Wordt ECT eerste keus bij adolescenten met een depressie: een overzicht door W.W. van den Broek Openingsdia, eventueel tijdens het maken van de vragen.

Presentatie over: "Wordt ECT eerste keus bij adolescenten met een depressie: een overzicht door W.W. van den Broek Openingsdia, eventueel tijdens het maken van de vragen."— Transcript van de presentatie:

1 Wordt ECT eerste keus bij adolescenten met een depressie: een overzicht door W.W. van den Broek
Openingsdia, eventueel tijdens het maken van de vragen

2 Act I

3 ECT bij adolescenten staat erg in de belangstelling
De biologische behandeling van een depressie bij adolescenten wordt bemoeilijkt doordat de SSRIs qua effectiviteit op zijn minst teleurstellende resultaten laten zien en daarbij in het ergste geval verdacht worden van een toename in suïcidaliteit bij deze groep. Toegenomen belangstelling voor ECT bij adolescenten blijkt onder andere uit deze dia. Op deze dia ziet u dat het aantal publicaties over ECT en adolescenten de laatste 5 jaar enorm is toegenomen. Ook in Nederland is er recent een artikel verschenen in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde met als titel: Elektroconvulsietherapie bij depressieve adolescenten. Dit artikel heeft o.a. geleid tot een uitzending bij NOVA over dit onderwerp.

4 Hebben K&J psychiaters wat aan ECT bij adolescenten
NTvG 2007:151: In dit artikel wordt aan de hand van twee casus de richtlijn van de Amerikaanse Academie voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie voor de behandeling van adolescenten met ECT gepresenteerd. Op basis van deze richtlijn wordt het indicatiegebied voor ECT voor adolescenten dezelfde als voor volwassenen en zeer uitgebreid. We weten dat het extrapoleren van resultaten bij volwassenen naar kinderen en adolescenten een hachelijke zaak is zoals bij antidepressiva. Regelmatig wordt in artikelen beweerd dat: 1. veel K&J psychiaters ECT niet kennen, 2. Ze hebben het nooit gezien of de indicatie gesteld 3. Daarbij heeft de ECT nog te kampen met een slecht imago uit het verleden. Op basis van dit artikel zou je kunnen concluderen dat ECT vaak en veilig toegepast kan worden bij depressieve adolescenten voor dezelfde indicaties als bij volwassenen

5 Is het een veilig effectief alternatief voor antidepressiva
J Am Acad Adolesc Psych 2004;43:152139 Dit is de titel van het artikel waaraan wordt gerefereerd in de Nederlandse publicatie. Dit artikel is verschenen in Journal of the American Academic Child and Adolescent Psychiatry in 2004. Echter deze richtlijn van de Amerikaanse Academie voor Kinder en Jeugdpsychiatrie is volledig gebaseerd op de richtlijn bij volwassenen. Niet op onderzoek bij adolescenten. Op basis van dit artikel wordt het indicatiegebied bij adolescenten en ik citeer: Ernstige persisterende uni-of bipolaire stemmingsstoornis met of zonder psychose, schizoaffectieve stoornis, schizofrenie, katatonie of maligne neuroleptisch syndroom

6 Wat is er bekend over ECT bij adolescenten
Om de vraag te beantwoorden of ECT iets zou kunnen zijn voor de behandeling van depressieve adolescenten zullen we iets meer moeten weten over deze behandeling bij adolescenten 1. We zullen iets moeten weten over de effectiviteit van ECT bij adolescenten 2. De verschillen tussen depressieve adolescenten en volwassenen wat betreft neurobiologie, neuroanatomie en neurofysiologie bespreken. 3. En als laatste de bijwerkingen van ECT bij adolescenten

7 Alleen bij levensbedreigende situatie of als laatste alternatief
Ik hoop dat u na de bespreking van deze onderwerpen het met me eens zal zijn dat je ECT bij adolescenten alleen moet gebruiken als laatste alternatief, als alles gefaald heeft of als er een levensbedreigende situatie bestaat zoals suïcidaliteit, weigeren van vocht en voedsel bij een ernstig zieke gesepareerde adolescent. Hier in dit eerste plaatje weten dat Tom Jerry niet te pakken krijgt ondanks alle hulpmiddelen, alleen dan is ECT gerechtvaardigd. Het plaatje ernaast lijkt het alsof het laatste uurtje voor Jerry geslagen heeft dus ook hier is ECT voor Tom op zijn plaats.

8 Act II Scene 1

9 Richtlijnen over ECT bij adolescenten
Er zijn verschillende richtlijnen van belang. In de Nederlandse Multidisciplinaire Richtlijn Depressie staat niets over de behandeling van depressies bij kinderen of adolescenten. In de richtlijn ECT van de NVvP uit 2000 staat alleen dat ECT een optie is bij vitale of psychotische depressie die therapieresistent is gebleken, met name wanneer de toestand ernstig is of er gevaar bestaat van suïcide. ECT wordt in Nederland bij adolescenten tussen de 12 en 20 jaar nauwelijks toegepast. Het wordt tijd dat deze richtlijn een update krijgt, zeker gezien de toename van het aantal publicaties over de laatste 5 jaar. In de Amerikaanse aanbevelingen wordt gesteld dat toepassing bij kinderen en adolescenten zelden gebeurt omdat depressie slecht herkend wordt bij deze leeftijdsgroep, omdat kinder- en jeugdpsychiaters geen kennis hebben op het gebied van het gebruik van deze behandeling bij adolescenten en door de zorgen omtrent de gevolgen van het herhaald uitlokken van insulten op een zich ontwikkelend brein. De enige richtlijn die iets zegt over de behandeling van adolescenten met ECT is de NICE richtlijn. Hierbij gaat het over de plaats van ECT bij de behandeling van een depressie bij adolescenten.

10 Wat zegt de NICE? http://guidance.nice.org.uk/
De National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) is een onafhankelijke organisatie die verantwoordelijk is voor preventie en behandeling van ziekten. Kort samengevat beschrijft deze richtlijn een aantal stappen voor de behandeling van een depressie bij kinderen en adolescenten: 1. psychotherapie: CBT, IPT of Systeem Therapie gedurende 3 maanden 2. eventueel additieve psychotherapie voor comorbide aandoeningen, ouder problemen 3. Fluoxetine met psychotherapie 4. Als fluoxetine niet helpt of niet verdragen wordt dan sertraline of citalopram 5. Paroxetine en venlafaxine en TCAs niet gebruiken 6. Bij psychotische depressie additie van een atypisch antipsychoticum Over ECT zegt deze richtlijn het volgende: ECT alleen gebruikt bij ernstige depressie en levensbedreigende complicaties zoals suïcidepogingen of bij therapie resistentie.

11 Effectiviteit van ECT bij adolescenten
J Child Psychol Psych 1999;40:325-34 Er bestaan geen gecontroleerde onderzoeken naar de effectiviteit van ECT bij kinderen en adolescenten. Zoeken in PubMed levert alleen casuïstiek op of verzamelingen van casus met retrospectief opzet en wisselende uitkomst maten. Een publicatie bias ten voordele van casus met positieve uitkomst is dan ook zeer waarschijnlijk. De richtlijn behandeling van depressie met ECT door de NICE baseert zich op drie overzichtartikelen. Een uit 1996 en twee uit 1999. Deze eerste is een uitgebreid overzicht artikel uit 1999 door Dhr Walter en Dhr Rey, beiden uit Australie en zij publiceren regelmatig over het onderwerp ECT bij kinderen en adolescenten. Gaat niet over jongere kinderen maar over adolescenten. De belangrijkste conclusie op basis van dit retrospectieve overzicht van publicaties met 1 of meer casus is dat ECT bij 87 adolescenten met een depressie een respons percentage kent van 67%. Op zich is dit een positief resultaat aangezien de meeste adolescenten al lang ziek waren en meerdere behandelingen hadden gefaald. Nogmaals door het ontbreken van gecontroleerd onderzoek weten we niet de hoogte van de echte effectiviteit van ECT bij adolescenten. Opvallend is dat de effectiviteit in dit overzicht bij schizofrenie veel lager licht namelijk 42 % van 41 patiënten.

12 Hoe vaak wordt het gedaan ECT bij jongeren?
Br J of Psych 1999;175:228-27 Dit artikel dat ook gebruikt wordt bij de onderbouwing van de richtlijn van NICE voor het gebruik van ECT bij adolescenten was eigelijk bedoeld om vast te stellen hoe vaak ECT nou eigelijk gebruikt werd bij kinderen onder de 18 jaar in het jaar 1996. In dat hele jaar werden er 12 jongeren tussen de 12 en 17 met ECT behandeld. Drie waren er onder de 15 jaar, acht meisjes van de 12 en 9 waren goed verbeterd met ECT. De indicaties waren dezelfde als bij volwassenen. Acht waren er depressief. Dit komt in Engeland neer op 0.02 per inwoners per jaar en dat is in dezelfde orde van grootte als in Schotland gevonden in een retrospectief onderzoek over een periode van 10 jaar.

13 De meest recente getallen over ECT bij adolescenten
537 8-396 13-22 537 8-396 13-22 6/9 Het recente Amerikaanse artikel geeft een overzicht van de publicaties over ECT bij adolescenten sinds Dat is op zich een goede beperking aangezien de behandeling met ECT van voor die tijd niet meer te vergelijken is met de huidige ECT standaard. Overall betreft het 9 artikelen die gevonden werden met een totaal van 537 adolescenten. Het grootste onderzoek betrof 396 adolescenten, het kleinste 8 De leeftijd varieerde van jaar Diagnoses: depressie, bipolaire depressie, psychotische depressie, schizofrenie, manie, organisch affectieve stoornis Design: allen retrospectief Uitkomst maten: 6 van de 9: clinical impression? (subjectieve uitkomst maat)

14 Technische aspecten bij Adolescenten
ECT is een technische ingreep waarbij narcose wordt gebruikt. Bij een behandeling met ECT behoren er in technisch opzicht een aantal vragen vooraf te worden beantwoord. Het is daarom belangrijk dit na de indicatiestelling en informed consent voor ECT te bespreken met een ervaren ECT uitvoerder. Patiënten moeten nuchter zijn voor de ingreep dus 12 uur vooraf niets gegeten hebben. Belangrijke medicatie voor de ingreep mag met wat water vooraf worden ingenomen. Ten eerste moet het gaan over de behandelfrequentie. Dit is meestal 2 keer per week. In heel ernstige situaties zoals katatonie kan het vaker worden gedaan afhankelijk van de somatische toestand van de patiënt. Een ander belangrijk aspect is vervolgen van het beloop en het effect van de behandeling. Wekelijks moet er een ernst schaal worden afgenomen. Op basis van deze ernstschaal, de klinische indruk en informatie van belangrijke anderen worden er beslissingen genomen wanneer er gestopt kan worden met de ECT. Meer technische zaken zijn vervolgens is er de elektrodeplaatsing en stimulus dosering die van belang zijn.

15 Elektrodeplaatsing bij adolescenten
Op dit plaatje ziet u de twee belangrijkste elektrodeplaatsingen. Rechts unilateraal en bilateraal. Bij volwassenen weten we veel meer over deze beide plaatsingen. Unilaterale elektrodeplaatsing geeft minder bijwerkingen maar de effectiviteit is afhankelijk van de dosering boven de prikkeldrempel. Bilaterale elektrodeplaatsing geeft meer cognitieve bijwerkingen maar is makkelijker en een gegeneraliseerd insult is therapeutisch onafhankelijk van de dosering boven de prikkeldrempel. Dus in het kort, bij bilaterale elektrodeplaatsing is een insult therapeutisch bij unilaterale is dat nog afhankelijk van de dosering boven de prikkeldrempel. Dus niet ieder insult bij unilaterale elektrodeplaatsing is altijd therapeutisch. Bij jongeren en adolescenten weten we hier niets van. Dit is nog nooit onderzocht, we weten dus ook niet of voor hen hetzelfde geld als voor volwassenen. Mijn suggestie zou zijn om bij adolescenten altijd bilaterale elektrodeplaatsing te gebruiken. Dat is technisch makkelijker, meestal is het een spoed indicatie of is er al sprake van een zeer lange ziekteduur allemaal argumenten om geen tijd te verliezen en snel en goed te behandelen.

16 Stimulus dosering bij adolescenten
Hier ziet u een ECT apparaat. De grote centrale knop is bedoeld om de dosering van de stimulus in te stellen. Dit apparaat is ontwikkeld op basis van onderzoek bij volwassenen. Hij is zo gemaakt dat als je de dosering instelt op de leeftijd het merendeel van de patiënten een stimulusdosering toegediend krijgt van ruim boven de prikkeldrempel. De prikkeldrempel wordt voor een belangrijk deel bepaald door de leeftijd. Hoe ouder hoe hoger. Bij jongeren is dus de prikkeldrempel veel lager. Hier is het apparaat niet op ingesteld wel op de grote groep van depressieve volwassenen en ouderen. Stimulus dosering bij adolescenten

17 Te lange insulten In de literatuur wordt af en toe gemeld dat adolescenten vaker een te lang insult hebben. De cijfers die genoemd worden variëren van 0-10%van de behandelingen. Een mogelijk oorzaak kan zijn dat de doseringen moeilijk aan te passen zijn voor jong volwassenen. In ieder geval is het belangrijk om te weten dat een insult van langer dan 120 seconden gecoupeerd moet worden met midazolam intraveneus. Langer dan 2 minuten draagt niet bij aan het therapeutisch effect en maakt de kans op bijwerkingen groter.

18 Second opinion en informed consent bij ECT bij adolescenten
In de meeste artikelen wordt gesuggereerd dat een tweede mening voor men tot ECT over gaat belangrijk is. Ik zelf zie daar niet echt een meerwaarde van in. Bij volwassenen wordt het alleen gedaan als er twijfels zijn over de indicatie. Een tweede mening op indicatie dus. Wat mij meer van belang lijkt is wel de inschakeling van een ECT uitvoerder voor zaken zoals voorbereiding, voorlichting van ouders en betrokkenen dus ook het verplegend personeel en de staf. Er bestaan voorlichting films en brochures. Deze zijn vooral gericht op volwassenen maar op onze voorlichtings DVD is toevallig de behandeling te zien van een adolescent. Overigens is de informed consent meestal anders dan bij volwassenen aangezien je vaak ook met ouders en eventueel andere gezinsleden. te maken hebt. Hier weet u meer vanaf dan ondergetekende. Ook wordt gesuggereerd de behandeling te laten doen in gespecialiseerde centra, gespecialiseerd in de zijn van bekend met de behandeling van jongeren.

19 Hoe zit het met kinderen en ECT?
50% gewichtsdaling Deze publicatie beschrijft de toepassing van ECT bij een 6 jarig kind met een depressie met katatone kenmerken. Zij was in 2 weken 50%, zo’n 11 kilo afgevallen door weigeren om te eten. De behandeling was zeer effectief. De publicaties over ECT bij kinderen, prepuber leeftijd zijn op 1 hand te tellen, namelijk 4.

20 Alleen in gespecialiseerde centra ECT bij adolescenten
De NICE guideline geeft als suggestie de behandeling in gespecialiseerde centra te laten plaats vinden. Gezien voornoemde technische uitdagingen wat betreft de behandeling van adolescenten met ECT lijkt het mij gerechtvaardigd deze behandeling zoveel mogelijk te laten plaats vinden in gespecialiseerde centra.

21 Act II Scene 2

22 Extrapolatie van volwassenen naar adolescenten
Als we gaan extrapoleren van volwassenen naar adolescenten dan moeten we toch met een aantal zaken rekening houden. We zullen dan moeten kijken naar het verschil in: 1. hersenontwikkeling 2. neuroanatomie 3. neurobiologie en behandel effecten

23 Hersenontwikkeling Voor een beter begrip tussen de verschillen in hersenen bij adolescenten en volwassenen is het vooral belangrijk de ontwikkeling van de hersenen te kennen.

24 Frontale schors gebaseerd op 243 scans bij 145 personen
Op deze dia ziet u de resultaten van herhaalde metingen van de frontale schors gedurende de adolescentie zoals gemeten in 243 scans bij 145 personen. Voor de pubertijd is er sprake van groei van de frontale schors. De belangrijkste conclusie is dat tijdens de adolescentie de frontale schors afneemt . Dit heeft niet zo zeer te maken met een verlies maar een toegenomen specialisatie van de prefrontale cortex. Tijdens de adolescentie leren pubers plannen en strategisch denken. Ze leren de consequenties op langere termijn zien en te betrekken in hun beslissingen. Dit vraagt om cognitieve emotionele integratie en een specialisatie van de frontale cortex. Neuronen en synapsen raken gespecialiseerd, verbindingen versterkt. Degene die je nodig hebt blijven anderen verlies je. Use it or Loose it principle. Frontale schors nodig voor: Zelfbeheersing Oordeelsvermogen Emotie regulatie

25 Per regio Op deze dia ziet u dat de ontwikkeling van de verschillende hersengebieden verschillend verlopen. De exacte consequentie hiervan voor gedrag en ontwikkeling zijn nog niet duidelijk en gaan ook te ver voor dit verhaal. Belangrijk om u te realiseren is dat de adolescentie een fase is waarin de hersenontwikkeling vrij complex is en anders dan op volwassen leeftijd, er gebeurt veel in deze periode op verschillende terreinen.

26 Puberteit en hersenontwikkeling
Het brein verandert dus gedurende het leven, vooral tijdens adolescentie en het is belangrijk om de gevoelige periodes van verschillende hersengebieden te leren kennen tijdens de ontwikkeling van het brein. De hersenontwikkeling: 1. Vinden al plaats voor de toename van hormonen en lichamelijke veranderingen van de puberteit 2. Sommige hersenveranderingen juist door deze veranderingen tijdens de puberteit 3. Hersenrijping tijdens adolescentie onafhankelijk van veranderingen tijdens de puberteit 4. Potentieel goede periode om synchronisatie in de war te schoppen

27 Neuroanatomische verschillen
Amygdala Men heeft depressieve adolescenten vergeleken met niet depressieve adolescenten onder de fMRI. Bij de depressie gaat dan vooral de belangstelling uit naar de amygdala en de hippocampus. Bij de mens is de hippocampus vooral van belang voor de cognitieve functies. Een depressie gaat vaak gepaard met cognitieve stoornissen zoals de aandachts- en concentratie stoornissen en de retentie van recente gebeurtenissen in het geheugen. Daarbij vervult de hippocampus een belangrijke rol bij de regulatie van het stress systeem. Dit systeem de hypothalamus hypofyse bijnierschors as kan bij een deel van de depressieve patiënten verstoord zijn. De amygdala is een onderdeel van het limbische systeem en speelt een zeer belangrijke rol bij de verwerking van emoties.

28 Amygdala Uit dit fMRI onderzoek bij adolescenten, waarin men adolescenten met een depressie vergeleken met een gematchte controle groep zonder depressie bleek: depressieve adolescenten hebben een kleinere amygdala dan hun gezonde controles en de activiteit is verlaagd. Er was geen significante correlatie tussen amygdala volume en ernst, duur en begin leeftijd depressie

29 Hippocampus De hippocampus was niet afwijkend tussen beide groepen qua volume.

30 Verschillen en overeenkomsten met volwassenen
Amygdala Bij volwassenen met een depressie zie je ook afwijkingen van het volume van de amygdala vergeleken met gezonde controles. Er kan ook sprake zijn van een afname van het volume van de hippocampus bij depressieve volwassenen in vergelijking met gezonde controles. De vraag is of deze veranderingen niet met de fase van de ziekte van doen heeft aangezien er tegengestelde conclusies komen uit fMRI onderzoek. Mogelijk is afname van volume vooral geassocieerd met een lange ziekte duur. Depressie beginnend tijdens de adolescentie heeft neuroanatomische verschillen met depressie beginnend tijdens volwassen leeftijd volgens dit fMRI onderzoek bij 20 adolescenten.

31 Neurobiologische en behandel verschillen met volwassenen
Een volgende belangrijke vraag is of depressies bij adolescenten verschillen met depressies ontstaan op volwassen leeftijd qua neurobiologische variabelen en qua behandeling

32 Neurobiologische overeenkomsten
DST nonsuppressie bij beiden, bij kinderen wat vaker SSRIs effectief Adolescenten ook EEG veranderingen

33 Verschillen met volwassenen
Cortisol hypersecretie niet bij depressieve adolescenten wanneer ze vergeleken worden met niet depressieve adolescenten. Na CRH challenge geen afname van corticotropine afgifte bij depressieve adolescenten in vergelijking met niet depressieve adolescenten, wel bij 50% van de volwassenen met een depressie Geen verschil in reactie tussen adolescenten met en zonder depressie op serotonerge challenge tests Geen cellulaire immuniteits veranderingen zoals veranderingen in lymfocyten aantallen. TCAs geen effect bij adolescenten.

34 Wat leert ons deze inzichten op neurobiologisch en neuroanatomisch terrein
Zijn we geen appels met peren aan het vergelijken? Er bestaan verschillen in neuroanatomische, neurobiologische en behandel effecten tussen adolescenten met depressie en volwassenen. We weten niet of depressie met een begin in de adolescentie en die met een begin op volwassen leeftijd 1 en dezelfde ziekte zijn

35 Act II Scene 3

36 Effecten van ECT bij adolescenten
Bij volwassenen is er geen sprake van hersenbeschadiging door ECT. Dit is de conclusie op basis van: Autopsie MRI onderzoeken voor en na ECT Bepalingen van biologische markers voor hersenbeschadiging Op basis van dierexperimenteel onderzoek. Hoe zit dat bij adolescenten

37 Neuroanatomisch onderzoek
Er zijn wel MRIs gedaan bij adolescenten na ECT. Hierbij werden geen afwijkingen gevonden. Er zijn geen autopsies gedaan bij die ECT hebben ondergaan in hun jeugd.

38 MRIs (pre-post) Er is geen onderzoek waarbij de MRIs worden vergeleken voor en na ECT.

39 Biomarkers Er zijn geen onderzoeken bekend naar de effecten van ECT op biomarkers voor hersenbeschadiging.

40 Dierexperimenteel onderzoek
Er is wel onderzoek gedaan naar het effect van epileptische insulten op hersenen van adolescente bavianen. Echter deze situatie is onvergelijkbaar met ECT, geen narcose, langdurige insulten.

41 Onderzoek naar cognitieve bijwerkingen
Bij een literatuur zoeken naar bijwerkingen en ECT bij adolescenten dan levert dat 4 artikelen op, deze 4 artikelen zijn geschreven door 2 onderzoeksinstituten, 1 in amerika en 1 in frankrijk. Bij volwassenen is er uitgebreid onderzoek naar de effecten van ECT op verschillende cognitieve functies.

42 Frans onderzoek naar bijwerkingen van ECT
Retrospectief 10 adolescenten behandeld met ECT benaderd, controle groep gematched voor diagnose, geslacht leeftijd, opname, geen ECT gehad Bij follow-upvan gemiddeld 5.2 jaar: MMSE, Wechsler Memory test, Californian Verbal Learning Test, Squire’s subjective memory questionnaire Geen significante verschillen tussen de beide groepen, gemiddeld 3.5 jaar na de ECT Is eigelijk een dubbel publicatie, in een later artikel is gekeken naar sociaal functioneren en school prestaties die niet verschillende van de controle groep.

43 2 Amerikaanse onderzoeken naar bijwerkingen
Eerste onderzoek 11 opgenomen depressieve adolescenten behandeld met ECT MMSE geen afwijkingen 5 adolescenten getest voor en 1-5 dagen na ECT: Verminderde attentie en concentratie Verminderd vermogen te zoeken in het lange termijn geheugen Tweede onderzoek Retrospectief, 16 adolescenten, cognitieve testen voor ECT werden vergeleken met testen binnen 10.3 dagen na ECT en maanden later (gemiddeld 8.5 maanden) Kort na ECT verminderde concentratie en attentie, verbale en visuele delayed recall, verbale fluency Bij latere follow-up al deze afwijkingen verdwenen

44 Tekortkomingen Memory.uva.nl
Testen niet relevant voor de geheugenstoornissen die kunnen ontstaan door ECT Kleine groepen Retrospectief Geen gezonde controles

45 Risico’s ECT bij adolescenten technisch
Bij volwassenen zijn de risico’s bekend en onderzocht. Bij adolescenten niet. Er worden in de literatuur geen fatale uitkomsten beschreven, maar dat kan een publicatie bias zijn

46 Cardiovasculaire bijwerkingen
Bij volwassenen zijn er uitgebreide onderzoeken naar ECT en risico situaties Bij volwassenen zijn de cardiovasculaire effecten van ECT de belangrijkste om rekening mee te houden. De belangrijkste risico’s zijn verbonden met de cardiovascualire effecten van ECT bij volwassenen en ouderen. Bij adolescenten zal dit veel minder van belang zijn.

47 Korte termijn bijwerkingen
Net zoals volwassenen kunnen jongeren direct na de behandeling last hebben van kortdurende verwardheid, hoofdpijn, spierpijn en misselijkheid. Deze bijwerkingen zijn relatief makkelijk te behandelen.

48 Act III

49 Er is dus te weinig bekend over ECT bij adolescenten
Op zich weten wij dat ECT bij volwassenen een effectieve en veilige behandeling is voor depressie. Op basis van de literatuur lijkt het bij adolescenten ook veilig bij de zeldzame gevallen waarbij het gedaan is. Een publicatie bias behoort tot de mogelijkheden dat wil zeggen negatieve gevolgen zullen niet snel gepubliceerd worden.

50 Is een depressie ontstaan in de adolescentie hetzelfde als op volwassen leeftijd?
Minstens zo nijpend is de vraag of een depressie die begint tijdens de adolescentie en die begint op middelbare leeftijd wel te vergelijken zijn. Probleem is dat je hier alleen uit komt als je longitudinaal onderzoek doet. Nu zijn ze daar in Rotterdam al een tijdje mee bezig en het zou interessant zijn als deze vraagstelling daarin mee genomen kan worden. Wij weten ondertussen dat er verschillen en overeenkomsten zijn. Is dit een tijdseffect of hebben we het over 2 verschillende aandoeningen?

51 Alleen bij levensbedreigende situaties of therapie resistentie
Op basis van wat we nu weten blijf ik bij mijn mening dat je ECT zeker bij adolescenten moet overwegen als er sprake is van resistentie voor behandeling of als je met je rug tegen de muur staat en verder dralen verkeerd kan aflopen voor de patiënt. De adolescent in de separeer die niet meer uit en drinkt, suïcidaal is. Tot nu toe hebben we het alleen maar gehad over depressie, de andere indicaties bij adolescenten worden nog minder vaak beschreven. Daarbij hebben we het alleen gehad over adolescenten en niet bij kinderen.

52 Wanneer wordt ECT eerste keus bij adolescenten met een depressie?
Er zal nog veel onderzoek moeten gebeuren in de vorm van gerandomiseerde placebo gecontroleerde ECT bij adolescenten met een depressie. Deze indicatie lijkt me meer opportuun gezien de tegenvallende resultaten van antidepressiva. Je kan een placebo behandeling vergelijken met echte ECT. De placebo behandeling wordt sham ECT genoemd. Dus alles wordt aangesloten de patiënt krijgt narcose maar geen stimulatie. ECT als eerste keus behandeling voor opgenomen depressieve adolescenten als inclusie of na het falen van een antidepressivum. Vergelijking tussen echte ECT en “sham” ECT. Een placebo gecontroleerd onderzoek naar de effectiviteit en bijwerkingen van ECT bij adolescenten.

53 Twee landelijke ECT centra voor onderzoek bij adolescenten?
Er moeten twee landelijke ECT centra komen voor ECT bij adolescenten waar dit onderzoek kan plaats vinden..

54 Ectweb.blogspot.com Adolescents
Wilt u het een en ander nalezen over ECT en adolescenten kijk dan op mijn blog, waarvan u hier een plaatje en het adres ziet.