheel nieuwe soorten van meetgegevens en bij vrijwel elke nieuwe sensor kun je je een diversiteit van nieuwe toepassingen voorstellen. Een wat weerbarstige materie in de technische wetenschappen zijn de mechanisch technische hulpmiddelen, maar door geleidelijke en gestage toevloed van nieuwe materialen en ontwerpmethoden die elektronica integreren (vakgebied Mechatronica) zien we ook hier duidelijke ontwikkelingen. Van de Automata in de vorige eeuwen, via een General Motors exoskelet (ca 1960) dat grote gewichten kon tillen maar zelf gigantische afmetingen had, zijn we beland in een tijdperk dat zorg-robots niet helemaal fictie meer zijn. Parallel aan militaire ontwikkelingen (Bleex) zijn er ontwikkelingen gericht op de zorg. De HAL robot is reeds verkrijgbaar voor onderzoek. De ontwerper, … suggereert dat de robot een belangrijke toekomst in de zorg heeft. Maar ook simpelere toepassingen worden reeel: wat we er ook van denken, de robot “speelgoed” producten, AIBO en de knuffelzeehond (robot) Paro lijken hun weg te vinden in de ouderenomgeving. Bij al deze technische ontwikkelingen ligt vooral de bal voor de voeten van de medisch technische onderzoeker die voor al deze nieuwe technologieën passende algoritmen en protocollen ontwikkelt die deze technologische interventies tot applicatie maken.

21 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
Acute zorg en “onplanbare” zorg Chronisch zorg en duurzaamheid Palliatieve zorg en de laatste fase Ref. STT, rapport 2003 Het gaat dus vooral om de combinatie van techniek en zorg. Dit is dan ook het uitgangspunt geweest van de studie in 2003 door de Stichting Toekomstbeeld der Techniek en BEWETON uitgevoerd in drie delen. Waar liggen nu de echte kansen voor Techniek die zorgt in: Acute zorg en on-planbare zorg Chronische zorg en duurzaamheid in de zorg Palliatieve en intensieve zorg en leefbaarheid in de terminale fase Deze drie verschillende omgevingen, situaties hebben een verschillende dynamiek en vragen om andere oplossingen. In de acute situatie, plotselinge ziekte of ongeval op de weg moet snel ambulante hulp geboden worden en is alle informatie van de patiënt liefst onmiddellijk nodig. Teleondersteuning / teleconsult is dan interessant en ligt voor de hand. Ter plekke diagnosticeren en behandelen vraagt om kleine en makkelijk aan te brengen apparatuur en sensoren. Levens reddende oplossingen moeten snel, kwalitatief zeer goed en betrouwbaar zijn Voor de chronische zorg die vooral ook duurzaam moet zijn (betrouwbaar/continu, effectief, redelijke kosten etc.) komen meer praktische met het dagelijks zelfstandig functioneren verbonden technische oplossingen naar voren die ook wel mooi ontworpen mogen zijn. Kosten afwegingen zijn hier complexer omdat er meer partijen betrokken zijn en de baten (betere kwaliteit van leven, meer kans op betaald werk, minder kosten voor levensonderhoud) niet op het zelfde budget komen waar de kosten van betaald zijn. Men klaagt hier (Nwsbericht 21 mei) dat de route naar de markt wel heel erg lang is. Snellere methoden voor bruikbaarheids onderzoek en kwaliteit zullen aanzienlijk kunnen bijdragen in de verkorting van de doorlooptijd van het proces van goedkeuring. De UM kan hierin een belangrijke rol hebben. In de laatste fase van het leven komt is er ook vaak veel technologie. Weinig wordt nog gedacht aan de niet-medische technische ondersteuning. Een eind aan het leven en een waardige levensbeëindiging wordt nog niet met technologie in verband gebracht. Je gaat nu eenmaal niet in de laatste week nog een beeldverbinding leggen met je familie in een ander werelddeel en comfort ondersteuning lijkt ook niet allemaal meer zo haalbaar. Laat staan een verdere ondersteuning van de spirituele begeleiding die mensen ontvangen: is er al iemand die daar beelden bij heeft?! En concreet kan men denken aan verfijning van de medisch technische medicatie voor pijn en multimediale omgevingen die positief ervaren worden.

22 Waar liggen kansen voor Technologie die zorgt?
In de ouderenzorg: Eenzaamheid Persoonlijke Veiligheid Zekerheid Hulp in chaotische maatschappij Comfort Een andere benadering is om het oor te luisteren te leggen bij wat ouderen met ziekte en stoornissen ervaren: Eenzaamheid of alleen zijn kan een keuze zijn; in elk geval is er een vraag om eenzaamheid te lijf te gaan, en daar zijn zeer (rudimentaire) methoden in onderzoek zoals aandachtszorg door videocommunicatie. Persoonlijke veiligheid, niet-vallen, niet-aanraken hete kookpannen, geen vergissingen bij medicijn inname zij voorbeelden. Zekerheid en veiligheidsgevoel is verbonden met niet alleen de kans dat er een inbraak gepleegd wordt, maar ook met hoe omgevingen “aanvoelen”, gepercipieerd worden. De maatschappij is soms chaotisch; het verhuizen en stroomleverantie was een kaart en is nu een gedoe dat niet zelden uitloopt in uren wachttijd aan de telefoon met onzeker resultaat. Er zijn meer voorbeelden waar Internet een belangrijke rol speelt maar waar nog niet iedere burger voldoende weg mee weet. Tenslotte is er het comfort dat door veel mensen als noodzakelijk ervaren wordt omdat men anders te makkelijk afziet van het uitvoeren van activiteiten wanneer de moeite te veel lijkt te worden. Op al deze onderwerpen kan technologie oplossingen aandragen die in meer of mindere mate ondersteunend kunnen zijn.

23 Welke problemen/uitdagingen bij ontwikkeling?
Acceptatie en technologie rol: de “niet-functionele” ontwerpcriteria Imperfecte markt en veel actoren; onduidelijke rollen van partijen Complexe implementatie Bij de techniek in de zorg zijn er een aantal problemen, of uitdagingen als je je op oplossingen richt, die de aandacht vragen; Ten eerste is er het fenomeen van matige of slechte acceptatie van de producten. Weinig aandacht wordt gegeven aan niet-zorgfunctionele ontwerpcriteria. Kijkt men naar consumenten producten, de auto of de mobiele telefoon, dan wordt de keuze nog al eens bepaald door design en veronderstelde kwaliteiten die vaag samenhangen met een idool of een klasse gebruikers. Ofwel nevenfuncties beïnvloeden de keuze. Bij degenen die bepalen of een technische voorziening al dan niet vergoed zal worden, is hiervoor geen begrip: alleen de strikte functionaliteit weegt.Dat is jammer want als een product langer en meer gebruikt wordt, vervult het een positieve functie in de kwaliteit van leven van de gebruiker. Goed design kun je dan zien als een katalysator of medicatie voor meer gebruik, en dat is positief. Al eerder is genoemd dat we te maken hebben met een markt waar aanbod en vraag niet direct met elkaar afgerekend worden. Door G. Swarte werd dit al een imperfecte markt genoemd. Helaas hangt dit deels samen met het in Nederland gekozen gezondheidszorgstelsel. Bij de ontwikkeltrajecten moet met deze factor duidelijk rekening gehouden worden; als een kosten en baten niet in één budgettaire eenheid ligt, dan zal implementatie veel lastiger zijn en in een zeer vroege fase van het project duidelijk gemaakt moeten worden. In een iRv-project is dit nog eens gevisualiseerd in het volgende diagram.

24 Welke problemen/uitdagingen bij ontwikkeling?
Dit diagram is tot stand gekomen met input van Jan Raemakers (Sananet) waar de nodige ervaring aanwezig op het gebied van ICT in de zorg. Het laat de elementen zien die bij een implementatie spelen: De cliënt om te beginnen moet met de voorgestelde oplossing willen functioneren en dan zal: de technologie aan gestelde eisen moeten voldoen er transparante informatie verstrekt moeten worden over wat er te gebeuren staat, over gecommuniceerd moeten worden er goed inzicht moeten zijn in het proces van de betreffende interventie/therapie/behandeling gericht op de patiënt en de daarop gebaseerde protocollen zullen aangepast moeten worden Alles wat je verandert heeft een effect op de organisatie: mensen en kosten. Het betekent dat de zorg op afstand geleverd gaat worden en dat is een nieuw product. En dit alles moet plaatsvinden in een financieel kader en rekening houden met een aantal regelgevingen die bindend zijn.

25 Welke problemen/uitdagingen bij ontwikkeling?
Grenzeloze overschatting Te weinig ambitie Privacy en ethiek Bij veel partijen die betrokken zijn bij ICT toepassingen in de zorg is er sprake van een nogal overtrokken optimisme. Om te beginnen bij fondsen waar men als reactie op een voorstel of aanvraag nogal eens hoort: “Dat kan toch al lang met de techniek die er is?”. Men vergeet dan dat het toepassen van techniek die er is om tot verkoopbare producten te komen vaak een veel grotere inspanning is dan het ontwikkelen van de techniek zelf en dat de werkelijke innovatie in de praktijk de revolutie is die de toepassing teweeg brengt. Anderzijds is er ook een gebrek aan ambitie bij organisaties in de zorg. Gelukkig lijkt dat recent in Limburg een keer te nemen en zijn zorginstellingen bewust van de potentie die technologie kan hebben. Een goede samenwerking van zorginstellingen met de bedrijven die de zorgproducten ontwikkelen, op de markt brengen en ondersteunen is zeer gewenst en in een RAAK – project initiatief van ons lectoraat lijkt dat nu een zeer goede kans te krijgen. Tenslotte over heet onderwerp Privacy en Ethiek. Dat zijn geen onderwerpen die het Lectoraat als eerste naar voren schuift. Zorgen zijn er wel om de ontwikkelingen op dit gebied: dan wordt niet bedoeld dat er privacy en ethische problemen zullen ontstaan, maar veeleer dat regelgeving en angst voor privacy inbreuk en het overtreden van ethische grenzen, het innoveren ernstig bemoeilijken zal. Een denkfout die mijns inziens hierbij gemaakt wordt is dat met een nieuwe techniek de cliënten op dit punt er alleen op achteruit kunnen gaan. Maar zou monitoring met een video camera niet kunnen voorkomen dat een alleen levende oudere alleen blijft, onopgemerkt blijft, bij een onwel worden of sterven? Een bericht dat er een privacy inbreuk in een zorgcentrum heeft plaatsgevonden is groter nieuws dan dat een overlijden van een buurman, -vrouw niet is opgemerkt. Een afweging van voor en teen kan alleen goed plaatsvinden als voordelen en nadelen goed onderzocht zijn en, wellicht, aan den lijve zijn ondervonden. Ik houdt dus een pleidooi voor het ruimer en gemakkelijker toelaten van experimenten met deze technologie waarbij functionaliteit en afweging van kansen voorop staat en privacy en ethiek wel nauwkeurig gevolgd wordt. Uiteindelijk zou men er naar toe over moeten gaan om zeer transparant over de gevaren van een inbreuk en de behandeling van de informatie te rapporteren: een CE-mark voor informatie behandeling en routering van communicatie stromen.

26 Wat gaan we doen? Profiteren van de “Mainstream”-ontwikkelingen
Breed uitwerken van productinnovaties Internationale samenwerking Marktvragen Ten slotte, daar bent u voornamelijk voor gekomen: wat gaan we doen in de kenniskring Technologie in de Zorg. Ik beperk mij tot het aangeven van een aantal mogelijke onderwerpen die mogelijk aangepakt zullen worden. Collega De Witte zal in zijn rede ingaan op enkele structurele aspecten die kenniskring en lectoraat nastreven waarvan één al gezegd mag worden en dat is het samenwerken van de Hogeschool Zuyd met de Universiteit Maastricht (o.a.: ….en Maastricht Instruments) en het iRv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap. Het iRv zal fuseren met Vilans te Utrecht maar blijft in de regio Zuid Limburg nadrukkelijk aanwezig als R&D instituut. Vilans Utrecht zal de R&D en de in samenwerking met UM en HSZUYD ontwikkelde kennis makkelijker landelijk kunnen toepassen. Een eerste selectie van onderwerpen: We zien veel in de techniek die zorg op afstand mogelijk maakt. Belangrijk is dat sensoren, mogelijk draadloos, langdurig en comfortabel gedragen kunnen worden; sensoren voor beweging, hartslag, ademhaling en anderen. Biometrie en ICT zullen hierin een grote rol spelen. De toepassing van diverse technieken in de zorg is niet zoals we mogen verwachten; daarom wordt er aandacht gegeven aan de implementatie van de technologie en met name dat de kennis hierover in het onderwijs verspreid wordt om diverse Hogeschool afgestudeerden kennis te laten maken met dit onderwerp; er is een Europese Subsidie aanvraag ingediend waar de door buitenlandse research instituten en het iRv door de Hogeschool in bijdragen aan Curricula voor onderwijs wordt omgezet. Op onderzoek volgt eventueel de productontwikkeling en dat is een stap in de innovatieketen. De Hogeschool heeft uitgebreide ervaring in ondersteunen van bedrijfsmatige productontwikkeling en zal dat ook voor Zorgproducten kunnen doen. Momenteel zijn er een tweetal ontwikkelingen waaraan meegewerkt zal worden: ten eerste de ontwikkeling van apparatuur voor geheugen ondersteuning (PDA-project: UM neuropsychologie, iRv) en ten tweede apparatuur voor blinden en zeer slechtzienden (I-CANE project: Stichting I-CANE, NBG/Weert en iRv). Tenslotte, wij, lectoren, brengen veel ervaring mee in Internationale R&D projecten en Europese ondersteunende projecten. Brussel ligt met een niet al te trage auto op een uur afstand van onze regio. Het internationale regionale gevoel en levenswijze is uniek en buitenlandse partners weten ons regelmatig te vinden.

27 De drie robot wetten (Asimov)
Een robot mag een mens geen letsel toebrengen, noch laten overkomen. Technologie in de zorg moet de mens beschermen en ondersteunen Een robot moet door mensen gegeven orders uitvoeren, behalve als die orders in strijd zijn met de eerste wet. Technologie in de zorg moet de wil van de zorgvrager eerbiedigen, behalve als dit in strijd is met de eerste wet Een robot moet zichzelf beschermen, zover als dat niet in strijd is met de eerste en tweede wet. Technologie in de zorg moet bestand zijn tegen onbedoeld en fout gebruik door mensen tenzij dat in strijd is met de eerste twee wetten. Het is een feit dat er zeer veel geautomatiseerd gaat worden en dat machines (in de brede zin van het woord ook de informatica machines) de mens meer en meer gaat ondersteunen. Revalidatie robotica is een term die het veld aanduid van ondersteunende robotica (zoals de MANUS of de ARM, de therapeutische automaat die de mens ondersteunt bij het leren en oefenen (verlammingen trainen, maar ook strategie trainingen, en tenslotte de service robot die als hulp in de huishouding of als medewerker in een zorgcentrum maaltijden, materialen en dossiers brengt en alles doet wat men daartoe ontwikkelt. Het wordt dus tijd om serieus naar de wetten van Asimov te kijken en te vertalen naar de Techniek in de zorg situatie: 1) Een robot mag een mens geen letsel toebrengen, noch laten overkomen. Techniek in de zorg moet de mens beschermen en ondersteunen 2) Een robot moet door mensen gegeven orders uitvoeren, behalve als die orders in strijd zijn met de eerste wet. Techniek in de zorg moet de wil van de zorgvrager eerbiedigen, behalve als dit in strijd is met de eerste wet 3) Een robot moet zichzelf beschermen, zover als dat niet in strijd is met de eerste en tweede wet. Techniek in de zorg moet bestand zijn tegen onbedoeld en fout gebruik door mensen tenzij dat in strijd is met de eerste twee wetten. We hopen op een vruchtbare samenwerking en enthousiaste inbreng met en van de kenniskringleden; dat lijkt zonder meer te gaan lukken.

28 De drie robot wetten (Asimov)
Een robot mag een mens geen letsel toebrengen, noch laten overkomen. Technologie in de zorg moet de mens beschermen en ondersteunen Een robot moet door mensen gegeven orders uitvoeren, behalve als die orders in strijd zijn met de eerste wet. Technologie in de zorg moet de wil van de zorgvrager eerbiedigen, behalve als dit in strijd is met de eerste wet Een robot moet zichzelf beschermen, zover als dat niet in strijd is met de eerste en tweede wet. Technologie in de zorg moet bestand zijn tegen onbedoeld en fout gebruik door mensen tenzij dat in strijd is met de eerste twee wetten. Het is een feit dat er zeer veel geautomatiseerd gaat worden en dat machines (in de brede zin van het woord ook de informatica machines) de mens meer en meer gaat ondersteunen. Revalidatie robotica is een term die het veld aanduid van ondersteunende robotica (zoals de MANUS of de ARM, de therapeutische automaat die de mens ondersteunt bij het leren en oefenen (verlammingen trainen, maar ook strategie trainingen, en tenslotte de service robot die als hulp in de huishouding of als medewerker in een zorgcentrum maaltijden, materialen en dossiers brengt en alles doet wat men daartoe ontwikkelt. Het wordt dus tijd om serieus naar de wetten van Asimov te kijken en te vertalen naar de Techniek in de zorg situatie: 1) Een robot mag een mens geen letsel toebrengen, noch laten overkomen. Techniek in de zorg moet de mens beschermen en ondersteunen 2) Een robot moet door mensen gegeven orders uitvoeren, behalve als die orders in strijd zijn met de eerste wet. Techniek in de zorg moet de wil van de zorgvrager eerbiedigen, behalve als dit in strijd is met de eerste wet 3) Een robot moet zichzelf beschermen, zover als dat niet in strijd is met de eerste en tweede wet. Techniek in de zorg moet bestand zijn tegen onbedoeld en fout gebruik door mensen tenzij dat in strijd is met de eerste twee wetten. We hopen op een vruchtbare samenwerking en enthousiaste inbreng met en van de kenniskringleden; dat lijkt zonder meer te gaan lukken.

29 De drie robot wetten (Asimov)
Een robot mag een mens geen letsel toebrengen, noch laten overkomen. Technologie in de zorg moet de mens beschermen en ondersteunen Een robot moet door mensen gegeven orders uitvoeren, behalve als die orders in strijd zijn met de eerste wet. Technologie in de zorg moet de wil van de zorgvrager eerbiedigen, behalve als dit in strijd is met de eerste wet Een robot moet zichzelf beschermen, zover als dat niet in strijd is met de eerste en tweede wet. Technologie in de zorg moet bestand zijn tegen onbedoeld en fout gebruik door mensen tenzij dat in strijd is met de eerste twee wetten. Het is een feit dat er zeer veel geautomatiseerd gaat worden en dat machines (in de brede zin van het woord ook de informatica machines) de mens meer en meer gaat ondersteunen. Revalidatie robotica is een term die het veld aanduid van ondersteunende robotica (zoals de MANUS of de ARM, de therapeutische automaat die de mens ondersteunt bij het leren en oefenen (verlammingen trainen, maar ook strategie trainingen, en tenslotte de service robot die als hulp in de huishouding of als medewerker in een zorgcentrum maaltijden, materialen en dossiers brengt en alles doet wat men daartoe ontwikkelt. Het wordt dus tijd om serieus naar de wetten van Asimov te kijken en te vertalen naar de Techniek in de zorg situatie: 1) Een robot mag een mens geen letsel toebrengen, noch laten overkomen. Techniek in de zorg moet de mens beschermen en ondersteunen 2) Een robot moet door mensen gegeven orders uitvoeren, behalve als die orders in strijd zijn met de eerste wet. Techniek in de zorg moet de wil van de zorgvrager eerbiedigen, behalve als dit in strijd is met de eerste wet 3) Een robot moet zichzelf beschermen, zover als dat niet in strijd is met de eerste en tweede wet. Techniek in de zorg moet bestand zijn tegen onbedoeld en fout gebruik door mensen tenzij dat in strijd is met de eerste twee wetten. We hopen op een vruchtbare samenwerking en enthousiaste inbreng met en van de kenniskringleden; dat lijkt zonder meer te gaan lukken.

30 Ten Slotte