Download de presentatie
GepubliceerdWouter Lemmens Laatst gewijzigd meer dan 10 jaar geleden
1
Overheidsfinanciën College 2, 6 mei 2008 Robert Inklaar
2
College vandaag H6: Collectieve goederen H7: Overdrachten Onderwijs
(Sociale) verzekeringen & sociale zekerheid
3
Collectieve goederen: definitie
Kernbegrippen: Rivaliteit Uitsluitbaarheid Voorbeeld: defensie Defensie voor 1 vermindert niet defensie voor een ander (niet rivaal) Defensie voor 1 is defensie voor allen (niet uitsluitbaar) Algemeen: Niet rivaal: marginale kosten per gebruiker van nul Niet uitsluitbaar: liftersgedrag (free riders)
4
Collectieve goederen: afbakening
Muziek als collectief goed? Onzuivere collectieve goederen: rivaal of uitsluitbaar tot op zekere hoogte Tolwegen Dijken Quasi-collectieve goederen Wel rivaal & uitsluitbaar Toch markt falen (externe effecten, marktmacht, onzekerheid) Bijvoorbeeld: onderwijs Rivaliteit en uitsluitbaarheid: niet voldoende of noodzakelijke voorwaarde
5
Collectieve goederen: hoeveel?
Rivale & uitsluitbare producten: Marginale baten per persoon per product = marginale kosten per product Collectieve goederen: extra product voor 1 is extra product voor allen Som van marginale baten = marginale kosten Informatieprobleem: nut is niet bekend Wegingsprobleem: nut van meer mensen afwegen => Arrow (h3): niet mogelijk
6
Effecten overheidsuitgaven
Bestedingseffecten Hogere uitgaven => meer bestedingen => hoger BBP Generiek: een euro is een euro, type besteding is minder belangrijk Programmaeffecten Type is essentieel: euro voor kinderopvang is anders dan een euro voor onderwijs Meer geld naar onderwijs => beter geschoolde bevolking (?) => hogere economische groei of een gezondere bevolking (?) Meer geld naar kinderopvang => meer werkende ouders => verlichting vergrijzingsdruk
7
Onderwijs: publiek of privaat?
NL: voornamelijk hoger onderwijs
8
Waarom publiek? Incomplete markten: lenen tegen toekomstig inkomen niet mogelijk Onzekerheid te groot Puur privaat systeem: alleen rijkeren kunnen onderwijs veroorloven Kwesties bij publieke financiering Aan wie geef je meer uit? Hoe hou je kwaliteit op peil?
9
H7 Overdrachten Verzekeringstheorie Zorg Sociale zekerheid
2 & 3 veel over situatie in 1997 Nadruk op algemene vraagstukken => zie deze sheets
10
Verzekeringstheorie Verzekering: afdekken van risico
Premie in ruil voor dekking Verzekeraar: bundeling van risico’s geeft stabiliteit Premie=Risico*Uitbetaling + Kosten verzekeraar Risico-avers: nut van zekerheid kan opwegen tegen kosten verzekeraar Hangt af van risico en potentiële kosten Voorbeeld: verzekering tegen tandarts- of ziekenhuiskosten
11
Sociale verzekeringen essentieel
Bron: CBS Zorgrekeningen
12
Martkfalen bij verzekeringen
Adverse selection De beste risico’s verzekeren zich niet => De premie moet omhoog => De iets minder goede risico’s verzekeren zich niet => De premie moet verder omhoog => Etc. Moral hazard Zonder prijsprikkel en met elastische vraag leidt verzekering tot grotere afname (bijv. zorg) Eigen risico, eigen bijdragen, no-claim
13
Overheidsingrijpen zorg
Adverse selection Verzekeringsplicht Moral hazard Potentieel ongeremde vraag naar zorg Informatie achterstand patiënten Potentieel ongeremd aanbod van zorg Huidige aanpak NL (p. 141): Concurrentie op verzekeringsmarkt Onderhandelingen verzekeraars – zorgaanbieders Eigen risico Betere kostenprikkels door declaratiesysteem
14
Verzekeringen & voorzieningen
Vrijwillig Premie-inkomsten Sociale verzekeringen Verplicht voor bepaalde groepen Gefinancierd uit premies, uitbetaling afhankelijk van dekking Sociale voorzieningen Gefinancierd uit algemene middelen, gaat uit van behoeftes
15
Uitdagingen in sociale zekerheid
Vergrijzing: meer druk op sociale zekerheid, minder financiering Omslagstelsel Fiscalisering AOW Effect op arbeidsaanbod Hogere premies => grotere wig Lengte werkloosheidsuitkeringen Arbeidsongeschiktheid als afvloeiing Bijstand is moeilijk uit te komen Kinderopvang Uitvoering publiek of privaat?
16
Hervormingen stimuleren arbeidsaanbod
17
Effecten sociale zekerheid
Lange termijn: Raken mensen uitgerangeerd? Sociaal kapitaal? Wat zijn de kosten? Wordt de inkomensverdeling niet te scheef? Korte termijn: Sociale zekerheid als automatische stabilisator Uitgaven stijgen automatisch bij slechtere conjunctuur
Verwante presentaties
© 2024 SlidePlayer.nl Inc.
All rights reserved.