versie 1: ; v2: ; v3: ; v4: ; v5: …

Presentatie over: "versie 1: ; v2: ; v3: ; v4: ; v5: …"— Transcript van de presentatie:

1 versie 1: 09-2007; v2:11-2007; v3: 03-2009; v4: 12-2011; v5: …

2 om naar de vorige dia te gaan: druk op de pijltjestoets(^)
Wanneer deze knop in beeld komt betekent dat: om verder te gaan druk op pijltjes(v)- of entertoets. om naar de vorige dia te gaan: druk op de pijltjestoets(^)

3 Bij deze powerpoint heb je de TekenTools van klas 3 nodig.

4 klas 3 COMPOSITIE oefenmateriaal

5 1 klas 3 COMPOSITIE Voordat je begint met deze powerpoint moet je eerst de volgende teksten hebben gelezen in de TekenTools van klas 3: - InfoBlok 113, 114 en 115 op pagina 6, en 7. InfoBlok 134 en 135 op pagina 40 en 41. Daarna maak je de Test Compositie: rust-beweging, pagina 41 TekenTools, met behulp van de afbeeldingen 2 en 3 uit het Beelden Boekje, klas 3. De vragen die in deze powerpoint staan moet je beantwoorden in het boekje dat je van je docent krijgt of op proefwerkpapier. Je moet netjes en leesbaar schrijven. Je mag je TekenTools daarbij raadplegen. Na afloop lever je het vragenboekje/proefwerkpapier in bij je docent. De vragen staan in deze groene kaders. Neem de nummers over op je proefwerk papier en schrijf de antwoorden er achter.

6 Frankrijk Theodore Géricault klas 3 COMPOSITIE (1791-1824) 2
In 1816 leed het Franse schip de Méduse schipbreuk op de Atlantische Oceaan even buiten de Westkust van Afrika. De ramp, die leidde tot de dood van 140 opvarenden, kreeg veel belangstelling in heel Europa door het verhaal van de overlevenden. De schipbreukelingen dreven dagenlang zonder water en eten op een vlot over de oceaan tot ze gered werden door een voorbij varend schip. Om zich in leven te houden aten de schipbreukelingen zelfs hun doden op! Deze gebeurtenis inspireerde Géricault tot zijn schilderij “Het vlot van de Médusa”.

7 3 klas 3 COMPOSITIE Studie voor 'Het Vlot van de Medusa' (1819), Theodore Géricault, 18... Romantiek Studie voor 'Het Vlot van de Medusa' (1819), Theodore Géricault, 18...

8 4 klas 3 COMPOSITIE Studie voor 'Het Vlot van de Medusa' (1819), Theodore Géricault, 18... Romantiek Studie voor 'Het Vlot van de Medusa' (1819), Theodore Géricault, 18... Met die mast in het midden is de compositie niet echt interessant!

9 5 klas 3 COMPOSITIE Romantiek Studie voor 'Het Vlot van de Medusa' (1819), Theodore Géricault, 18... Studie voor 'Het Vlot van de Medusa' (1819), Theodore Géricault, 18... Al schetsend doet Géricault een ontdekking: hij ziet, dat als hij het vlot met de punt naar beneden in beeld brengt, de compositie meer schuine lijnen krijgt en dus beweeglijker wordt. De mast staat niet meer in het midden: de compositie is interessanter, spannender!

10 6 klas 3 COMPOSITIE Romantiek Studie voor 'Het vlot van de Medusa', Théodore Géricault ( ), 18xx. Vergelijk deze studie met het definitieve schilderij volgende dia. Studie voor 'Het vlot van de Medusa', Théodore Géricault ( ), 18xx. Privé collectie. In deze ‘studie’ zie je dat het vlot nog tamelijk horizontaal ligt. Het reddende schip is vrij groot is afgebeeld. De groep mensen is nog niet tot een piramide geordend, maar een ei-vormige ‘kluit-in-het-midden’.

11 7 klas 3 COMPOSITIE Het vlot van de Medusa, Théodore Géricault ( ), 1819. Olieverf op doek, 491 x 716 cm. Musée du Louvre, Parijs, Frankrijk. De grillige licht-donkerverdeling maakt de compositie beweeglijk. Romantiek Het vlot van de Medusa, Théodore Géricault ( ), Olieverf op doek, 491 x 716 cm. Musée du Louvre, Parijs, Frankrijk. Het reddende schip is niet meer dan een puntje aan de horizon!

12 8 klas 3 COMPOSITIE Het vlot van de Medusa, Théodore Géricault ( ), 1819. Olieverf op doek, 491 x 716 cm. Musée du Louvre, Parijs, Frankrijk. Deze dramatische compositie zit vol driehoeken en schuine lijnen. De aandachtsplek ligt op de top van de belangrijkste driehoek. Romantiek Het vlot van de Medusa, Théodore Géricault ( ), Olieverf op doek, 491 x 716 cm. Musée du Louvre, Parijs, Frankrijk.

13 Diverse bomen gemaakt door Piet Mondriaan tussen 1908 en 1912.
klas 3 COMPOSITIE LINKS Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1920. Olieverf op doek, xx x xx cm. Mondriaan schilderde aanvankelijk naar de natuur. Hij abstraheerde (vereenvoudigde) de werkelijkheid steeds meer en kwam uit bij volledige abstractie.In 1914 schreef hij: "De natuur (of dat wat ik zie) inspireert mij, geeft mij zo goed als elke schilder de ontroering waardoor de drang ontstaat iets te maken. Maar ik wil de waarheid zo dicht mogelijk benaderen en daarom alles abstraheren tot ik kom tot het fundament der dingen.”Mondriaan was voortdurend op zoek naar het perfecte evenwicht in zijn schilderijen. Maar hij vond dat evenwicht niet verward moest worden met onbeweeglijkheid. In zijn werk is behalve van evenwicht dan ook sprake van een zekere spanning. RECHTS Breek de Witten met de Rode Wig, El Lissitsky, 1919. Xx, xx x xx cm. Daardoor: een dynamische compositie. Diverse bomen gemaakt door Piet Mondriaan tussen 1908 en 1912. Ze laten samen een abstraheringsproces zien: Mondriaan begon met het natekenen van een boom naar de natuur. Dan vereenvoudigt hij de vormen meer en meer tot een sterk geabstraheerd schilderij. De compositie is steeds centraal gericht.

14 10 klas 3 COMPOSITIE 1 Geef drie overeenkomsten tussen het linker en rechter schilderij. 2 Het rechter schilderij is beweeglijker. Geef hiervoor drie argumenten. LINKS Compositie met rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1930. Olieverf op doek, xx x xx cm. Mondriaan schilderde aanvankelijk naar de natuur. Hij abstraheerde (vereenvoudigde) de werkelijkheid steeds meer en kwam uit bij volledige abstractie.In 1914 schreef hij: "De natuur (of dat wat ik zie) inspireert mij, geeft mij zo goed als elke schilder de ontroering waardoor de drang ontstaat iets te maken. Maar ik wil de waarheid zo dicht mogelijk benaderen en daarom alles abstraheren tot ik kom tot het fundament der dingen.”Mondriaan was voortdurend op zoek naar het perfecte evenwicht in zijn schilderijen. Maar hij vond dat evenwicht niet verward moest worden met onbeweeglijkheid. In zijn werk is behalve van evenwicht dan ook sprake van een zekere spanning. Erfgenamen Mondriaan RECHTS Victory Boogie Woogie (onaf), Piet Mondriaan, Instituut Collectie Nederland, Rijswijk/Amsterdam Victory Boogie Woogie (onaf), Piet Mondriaan, Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1930. Iets later ging Mondriaan helemaal abstract schilderen en gebruikte hij louter vlakken en zwart lijnen en primaire kleuren en wit, zwart en grijs. Tegen het eind van zijn leven schilderde hij met veel kleinere vlakjes.

15 Nederland Rembrandt van Rijn klas 3 COMPOSITIE (1606 - 1669) 11
De Chaldese koning Belsazar geeft een feest en gebruikt daarbij het zilverwerk dat zijn grootvader Nebukadnezar uit de tempel in Jeruzalem heeft geroofd. Tijdens het feest verschijnt plots een hand die iets op de muur schrijft. Iedereen in het schilderij van Rembrandt schrikt zich dood: links stoot men een beker wijn om, de vrouw rechts morst wijn uit haar beker. Het geschrevene was het eerste ‘teken aan de wand’: de volgende ochtend is de heiligschennende koning dood.

16 12 klas 3 COMPOSITIE 3 Wat doe je eerst als je een compositietekening moet maken? 4 En wat daarna? Het feestmaal van Balsazar, Rembrandt, ca 5 Welke richtingen en door- lopende lijnvallen het meest op? Beschrijf ze. 6 Wat geven de stippellijnen aan? Historiestuk. Het feestmaal van Belsazar, Rembrandt, ca Olieverf op doek, 167 x 209 cm. Historieschilders hadden een moeilijke taak, ze moesten alles zelf kiezen en verzinnen: het onderwerp, de compositie, het juiste moment van de gebeurtenis die werd weergegeven en de mensen passende emoties geven. Dat doet rembrandt in dit schilderij heel goed. Uit de tentoonstellingscatalogus 'God en de goden', 1981: 'Belsazar, koning van Babylon, gaf een groot feestmaal. Onder de invloed van wijn beval hij het gouden en zilveren vaatwerk, dat Nebukadnezar uit de tempel van Jeruzalem had weggevoerd, bij het feestmaal te gebruiken. Plotseling verschenen de vingers van een menselijke hand en schreven op de muur: "Mene, Mene, Thekel, Upharsin". (...) De profeet Daniël vertelde Belsazar dat hij door God veroordeeld was voor zijn heiligschennis. De tekst voorspelde Belsazar's dood en het eind van zijn koninkrijk. Dezelfde nacht werd de koning gedood. Rembrandt gaf het moment weer waarop Belsazar en zijn gevolg reageren op de verschijning van het onheilsteken. De koning staart naar het opschrift, staat op en strekt zijn armen uit, waarbij hij een zilveren beker wijn omverstoot. Anderen deinzen vol angst en onbegrip achteruit. Rembrandt gaf de indruk die het bovennatuurlijke in het menselijk leven teweegbrengt, weer als een dramatische, bijna theatrale gebeurtenis (...). Röntgenfoto's van het schilderij brengen veel tussentijdse wijzigingen aan het licht. Links van Belsazar's hoofd is minstens één figuur verwijderd en ook in de figuren rondom de koning lijken veranderingen aangebracht. Verder is het stilleven op tafel aanzienlijk gewijzigd. Het is moeilijk te verklaren wat Rembrandt met al deze veranderingen beoogde, maar veel ervan lijkt bedoeld om de figuur van Belsazar een aparte plaats en extra nadruk te geven.'

17 klas 3 COMPOSITIE 13 Het feestmaal van Balsazar, Rembrandt, ca. 1636.
7 Welke zaken worden aangege- ven in deze compositietekening? Noem er vijf. 8 Welk ander aspect van de compositie dan hierboven wordt aangegeven in déze compositietekening? Historiestuk. Het feestmaal van Balsazar, Rembrandt, ca Olieverf op doek, 167 x 209 cm. Historieschilders hadden een moeilijke taak, ze moesten alles zelf kiezen en verzinnen: het onderwerp, de compositie, het juiste moment van de gebeurtenis die werd weergegeven en de mensen passende emoties geven. Dat doet rembrandt in dit schilderij heel goed. Uit de tentoonstellingscatalogus 'God en de goden', 1981: 'Belsazar, koning van Babylon, gaf een groot feestmaal. Onder de invloed van wijn beval hij het gouden en zilveren vaatwerk, dat Nebukadnezar uit de tempel van Jeruzalem had weggevoerd, bij het feestmaal te gebruiken. Plotseling verschenen de vingers van een menselijke hand en schreven op de muur: "Mene, Mene, Thekel, Upharsin". (...) De profeet Daniël vertelde Belsazar dat hij door God veroordeeld was voor zijn heiligschennis. De tekst voorspelde Belsazar's dood en het eind van zijn koninkrijk. Dezelfde nacht werd de koning gedood. Rembrandt gaf het moment weer waarop Belsazar en zijn gevolg reageren op de verschijning van het onheilsteken. De koning staart naar het opschrift, staat op en strekt zijn armen uit, waarbij hij een zilveren beker wijn omverstoot. Anderen deinzen vol angst en onbegrip achteruit. Rembrandt gaf de indruk die het bovennatuurlijke in het menselijk leven teweegbrengt, weer als een dramatische, bijna theatrale gebeurtenis (...). Röntgenfoto's van het schilderij brengen veel tussentijdse wijzigingen aan het licht. Links van Belsazar's hoofd is minstens één figuur verwijderd en ook in de figuren rondom de koning lijken veranderingen aangebracht. Verder is het stilleven op tafel aanzienlijk gewijzigd. Het is moeilijk te verklaren wat Rembrandt met al deze veranderingen beoogde, maar veel ervan lijkt bedoeld om de figuur van Belsazar een aparte plaats en extra nadruk te geven.' 9 Welk effect heeft het grote licht-donkercontrast en de grillige plaatsing van de lichte partijen op de werking van het schilderij?

18 14 klas 3 COMPOSITIE LINKS Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1920. Olieverf op doek, xx x xx cm. Mondriaan schilderde aanvankelijk naar de natuur. Hij abstraheerde (vereenvoudigde) de werkelijkheid steeds meer en kwam uit bij volledige abstractie.In 1914 schreef hij: "De natuur (of dat wat ik zie) inspireert mij, geeft mij zo goed als elke schilder de ontroering waardoor de drang ontstaat iets te maken. Maar ik wil de waarheid zo dicht mogelijk benaderen en daarom alles abstraheren tot ik kom tot het fundament der dingen.”Mondriaan was voortdurend op zoek naar het perfecte evenwicht in zijn schilderijen. Maar hij vond dat evenwicht niet verward moest worden met onbeweeglijkheid. In zijn werk is behalve van evenwicht dan ook sprake van een zekere spanning. RECHTS Breek de Witten met de Rode Wig, El Lissitsky, 1919. Xx, xx x xx cm. Daardoor: een dynamische compositie. Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1920. Breek de Witten met de Rode Wig, El Lissitsky, 1919. Twee schilderijen zonder voorstelling en opgebouwd uit geometrische (= meetkundige) vormen, maar toch totaal verschillend.

19 15 klas 3 COMPOSITIE 10 Hoe noem je zo’n schilderij zonder voorstelling? 11 Noem drie elementen die de compositie rustig maken. 12 Noem één kenmerk dat de compositie beweeglijk maakt. LINKS Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1920. Olieverf op doek, xx x xx cm. Mondriaan schilderde aanvankelijk naar de natuur. Hij abstraheerde (vereenvoudigde) de werkelijkheid steeds meer en kwam uit bij volledige abstractie.In 1914 schreef hij: "De natuur (of dat wat ik zie) inspireert mij, geeft mij zo goed als elke schilder de ontroering waardoor de drang ontstaat iets te maken. Maar ik wil de waarheid zo dicht mogelijk benaderen en daarom alles abstraheren tot ik kom tot het fundament der dingen.”Mondriaan was voortdurend op zoek naar het perfecte evenwicht in zijn schilderijen. Maar hij vond dat evenwicht niet verward moest worden met onbeweeglijkheid. In zijn werk is behalve van evenwicht dan ook sprake van een zekere spanning. Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1920.

20 16 klas 3 COMPOSITIE LINKS Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1920. Olieverf op doek, xx x xx cm. Mondriaan schilderde aanvankelijk naar de natuur. Hij abstraheerde (vereenvoudigde) de werkelijkheid steeds meer en kwam uit bij volledige abstractie.In 1914 schreef hij: "De natuur (of dat wat ik zie) inspireert mij, geeft mij zo goed als elke schilder de ontroering waardoor de drang ontstaat iets te maken. Maar ik wil de waarheid zo dicht mogelijk benaderen en daarom alles abstraheren tot ik kom tot het fundament der dingen.”Mondriaan was voortdurend op zoek naar het perfecte evenwicht in zijn schilderijen. Maar hij vond dat evenwicht niet verward moest worden met onbeweeglijkheid. In zijn werk is behalve van evenwicht dan ook sprake van een zekere spanning. RECHTS Breek de Witten met de Rode Wig, El Lissitsky, 1919. Xx, xx x xx cm. Daardoor: een dynamische compositie. Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1920. Breek de Witten met de Rode Wig, El Lissitsky, 1919.

21 17 klas 3 COMPOSITIE 13 Noem drie elementen die de compositie dynamisch (= beweeglijk) maken. RECHTS Breek de Witten met de Rode Wig, El Lissitsky, 1919. Xx, xx x xx cm. Daardoor: een dynamische compositie. Breek de Witten met de Rode Wig, El Lissitsky, 1919.

22 18 klas 3 COMPOSITIE LINKS Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1920. Olieverf op doek, xx x xx cm. Mondriaan schilderde aanvankelijk naar de natuur. Hij abstraheerde (vereenvoudigde) de werkelijkheid steeds meer en kwam uit bij volledige abstractie.In 1914 schreef hij: "De natuur (of dat wat ik zie) inspireert mij, geeft mij zo goed als elke schilder de ontroering waardoor de drang ontstaat iets te maken. Maar ik wil de waarheid zo dicht mogelijk benaderen en daarom alles abstraheren tot ik kom tot het fundament der dingen.”Mondriaan was voortdurend op zoek naar het perfecte evenwicht in zijn schilderijen. Maar hij vond dat evenwicht niet verward moest worden met onbeweeglijkheid. In zijn werk is behalve van evenwicht dan ook sprake van een zekere spanning. RECHTS Breek de Witten met de Rode Wig, El Lissitsky, 1919. Xx, xx x xx cm. Daardoor: een dynamische compositie. Compositie in rood, geel en blauw, Piet Mondriaan, 1920. Breek de Witten met de Rode Wig, El Lissitsky, 1919. 14 Welk van de twee schilderijen heeft de duidelijkste aandachtsplek?

23 Wat is het belangrijkste element dat links voor rust zorgt?
19 klas 3 COMPOSITIE Korenveld onder dreigende luchten met kraaien, Vincent van Gogh, 1890. Korenveld met cipressen, Vincent van Gogh, 1889. 15 Het rechter schilderij heeft een andere indeling dan het linker. Wat zijn de belangrijkste verschillen in de indeling? Noem er twee. LINKS Korenveld onder dreigende luchten met kraaien, Vincent van Gogh ( ), 1890. Olieverf op doek, 50,5 x 100,5 cm. Van Gogh Museum, Amsterdam. De felle kleuren en de zeer grove kwaststreek zijn van grote invloed geweest op de schilderwijze van het Expressionisme. RECHTS Korenveld met cipressen, Vincent van Gogh ( ), 1889. Olieverf op doek, 73 x 93,5 cm. De gehele natuur raakt bewogen: de wolken kolken en de cipressen worden ‘vlammen’. 16 Door dit verschil is de indeling van het linker schilderij wat rustiger. Wat is het belangrijkste element dat links voor rust zorgt? 17 Wat is het belangrijkste element dat in beide zorgt voor beweeglijkheid? 18 Wat is rechts de belangrijkste aandachtsplek en wat is een tweede?

24 20 klas 3 COMPOSITIE LINKS Roof van de Sabijnse Vrouwen, Jacques-Louis David, 1799. Olieverf op doek, 3,85 x 5,22 m. RECHTS De Grote Baadsters (Les grandes baigneuses), Paul Cézanne ( ), Olieverf op doek. Post-impressionisme. Roof van de Sabijnse Vrouwen, Jacques-Louis David, 1799. De Grote Baadsters, Paul Cézanne, 19 Welke grondvorm zie je in het linker schilderij? 20 Welke grondvorm zie je in het rechter schilderij?

25 klas 3 COMPOSITIE 21 Autumn Rhytm, Jackson Pollock, 1950.
De U.S. kwam als overwinnaar uit twee wereldoorlog te voorschijn. Het existentialisme en Carl Jung's idee over het collectief onderbewustzijn beïnvloedde de ideeën van de kunstenaars uit Europa en Amerika. In het na-oorlogse New York bloeiden twee Abstract Expressionistische stromingen: Action Painting en Field Painting. Jackson Pollock met zijn drippaintings behoort tot de eerste stroming. Autumn Rhytm, Jackson Pollock, 1950. 21 Hoe heet dit soort composities zonder aandachtplek?

26 22 klas 3 COMPOSITIE 22 Welke doorlopende lijn is de belangrijkste in de compositie? Maak een compositie- tekening en geef hem aan. 23 Welke aandachtsplek is de belangrijkste in de compositie? Geef hem aan in je compositietekening. De molen bij Wijk bij Duurstede, Jacob van Ruisdael (1628/ ), 1670. • de grillige verdeling van lichte en donkere partijen over het gehele doek. 24 Welke tweede aandachtsplek zie je? Geef hem aan in je compositietekening. De molen bij Wijk bij Duurstede, Jacob van Ruisdael, 1670.

27 23 klas 3 COMPOSITIE 25 Welke doorlopende lijn is de belangrijkste in de compositie? Beschrijf hem. De Gouden Trap, Sir Edward Coley Edward Burne-Jones ( ), Olieverf op doek, 269 x 117 cm. Tate Gallery, London, Engeland. Gesigneerd en gedateerd, linksonder EBJ 1880. De Gouden Trap, Edward Burne-Jones, 1880.

28 27 Hoe komt de aandachtsplek beeldend tot stand?
24 klas 3 COMPOSITIE 26 Welke doorlopende lijnen zie je en welk aandachtsplek? Teken een kader in de juiste verhoudingen en geef ze er binnen aan. 27 Hoe komt de aandachtsplek beeldend tot stand? Noem drie oorzaken. Sneeuwstorm - Stoomboot vlak buiten de monding van een haven, Joseph Mallord William Turner, 1842. Olieverf op doek. Turner vond dat je een ervaring pas goed kon weergeven als je hem eerst zelf had ondergaan. Het verhaal gaat, dat hij zich voor dit schilderij tijdens een storm aan de mast van een boot liet vastbinden. Daarna ging hij pas schilderen. Sneeuwstorm - Stoomboot vlak buiten de monding van een haven, William Turner, 1842.

29 klas 3 COMPOSITIE 25 28 Wat is de aandachtsplek?
29 Hoe komt de aandachtsplek tot stand? Noem drie beeldende oorzaken. De Vrijheid voert het Volk aan (28 juli 1830), Ferdinand Victor Eugène Delacroix ( ), 1830. Olieverf op doek, 260 x 325 cm. Musée du Louvre, Parijs. De Vrijheid voert het Volk aan (28 juli 1830), Eugène Delacroix, 1830. 30 Deze compositietekening geeft aan dat de compositie beweeglijk is. Hoe wordt de compositie beweeglijk volgens deze tekening?

30 26 klas 3 COMPOSITIE 31 Maak een compositie- tekening en geef daar in aan: - het kader - de vereenvoudigde voorstelling (in omtreklijn) - de belangrijkste richtingen (met pijlen) - de belangrijkste tegenrichtingen (met dunnere pijlen) - de aandachtplek (met stippellijn) Het glas Absinth, Edgar Degas ( ), 1876. Olieverf op doek, xx x xx cm. Privé collectie. Ook versterken zij het gevoel dat we slechts een klein en toevallig stukje van de ruimte zien: het café loopt buiten het schilderij aan alle kanten door. Het glas Absinth, Edgar Degas, 1876.

31 klas 3 COMPOSITIE Oefenmateriaal EINDE

32

33

34 20 klas 3 COMPOSITIE 26 Maak een compositie- tekening en geef daar in aan: - het kader - de vereenvoudigde voorstelling (in omtreklijn) - de belangrijkste richtingen - de belangrijkste tegenrichtingen - de aandachtplek De Oprichting van het Kruis, Pieter Paul Rubens ( ), Olieverf op doek, triptiek, middendeel: 462 x 341 cm. Kathedraal, antwerpen. De Oprichting van het Kruis, Pieter Paul Rubens,