VERKOOP Isabel Van der Auwera Anouk Devriese Verkoop.

VERKOOP Isabel Van der Auwera Anouk Devriese Verkoop

SAP R/3 informatiemodel
Grootboek Controlling SD (Voorraadbeheer) PP Debiteuren Materiaalstam CO Inkoop FI TR Cash Management Verkoop & Distributie MM (Productie Planning) Crediteuren Vaste Activa SD verkoop Bovenstaande figuur weerspiegelt de integratie tussen de verschillende modules en sub-modules binnen SAP. Binnen de financiële administratie staat het grootboek centraal. Men vindt er de subadministraties “Debiteuren” (“AR” of “Accounts Receivable” in SAP-termen), “Crediteuren” (“AP” of “Accounts Payable”) en “vaste activa” terug. Elk van deze subadministraties geeft de details weer van de meeboekrekeningen in het grootboek. Het doel is een volledige opvolging te bieden van de debiteuren, crediteuren en vaste activa binnen deze administraties. Deze administraties worden gevoed door de logistieke modules verkoop (“SD” of “Sales and distribution”) en aankoop (“MM” of “Material Management”). Deze figuur werd uitgebreid besproken in de inleiding. Hier wordt dieper ingegaan op de logistieke module verkoop (“SD” of “Sales and Distribution”). De logistieke module verkoop is duidelijk gelinkt met de subadministratie debiteuren of klanten (“AR”). Deze subadministratie heeft tot doel een volledige opvolging te bieden van de debiteuren. De voornaamste activiteiten binnen de module verkoop zijn het registreren en opvolgen van stamgegevens, verkooporders, leveringen en verkoopfacturen. Bij elke verkoop van goederen of diensten door een vakgroep of dienst, komen deze elementen aan bod. De verschillende stappen die in SAP dienen doorlopen te worden om een verkoop te verwerken, vormen samen het verkoopproces. Er wordt van start gegaan met een algemene bespreking van het verkoopproces. Vervolgens worden de verschillende componenten van het verkoopproces verder uitgediept. Op die manier zal duidelijk worden hoe een verkoop van goederen en diensten verwerkt wordt binnen SAP. Verkoop

Uitgangspunt Verkoop van goederen en/of diensten Verkoop
Het uitgangspunt van het verkoopproces wordt gevormd door de verkoop van goederen en/of diensten. De bedoeling is om een dergelijke verkoop van goederen en diensten te situeren binnen en te verwerken met SAP. Verkoop

Openstaande vorderingen
Verkoopproces Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Verkoop Debiteurenadmin. Aankoop Verkooporder Leverings-document R U G In het verkoopproces staat het verkooporder centraal. Het order bevat alle informatie omtrent de verkoop. Bij de creatie van een verkooporder moet steeds duidelijk bepaald zijn welk artikel, tegen welke prijs aan welke klant (of debiteur) verkocht wordt. Deze gegevens moeten immers ingegeven worden in het verkooporder. Meer nog, deze gegevens moeten vooraf gedefinieerd worden in SAP. Elk artikel dat men verkoopt en elke klant (debiteur) waaraan men verkoopt, moet in SAP gedefinieerd worden vooraleer een order kan gecreëerd worden. De prijs van een artikel kan, maar moet niet vastgelegd worden in SAP. De prijs van een artikel mag immers ook manueel ingegeven worden in het verkooporder. Deze artikel-, klanten prijsgegevens zijn de stamgegevens voor verkoop. Ze vormen de basis van het verkoopproces. Zodra de klant waaraan verkocht wordt en de artikelen die verkocht worden (en eventueel de prijs) gedefinieerd zijn in SAP, kan men van start gaan met de creatie van een verkooporder (verplicht). Het verkooporder kan afgedrukt worden en naar de klant verzonden worden als bestelbevestiging. Indien een document als bevestiging van levering gewenst is, wordt een leveringsdocument gecreëerd. Let wel, de creatie van een leveringsdocument is niet verplicht, dit in tegenstelling tot de creatie van een verkooporder en verkoopfactuur. Daar het leveringsdocument steeds gecreëerd wordt met referentie aan het verkooporder, worden alle gegevens uit het order automatisch overgenomen in het leveringsdocument. Een leveringsdocument kan meegegeven worden bij de levering. Tenslotte moet een verkoopfactuur aangemaakt worden. Indien een leveringsdocument werd gecreëerd, wordt de factuur gecreëerd met referentie aan het leveringsdocument. Indien geen leveringsdocument werd gecreëerd, wordt de factuur steeds gecreëerd met referentie aan het verkooporder. Alle gegevens uit het referentiedocument worden automatisch overgenomen in de verkoopfactuur. Bijkomend biedt SAP de mogelijkheid om credit nota’s te creëren. Credit nota’s worden gebruikt indien teveel gefactureerd werd, indien een eindejaarskorting toegekend wordt, enzovoort. De verkoopfactuur (of credit nota) wordt automatisch doorgeboekt naar de boekhouding. Tenslotte dient de factuur door de klant betaald te worden. Credit nota aanvraag Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Dagindeling 08h30 – 10h00 Klanten stamgegevens 10h00 – 10h15 Pauze
Dagindeling Tijdsduur Topic 08h30 – 10h00 Klanten stamgegevens 10h00 – 10h15 Pauze 10h15 – 11h30 Artikel stamgegevens 11h30 – 12h00 Prijs stamgegevens 12h00 – 13h00 Middagpauze 13h00 – 14h15 Verkooporder 14h15 – 14h45 Leveringsdocument 14h45 – 15h00 15h00 – 16h00 Verkoopfactuur 16h00 – 16h30 Credit nota aanvraag en credit nota 16h30 – 16h45 Rapportage 16h45 – 17h00 Overzicht bijkomende sessies + evaluatie Verkoop

Bijkomende sessies Facturatieplannen Verantwoording Rapportage
Bijkomende sessies Facturatieplannen Verantwoording Rapportage Interne verrichtingen Er zullen bijkomende sessies voorzien worden voor volgende topics. Betekenis en gebruik van facturatieplannen, inclusief de creatie van verkooporders met facturatieplannen in SAP. Verantwoording van kosten in het kader van projecten. Rapportage mogelijkheden binnen SAP, zowel omtrent verkoop als omtrent de andere modules. Interne verrichtingen, en wel de verwerking van interne verrichtingen doorheen de verschillende SAP-modules. Op het einde van de training dient een evaluatieformulier ingevuld te worden. Gelieve hierop duidelijk aan te duiden aan welke bijkomende sessies u wenst deel te nemen. Verkoop

Verkoopflows Verkoop Interne verkoop Externe verkoop
Verkoop-proces Interne verrichtingen Projecten (contracten) Terugvord. van personeel Overige (standaard verkoop) Wat verkopen betreft, wordt een onderscheid gemaakt tussen interne verkopen enerzijds en externe verkopen anderzijds. Interne verkopen hebben betrekking op de verkoop van goederen en diensten van de ene vakgroep of dienst aan een andere vakgroep of dienst (“binnen de RUG”) en worden kortweg interne verrichtingen genoemd. Externe verkopen daarentegen hebben betrekking op verkopen van vakgroepen en diensten aan externen (“buiten de RUG”). Daarbij wordt verder een onderscheid gemaakt tussen de verkoop van projecten (“contracten”), terugvorderingen van personeel en overige verkopen, samengebundeld onder de benaming standaard verkopen. Let wel, terugvorderingen van personeel worden steeds centraal verwerkt, nooit decentraal. Interne verkopen, projecten en standaard verkopen daarentegen situeren zich zowel op centraal als op decentraal niveau. Centraal (De)centraal Verkoop

Terminologie Vestiging: Vakgroep of dienst
Verkooporganisatie: Vakgroep of dienst Distributiekanaal: 01 “algemeen” Productgroep: 01 “algemeen” De termen “vestigingen” en “verkooporganisaties” hebben beide betrekking op de vakgroepen en diensten. Voor elke verkooporganisatie bestaat één en slechts één vestiging, namelijk zichzelf. Voor “productgroep” en “distributiekanaal” is alleen de waarde “01 (algemeen)” beschikbaar. Verkoop

Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Verkoop Debiteurenadmin. Verkooporder Klanten stamgegevens Leverings-document R U G Credit nota aanvraag Bij de creatie van verkoopdocumenten moet de klant (of debiteur) ingegeven worden. Daartoe moet de klant bestaan in het klantenbestand van het SAP-systeem. Bijgevolg moet men, alvorens van start te gaan met de creatie van een verkooporder, de nodige informatie omtrent de klant verzamelen en de klantenstam creëren in SAP. Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Inleiding (1) Bij de creatie van een verkooporder, moet de klant waaraan verkocht wordt, bestaan in SAP. Daartoe worden de klantengegevens vastgelegd in SAP, we spreken van klanten stamgegevens. “Soorten” klanten Externe klanten (externe verkopen) Interne klanten (interne verkopen - “interne verrichtingen”) Klanten definiëren per verkooporganisatie Om een klant te gebruiken in SAP, moet deze klant bestaan voor de eigen verkooporganisatie De klantenstam van een klant in SAP bevat alle informatie omtrent de klant. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen externe klanten (Rekeninggroep DBEX) en interne klanten (Rekeninggroep DBIN). Externe klanten, dit zijn klanten extern aan de RUG, worden gebruikt voor externe verkopen. Interne klanten hebben betrekking op de vakgroepen en diensten binnen de RUG en worden gebruikt voor interne verkopen (“interne verrichtingen”). Merk op dat alleen externe klanten decentraal gecreëerd kunnen worden. Alle vakgroepen en diensten zijn reeds als interne klanten gedefinieerd in SAP. Klanten worden steeds gedefinieerd per verkooporganisatie (d.w.z. per vakgroep of dienst); men kan alleen een klant gebruiken die bestaat voor de eigen verkooporganisatie. Elke klant bestaat steeds voor tenminste 1 verkooporganisatie. Verkoop

Inleiding (2) Gegevens in de klantenstam (zie volgende slide)
Algemene gegevens Bedrijfsnummer gegevens Verkooporganisatiegegevens De klantenstam bevat 3 niveau’s van gegevens: algemene gegevens, bedrijfsnummergegevens (of boekhoudgegevens) en verkooporganisatiegegevens. Voor meer informatie, raadpleeg volgende figuur. Verkoop

Gegevens verkooporganisatie
Gegevens klantenstam Algemene gegevens Geldig voor verkoop en boekhouding (1maal te creëren voor RUG) Adres Besturingsgegevens Betalingsverkeer (Bankgegevens) Bedrijfs- nummer RUG Gegevens verkooporganisatie Bedrijfsnummer gegevens Verkoop Verzending Factuur Partnerrollen Rekeningbeheer Betalingsverkeer Correspondentie Volgende tabel schematiseert bovenstaande figuur. De verkoop maakt gebruik van de algemene gegevens en van de gegevens van de betreffende verkooporganisatie. De boekhouding maakt dan weer gebruik van de algemene gegevens en de gegevens van het bedrijfsnummer. Gegevens in de klantenstam Views (tabbladen) in SAP (per “soort” gegeven) Van toepassing voor ... Te creëren voor ... Algemene gegevens -adres -besturingsgegevens -betalingsverkeer (bankgegevens) *verkoop en boekhouding *RUG voor RUG (éénmaal) Bedrijfsnummer gegevens (financiële of boekhoudgegevens) -rekeningbeheer -correspondentie *boekhouding Verkooporganisatie- gegevens -verkoop -verzending -facturatie -partnerrollen *verkoop *een specifieke vakgroep of dienst per vakgroep of dienst Geldig voor één Verkooporganisatie (te creëren per verkooporganisatie) Geldig voor de boekhouding (1maal te creëren voor RUG) Verkoop

Inleiding (3) Verplicht in te vullen in de klanten stamgegevens
Verkooporganisatie Naam Straat / Postcode / Woonplaats / Land Taal (“Nederlands”) Betalingscondities (“R03”) Condities voor verkooporganisaties  bedrijfsnummer Valuta (“EUR”) Leverende vestiging Rubriceringsgroep (grootboekrekening) Bij het invullen van deze gegevens, raadpleeg de werkprocedure (cfr. appendix) Volgende velden in de klantenstam zijn verplicht. Verkooporganisatie (vakgroep of dienst) Algemene gegevens: naam, straat, postcode, plaats, land, taal Bedrijfsnummer gegevens: betalingscondities, valuta Verkooporganisatie gegevens: leverende vestiging, betalingscondities, rubriceringsgroep Opmerkingen: De rubriceringsgroep van de klant is, in combinatie met de rubriceringsgroep van het artikel, mede bepalend voor de omzetrekening waarop verkopen geboekt worden. SAP vult volgende velden standaard in, maar de inhoud kan steeds overschreven worden. “Taal”: Nederlands “Betalingscondities”: R03 (binnen de dagen factuurdatum) “Valuta”: EUR De betalingscondities op bedrijfsnummerniveau mogen afwijken van de betalingscondities op verkooporganisatieniveau. De werkprocedures in de appendix geven meer informatie over de wijze waarop deze gegevens moeten ingevuld worden. Verkoop

Inleiding (4) Optioneel in te vullen in de klanten stamgegevens
Aanhef Huisnummer Postbus Telefoon / fax / BTW-nummer (eenduidige identificatie van klanten mogelijk!) Bankgegevens Oud rekeningnummer / personeelsnummer Correspondentiegegevens (cfr aanmaning) Klantgroep / ABC Deelleveringen Factuurtermijnen Incoterms Partners Volgende velden in de klantenstam zijn optioneel. Algemene gegevens: aanhef, huisnummer, postbus, telefoon, fax, , BTW-nummer, bankgegevens Bedrijfsnummer gegevens: oud rekeningnummer, personeelsnummer, correspondentiegegevens (aanmaangegevens) Verkooporganisatie gegevens:klantgroep, ABC- indicator, gegevens m.b.t. deelleveringen, facturatiekalenders, incoterms en partners De werkprocedures in de appendix geven meer informatie over de wijze waarop deze gegevens moeten ingevuld worden. Bij het invullen van deze gegevens, raadpleeg de werkprocedure (cfr. appendix) Verkoop

Inleiding (5) Transacties XD01 Creatie klant XD02 Wijzigen klant
XD03 Weergeven klant XD05 Blokkeren klant XD06 Markeren klant om te verwijderen Volgende transacties staan centraal bij de klanten stamgegevens. XD01 Creatie klant XD02 Wijzigen klant XD03 Weergeven klant XD05 Blokkeren klant XD06 Markeren klant om te verwijderen Verkoop

Creatie klant Uitgangspunt: Klant nodig voor eigen vakgroep / dienst
Controle: Bestaat klant in SAP voor eigen vakgroep / dienst? Procedure: Bestaat klant in SAP ? Neen Creatie klant Ja Bestaat klant voor gewenste vakgroep / dienst ? Indien men een klant in SAP nodig heeft voor de eigen vakgroep of dienst, dan mag men niet onmiddellijk van start gaan met de creatie van een nieuwe klant. Men moet steeds nauwgezet controleren of de klant reeds bestaat in SAP voor de vakgroep of dienst in kwestie. Pas wanneer men met zekerheid weet dat de klant niet bestaat voor de gewenste vakgroep of dienst, mag men van start gaan met de creatie van de klant. Volg daarbij onderstaande werkwijze! Stap 1: Ga na of de klant bestaat in SAP. Indien de klant niet bestaat in SAP, creëer de klant. Indien de klant bestaat in SAP, ga dan verder met stap 2. Stap 2: Ga na of de klant bestaat voor de gewenste verkooporganisatie (vakgroep of dienst). Indien de klant niet bestaat voor de verkooporganisatie, breid de klant uit voor de verkooporganisatie in kwestie. Indien de klant bestaat voor de verkooporganisatie, gebruik dan de bestaande stamgegevens. Onderhoud deze stamgegevens indien nodig. Neen Uitbreiden klant voor vakgroep / dienst Ja Onderhoud klant (indien nodig) Verkoop

Creatie klant  Uitbreiden klant XD01 XD01 Algemene gegevens Algemene
(voor verkooporganisatie) XD01 XD01 Algemene gegevens Algemene gegevens Boekhoud- gegevens Boekhoud- gegevens Bij de creatie van een nieuwe klant in SAP, moeten alle gegevens van de klant gecreëerd worden: algemene gegevens, bedrijfsnummer gegevens (boekhoudgegevens) en verkooporganisatie gegevens. Het uitbreiden van een klant met verkoopgegevens, heeft betrekking op het uitbreiden van een bestaande klant in SAP naar een nieuwe verkooporganisatie. De klant bestaat reeds voor tenminste één andere verkooporganisatie. Dit betekent dat de algemene gegevens en de boekhoudgegevens van de klant reeds bestaan, de algemene en boekhoudgegevens worden immers gecreëerd bij de eerste creatie van de klant. Deze gegevens dienen éénmaal gecreëerd te worden voor de hele RUG en ze worden gebruikt voor alle verkooporganisaties.Bijgevolg moeten alleen de verkoopgegevens van de klant gecreëerd worden voor de verkooporganisatie in kwestie. Zowel voor de creatie van een nieuwe klant als voor het uitbreiden van een bestaande klant naar een andere verkooporganisatie wordt transactie XD01 (creatie klant) gebruikt. Let wel, bij het uitbreiden van een klant voor een verkooporganisatie wordt het nummer van de klant ingegeven in SAP. Zodoende wordt een klant die bestaat voor verschillende verkooporganisaties, opgeslagen onder hetzelfde nummer. Verkooporg.- gegevens Verkooporg.- gegevens (Zelfde nummer) Verkoop

Wijzigen klant Transactie: XD02 – wijzigen klant
Volgende klanten stamgegevens kunnen decentraal WEL gewijzigd worden Verkooporganisatiegegevens (van de eigen verkooporganisatie) Volgende klanten stamgegevens kunnen decentraal NIET gewijzigd worden Algemene gegevens Bedrijfsnummer gegevens Let wel: algemene gegevens kunnen wel decentraal gecreëerd worden. Om een klant te wijzigen, wordt transactie XD02 gebruikt. Wijzig de klantenstam indien de klantenstam fouten vertoont of onvolledig is. Op decentraal niveau zijn niet alle gegevens aanpasbaar. De algemene gegevens, zoals het adres, kunnen niet decentraal gewijzigd worden. Ook de boekhoudgegevens kunnen niet gewijzigd worden op decentraal niveau. Raadpleeg daartoe de werkprocedures. Een vakgroep of dienst kan alleen de verkoopgegevens van de eigen verkooporganisatie wijzigen. Verkoop

Weergeven klant Transactie: XD03 – weergeven klant Verkoop
Om een klant weer te geven, wordt transactie XD03 gebruikt. De transactie “Weergeven klant” wordt gebruikt om de klanten stamgegevens te raadplegen. De stamgegevens kunnen niet gewijzigd worden. Verkoop

Blokkeren / verwijderen klant
SAP biedt de mogelijkheid om een klant te blokkeren voor gebruik in SAP en een klant te verwijderen. Om een klant te blokkeren, wordt transactie XD05 gebruikt. Daarbij worden twee mogelijkheden onderscheiden. Het boekhoudkundig blokkeren ( “boekingsblokkering”) van een klantis alleen centraal toegestaan. Het blokkeren van een klant voor verkoop (“verkoopblokkering”) is decentraal mogelijk; elke vakgroep of dienst kan een klant blokkeren voor verkoop, maar alleen voor de eigen vakgroep of dienst. Een klant blokkeren voor verkoop impliceert dat er geen nieuwe orders / leveringen / facturen kunnen aangemaakt worden voor de klant. Let wel: alvorens een klant verkoopmatig te blokkeren, verifieer of er nog openstaande orders, leveringen,… voor de klant bestaan. Om een klant te markeren voor verwijdering, wordt transactie XD06 gebruikt. Let wel, het effectief wissen van de klant (die voor verwijdering gemarkeerd is), gebeurt centraal bij de volgende archivering. Decentraal is het enkel mogelijk om een klant te markeren voor verwijderen op het niveau van de eigen verkooporganisatie. Om een debiteur te kunnen verwijderen, dienen een aantal voorwaarden voldaan te zijn. Er mogen GEEN openstaande posten op de debiteurenrekening staan. De debiteur dient gemarkeerd te staan om te verwijderen. Blokkeren klant – XD05 Verwijderen klant – XD06 Verkoop

Voorbeelden Volgende voorbeelden komen achtereenvolgens aan bod. Creatie nieuwe klant (klant bestaat niet in SAP) Uitbreiden klant voor vakgroep / dienst (klant bestaat in SAP, maar niet voor de gewenste vakgroep of dienst) Klant wijzigen Klant weergeven Klant blokkeren Verkoop

Creatie nieuwe klant Demo: Verkoop Demo: Creatie nieuwe klant
Situatieschets De firma MALLOW UK uit Groot-Brittanië doet beroep op de vakgroep TW15 aan de RUG voor wetenschappelijke proeven. Indien MALLOW UK nog niet bestaat in SAP voor TW15, moet deze klant gecreëerd worden voor TW15. Volgende gegevens zijn beschikbaar omtrent MALLOW UK voor TW15. Nummer van de klant? ...…………………………………………… Veldnaam Omschrijving / waarde Verkooporganisatie TW15 Naam MALLOW UK Straat Flower Street Huisnummer 200 Bus B Postcode 12457 Plaats London Land Groot-Brittaniê Taal Engels BTW-nummer - Valuta GBP Leverende vestiging Betalingscondities R06 Rubriceringsgroep RUG algemeen Goederenontvanger Peter Stevens Contactpersoon (van RUG bij klant) Allan Cole (PR-manager) Verkoop

Creatie nieuwe klant Oefening: Verkoop Oefening: Creatie nieuwe klant
Situatieschets Ben Vertommen, wonende in de Mijlstraat te Leuven, doet beroep op de vakgroep TW15 aan de RUG. De klant “Ben Vertommen” moet bijgevolg bestaan in SAP voor TW15. Oplossing Stap 1: Wat ga je in eerste instantie na? Welke transactie gebruik je hiervoor? ………………………………………………………………………………………………….. Bestaat de klant in SAP? Bestaat de klant voor TW15? Wat kan je concluderen in verband met Ben Vertommen? Stap 2: Welke actie moet je ondernemen? Welke transactie is van toepassing? Volgende gegevens zijn beschikbaar omtrent Ben Vertommen voor TW15. Nummer van de klant? ...…………………………………………… Veldnaam Omschrijving / waarde Verkooporganisatie Klantnaam (en aanspreking) De Heer Vertommen Ben_XX (XX = nr. PC) Straat Mijlstraat Huisnummer XX (XX = nr. PC), bus 4 Postcode 3000 Plaats Leuven Land België Taal Nederlands Telefoonnummer BTW-nummer Valuta Euro Leverende vestiging TW15 Betalingscondities contant betalen zonder korting Rubriceringsgroep Factuurontvanger Bert Bibber Contactpersoon (van RUG bij klant) Stefan Boons (Directeur) Verkoop

(voor verkooporganisatie)
Begeleide oefening: Uitbreiden klant (voor verkooporganisatie) Begeleide oefening: Uitbreiden klant voor verkooporganisatie Situatieschets De B.V.B.A. Cleymans, gevestigd in de gemeente Putte, doet beroep op vakgroep TW15. Opdat een verkooporder kan gecreëerd worden voor B.V.B.A. Cleymans, moet deze klant bestaan in SAP voor TW15. Volgende gegevens zijn beschikbaar omtrent B.V.B.A. Cleymans voor TW15. Nummer van de klant? ...………………………………………………………… Wat merk je op? Veldnaam Omschrijving / waarde Verkooporganisatie Naam B.V.B.A. Cleymans_XX Klantgroep Particulier Valuta Euro Leverende vestiging Levering Klant wenst volledige levering Facturatie Maandelijks (einde van de maand) Betalingscondities Binnen 15 dagen factuurdatum Rubriceringsgroep Conclusie: creatie nieuwe klant versus uitbreiden klant Bij creatie van een nieuwe klant: Het veld “debiteur” in het startscherm blijft blanco. SAP nummert de klant. Bij uitbreiden van een klant naar een nieuwe verkooporg.: Het nummer van de klant wordt ingegeven in het startscherm. Éénzelfde klant die bestaat voor verschillende verkooporganisaties, wordt opgeslagen onder hetzelfde nummer Verkoop

XD03 (Weergeven klant) Neen Ja Neen Ja
STAP 1 KLANT NODIG: KLANT OPZOEKEN Transactie XD03 (Weergeven klant) 1. Ga na Bestaat klant in SAP? (F4) (debiteur algemeen) Neen Ja Bestaat klant voor gewenste verkooporganisatie? 2. Ga na Neen Ja STAP 2 KLANT BESTAAT NIET IN SAP CREATIE KLANT KLANT BESTAAT IN SAP MAAR NIET VOOR EIGEN VERKOOPORG. UITBREIDEN KLANT KLANT BESTAAT IN SAP VOOR VERKOOPORG. ONDERHOUD? Transactie XD01 creatie kl. XD01 creatie kl. XD02 wijzigen PRAKTISCH GEBRUIK Stap 1: Ga na of de klant reeds bestaat in SAP voor de gewenste vakgroep of dienst (klant opzoeken) Gebruik daartoe transactie XD03 (weergeven klant). Ga in eerste instantie na of de klant bestaat in SAP. Positioneer daartoe op het veld “debiteur”. Klik de knop aan. Kies tabblad “Debiteur algemeen”. Vul het veld “naam” in en vraag de resultaten op. Klant bestaat niet in SAP: nieuwe klant creëren. Klant bestaat in SAP: dubbelklik op de klant in kwestie. Ga vervolgens na of de klant bestaat voor de gewenste verkooporganisatie. Klik op de knop “verkoopsector van de debiteur”. SAP toont alle verkooporganisatie waarvoor de klant bestaat. Klant bestaat in SAP, maar niet voor de verkooporganisatie: klant uitbreiden. Klant bestaat in SAP voor de verkooporganisatie, gebruik dan de bestaande stamgegevens. Onderhoud deze klanten stamgegevens indien nodig. Stap 2: Volg één van onderstaande werkwijzen (in functie van bovenstaande zoekresultaten) Startscherm Verkooporg. Klantnummer Verkooporg. Klantnummer Verkooporg. Te creëren Algemene geg. Bedrijfsnr. geg. Verkooporg. geg. Verkooporg.geg. Verkooporg.geg. Creatie nieuwe klant Uitbreiden klant Onderhoud klant Transactie XD01 – creatie klant XD02 – wijz. klant In te vullen op startscherm Verkooporganisatie Klantnummer Te creëren / wijzigen gegevens Algemene geg. Boekhoudgeg. Verkooporg.geg. Verkoop

Wijzigen klant Weergeven klant Blokkeren klant Demo: Verkoop
Demo: Wijzigen klant Situatieschets De NV Teletex is een trouwe klant van vakgroep TW15. Het is beslist dat (voor TW15) deze klant zijn facturen dient te betalen binnen 90 dagen na factuurdatum. Demo: Weergeven klant De stamgegevens van debiteur NV Teletex moeten opgevraagd worden. Demo: Blokkeren klant De debiteur NV Teletex moet geblokkeerd worden voor verkoop voor vakgroep TW15; de creatie van een nieuw verkooporder moet uitgesloten worden. Verkoop

Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Verkoop Aankoop Verkooporder Artikel stamgegevens Leverings-document R U G Credit nota aanvraag Bij de creatie van een verkooporder moeten de verkochte artikelen ingegeven worden. Daartoe moeten de artikelen bestaan in het artikelbestand van het SAP-systeem. Bijgevolg moet men, alvorens over te gaan tot de creatie van een verkooporder, de artikelstam creëren in SAP. Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Inleiding (1) Bij de creatie van een verkooporder, moet het artikel dat verkocht wordt, bestaan in SAP. Daartoe worden de artikelgegevens vastgelegd in SAP, we spreken van artikel stamgegevens. Artikelen definiëren per verkooporganisatie Om een artikel te gebruiken in SAP (voor verkoop), moet dit artikel bestaan voor de eigen verkooporganisatie Artikelsoorten Specifiek materiaal en specifieke dienst Algemeen materiaal en algemene dienst Overkoepelend materiaal en overkoepelende dienst (centraal!) Verantwoording project (centraal!) De artikelstam van een artikel in SAP bevat alle informatie omtrent het artikel. Artikelen worden steeds gedefinieerd per verkooporganisatie; men kan voor verkoop alleen een artikel gebruiken dat bestaat voor de eigen verkooporganisatie. De RUG kent zeven artikelsoorten. Niet alle artikelsoorten kunnen decentraal aangemaakt worden. Initieel zijn geen specifieke artikelen aanwezig in SAP, dit in tegenstelling tot algemene artikelen. Specifieke artikelen dienen handmatig gecreëerd te worden daar waar nodig. De creatie van artikelen van artikelsoort “verantwoording project” zal gebeuren door een beperkt aantal gebruikers! Artikelsoort Centrale creatie Decentrale creatie Specifiek materiaal (1.) X Specifieke dienst (1.) Algemeen materiaal Algemene dienst Overkoepelend materiaal Overkoepelende dienst Verantwoording project (2.) Verkoop

Inleiding (2) Keuze artikelsoort (zie volgende slide)
Materiaal versus dienst Leveringsdocument nodig? Specifiek versus algemeen artikel Frequent nodig? Rapportage op artikelniveau nodig? Het kiezen van de gepaste artikelsoort vereist een voldoende inzicht in de verschillende begrippen. Materiaal versus dienst Kies materiaal voor artikelen waarvoor een leveringsdocument moet gecreëerd worden bij verkoop van het artikel. Kies dienst voor artikelen waarvoor geen leveringsdocument moet gecreëerd worden bij verkoop van het artikel. Specifiek versus algemeen Kies de artikelsoorten specifiek materiaal of specifieke dienst voor artikelen die frequent gebruikt worden of waarvoor afzonderlijke rapportage (rapportage op artikelniveau) vereist is. Kies de artikelsoorten algemeen materiaal of algemene dienst voor artikelen die niet frequent gebruikt worden én waarvoor geen rapportage op artikelniveau vereist is. Voor specifieke artikelen wordt een zo specifiek mogelijke omschrijving ingegeven. bv Printer HP Laserjet 4100 DTN Voor algemene artikelen wordt een algemene omschrijving ingegeven. bv Proeven Overkoepelende artikelen Overkoepelende artikelen (materialen of diensten) zijn van toepassing voor artikelen die overal binnen de RUG gebruikt worden en waarvoor men over alle verkooporganisaties heen een gelijk artikelnummer wil. Het artikelnummer bevat geen alfanumerisch voorvoegsel dat naar de vestiging/verkooporganisatie verwijst. Verantwoording project Deze artikels dienen om een aantal kosten in het kader van een project te groeperen. Verkoop

Keuze artikelsoort Artikel frequent nodig? Ja Neen
STAP 1 SPECIFIEK OF ALGEMEEN? Artikel frequent nodig? Ja Neen Rapportage op artikelniveau vereist? Ja Neen Specifiek Algemeen STAP 2 DIENST OF ARTIKEL? Volg bovenstaande denkwijze voor het bepalen van de correcte artikelsoort. Leveringsdocument nodig? Neen Ja Dienst Materiaal Verkoop

Inleiding (3) Overkoepelend versus specifiek en algemeen
Nummering Specifiek / algemeen: code vakgroep + nummer (bv TW ) Overkoepelend: (bv ) Centrale versus decentrale creatie Gegevens in de artikelstam (zie volgende slide) Algemene gegevens Aankoopgegevens Verkoopgegevens Het verschil tussen overkoepelende artikelen enerzijds en algemene en specifieke artikelen anderzijds situeert zicht vooral op het vlak van nummering én op het vlak van creatie. Zowel voor overkoepelende, als voor algemene en specifieke artikelen is interne nummering van toepassing. Dit betekent dat SAP het artikel nummert bij opslaan van het artikel. De nummering van overkoepelende artikelen wijkt echter af van de nummering van algemene en specifieke artikelen. Overkoepelende artikelen hebben dezelfde nummering over alle verkooporganisaties heen; één artikel heeft hetzelfde nummer ongeacht de verkooporganisatie. Bij algemene en specifieke artikelen is dat niet het geval, éénzelfde artikel heeft een verschillend nummer per verkooporganisatie. Het nummer van algemene en specifieke artikelen vertoont immers een voorvoegsel dat naar de verkooporganisatie verwijst waarop het artikel betrekking heeft. Het voorvoegsel is dus vakgroep- of dienstafhankelijk. Ook het achtervoegsel is niet hetzelfde voor alle verkooporganisaties. Voorbeeld overkoepelend artikel: voor vakgroep TW14, TW15, ... Voorbeeld algemeen/specifiek artikel: TW voor vakgroep TW14 TW voor vakgroep TW15 Overkoepelende artikelen worden steeds op centraal niveau gecreëerd. Algemene en specifieke artikelen kunnen zowel op centraal als op decentraal niveau aangemaakt worden. De artikelstam bevat 3 “soorten” gegevens: algemene gegevens, aankoopgegevens en verkoopgegevens. Voor meer informatie, raadpleeg de volgende figuur. Verkoop

Aankoop- en boekhoudgegevens
Gegevens artikelstam Algemene gegevens Basisgegevens 1 Geldig voor Aankoop en Verkoop (altijd te creëren) Aankoop- en boekhoudgegevens Verkoop-gegevens Inkoop Inkoopbesteltekst Boekhouding 1 Verkooporg.geg. 1 Verkooporg.geg. 2 Vestigingsgegevens Verkooptekst Volgende gegevens maken deel uit van de artikelstam. Deze in het grijs zijn nodig voor verkoop; m.a.w. deze gegevens moeten gecreëerd worden indien het artikel verkocht wordt. Er zijn drie mogelijkheden. Het artikel wordt verkocht: de algemene en verkoopgegevens moeten bestaan. Het artikel wordt aangekocht: de algemene, aankoop- en boekhoudgegevens moeten bestaan. Het artikel wordt verkocht en aangekocht: de algemene, aankoop-, boekhoud- en verkoopgegevens moeten bestaan. Gegevens in de artikelstam Views (tabbladen) in SAP (per “soort” gegeven) Van toepassing voor ... Te creëren ... Algemene gegevens -basisgegevens 1 verkoop en aankoop Altijd (voor aan- en verkoop) Aankoop- en boekhoudgegevens -inkoopgegevens -inkoopbesteltekst -boekhouding 1 aankoop *als artikel aangekocht wordt *per vestiging Verkoopgegevens -verkooporganisatiegegevens 1 -verkooporganisatiegegevens 2 -vestigingsgegevens -verkooptekst verkoop *als artikel verkocht wordt *per verkooporganisatie Artikel wordt aangekocht (te creëren per vestiging) Artikel wordt verkocht (te creëren per verkooporganisatie) Verkoop

Inleiding (4) Verplicht in te vullen in de artikel stamgegevens (verkoop) Artikelsoort Vestiging / verkooporganisatie Artikelomschrijving Basishoeveelheidseenheid Goederengroep (Positietypegroep) Leverende vestiging Rubriceringsgroep (grootboekrekening / overhead standaard verkoop) Bij het invullen van deze gegevens, raadpleeg de werkprocedure (cfr. appendix) Volgende velden in de verkoopgegevens van de artikelstam zijn verplicht. Artikelsoort Vestiging / verkooporganisatie (vakgroep of dienst) Algemene gegevens: omschrijving, basishoeveelheidseenheid, goederengroep, (positietypegroep) Verkoopgegevens: leverende vestiging en rubriceringsgroep De rubriceringsgroep van het artikel is, in combinatie met de rubriceringsgroep van de klant, mede bepalend voor de omzetrekening waarop verkopen geboekt worden. Verder bepaalt de rubriceringsgroep van het artikel bij standaard verkopen het al dan niet van toepassing zijn van overhead (0% of 12%). Verkoop

Inleiding (5) Optioneel in te vullen in de artikel stamgegevens (verkoop) Omschrijving artikel in verschillende talen Oud artikelnummer (Gewichten en afmetingen) Verkoopshoeveelheidseenheid Minimale orderhoeveelheid Verkooptekst (in verschillende talen) Algemene tekst (in verschillende talen) Bij het invullen van deze gegevens, raadpleeg de werkprocedure (cfr. appendix) Volgende velden in de verkoopgegevens van de artikelstam zijn optioneel. Algemene gegevens: omschrijving artikel in verschillende talen, oud artikelnummer, tekst Verkoopgegevens: minimale orderhoeveelheid, verkoopshoeveelheidseenheid, verkooptekst Gegevens omtrent gewichten en afmetingen kunnen eveneens meegegeven worden voor materialen (niet bij diensten). Verkoop

Inleiding (6) Transacties MM01 Creatie artikel MM02 Wijzigen artikel
MM03 Weergeven artikel Volgende transacties staan centraal bij de artikel stamgegevens. MM01 Creatie artikel MM02 Wijzigen artikel MM03 Weergeven artikel Verkoop

Creatie artikel Uitgangspunt: Verkoopgegevens van artikel nodig voor eigen vakgroep / dienst? Controle: Bestaan verkoopgegevens van artikel in SAP voor eigen vakgroep / dienst? Procedure: Bestaat artikel in SAP voor gewenste vakgroep / dienst? Neen Creatie verkoopgegevens artikel Ja Bestaan verkoopgegevens? Indien men de verkoopgegevens van een artikel in SAP nodig heeft voor de eigen vakgroep of dienst, dan mag men niet onmiddellijk van start gaan met de creatie van een nieuw artikel. Men moet steeds controleren of de verkoopgegevens van het artikel reeds bestaan voor de vakgroep of dienst in kwestie. Pas wanneer men met zekerheid weet dat de verkoopgegevens van het artikel niet bestaan (voor de eigen vakgroep of dienst), mag men van start gaan met de creatie van de verkoopgegevens van het artikel. Volg daarbij onderstaande werkwijze! Stap 1: Ga na of het artikel bestaat in SAP voor de gewenste verkooporganisatie. Indien het artikel niet bestaat in SAP voor de gewenste verkooporganisatie, creëer de verkoopgegevens van het artikel voor de verkooporganisatie in kwestie. Indien het artikel bestaat in SAP voor de gewenste verkooporganisatie, ga dan verder met stap 2. Stap 2: Ga na of de verkoopgegevens van het artikel bestaan. Indien de verkoopgegevens van het artikel niet bestaan, breid het artikel uit met de verkoopgegevens. Indien de verkoopgegevens van het artikel bestaan, gebruik dan de bestaande stamgegevens. Onderhoud deze stamgegevens indien nodig. Neen Uitbreiden artikel verkoop Ja Onderhoud artikel (indien nodig) Verkoop

Creatie artikel  Uitbreiden artikel MM01 MM01 Algemene gegevens
(verkoopgegevens) (met verkoopgegevens) MM01 MM01 Algemene gegevens Algemene gegevens Verkoop- gegevens Aankoop- gegevens Verkoop- gegevens Bij de creatie van een nieuw artikel in SAP voor verkoop, moeten de algemene gegevens en verkoopgegevens van het artikel gecreëerd worden. Het uitbreiden van een artikel met verkoopgegevens, heeft betrekking op het uitbreiden van een bestaand artikel met verkoopgegevens. De algemene gegevens, aankoopgegevens en boekhoudgegevens van het artikel bestaan reeds voor de vakgroep of dienst, de verkoopgegevens ontbreken. Bijgevolg moeten alleen de verkoopgegevens van het artikel gecreëerd worden voor de verkooporganisatie in kwestie. Zowel voor de creatie van een nieuw artikel (verkoopgegevens) als voor het uitbreiden van een bestaand artikel met verkoopgegevens, wordt transactie MM01 gebruikt. Let wel, bij het uitbreiden van een artikel met verkoopgegevens, wordt het nummer van het artikel ingegeven in SAP en worden de ontbrekende verkoopschermen bijkomend gecreëerd. Zodoende worden de verkoop-, aankoop-, boekhoud- en algemene gegevens van een artikel voor éénzelfde verkooporganisatie, opgeslagen onder hetzelfde nummer. Verkoop

Wijzigen artikel Transactie: MM02 – wijzigen artikel
Alleen de artikelen van de eigen vakgroep / dienst kunnen gewijzigd worden Om een artikel te wijzigen, wordt transactie MM02 gebruikt. Wijzig de artikelstam indien de artikelstam fouten vertoont of onvolledig is. Verkoop

Weergeven artikel Transactie: MM03 – weergeven artikel Verkoop
Om een artikel weer te geven, wordt transactie MM03 gebruikt. De transactie “Weergeven artikel” wordt gebruikt om de artikel stamgegevens te raadplegen. De stamgegevens kunnen niet gewijzigd worden. Verkoop

Voorbeelden Volgende voorbeelden komen achtereenvolgens aan bod. Creatie verkoopgegevens artikel (artikel bestaat niet in SAP) Creatie verkoopgegevens artikel (artikel bestaat in SAP, maar niet voor de gewenste vakgroep of dienst) Uitbreiden artikel met verkoopgegevens (artikel bestaat in SAP voor de gewenste vakgroep of dienst, maar de verkoopgegevens ontbreken) Artikel wijzigen Artikel weergeven Verkoop

(artikel bestaat niet in SAP)
Demo: Creatie artikel (verkoopgegevens) (artikel bestaat niet in SAP) Demo: Creatie nieuw artikel voor verkoop (artikel bestaat niet in SAP) Situatieschets De vakgroep TW15 voert vaak proeven uit op vraag van haar klanten. Daarom moeten de verkoopgegevens van het artikel “proeven” bestaan voor TW15. Volgende gegevens zijn beschikbaar over het artikel “proeven” voor TW15. De algemene en verkoopgegevens moeten gecreëerd worden. Organisatiegegevens Het artikel moet gecreëerd worden voor TW15. Artikelkenmerken. Nummer van het artikel? ...…………………………………………… Veldnaam Omschrijving / waarde Artikel Interne nummering Artikelsoort Het artikel wordt niet frequent gebruikt en rapportage per soort proef is niet gewenst Er moet geen leveringsdocument gecreëerd worden. Artikelsoort: Veldnaam Omschrijving / waarde Artikelomschrijving Proeven algemeen Basishoevh.eenheid Per stuk Rubr.groep artikel Wet.Onderzoek Tekst (Nederlands) Uitvoeren van proeven Verkoop

Creatie artikel (verkoopgegevens) Oefening:
(artikel bestaat in SAP, maar niet voor de gewenste vakgroep of dienst) Oefening: Creatie nieuw artikel voor verkoop (artikel bestaat in SAP, maar niet voor de gewenste vakgroep of dienst) Situatieschets TW15 voert geregeld samendrukkingsproeven uit op vraag van haar klanten. Daarom moeten de verkoopgegevens van het artikel bestaan voor TW15. Oplossing Stap 1: Wat ga je in eerste instantie na? Welke transactie gebruik je hiervoor? ………………………………………………………………………………………………… Bestaat het artikel in SAP voor TW15? Bestaan de verkoopgegevens van het artikel? Wat kan je concluderen in verband met het artikel “samendrukkingsproeven” voor TW15? Stap 2: Welke actie moet je ondernemen? ………………………………………… Welke transactie is van toepassing? Opmerking: Artikel “samendrukkingsproeven” bestaat reeds voor TW14. Mag je het nummer van artikel “samendrukkingsproeven” voor TW14 opzoeken en dit nummer invullen in het startscherm. Waarom (niet)? Volgende gegevens zijn beschikbaar over het artikel “samendrukkingsproeven” voor TW15. De algemene en verkoopgegevens worden gecreëerd. Organisatiegegevens: Het artikel moet gecreëerd worden voor TW15. Artikelkenmerken. Nummer van het artikel? ...………………………………………… Vergelijk de nummers het artikel in TW14 en TW Veldnaam Omschrijving / waarde Artikel Interne nummering Artikelsoort Het artikel wordt frequent gebruikt en rapportage op artikelniveau is gewenst Er moet geen leveringsdocument gecreëerd worden. Artikelsoort: Veldnaam Omschrijving / waarde Artikelomschrijving Samendrukkingsproef_XX (XX = nr. PC) Goederengroep Basishoevh.eenheid Per stuk Leverende vestiging Rubr.groep artikel Wet.Onderzoek Verkoop

(met verkoopgegevens)
(Begeleide) oefening : Uitbreiden artikel (met verkoopgegevens) Begeleide oefening: Uitbreiden artikel met verkoopgegevens Situatieschets De verkoopgegevens van het artikel “bodemonderzoek_XX” dienen te bestaan in SAP voor TW15. Volgende gegevens zijn beschikbaar over het artikel “bodemonderzoek_XX” voor TW15. Nummer van het artikel? ...………………………………………… Wat merk je op met betrekking tot de algemene, inkoop-, verkoop- en boekhoudgegevens van eenzelfde artikel voor een bepaalde vakgroep of dienst? Veldnaam Omschrijving / waarde Rubr.groep artikel Wet.Onderzoek Verkooptekst Bodemanalyse, inclusief verwerking resultaten Conclusie: creatie nieuw artikel versus uitbreiden artikel Bij creatie van een nieuwe artikel (voor verkoop): Het veld “artikel” in het startscherm blijft blanco. SAP nummert het artikel. Bij uitbreiden van een artikel met verkoopgegevens: Het nummer van het artikel wordt ingegeven in het startscherm. De algemene, verkoop-, inkoop- en boekhoudgegevens van een artikel voor een bepaalde verkooporganisatie, worden opgeslagen onder hetzelfde nummer. Let wel: éénzelfde artikel heeft een verschillend nummer per verkooporganisatie! Verkoop

MM03 (Weergeven artikel)
STAP 1 VERKOOPGEGEVENS ARTIKEL NODIG: OPZOEKEN Transactie MM03 (Weergeven artikel) 1. Ga na Bestaat artikel in SAP voor verkooporg? (F4) (vest.art. via omschr.) Neen Ja Bestaan verkoopgegevens? 2. Ga na Neen Ja STAP 2 ART. BESTAAT NIET IN SAP VOOR EIGEN VAKGR./DIENST CREATIE ARTIKEL ART. BESTAAT VOOR VAKGR./DIENST, MAAR VERKOOPGEG. ONTBREKEN UITBREIDEN ART. VERKOOPGEG. ARTIKEL BESTAAN VOOR VAKGR./DIENST ONDERHOUD? PRAKTISCH GEBRUIK Stap 1: Ga na of de verkoopgegevens van het artikel reeds bestaat in SAP voor de gewenste vakgroep of dienst (verkoopgegevens van artikel opzoeken). Gebruik daartoe transactie MM03 (weergeven artikel). Ga in eerste instantie na of het artikel bestaat in SAP voor de gewenste vakgroep of dienst. Positioneer daartoe op het veld “artikel”. Klik de knop aan. Kies tabblad “Vestigingsartikel via omschrijving”. Vul de velden “vestiging” en “artikelomschrijving” in en vraag de zoekresultaten op. Artikel bestaat niet in SAP voor de vakgroep / dienst: verkoopgegevens artikel creëren. Artikel bestaat in SAP voor de vakgroep/dienst. Dubbelklik op het artikel in kwestie. Ga vervolgens na of de verkoopgegevens bestaan voor de gewenste verkooporganisatie. Klik op de knop “viewselectie”. SAP toont alle schermen die voor het artikel bestaan. De verkoopgegevens ontbreken: artikel uitbreiden (met verkoopgegevens). De verkoopgegevens bestaan: gebruik de bestaande stamgegevens. Onderhoud deze stamgegevens indien nodig. Stap 2: Volg één van onderstaande werkwijzen (in functie van bovenstaande zoekresultaten) Transactie MM01 creatie MM01 creatie MM02 wijz. Startscherm Artikelsoort Artikelnummer (Artikelsoort) Artikelnummer Vakgroep Vakgroep Vakgroep Organisatie Algemene geg. Verkoopgeg. Verkoopgeg. Algemene geg. Verkoopgeg. Te creëren Creatie verkoopgeg. artikel Uitbreiden artikel met verkoopgeg. Onderhoud artikel (verkoop) Transactie MM01 – creatie artikel MM02 – wijz. artikel In te vullen startscherm Artikelsoort Artikelnummer Organisatiegegevens Vakgroep Te creëren / wijzigen gegevens Algemene geg. Verkoopgegevens Verkoop

Wijzigen artikel Weergeven artikel Demo: Verkoop
Demo: Wijzigen artikel Situatieschets De omschrijving van artikel “analyse algemeen” moet gewijzigd worden in “onderzoek algemeen”. De stamgegevens van het artikel moeten gewijzigd worden. Demo: Weergeven artikel De stamgegevens van artikel “onderzoek algemeen” moeten opgevraagd worden. Verkoop

Uitbreiden artikel  Uitbreiden klant
Uitbreiden van een artikel met verkoopgegevens (binnen 1 vakgroep of dienst) Uitbreiden van een klant naar een nieuwe Verkooporganisatie (vakgroep of dienst) Verkoop

Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Verkoop Verkooporder Prijs stamgegevens Leverings-document R U G Credit nota aanvraag Bij de creatie van verkoopdocumenten moet de prijs van de verkochte artikelen gekend zijn. Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Inleiding (1) Bij de creatie van een verkooporder, moet de prijs van het artikel dat verkocht wordt, gekend zijn. Het is ook mogelijk om de prijs van een artikel vast te leggen in SAP, we spreken van prijs stamgegevens. Twee mogelijkheden Prijsstam Prijs manueel ingeven in verkooporder Wanneer de prijsstam gebruiken? Vaste prijs voor artikel is gewenst Prijs bestaat niet in SAP Het betreft een specifiek artikel Wat betreft de prijs van een artikel, zijn er twee mogelijkheden. Er wordt een prijsstam gecreëerd, dit houdt in dat de prijs van het artikel vastgelegd wordt in SAP. Bij de creatie van een verkooporder voor het artikel, wordt de prijs automatisch overgenomen in het order. Deze prijs kan steeds manueel gewijzigd worden. Er wordt geen prijsstam gecreëerd. Bij de creatie van een verkooporder voor het artikel, moet de prijs manueel ingegeven worden in het verkooporder. Er wordt een prijsstam voor een artikel gecreëerd/gebruikt als aan volgende voorwaarden voldaan is. Het artikel heeft een vaste prijs, zodat het wenselijk is om deze prijs vast te leggen in SAP. De prijs van het artikel bestaat nog niet in SAP. Het betreft een specifiek artikel. Voor algemene artikelen wordt nooit een prijsstam gecreëerd. Een prijs wordt steeds gedefinieerd per artikel en per verkooporganisatie. Verkoop

Inleiding (2) Prijs wordt gedefinieerd
Per verkooporganisatie Per artikel “Soorten” prijzen (condities) (cfr volgende slide) BTPR NTPP PRIV PRPE (geen prijsstam) Er wordt een onderscheid gemaakt tussen volgende “soorten “ prijzen. Prijssoort PRPE kan niet als prijsstam gecreëerd worden in SAP. Voor BTPR, PRIV en NTPP daarentegen is het wel mogelijk om een prijsstam te creëren. Voor NTPP echter zal in de praktijk eerder zelden een prijsstam gecreëerd worden. De keuze van de juiste prijssoort, zowel bij creatie als bij wijzigen en weergeven van een prijsstam, is van cruciaal belang. Raadpleeg daartoe volgende slide. Conditiesoort Omschrijving BTPR Brutoprijs (inclusief overhead) voor standaard verkopen NTPP Nettoprijs (prijs exclusief overhead) voor contracten (projecten) PRIV “Interne” prijs voor interne verrichtingen PRPE Prijs van toepassing voor terugvorderingen van personeel. Verkoop

Keuze Prijssoort Verkoop Interne verkoop Externe verkoop
Standaard overhead 12% Overhead 0% Overhead variabel (cfr WBS) Conditie-soort PRIV BTPR NTPP Bij het kiezen van de prijssoort, moet in eerste instantie nagedacht worden over de aard van de verkoop. Betreft het een verkoop van de ene vakgroep of dienst aan een andere vakgroep of dienst, dan gaat het om een interne verkoop (“interne verrichting”). In dat geval is prijssoort PRIV van toepassing. Betreft het daarentegen een verkoop aan externen (externe verkoop), dan moet nagedacht worden over de “aard” van het overheadpercentage. Voor een verkoop zonder overhead, kiest men BTPR. Indien het standaard overheadpercentage van 12% van toepassing is, kiest men eveneens BTPR. Indien het tenslotte een verkoop van een project betreft waarbij het overheadpercentage bepaald wordt in het WBS-element, is NTPP de gepaste prijssoort. Verkoop

Inleiding (3) Verplichte velden Optionele velden
Conditiesoort (prijssoort) Verkooporganisatie Artikelnummer Prijs Optionele velden Eenheid geldigheidsperiode Volgende gegevens zijn verplicht in de prijsstam. Conditiesoort (prijssoort); raadpleeg vorige slides. Verkooporganisatie Artikel(-nummer) Prijs Volgende gegevens zijn optioneel in de prijsstam. Geldigheidsperiode Eenheid Verkoop

Inleiding (4) Transacties VK11 Creatie prijsstam
VK12 Wijzigen prijsstam VK13 Weergeven prijsstam Volgende transacties staan centraal bij de prijs stamgegevens. VK11 Creatie prijs VK12 Wijzigen prijs VK13 Weergeven prijs Verkoop

Creatie prijs Uitgangspunt: Prijsstam nodig
Controle: Bestaat prijs artikel reeds in SAP? Procedure: Bestaat gewenste prijs in SAP voor gewenste vakgroep / dienst? Neen Creatie gewenste prijs Indien men een vaste prijs wenst voor een specifiek artikel in SAP voor de eigen vakgroep of dienst, dan mag men niet onmiddellijk van start gaan met de creatie van de prijsstam. Men moet steeds nauwgezet controleren of prijsstam van het artikel reeds bestaat voor de vakgroep of dienst in kwestie. Pas wanneer men met zekerheid weet dat de prijsstam van het artikel niet bestaat (voor de eigen vakgroep of dienst), mag men van start gaan met de creatie van prijsstam van het artikel. Ga na of de gewenste prijssoort bestaat in SAP voor de gewenste verkooporganisatie. Indien dit niet het geval is, creëer de prijs van het artikel voor de verkooporganisatie in kwestie. Indien dit wel het geval is, gebruik dan de bestaande stamgegevens. Onderhoud deze stamgegevens indien nodig. Ja Onderhoud prijs indien nodig Verkoop

Wijzigen prijs Transactie: VK12 – wijzigen prijs Verkoop
Om een prijsstam te wijzigen, wordt transactie VK12 gebruikt. Een prijsstam wordt gewijzigd indien de prijsstam fouten vertoont, onvolledig is of moet verwijderd worden. Verkoop

Weergeven prijs Transactie: VK13 – weergeven prijs Verkoop
Om een prijsstam weer te geven, wordt transactie VK13 gebruikt. De transactie “Weergeven prijsstam” wordt gebruikt om de prijs stamgegevens te raadplegen. De stamgegevens kunnen niet gewijzigd worden. Verkoop

Voorbeelden Volgende voorbeelden komen achtereenvolgens aan bod. Creatie prijsstam (prijsstam bestaat niet in SAP) Prijsstam wijzigen Prijsstam weergeven Verkoop

Creatie prijs artikel Demo: (conditiesoort BTPR) Verkoop
Demo: Creatie prijs van artikel voor standaard verkoop Situatieschets Een aantal professoren binnen vakgroep TW15 heeft een handboek geschreven “Roads and Bridges”. Dit boek wordt verkocht aan studenten aan een vaste prijs van 50 euro. Het artikel “Handbook Roads and Bridges” werd reeds gecreëerd in SAP. De prijs van het artikel moet bestaan in SAP. Volgende gegevens zijn beschikbaar. Veldnaam Omschrijving / waarde Conditiesoort BTPR (standaard verkoop) Verkooporganisatie TW15 Artikel Handbook Roads and Bridges Bedrag 50 Verkoop

Creatie prijs artikel Oefening: (conditiesoort BTPR) Verkoop
Oefening: Creatie prijs van artikel voor standaard verkoop Situatieschets Aanvullend aan het handboek “Roads and Bridges” heeft een aantal assistenten binnen vakgroep TW15 een oefeningenboek “Exercises on Roads and Bridges” geschreven. Dit boek wordt eveneens verkocht aan studenten, dit aan een vaste prijs van 30 euro. Het artikel “Exercises on Roads and Bridges” werd reeds gecreëerd in SAP. De prijs van het artikel moet eveneens bestaan in SAP. Oplossing Stap 1: Wat ga je in eerste instantie na? Welke transactie gebruik je hiervoor? ………………………………………………………………………………………………….. Welke conditiesoort zoek je? Welk is het nummer van het artikel? Bestaat de gewenste prijs van het artikel voor TW15? Stap 2: Welke actie moet je ondernemen? Welke transactie is van toepassing? Het boek wordt verkocht tegen een vaste prijs van 30 euro. Verkoop

VK13 (Weergeven prijs) Bestaat prijs in SAP voor verkooporganisatie?
STAP 1 PRIJSSTAM NODIG: PRIJS OPZOEKEN Transactie VK13 (Weergeven prijs) Ga na Bestaat prijs in SAP voor verkooporganisatie? In te geven Conditiesoort / verkooporganisatie (/ artikel) STAP 2 GEWENSTE PRIJS BESTAAT NIET IN SAP VOOR EIGEN VERKOOPORG. CREATIE PRIJS GEWENSTE PRIJS BESTAAT IN SAP VOOR EIGEN VERKOOPORG. ONDERHOUD PRIJS? VK11 creatie prijs VK12 wijzigen prijs Transactie BTPR/PRIV/NTPP BTPR/PRIV/NTPP Conditiesoort PRAKTISCH GEBRUIK Stap 1: Ga na of de gewenste prijssoort reeds bestaat in SAP voor de gewenste vakgroep of dienst (prijs opzoeken). Gebruik daartoe transactie VK13 (Weergeven prijsstam). Specificeer de prijssoort (conditiesoort), de verkooporganisatie en (eventueel) het artikel waarvoor de prijsstam gewenst is. Gewenste prijsstam bestaat niet in SAP voor de gewenste vakgroep / dienst: prijsstam creëren. Gewenste prijsstam bestaat in SAP voor de gewenste vakgroep / dienst: gebruik de bestaande stamgegevens. Onderhoud deze stamgegevens indien nodig. Stap 2: Volg één van onderstaande werkwijzen (in functie van bovenstaande zoekresultaten) Vakgroep Vakgroep Verkooporg. In te geven Artikel Bedrag Artikel  Wijzigen mogelijk Creatie prijsstam Onderhoud prijsstam Transactie VK11 – creatie prijs VK12 – wijz. prijs In te vullen op startscherm Conditiesoort BTPR/NTPP/PRIV Organisatiegegevens Vakgroep Vul eventueel het artikel in. Te creëren / wijzigen gegevens Artikel Bedrag Bedrag, ... Verkoop

Wijzigen prijs Weergeven prijs Demo: Verkoop Demo: Wijzigen prijsstam
Situatieschets Het handboek “Roads and Bridges” blijkt niet erg succesvol bij de studenten. Daarom wordt de prijs verlaagd naar 45 euro. Demo: Weergeven prijsstam De prijs van artikel “handbook Roads and Brigdes” moet gecontroleerd worden. Verkoop

Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Verkoop Verkooporder Verkooporder Leverings-document R U G Credit nota aanvraag Indien een vakgroep of dienst een aantal goederen of diensten verkoopt, moet altijd een verkooporder aangemaakt worden. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de klanten stamgegevens, artikel stamgegevens en eventueel prijs stamgegevens; in het order worden deze stamgegevens als het ware “opgeroepen”. Het verkooporder bevat alle informatie omtrent de verkoop. Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Inleiding Interne versus externe verkoop Transacties
Interne verkoop: interne klant Externe verkoop: externe klant Transacties VA01: creatie verkooporder VA02: wijzigen verkooporder VA03: weergeven verkooporder Het onderscheid tussen interne en externe verkopen enerzijds en het onderscheid tussen interne en externe klanten anderzijds kwam reeds aan bod. Daarbij werd reeds gesteld dat externe (respectievelijk interne) klanten gebruikt worden bij externe (respectievelijk interne) verkopen. Volgende transacties staan centraal bij het verkooporder. VA01 Creatie order VA02 Wijzigen order VA03 Weergeven order Verkoop

Creatie verkooporder Essentële elementen in verkooporder
Verkoopordersoort (cfr. volgende slide) Creatie met of zonder referentie Verkooporganisatie (vakgroep / dienst) Debiteur Posities (artikelen) Bij de creatie van een verkooporder, staan volgende elementen centraal. In eerste instantie moet de juiste ordersoort gekozen worden. Verkooporders kunnen gecreëerd worden met of zonder referentie aan een bestaand order. Creatie met referentie biedt als voordeel dat alle gegevens uit het referentie verkooporder automatisch worden gekopieerd naar het nieuwe, te creëren verkooporder. De vakgroep of dienst die verkoopt (verkooporganisatie) moet ingegeven worden. De klant waaraan verkocht wordt, moet ingegeven worden. De artikelen die verkocht worden, moeten ingegeven worden. Verkoop

Keuze ordersoort Verkoop Interne verkoop Externe verkoop
Centraal (De)centraal Verkoop Interne verkoop Externe verkoop Verkoop-proces Interne verrichtingen Contracten (projecten) Overhead variabel (cfr WBS) Terugvord. van personeel Overige (standaard verkoop) Overhead 12% / 0% Conditie-soort Bij het kiezen van de verkoopordersoort, moet nagedacht worden over de aard van de verkoop waarvoor een order moet gecreëerd worden. Betreft het een verkoop van de ene vakgroep of dienst aan een andere vakgroep of dienst, dan betreft het een interne verkoop (“interne verrichting”). In dat geval is VKIV van toepassing. Betreft het daarentegen een verkoop aan externen, dan spreekt men van een externe verkoop. Voor projecten, kiest men ordersoort VKCO. Voor terugvorderingen van personeel is VKPE van toepassing. Orders van type “VKPE” worden echter nooit op decentraal niveau aangemaakt. Tenslotte geldt VKOR voor alle andere verkopen, samengebundeld onder de benaming standaard verkopen. PRIV NTPP PRPE BTPR Order-soort VKIV VKCO VKPE VKOR Verkoop

In te geven per positie Artikel (code) Hoeveelheid
WBS-element of CO-order (Prijs) (Fonds) (Positiesoort) Per verkocht artikel of verkochte dienst, moeten volgende gegevens ingegeven worden in het verkooporder. De code van het verkochte artikel moet ingevuld worden. SAP haalt dan automatisch de omschrijving en andere artikelgegevens op uit de artikelstam; deze artikelgegevens verschijnen in het order. De verkochte hoeveelheid moet gespecificeerd worden. Indien er met een project gewerkt wordt (er bestaat een projectnummer, of nog, een “WBS”-element in SAP-termen) dan dient men dit WBS-element in te geven. Zoniet, dan dient men in het order-veld de gepaste kostenplaats in te geven. Voor meer informatie, raadpleeg volgende slide. Wat betreft de prijs, zijn er twee mogelijkheden. Indien geen prijsstam bestaat voor het artikel, meldt SAP “verplichte conditiesoort ontbreekt”. De prijs wordt bijgevolg manueel ingegeven in het verkooporder. Indien wel een prijsstam bestaat voor het artikel, wordt de prijs automatisch opgehaald uit de prijsstam en ingevuld in het verkooporder. Deze prijs kan steeds overschreven worden. Verder moet het fonds ingegeven worden. Tenslotte is ook de positiesoort van belang. Voor meer informatie, raadpleeg volgende slides. Verkoop

Positiesoorten Automatisch bepaald op basis van de artikelsoort (cfr artikelstam) “algemene diensten” & “specifieke diensten”: ZLD (zonder leveringsdocument) “algemene materialen” & “specifieke materialen”: MLD (met leveringsdocument) Steeds manueel overschrijfbaar ZLD voor artikel zonder leveringsdocument MLD voor artikel met leveringsdocument MPP voor mijlpaalfacturatie met percentages MPW voor mijlpaalfacturatie met waarden Facturatieplannen PEF voor periodieke facturatie De positiesoort wordt automatisch ingevuld door SAP op basis van de artikelsoort, zoals gedefinieerd in de artikelstam. Voor artikelen, artikelsoort “algemene diensten” en “specifieke diensten”, kiest SAP automatisch positiesoort ZLD (zonder leveringsdocument). Voor artikelen, artikelsoort “algemene materialen” en “specifieke materialen” kiest SAP automatisch MLD (met leveringsdocument). De positiesoort kan steeds manueel aangepast worden. Volg daarbij volgende redenering. Kies positiesoort ZLD bij de verkoop van artikelen waarvoor geen leveringsdocument moet gecreëerd worden. Kies positiesoort MLD bij de verkoop van artikelen waarvoor een leveringsdocument moet gecreëerd worden. De positiesoorten MPP, MPW en PEF zijn van belang voor verkoop met facturatieplan. Deze zullen uitgebreid besproken worden in de bijkomende sessie daaromtrent. MPP is van toepassing bij de verkoop van artikelen met facturatieplan, type MijlPaalfacturatie met Percentages. MPW is van toepassing bij de verkoop van artikelen met facturatieplan, type MijlPaalfacturatie met waarden. PEF is van toepassing bij de verkoop van artikelen met facturatieplan, type PEeriodieke Facturatie. Verkoop

Ordersoorten en positiesoorten
VKOR MLD, ZLD, MPP, MPW, PEF VKIV MLD, ZLD, (MPP, MPW, PEF) VKCO ZLD, MPP, MPW, PEF Positiesoort ZLD is beschikbaar bij alle ordersoorten. Positiesoort MLD is alleen beschikbaar bij VKOR (standaard verkoop) en VKIV (interne verrichtingen). Voor terugvorderingen van personeel (VKPE) en contracten (VKCO) is de creatie van een leveringsdocument immers niet relevant. De positiesoorten voor facturatieplannen (MPP, MPW en PEF) zijn relevant voor standaard verkoop (VKOR) en contracten/projecten (VKCO). VKPE ZLD, (MPP, MPW, PEF) Verkoop

Facturatieplan Standaard SAP Optioneel 1 facturatiedatum per positie
verschillende facturatiedata per positie ! Specificatie te factureren bedrag / percentage per facturatiedatum Standaard verschijnt in het verkooporder 1 facturatiedatum per positie. SAP stelt automatisch de huidige datum voor. Deze datum kan steeds manueel overschreven worden. Het is echter ook mogelijk om per positie verschillende facturatiedata in te geven en per facturatiedatum het te factureren bedrag / percentage te specificeren. Men spreekt van een facturatieplan. Verkoop

Facturatieplan Mijlpaalfacturatie Periodieke facturatie
Factureren van een deel van het volledige bedrag op vastgelegde tijdstippen Periodiek factureren van het volledige bedrag op vastgelegde tijdstippen PEF Met waarden Factureren deelbedragen van het volledige bedrag Met percentages Factureren % van het volledige bedrag Bij mijlpaalfacturatie wordt een deel van het volledige bedrag gefactureerd op vastgelegde tijdstippen. Bij periodieke facturatie wordt het volledige bedrag gefactureerd op vastgelegde tijdstippen. Bij mijlpaalfacturatie wordt verder een onderscheid gemaakt tussen mijlpaalfacturatie met waarden en mijlpaalfacturatie met percentages. Bij mijlpaalfacturatie met waarden wordt per facturatiedatum het te factureren bedrag gespecificeerd. Bij mijlpaalfacturatie met percentages wordt per facturatiedatum het te factureren percentage gespecificeerd. Facturatieplannen worden meer in detail besproken in de bijkomende sessie. MPW MPP Verkoop

Wijzigen verkooporder
Transactie: VA02 – wijzigen verkooporder Om een verkooporder te wijzigen, wordt transactie VA02 gebruikt. Verkoop

Weergeven verkooporder
Transactie: VA03 – weergeven verkooporder Om een verkooporder weer te geven, wordt transactie VA03 gebruikt. Verkoop

Voorbeelden Volgende voorbeelden komen achtereenvolgens aan bod. Creatie standaard order Creatie contract (zonder facturatieplan) Verkoop

Creatie standaard order
Demo: Creatie standaard order 1 artikel met leveringsdocument 1 artikel zonder leveringsdocument Demo: Creatie standaard order Situatieschets De N.V. Naturex, een trouwe klant van de RUG, doet beroep op de vakgroep Civiele Techniek (TW15) in het kader van metingen van de golfaanval. Naturex bestaat reeds in SAP voor TW15. Een assistent wordt “ingehuurd” om gedurende 2 uren de golfaanval op de zeedijk van het Zeeheldenplein in Oostende te meten. Voor deze prestatie is het specifieke materiaal “Meting golfaanval” van toepassing. Dit artikel bestaat reeds in SAP voor TW15. Per uur wordt een vast prijs van 50 euro aangerekend. De assistent zal zich ter plaatse begeven, samen met een medewerker van de N.V. Naturex. Als bewijs dat ook effectief 2 uren gewerkt wordt, zal een leveringsdocument ondertekend worden door de Naturex-medewerker. Vervolgens moeten de resultaten verwerkt worden. Hiervoor wordt een bedrag van 2500 euro aangerekend. Er bestaat reeds een algemeen artikel “Meetopdracht verwerking algemeen”. Gebruik dit artikel maar verwijder de term “algemeen” in de omschrijving. Voor deze prestatie moet geen leveringdocument aangemaakt worden. Er wordt niet met een project gewerkt. Het fons is I voor beide prestaties. De tekst “metingen van de golfaanval op de zeedijk van het Zeeheldenplein in Oostende” moet in de verkoopfactuur verschijnen bij artikel “metingen golfaaval”. Voor deze transactie moet een verkooporder gecreëerd worden. Volgende gegevens zijn bijgevolg beschikbaar. Noteer hier het nummer van het verkooporder: Veldnaam Omschrijving / waarde Ordersoort VKOR Verkooporganisatie TW15 Debiteur N.V. Naturex Artikel “Meting golfaanval” “Meetopdracht verwerking alg.” Hoeveelheid 2 (uur) 1 Ptyp MLD ZLD Omschrijving Meting golfaanval Meetopdracht verwerking Order Fonds I Conditie BTPR Bedrag 50 2500 Factuurpositietekst Metingen van de golfaanval op de zeedijk van het Zeeheldenplein in Oostende Verkoop

OVHP: standaard overheadpercentage (12%)
Prijscalculatie standaard verkoop (VKOR), met overhead OVHP: standaard overheadpercentage (12%) BTPR: Brutoprijs (prijs inclusief overhead) NTPR: nettoprijs (prijs exclusief overhead) OVH: overheadbedrag MWST: belasting (BTW) Bovenstaande figuur weerspiegelt de prijsberekening in een standaard order (VKOR), met overhead. De eerste regel weerspiegelt het standaard overheadpercentage (OVHP - 12%), dit wordt automatisch ingevuld en is niet overschrijfbaar. De tweede regel bevat prijssoort BTPR, dit is de prijs inclusief overhead. BTPR is overschrijfbaar. In de derde en de vierde regel wordt het brutobedrag (door SAP) opgesplitst in een nettobedrag (NTPR), dit is de prijs exclusief overhead, en een overheadbedrag (OVH). Het overheadbedrag wordt berekend als 10,714% van het brutobedrag (*). De laatste regel bevat de af te dragen BTW (MWST). (*) Gedachtengang Het standaard overheadpercentage is momenteel 12%. De overhead wordt berekend als 12% van het nettobedrag, dit is het bedrag na aftrek van de overhead. Prijssoort BTPR heeft echter betrekking op de brutoprijs, dit is de prijs inclusief overhead. Om na te gaan hoeveel de overhead bedraagt als percentage van de brutoprijs, redeneert men als volgt. Nettobedrag + overhead*nettobedrag = brutobedrag Nettobedrag + 0,12*nettobedrag = brutobedrag 1,12*nettobedrag = brutobedrag nettobedrag = brutobedrag / 1,12 vb als: brutobedrag = 1000 dan: nettobedrag = 1000 / 1,12 = 892,857 - dus: overhead = 107,143 = x%*1000 (overhead als % van brutoprijs?)  x = 10,714 De overhead wordt dus berekend als 10,714% van het brutobedrag, dit is het bedrag inclusief overhead. NTPR OVH + BTPR Verkoop

BTPR: Brutoprijs MWST: belasting (BTW) ??? Overhead van toepassing ???
Prijscalculatie standaard verkoop (VKOR), zonder overhead BTPR: Brutoprijs MWST: belasting (BTW) ??? Overhead van toepassing ??? Rubriceringsgroep artikel Bovenstaande figuur weerspiegelt de prijsberekening in een standaard order (VKOR), zonder overhead. De eerste regel bevat prijssoort BTPR, dit is de brutoprijs. Deze prijs is overschrijfbaar. De tweede regel bevat de af te dragen BTW (MWST). Het al dan niet van toepassing zijn van overhead wordt bepaald door de rubriceringsgroep van het artikel. Voorbeeld Rubriceringsgroep artikel 21 – studentenkamer Indien in een verkooporder een artikel wordt opgenomen met rubriceringsgroep 21, dan is geen overhead van toepassing. Verkoop

(zonder facturatieplan)
Oefening: Creatie contract (zonder facturatieplan) Oefening: Creatie contract (zonder facturatieplan) Situatieschets De asfalt-wegbedekking van heel wat Europese wegen is in embarmelijke staat, ondanks vernieuwing. Vakgroep TW15 voert op vraag van de Europese Commissie daaromtrent onderzoek uit ter waarde van euro exclusief overhead. De facturatie gebeurt in 1 schijf. De Europese Commissie bestaat reeds als klant in SAP voor TW15. Artikel “analyse asfalt wegbedekking” bestaat eveneens in SAP voor TW15. Het betreft een contract (voor een project), er wordt gebruik gemaakt van een WBS-element. De tekst “analyse naar aanleiding van het onderhoud van de Europese wegen” moet in de verkoopfactuur verschijnen op kopniveau. Voor deze transactie moet een verkooporder gecreëerd worden. Oplossing Welke transactie is van toepassing? Nummer order? Veldnaam Omschrijving / waarde Ordersoort VKCO Verkooporganisatie TW15 Debiteur Europese Commissie Nummer: Artikel analyse asfalt wegbedekking Hoeveelheid 1 Ptyp ZLD Omschrijving analyse asfalt wegbedekking Europa WBS Conditie NTPP Bedrag 25 000 Factuurkoptekst analyse naar aanleiding van het onderhoud van het Europese wegennet Verkoop

Onderscheid tussen Standaard overheadpercentage (12%)
Prijscalculatie Contract (VKCO) Onderscheid tussen Standaard overheadpercentage (12%) Overhead die de klant betaalt (WBS-element) Overhead doorgerekend naar de boekhouding Bij contracten moet een onderscheid gemaakt worden tussen: het standaard overheadpercentage (OVHP); de overhead die de klant betaalt (OHK); de overhead die doorgerekend wordt naar de boekhouding (OHOS). Het standaard overheadpercentage bedraagt 12 %. De overhead die door de klant betaald wordt, wordt vastgelegd in het WBS-element van een project. Bij de creatie van een verkoopdocument voor het project, voert men het WBS-element in. Het overheadpercentage wordt automatisch overgenomen vanuit het WBS-element naar het order. De overhead die door de klant betaald wordt, wordt uitgedrukt op de factuur. Dit bedrag wordt echter niet altijd volledig geboekt in de boekhouding. De overhead die doorgerekend wordt naar de boekhouding is immers afhankelijk van het overheadpercentage. Er zijn 2 mogelijkheden: OHK  12%: klantoverhead wordt volledig getransfereerd naar de boekhouding OHK > 12%: klantoverhead wordt deels getransfereerd naar de boekhouding Raadpleeg volgende slides. Verkoop

OVHP: standaard overheadpercentage (12 %)
Prijscalculatie Contract (VKCO) – Overhead > 12% OVHP: standaard overheadpercentage (12 %) NTPP: nettoprijs (prijs exclusief overhead) OHK: overhead te betalen door de klant Brutoprijs: prijs inclusief overhead OHOS: af te dragen overhead REST: restwaarde overhead MWST: belasting (BTW) NTPP OHK + Brutoprijs Bovenstaande figuur weerspiegelt de prijsberekening bij verkoop van projecten (“contract” - VKCO) waarbij het overheadpercentage, zoals gedefinieerd in het WBS-element, groter is dan 12%. De eerste regel weerspiegelt het standaard overheadpercentage (OVHP - 12%), dit wordt automatisch ingevuld en is niet overschrijfbaar. De tweede regel bevat prijssoort NTPP, dit is de prijs exclusief overhead. NTPP is overschrijfbaar. De derde regel bevat de overhead te betalen door de klant. OHK wordt automatisch gekopieerd vanuit het WBS-element en is niet overschrijfbaar. In de vierde regel maakt SAP de som van de nettoprijs (regel 2) en de te betalen overhead (regel 3), men noemt dit de brutoprijs. In de vijfde en de zesde regel wordt de overhead te betalen door de klant opgesplitst in af te dragen overhead (overhead door te boeken naar de boekhouding) en restwaarde. OHOS REST + OHK Verkoop

Prijscalculatie Contract (VKCO)
Prijscalculatie Contract (VKCO) – Overhead < 12% Bovenstaande figuur weerspiegelt de prijsberekening bij verkoop van projecten (“contract” - VKCO) waarbij het overheadpercentage, zoals gedefinieerd in het WBS-element, kleiner is dan 12%. Voor bijkomende informatie, raadpleeg de vorige slide. Er is echter één belangrijk verschil. Daar het overheadpercentage te betalen door de klant < 12%, wordt de volledige overhead getransfereerd naar de boekhouding. Bijgevolg is de overhead te betalen door de klant (OHK) gelijk aan de af te dragen overhead (OHOS). De restwaarde is nul. Verkoop

VA01 (Creatie verkooporder)
Transactie VA01 (Creatie verkooporder) Startscherm Ordersoort (VKOR / VKIV / VKCO / (VKPE)) Verkooporganisatie (vakgroep / dienst) IN TE GEVEN OP KOPNIVEAU IN TE GEVEN PER ARTIKEL Opdrachtgever (klantnummer) Positie-overzicht Artikel (artikelnummer) Orderhoeveelheid (verkochte hoeveelheid) Positiesoort (MLD/ZLD/MPP/MPW/PEF) WBS-element of Order (Projectnummer of kostenplaats) PRAKTISCH GEBRUIK Transactie: VA01 (creatie verkooporder) Volgende gegevens moeten ingegeven worden in het startscherm. Ordersoort: VKOR/VKCO/VKIV(/VKPE) Verkooporganisatie: Vakgroep of dienst Kies de enter-toets. Vul volgende gegevens in (positie-overzicht). Opdrachtgever: klantnummer Artikelcode: artikelnummer Orderhoeveelheid: verkochte hoeveelheid (Positiesoort): (ZLD/MLD (/MPP/MPW/PEF)) Order OF WBS: Kostenplaats of WBS-element Selecteer vervolgens het artikel en navigeer naar de tabbladen “rubricering” en “condities” op positieniveau. Vul het fonds in. Vervolledig, indien nodig, de prijsgegevens. Positieniveau – Rubricering: Fonds (Positieniveau - Condities): (conditiesoort en bedrag) Rubricering Fonds Condities Conditiesoort (BTPR/PRIV/NTPP/PRPE) Bedrag (prijs artikel) Verkoop

Varianten (1) Voor het hele verkooporder of per artikel
Blokkeren voor levering Blokkeren voor facturatie Facturatiekalender Facturatiedatum Betalingscondities Incoterms Tekst Voor meer informatie, raadpleeg de eindgebruikersdocumentatie Bij de creatie van een verkooporder, zijn volgende mogelijkheden beschikbaar op kop- én positieniveau, d.w.z. voor het hele order én per positie. Het is mogelijk om een order of positie in een order te blokkeren voor levering. Indien een order (respectievelijk positie in een order) geblokkeerd is voor levering, dan is het niet langer mogelijk om een levering te creëren voor het order (respectievelijk positie in het order). Pas wanneer de blokkering opnieuw verwijderd wordt, is de creatie van een leveringsdocument opnieuw mogelijk. Het is eveneens mogelijk om een order of positie in een order te blokkeren voor facturatie. Indien een order (of positie in een order) geblokkeerd is voor facturatie, dan is het niet langer mogelijk om het order (of de positie in het order) te factureren. Pas wanneer de blokkering opnieuw verwijderd wordt, is facturatie opnieuw mogelijk. Men kan in een verkooporder een facturatiekalender ingeven om aan te duiden of de facturatie wekelijks, twee-wekelijks, ... gebeurd. SAP stelt in het verkooporder automatisch de huidige datum voor als facturatiedatum. Het is steeds mogelijk om deze datum manueel te wijzigen. De betalingscondities worden automatisch gekopieerd vanuit de klanten stamgegevens naar het verkooporder. De betalingsvoorwaarden kunnen echter steeds manueel overschreven worden. Indien de incoterms (leveringswijze) ingegeven werden in de klantenstam, worden deze automatisch overgenomen in het verkooporder. Deze kunnen steeds overschreven worden. Het is mogelijk om extra informatie in te geven in het verkooporder onder de vorm van tekst. Deze informatie wordt afgedrukt op de verschillende documenten. Verkoop

Varianten (2) Voor het hele verkooporder Per artikel
Gebruik van betaalkaarten (proton / visa / Bank Contact) Ingeven van partners (verantwoordelijke facturatie, contactpersoon RUG, ...) “Facturerend adres” bij afdrukken verkoopfactuur Per artikel Afzeggen van artikelen Betalingswijze Voor meer informatie, raadpleeg de eindgebruikersdocumentatie Bij de creatie van een verkooporder, zijn volgende mogelijkheden beschikbaar op kopniveau, d.w.z. voor het hele order. Indien de klant betaalt met een betaalkaart, worden volgende gegevens manueel ingegeven in het verkooporder: “soort” kaart, kaartnummer, geldigheidsdatum kaart en authorisatienummer. In elk verkooporder wordt aangegeven wie de opdrachtgever, de factuurontvanger, de goederenontvanger en de betaler is. Deze gegevens worden automatisch overgenomen uit de klantenstam en samengebracht op het tabblad partnerrollen. Het is echter steeds mogelijk om deze partnerrollen te wijzigen. Naast de verplichte partnerrollen, kunnen bijkomende partnerrollen manueel ingeven worden: contactpersoon RUG (contactpersoon van de klant bij de RUG) en verantwoordelijk facturatie (verantwoordelijke voor de facturatie van het order bij de RUG). De verantwoordelijke facturatie is vooral van belang bij de verantwoording van projecten. Het is de persoon die de melding ontvangt omtrent positielijnen in een order die geblokkeerd zijn voor facturatie. Bij het afdrukken van een factuur verschijnt automatisch het adres van de vakgroep als facturerend adres. Soms moet niet het adres van de vakgroep, maar moeten bijvoorbeeld de initialen van een professor binnen de vakgroep verschijnen. Dit kan aangegeven worden in het verkooporder met behulp van het veld verkoopkantoor. Let wel, de professor in kwestie moet gedefinieerd zijn als verkoopkantoor in SAP. Bij de creatie van een verkooporder, zijn volgende mogelijkheden beschikbaar op positieniveau, d.w.z. per positie: SAP biedt de mogelijkheid om posities in een verkooporder af te zeggen. SAP beschouwt deze posities vervolgens als verwerkt. Indien de betalingswijze op positie niveau (op artikelniveau) afwijkt van de algemene betalingswijze van het verkooporder, kan deze betalingswijze manueel op positieniveau ingegeven worden. Verkoop

Creatie standaard verkooporder
Begeleide oefening: Creatie standaard verkooporder (met varianten) Begeleide oefening: Creatie verkooporder Situatieschets Vakgroep TW15 voert op vraag van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap een analyse uit van het zeewater. Voor deze transactie moet een verkooporder gecreëerd worden. Het betreft een standaard verkoop (standaard overhead 12%). Zorg ervoor dat het verkooporder voldoet aan volgende eigenschappen. *Er wordt gebruik gemaakt van het specifieke artikel “analyse zeewater”. *TW15 voert 2 analyses uit voor het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. *Voor deze analyses moet een leveringsdocument gecreëerd worden. *De analyses gebeuren niet in het kader van een project. De kostenplaats (TW00) wordt ingegeven. *De omschrijving van het artikel wordt aangepast: “zeewater: meting en analyse”. *De prijs per proef bedraagt 171,79 euro. *Het fonds is afdeling I (Werking). Verder moet rekening gehouden worden met volgende elementen. *Het verkooporder moet betaald worden binnen 45 dagen, vanaf de facturatiedatum. Menupad: *Het ministerie van de Vlaamse gemeenschap wordt maandelijks gefactureerd. *Het order mag voorlopig nog niet gefactureerd worden, de betalingscondities moeten gecontroleerd worden vooraleer facturatie toegestaan is. *Op de factuur en de bestelbevestiging moet volgende tekst verschijnen bij het artikel: ‘Onderzoek naar aanleiding van de vissensterfte in de Noordzee in 2001’. *Op de bestelbevestiging moet volgende tekst verschijnen: ‘Meting te Oostende’. Deze tekst is van toepassing op het volledige document. Op de factuur moet geen tekst verschijnen op kopniveau. *De contactpersoon van de klant bij de RUG is Els Vanhee. Bijkomend: waar moeten de kaartgegevens ingegeven worden bij betaling met betaalkaart? Nummer order: Verkoop

Voorbeeld: Afdruk bestelbevestiging
Afdrukvoorbeeld Een verkooporder kan afgedrukt worden en opgestuurd worden naar de klant als bestelbevestiging Verkoop

Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Verkoop Verkooporder Leverings- document Leverings-document R U G Credit nota aanvraag Indien nodig, wordt een leveringsdocument aangemaakt. Let op, de creatie van een leveringsdocument is niet verplicht, dit in tegenstelling tot de creatie van een verkooporder en verkoopfactuur. Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Inleiding (1) Nut Mogelijk bij volgende verkoopdocumentsoorten
Interne verrichtingen (VKIV) Standaard verkoop (VKOR) Verplicht voor artikelen met positiesoort MLD Het leveringsdocument kan uitgeprint worden en meegegeven worden met de persoon/instantie die de prestatie (dienst of artikel) levert, dit als bewijs van uitvoering van de prestatie. De persoon die de goederen/prestaties “ontvangt”, ondertekent het document. Op die manier kan men problemen achteraf vermijden (bijvoorbeeld wanbetaling van de klant omwille van ontevredenheid omtrent de levering). De creatie van een leveringsdocument is mogelijk bij interne verrichtingen (verkoopordersoort VKIV) en standaard verkopen (verkoopordersoort VKOR). De creatie van een leveringsdocument is niet mogelijk bij contracten/projecten (verkoopordersoort VKCO) en terugvorderingen van personeel (verkoopordersoort VKPE). Terugvorderingen personeel worden, zoals reeds gezegd, nooit centraal verwerkt. De creatie van een leveringsdocument is verplicht voor alle artikelen in een verkooporder met positiesoort MLD. De creatie van een leveringsdocument is onmogelijk voor alle artikelen in een verkooporder met positiesoort ZLD, MPP, MPW en PEF. Verkoop

Inleiding (2) Transacties VL01N VL10 creatie leveringsdocument order
VL02N: wijzigen leveringsdocument VL03N: weergeven leveringsdocument Volgende transacties staan centraal bij het leveringsdocument. Om een leveringsdocument te creëren, zijn verschillende transacties voorhanden in SAP. Deze komen verder aan bod. VL02N Wijzigen leveringsdocument VL03N Weergeven leveringsdocument Verkoop

Creatie Leveringsdocument
Creatie van een leveringsdocument steeds met referentie aan verkooporder  Nummer referentie verkooporder ! Gebruik transactie VA05 – lijst van orders om het referentie order op te zoeken Verschillende mogelijkheden (cfr volgende slide) afzonderlijke creatie collectieve creatie De creatie van een leveringsdocument gebeurt steeds met referentie aan een verkooporder; alle gegevens uit het order worden automatisch overgenomen in het leveringsdocument. Daartoe moet het nummer van het referentie verkooporder gekend zijn. Indien het nummer van het verkooporder niet gekend is, zoek dan eerst het verkooporder op. Maak gebruik van transactie “VA05 – lijst van orders” om het nummer van een order op te zoeken. De creatie van een leveringsdocument kan verschillende vormen aannemen. Afzonderlijke creatie van een leveringdocument. Collectieve creatie van leveringsdocumenten: verschillende verkooporders worden gelijktijdig “geleverd”. Verkoop

Afzonderlijke / collectieve creatie
Alternatief 1 Afzonderlijke creatie Alternatief 2 Collectieve creatie Verkooporder Lijst van te leveren verkooporders opvragen VL01N / order VL10 Leveringsdocument(en) Bij afzonderlijke creatie van een leveringsdocument verwerkt men 1 verkooporder; er wordt een leveringsdocument gecreëerd voor 1 verkooporder. Dit kan gebeuren rechtstreeks vanuit het verkooporder, zowel vanuit de transactie “creatie verkooporder (VA01)” als vanuit de transactie “wijzigen verkooporder (VA02). Dit kan ook gebeuren aan de hand van een daartoe voorziene transactie in SAP, “creatie leveringsdocument (VL01N). Bij collectieve creatie van leveringsdocumenten worden meerdere verkooporders gelijktijdig verwerkt; verschillende verkooporders worden gelijktijdig “geleverd” (VL10). Verkoop

Wijzigen leveringsdocument
Transactie: VL02N – wijzigen leveringsdocument Om een leveringsdocument te wijzigen, wordt transactie VL02N gebruikt. Verkoop

Weergeven leveringsdocument
Transactie: VL03N – weergeven leveringsdocument Om een leveringsdocument weer te geven, wordt transactie VL03N gebruikt. Verkoop

Voorbeelden Volgende voorbeelden komen achtereenvolgens aan bod. Afzonderlijke creatie van een leveringsdocument Collectieve creatie van leveringsdocumenten Verkoop

Afzonderlijke creatie leveringsdocument
Demo: Afzonderlijke creatie leveringsdocument Nummer verkooporder niet gekend Demo: Afzonderlijke creatie leveringsdocument (nummer verkooporder niet gekend) Situatieschets De firma Codex deed beroep op een aantal medewerkers van de vakgroep TW15 in het kader van consulting. Er werd reeds een verkooporder gecreëerd voor 10 uur consulting. Er moet een leveringsdocument gecreëerd worden voor het verkooporder. Dit leveringsdocument moet immers afgetekend worden door de firma Codex als bewijs dat de prestaties effectief geleverd werden. Veronderstel dat het nummer van het order niet gekend is. (verkoopordernummer: ) Verkoop

Demo: Afzonderlijke creatie leveringsdocument Nummer verkooporder gekend Demo: Afzonderlijke creatie leveringsdocument (nummer verkooporder gekend) Situatieschets De firma Artra deed beroep op een aantal medewerkers van de vakgroep TW15 in het kader van consulting. Er werd reeds een verkooporder gecreëerd voor 20 uur consulting. Er moet een leveringsdocument gecreëerd worden voor het verkooporder. Dit leveringsdocument moet immers afgetekend worden door de firma Artra als bewijs dat de prestaties effectief geleverd werden. Veronderstel dat het nummer van het order gekend is. Verkoopordernummer: Verkoop

Oefening: Afzonderlijke creatie leveringsdocument Oefening: Afzonderlijke creatie leveringsdocument Situatieschets De firma Pemtex deed beroep op een aantal medewerkers van de vakgroep TW15 in het kader van consulting. Er werd reeds een verkooporder gecreëerd voor 15 uur consulting. Er moet een leveringsdocument gecreëerd worden voor het verkooporder. Dit leveringsdocument moet immers afgetekend worden door de firma Pemtex als bewijs dat de prestaties effectief geleverd werden. Gebruik volgende verkoopordernummers. Nummer leveringsdocument? Nummer PC Ordernummer 01 16 02 17 03 18 04 19 05 20 06 21 07 22 08 23 09 24 10 25 11 26 12 27 13 28 14 29 15 30 Verkoop

Collectieve creatie leveringsdocumenten
Demo: Collectieve creatie leveringsdocumenten Demo: Collectieve creatie leveringsdocumenten Situatieschets Vakgroep TW15 ontwerpt geregeld plannen voor de bouw van nieuwe schepen. Voor deze activiteit is het artikel “ontwerp schip” van toepassing. Er werden reeds een aantal verkooporders gecreëerd. De plannen worden persoonlijk afgeleverd door het ATP-personeel bij de klanten in kwestie. Er moeten bijgevolg leveringsdocumenten gecreëerd worden voor deze verkooporders. Deze leveringsdocumenten moeten immers afgetekend worden als bewijs dat de bouwplannen effectief geleverd werden. Creëer een leveringsdocument voor alle orders van TW15 met artikel “ontwerp schip”. Verkoop

CREATIE LEVERINGSDOCUMENT
Transactie Afzonderlijke creatie Collectieve creatie Ordernummer niet gekend Ordernummer gekend Ordernummer opzoeken OF Transactie VA05 Lijst van orders VA02 Wijz.ord. VL01N cr. lev. VL10 coll. creatie lev.doc In te vullen Selectiecriteria Ordernr. Ordernr. Selectiecriteria Resultaat Lijst orders Order Levdoc. Lijst te leveren orders Acties Selectie order Selectie te leveren orders Verkoop

Varianten Voor het hele leveringsdocument of per artikel
Informatie omtrent gewichten en afmetingen Blokkeren voor facturatie Tekst Voor het hele leveringsdocument Incoterms Voor meer informatie, raadpleeg de eindgebruikersdocumentatie Bij de creatie van een leveringsdocument, zijn volgende mogelijkheden beschikbaar op kop- én positieniveau, d.w.z. voor het hele leveringsdocument én per positie. Men kan informatie omtrent gewichten en afmetingen opnemen in het leveringsdocument. Het is mogelijk om een leveringsdocument of positie in een leveringsdocument te blokkeren voor facturatie. Indien een order (of positie in een leveringsdocument) geblokkeerd is voor facturatie, dan is het niet langer mogelijk om het leveringsdocument (of de positie in het leveringsdocument) te factureren. Pas wanneer de blokkering opnieuw verwijderd wordt, is facturatie opnieuw mogelijk. Net zoals in het verkooporder, kan extra informatie ingegeven worden in het leveringsdocument onder de vorm van tekst. Deze informatie wordt afgedrukt op het leveringsdocument Tenslotte is het mogelijk om de incoterms (leveringswijze) op te nemen in het leveringsdocument. Indien de incoterms ingegeven werden in de klantenstam, worden deze automatisch overgenomen in het verkooporder en het leveringsdocument. Deze kunnen steeds overschreven worden. Verkoop

Voorbeeld: Afdruk leveringsdocument
Afdrukvoorbeeld Een leveringsdocument kan afgedrukt worden en meegegeven worden aan de persoon die de goederen levert. Verkoop

Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Verkoop Verkooporder Verkoopfactuur Leverings-document R U G Credit nota aanvraag De laatste (verplichte) stap in het verkoopproces heeft betrekking op de creatie van een verkoopfactuur. Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Inleiding Transacties VF01 VF04 creatie verkoopfactuur order
VF02: wijzigen verkoopfactuur VF03: weergeven verkoopfactuur Volgende transacties staan centraal bij de verkoopfactuur. Om een verkoopfactuur te creëren, zijn verschillende transacties voorhanden in SAP. Deze komen nog uitgebreid aan bod. VF02 Wijzigen verkoopfactuur VF03 Weergeven verkoopfactuur Verkoop

Creatie verkoopfactuur
Creatie van een verkoopfactuur steeds met referentie (cfr verkoopproces) Aan verkooporder “ordergerelateerde facturatie”  Nummer referentie verkooporder ! OF Aan leveringsdocument “leveringsgerelateerde facturatie”  Nummer referentie leveringsdocument ! De creatie van een verkoopfactuur gebeurt steeds met referentie. Daarbij kunnen zich twee gevallen voordoen. Creatie met referentie aan een verkooporder. Men spreekt van “ordergerelateerde facturatie”. Creatie met referentie aan een leveringsdocument. Men spreekt van “leveringsgerelateerde facturatie”. Creatie met referentie houdt in dat alle gegevens uit het referentie document automatisch worden overgenomen. Opdat creatie met referentie mogelijk zou zijn, moet het nummer van het referentie document gekend zijn! Verkoop

Let wel: Het gebruik van order- en leveringsgerelateerde facturatie is vastgelegd in SAP Als geen leveringsdocument bestaat, is ordergerelateerde facturatie van toepassing. Als wel een leveringsdocument bestaat, is leveringsgereleteerde facturatie van toepassing. Volgende transacties kunnen gebruikt worden om het referentiedocument op te zoeken: VA05 – lijst van order (opzoeken verkooporder) VL06O – lijst van leveringen (opzoeken leveringsdocument). De keuze tussen “ordergerelateerde facturatie” en “leveringsgerelateerde facturatie” is echter geen vrije keuze. De “aard” van facturatie wordt bepaald door het al dan niet aanwezig zijn van een leveringsdocument. Indien een leveringsdocument gecreëerd werd, wordt de verkoopfactuur altijd gecreëerd met referentie aan het leveringsdocument, niet aan het order. Indien geen leveringsdocument gecreëerd werd, wordt de verkoopfactuur altijd gecreëerd met referentie aan het verkooporder. Opdat creatie met referentie mogelijk zou zijn, moet het nummer van het referentie document (order of leveringsdocument) gekend zijn! Indien dat niet het geval is, moet het nummer van het referentiedocument opgezocht worden. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van volgende transacties Transactie “VA05 – lijst van orders” om het nummer van een order op te zoeken. Transactie “VL06O – lijst van leveringen” om het nummer van een leveringsdocument op te zoeken. Verkoop

Verschillende mogelijkheden (cfr volgende slide)
afzonderlijke creatie collectieve creatie De creatie van een verkoopfactuur kan verschillende vormen aannemen. Afzonderlijke creatie van een verkoopfactuur Collectieve creatie van verkoopfacturen: verschillende verkooporders en/of leveringsdocumenten worden gelijktijdig gefactureerd. Verkoop

Alternatief 1 Afzonderlijke creatie Alternatief 2 Collectieve creatie Verkooporder / Leveringsdocument Lijst van te factureren verkooporders / leveringsdocumenten opvragen VF01/Order VF04 Bij afzonderlijke creatie van een verkoopfactuur verwerkt men 1 verkooporder of leveringsdocument; er wordt een verkoopfactuur gecreëerd voor 1 verkooporder of leveringsdocument. Dit kan gebeuren rechtstreeks vanuit het verkooporder, zowel vanuit de transactie “creatie order (VA01)” als vanuit de transactie “wijzigen order (VA02)”. Let op, het is niet mogelijk om een factuur te creëren rechtstreeks vanuit een leveringsdocument. Dit kan ook gebeuren aan de hand van een daartoe voorziene transactie in SAP, “creatie verkoopfactuur (VF01)”. Bij collectieve creatie van verkoopfacturen zal men meerdere orders en/of leveringsdocumenten gelijktijdig verwerken; verschillende orders en/of leveringsdocumenten worden gelijktijdig gefactureerd (VF04). Verkoopfactur(en) Verkoop

Wijzigen verkoopfactuur
Transactie: VF02 – wijzigen verkoopfactuur Om een verkoopfactuur te wijzigen, wordt transactie VF02 gebruikt. Verkoop

Weergeven verkoopfactuur
Transactie: VF03 – weergeven verkoopfactuur Om een verkoopfactuur weer te geven, wordt transactie VF03 gebruikt. Verkoop

Voorbeelden Volgende voorbeelden komen achtereenvolgens aan bod.
Afzonderlijke creatie van een verkoopfactuur Collectieve creatie van verkoopfactuur Verkoop

Afzonderlijke creatie verkoopfactuur
Demo: Afzonderlijke creatie verkoopfactuur Nummer referentie document niet gekend Demo: Afzonderlijke creatie verkoopfactuur (nummer referentie document niet gekend) Situatieschets Professor Jan Janssens van vakgroep TW15 geeft gedurende 1 dag een voordracht bij de Firma “Kijk en Bouw”. Daarvoor rekent TW euro aan. Er werd reeds een verkooporder gecreëerd. De creatie van een leveringsdocument blijkt niet nodig. Het verkooporder moet gefactureerd worden. Veronderstel dat het nummer van het order niet gekend is. (verkoopordernummer: ) Verkoop

Demo: Afzonderlijke creatie verkoopfactuur Nummer referentie document gekend Demo: Afzonderlijke creatie verkoopfactuur (nummer referentie document gekend) Situatieschets Professor Peter Peters van vakgroep TW15 geeft gedurende 2 dagen opleiding bij de Firma “Bobru”. TW15 rekent voor deze prestatie 2000 euro per dag aan. Er werd reeds een verkooporder gecreëerd. Er werd eveneens een leveringsdocument gecreëerd, dit leveringsdocument werd door de directie van Bobru afgetekend. Er moet nu een verkoopfactuur gecreëerd worden. Veronderstel dat de nummers van het order en het leveringsdocument gekend zijn. Verkoopordernummer: Leveringsdocumentnummer: Verkoop

Oefening: Afzonderlijke creatie verkoopfactuur Oefening: Afzonderlijke creatie verkoopfactuur Situatieschets Assistent Steven Stevens van vakgroep TW15 geeft gedurende 3 dagen opleiding bij de Firma “Gentex”. Daarvoor rekent TW euro per dag aan. Er werd reeds een verkooporder gecreëerd. De creatie van een leveringsdocument blijkt niet nodig. Het verkooporder moet gefactureerd worden. Gebruik volgende verkoopordernummers. Nummer verkoopfactuur: Nummer PC Ordernummer 01 16 02 17 03 18 04 19 05 20 06 21 07 22 08 23 09 24 10 25 11 26 12 27 13 28 14 29 15 30 Verkoop

Collectieve creatie verkoopfacturen
Demo: Collectieve creatie verkoopfacturen Demo: Collectieve creatie verkoopfacturen Situatieschets TW15 voert geregeld onderzoeken uit op vraag van haar klanten. Alle contracten die afgesloten werden met de firma’s Imago, Netex en Coblo dienen gefactureerd te worden. Verkoop

CREATIE VERKOOPFACTUUR
Transactie Afzonderlijke creatie Collectieve creatie Nummer ref.doc. niet gekend Nummer ref.doc. gekend Nummer opzoeken OF Transactie VF01 + Creatie factuur VA02(*) Wijz.ord. VF01 cr. fact.. VF04 collectieve creatie facturen In te vullen Selectiecriteria Ordernr. Doc.nr. Selectiecriteria De term “referentie document” verwijst naar het te factureren document. Zoals reeds gezegd, kan dit zowel een verkooporder als een leveringsdocument zijn. De creatie van een verkoopfactuur vanuit transactie VA02 “Wijzigen order” (zie (*)) is alleen mogelijk voor verkooporders, niet voor leveringsdocumenten. Het is in SAP niet mogelijk om een verkoopfactuur te creëren rechtstreeks vanuit een leveringsdocument. De overige transacties om een verkoopfactuur te creëren zijn toepasbaar voor verkooporders zowel als leveringsdocumenten. Resultaat Lijst docu‘s Order Factuur Lijst te factureren docu’s Acties Selectie document Selectie te factureren docu’s Verkoop

Varianten Volgende elementen kunnen gewijzigd worden bij de creatie van een verkoopfactuur Rubriceringsgroep klant en artikel Tekst, per artikel én op niveau van de factuur BTW-nummer van de klant Prijs per artikel Voor meer informatie, raadpleeg de eindgebruikersdocumentatie Bij de creatie van een verkoopfactuur, zijn volgende mogelijkheden beschikbaar. Op artikelniveau is het mogelijk om de rubriceringsgroep van het artikel te wijzigen. Op niveau van de verkoopfactuur, kan de rubriceringsgroep van de klant gewijzigd worden. Ter herinnering: De rubriceringsgroep van de klant en het artikel bepaalt de omzetrekening waarop de verkopen geboekt zullen worden. De rubriceringsgroep van het artikel bepaalt bovendien het al dan niet van toepassing zijn van overhead bij een standaard verkoop. Ook in de factuur kan extra informatie ingegeven onder de vorm van tekst. Deze informatie wordt afgedrukt op de verkoopfactuur. Verder kan in de factuur het BTW-nummer van de klant gewijzigd worden Tot slot kan ook de prijs van het artikel gewijzigd worden. Verkoop

Voorbeeld: Afdruk verkoopfactuur
Afdrukvoorbeeld Een verkoopfactuur wordt afgedrukt en verstuurd naar de klant. Verkoop

Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Verkoop Verkooporder Credit nota Leverings-document R U G Credit nota aanvraag Zodra de factuur gecreëerd is in SAP (en doorgeboekt naar de boekhouding) is de verwerking van de verkoop binnen de module SD in principe afgelopen. De verdere verwerking gebeurt immers binnen de module AR. Het is echter mogelijk dat bijkomend een credit nota dient gecreëerd te worden. Een credit nota wordt gebruikt om een “negatieve verkoop” te registreren. Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Inleiding Waarom? Nood aan correctie (negatieve verkoop)
Teveel gefactureerd Eindejaarskorting ... Nood aan correctie (negatieve verkoop) Twee stappen (cfr verkoopproces) Credit nota aanvraag ~ order Credit nota ~ verkoopfactuur Er zijn verschillende situaties mogelijk die de creatie van een credit nota vereisen. Hier worden een aantal voorbeelden opgesomd. Er werd een factuur aangemaakt voor een klant, maar de gefactureerde hoeveelheid blijkt te hoog. Er werd een factuur aangemaakt voor een klant, maar de aangerekende prijs blijkt te hoog. Aan trouwe klanten wordt op het einde van het jaar een korting toegekend in functie van de verkopen tijdens het voorbije jaar. De klant is ontevreden over de levering en zendt de goederen terug. Onder dergelijke omstandigheden dient een correctie doorgevoerd te worden (negatieve verkoop). Daartoe wordt gebruik gemaakt van een credit nota. Bij de creatie van een credit nota, dienen twee stappen uitgevoerd te worden. Er dient in eerste instantie een credit nota aanvraag gecreëerd te worden. In deze credit nota aanvraag wordt alle informatie omtrent de “negatieve” verkoop opgenomen. Een credit nota aanvraag wordt door SAP beschouwd als een order, hetgeen impliceert dat de creatie en verwerking van een credit nota aanvraag analoog verloopt aan de creatie en verwerking van een order. In tweede instantie moet een credit nota gecreëerd worden voor de credit nota aanvraag. Dit gebeurt met referentie aan de credit nota aanvraag, zodat alle informatie automatisch gekopieerd wordt. Een credit nota wordt door SAP beschouwd als een verkoopfactuur, hetgeen impliceert dat de creatie en verwerking van een credit nota analoog verloopt aan de creatie en verwerking van een verkoopfactuur. Ook bij de verantwoording van projecten kan de creatie van een credit nota zich opdringen. Veronderstel dat een deel van de gemaakte kosten niet aanvaard wordt; de kosten van een receptie bijvoorbeeld worden geweigerd. Dit impliceert dat een deel van een vordering niet uitbetaald wordt. Bijgevolg dient men een credit nota aanvraag en credit nota te creëren voor deze kosten. Bijkomend echter dient men een aanvraag in te dienen bij de financiële dienst voor verboeking van de onkosten in kwestie op een andere kostenplaats en/of fonds. De stappen “creatie credit nota aanvraag” en “creatie credit nota” worden verder besproken. Verkoop

Creatie credit nota aanvraag
~ verkooporder VA01 creatie order / credit nota aanvraag VA02 wijzigen order / credit nota aanvraag VA03 weergeven order / credit nota aanvraag Daar een credit nota aanvraag door SAP beschouwd wordt als een verkooporder, gebeurt de opvolging van credit nota aanvragen analoog aan de opvolging van verkooporders. Volgende transacties staan, net zoals bij het verkooporder, centraal bij de credit nota aanvraag. VA01 Creatie order/credit nota aanvraag VA02 Wijzigen order/credit nota aanvraag VA03 Weergeven order/credit nota aanvraag Verkoop

Creatie credit nota aanvraag
Zonder referentie OF Met referentie aan verkoopfactuur Ordersoort (zie volgende slide) Ordersoorten CAOR, CAIV, CACO en CAPE Positiesoort: CNP De creatie van een credit nota aanvraag kan gebeuren zonder referentie of met referentie aan een verkoopfactuur. Indien bijvoorbeeld teveel gefactureerd werd, wordt een credit nota aanvraag gecreëerd met referentie aan de verkoopfactuur in kwestie. Alle gegevens uit de verkoopfactuur worden dan automatisch overgenomen in de credit nota aanvraag; waar nodig worden wijzigingen doorgevoerd. Daartoe moet het nummer van de referentie factuur gekend zijn. Indien nodig, moet dit nummer eerst opgezocht worden. Indien bijvoorbeeld een eindejaarskorting wordt toegekend aan een trouwe klant, dan kan een credit nota aanvraag zonder referentie gecreëer worden. Belangrijk bij de creatie van een credit nota aanvraag is de keuze van de credit nota aanvraag soort. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen volgende credit nota aanvraag soorten: Voor meer informatie hieromtrent, raadpleeg volgende slide. Bij credit nota aanvraagsoorten is maar één positiesoort van toepassing, namelijkl CNP. Deze verschijnt automatisch en mag NIET overschreven worden. CNA-soort Omschrijving CAOR credit nota aanvraag voor standaard verkoop CAIV credit nota aanvraag voor interne verrichtingen CACO credit nota aanvraag voor contracten (projecten) CAPE credit nota aanvraag voor terugvorderingen van personeel (alleen centraal!) Verkoop

Keuze credit nota aanvraag soort
Centraal (De)centraal Verkoop Interne verkoop Externe verkoop Verkoop-proces Interne verrichtingen Contracten (projecten) Overhead variabel (cfr WBS) Terugvord. van personeel Overige (standaard verkoop) Overhead 12% / 0% Order-soort VKIV VKCO VKPE VKOR Bij het kiezen van de credit nota aanvraag soort bij creatie zonder referentie, moet nagedacht worden over de aard van de verkoop waarvoor een credit nota (aanvraag) moet gecreëerd worden. Betreft het een credit nota (aanvraag) voor een verkoop van de ene vakgroep of dienst aan een andere vakgroep of dienst, dan gaat het om een credit nota aanvraag voor een interne verkoop (“interne verrichting”). In dat geval is CAIV van toepassing. Betreft het daarentegen een credit nota (aanvraag) voor een verkoop aan externen, dan spreekt men van een externe verkoop. Voor projecten, kiest men de credit nota aanvraag soort CACO. Voor terugvorderingen van personeel is CAPE van toepassing. Deze worden echter nooit op decentraal niveau aangemaakt. Tenslotte geldt CAOR voor alle andere verkopen, samengebundeld onder de benaming standaard verkopen. Bij het kiezen van de credit nota aanvraag soort bij creatie met referentie, moet in eerste instantie nagedacht worden over de aard van de “onderliggende” verkoop, meer bepaald over het ordertype van de “onderliggende” verkoop. Indien men refereert aan een verkoopfactuur, dat gebaseerd is op een order “VKOR” of op een leveringsdocument “LDOR”, kies dan credit nota aanvraag soort CAOR. Indien men refereert aan een verkoopfactuur, dat gebaseerd is op een order “VKIV” of op een leveringsdocument “LDIV”, kies dan credit nota aanvraag soort CAIV. Indien men refereert aan een verkoopfactuur, dat gebaseerd is op een order “VKCO”, kies dan credit nota aanvraag soort CACO. Zoals reeds gezegd, terugvorderingen personeel worden steeds centraal verwerkt. Lev.doc.-soort LDIV LDOR CN-aanvr.-soort CAIV CACO CAPE CAOR Verkoop

Creatie credit nota Credit nota ~ verkoopfactuur VF01
VF04 creatie verkoopfactuur / credit nota order/CNA VF02: wijzigen verkoopfactuur / credit nota VF03: weergeven verkoopfactuur / credit nota Daar een credit nota door SAP beschouwd wordt als een verkoopfactuur, gebeurt de opvolging van credit nota’s analoog aan de opvolging van verkoopfacturen. Volgende transacties staan, net zoals bij de verkoopfactuur, centraal bij de credit nota. VF01, VF04, vanuit credit nota aanvraag Creatie verkoopfactuur/credit nota VF02 Wijzigen verkoopfactuur /credit nota VF03 Weergeven verkoopfactuur /credit nota Verkoop

Creatie credit nota steeds met referentie aan credit nota aanvraag
Creatie van een credit nota ~ creatie verkoopfactuur afzonderlijke creatie OF collectieve creatie De creatie van een credit nota gebeurt steeds met referentie aan een credit nota aavraag; alle gegevens uit de credit nota aanvraag worden automatisch overgenomen in de credit nota. Daartoe moet wel het nummer van de credit nota aanvraag gekend zijn. Zonodig wordt dit nummer eerst opgezocht. Daar een credit nota door SAP beschouwd wordt als een verkoopfactuur, gebeurt de opvolging van credit nota’s analoog aan de opvolging van verkoopfacturen; er wordt gebruik gemaakt van dezelfde transacties. Dit impliceert dat ook credit nota’s afzonderlijk of collectief kunnen gecreëerd worden. Verkoop

Alternatief 1 Afzonderlijke creatie Alternatief 2 Collectieve creatie Credit nota aanvraag Lijst van te factureren credit nota aanvragen VF01 / vanuit CNA VF04 Credit nota(’s) Bij afzonderlijke creatie van een credit nota verwerkt men 1 credit nota aanvraag; er wordt een credit nota gecreëerd voor 1 credit nota aanvraag. Dit kan gebeuren rechtstreeks vanuit de credit nota aanvraag, zowel vanuit de transactie “creatie (VA01)” als vanuit de transactie “wijzigen (VA02)”. Dit kan ook gebeuren aan de hand van een daartoe voorziene transactie in SAP, “creatie verkoopfactuur/credit nota (VF01)”. Bij collectieve creatie van credit nota’s kan men meerdere credit nota aanvragen gelijktijdig verwerken; verschillende credit nota aanvragen worden gelijktijdig gefactureerd (VF04). Verkoop

Voorbeelden Verkoop

Creatie credit nota aanvraag, gevolgd door creatie credit nota
Demo: Creatie credit nota aanvraag, gevolgd door creatie credit nota Demo: Creatie credit nota aanvraag, gevolgd door de creatie van een credit nota Situatieschets TW15 heeft proeven uitgevoerd voor de firma WIGWAM voor een bedrag van euro. Er werd reeds een factuur gecreëerd. Er werd echter 1000 euro teveel aangerekend. Er moeten een credit nota aanvraag en credit nota gecreëerd worden. Verkoop

Creatie credit nota aanvraag, gevolgd door creatie credit nota
Oefening: Creatie credit nota aanvraag, gevolgd door creatie credit nota Oefening: Creatie credit nota aanvraag, gevolgd door de creatie van een credit nota Situatieschets TW15 heeft de plannen ontworpen voor de vernieuwing van de brug van Vilvoorde in opdracht van debiteur BRUBOUW (standaard verkoop). Er werden 100 uren gepresteerd tegen de prijs van 50 euro per uur. Er werden echter 110 uren gefactureerd; er werd een factuur gecreëerd ter waarde van 5500 euro. Er werden dus 10 uren teveel aangerekend. Er moeten een credit nota aanvraag en credit nota gecreëerd worden, met referentie aan de factuur. Oplossing Wat zoek je in eerste instantie op? Welke transactie gebruik je? Welk is het nummer van de factuur? Gebruik volgende factuurnummers. Welke transactie gebruik je om de credit nota aanvraag te creëren? Welke credit nota aanvraag soort moet gekozen worden en waarom? Creëer de credit nota aanvraag met referentie aan de verkoopfactuur. Wat moet gewijzigd worden in de credit nota aanvraag? Creëer de credit nota rechtstreeks vanuit de credit nota aanvraag. Nummer van de credit nota aanvraag: Nummer van de credit nota: Nummer PC Ordernummer 01 16 02 17 03 18 04 19 05 20 06 21 07 22 08 23 09 24 10 25 11 26 12 27 13 28 14 29 15 30 Verkoop

CREATIE CNA, GEVOLGD DOOR CREATIE CN
Transactie VA01 (Creatie credit nota aanvraag) Ordersoort (CAOR / CAIV / CACO / CAPE) Verkooporganisatie (vakgroep / dienst) Startscherm Actie Zonder referentie In te vullen Nummer referentie factuur Raadpleeg creatie order Actie Te kopiëren posities Te selecteren Actie CN aanvraag Breng wijzigingen aan Menupad Verkoopdocument - factureren Credit nota Credit nota verschijnt Actie (opslaan) Verkoop

Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Debiteurenadmin. Verkooporder Boekhoudkundige verwerking Leverings-document R U G Credit nota aanvraag Zodra een factuur (of credit nota) wordt gecreëerd, wordt deze automatisch doorgeboekt naar de boekhouding (“AR” of “Accounts Receivable” in SAP-termen). Bij de boeking in AR ontstaat een openstaande vordering van de RUG ten opzichte van de debiteur. De factuur dient betaald te worden. De debiteurenadministratie heeft dan ook als voornaamste taak deze vorderingen op te volgen door de nodige debiteuren te domiciliëren en de vervallen vorderingen tijdig en regelmatig aan te manen. Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Conclusie Klant Artikel Prijs Stam- gegevens Verkoop Debiteurenadmin. Aankoop Verkooporder Leverings-document R U G Nu alle aspecten van het verkoopproces besproken zijn, wordt ter herhaling het verkoopproces getoond. De stamgegevens voor verkoop vormen de basis van het verkoopproces. Bij elke verkoop wordt een verkooporder gecreëerd waarin gerefereerd wordt aan deze stamgegevens. Het verkooporder bevat alle informatie omtrent de verkoop. Deze gegevens worden automatisch overgenomen in de vervolgdocumenten. Indien een bewijs van levering gewenst is, wordt een leveringsdocument gecreëerd. De creatie van een leveringsdocument is echter optioneel. Tenslotte dient een factuur aangemaakt te worden. De factuur wordt gecreëerd met referentie aan de verkooporder indien geen leveringsdocument aanwezig is. Indien daarentegen wel een leveringsdocument aangemaakt werd, wordt de factuur gecreëerd met referentie aan het leveringsdocument. Merk op dat de creatie van een credit nota aanvraag en credit nota wenselijk is om een correctie door te voeren (er werd bijvoorbeeld teveel gefactureerd, de klant is ontevreden en zendt de goederen terug, ...). Credit nota aanvraag Verkoopfactuur Credit nota Openstaande vorderingen Verkoop

Rapportage (1) SAP biedt verschillende mogelijkheden om informatie op te vragen. In functie van een aantal selectieparameters kunnen lijsten van artikelen, orders, ... opgevraagd worden. Rapportage is mogelijk op elk moment in het verkoopproces klanten stamgegeven, klantenrekeningen, klantensaldi, ... Artikel stamgegeven Prijs stamgegevens Verkooporders (en credit nota aanvragen) Leveringsdocumenten Te leveren documenten Verkoopfacturen (en credit nota’s) Te factureren documenten Dankzij de rapportage mogelijkheden binnen SAP, kan allerlei informatie opgevraagd worden. In functie van een aantal selectieparameters kan men lijsten van artikels, verkooporders, etc. opvragen die aan de gestelde criteria voldoen. Rapportage is mogelijk op elk moment in het verkoopproces. Rapportage in verband met klanten; Rapportage in verband met artikelen; Rapportage in verband met prijzen van artikelen; Overzicht van verkooporders (en credit nota aanvragen); Overzicht van te leveren documenten; Overzicht van leveringsdocumenten; Overzicht van te factureren documenten; Overzicht van facturen (en credit nota’s). Verkoop

Rapportage (2) Belangrijkste output mogelijkheden Weergave op scherm
Weerave op papier Naar bestand Op het gebied van rapportage onderscheidt men drie belangrijke output mogelijkheden: Weergave op scherm; Weergave op papier; Opslaan in een bestand. Alle rapporten die op het scherm opgevraagd worden, kunnen ook afgedrukt worden op papier. Volgende transacties spelen een belangrijke rol op het vlak van rapportage binnen de module verkoop. Conditiesoort Omschrijving S_ALR_ Overzicht debiteuren MM60 Overzicht artikelen VK13 Overzicht prijzen VA05 Lijst van orders VA14L Lijst van orders die voor levering geblokkeerd zijn. V23 Lijst van orders die voor facturatie geblokkeerd zijn. VL06O Lijst van leveringen VL10 Lijst van te leveren documenten VF05 Lijst van facturen VF04 Lijst van te factureren documenten Verkoop

? VRAGEN ? Verkoop

BIJKOMENDE SESSIES Facturatieplannen Verantwoording Rapportage
Interne verrichtingen Zoals reeds vermeld bij het begin van de training, zullen bijkomende sessies voorzien worden voor volgende topics. Betekenis en gebruik van facturatieplannen, inclusief de creatie van verkooporders met facturatieplannen in SAP. Verantwoording van kosten in het kader van projecten. Rapportage mogelijkheden binnen SAP, zowel omtrent verkoop als omtrent de andere modules. Interne verrichtingen, en wel de verwerking van interne verrichtingen doorheen de verschillende SAP-modules. Op het evaluatieformulier dient men aan te geven aan welke van bovenstaande sessies men wenst deel te nemen. Verkoop

BEDANKT VOOR UW MEDEWERKING en FEEDBACK ! ! !
EVALUATIE Evaluatieformulier Training SAP 2002 Onderwerp: Verkoop INSTRUCTIES : Omcirkel het cijfer/antwoord dat het best uw mening weergeeft! Zijn er specifieke onderdelen van de training die kunnen verbeterd worden: Hebt u andere opmerkingen in verband met de opleiding: Vink aan aan welke van volgende bijkomende sessies u wenst deel te nemen: Facturatieplannen  Verantwoording  Rapportage  Interne verrichtingen  BEDANKT VOOR UW MEDEWERKING en FEEDBACK ! ! ! Beoordeling training en trainingsmateriaal Deelname aan bijkomende sessie(s) gewenst? Uitste-kend Zeer goed Goed Zwak Slecht 1. De algemene kwaliteit van de training was… 1 2 3 4 5 2. De inhoud van de training was... 3. Het tempo van de training was... 4. Het evenwicht tussen verklaring en demonstratie was … 5. De begeleiding tijdens de training was ... 6. De duur van de training was… Te lang Eerder lang Juist goed Eerder kort Te kort Verkoop

VERKOOP Isabel Van der Auwera Anouk Devriese Verkoop.

Verwante presentaties

Presentatie over: "VERKOOP Isabel Van der Auwera Anouk Devriese Verkoop."— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback

Inloggen

Inloggen via een sociaal netwerk:

VERKOOP Isabel Van der Auwera Anouk Devriese Verkoop.

Verwante presentaties

Presentatie over: "VERKOOP Isabel Van der Auwera Anouk Devriese Verkoop."— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback