Marjolein Willemse l.m.willemse@maartens.nl Postvakje in oost Dinsdag, woensdag en donderdag.

Presentatie over: "Marjolein Willemse l.m.willemse@maartens.nl Postvakje in oost Dinsdag, woensdag en donderdag."— Transcript van de presentatie:

1 Marjolein Willemse Postvakje in oost Dinsdag, woensdag en donderdag

2 Wat heb je nodig? Nectar 3e editie Schrift Studiewijzer PTA Volgt nog

3 Opdracht Digitaal materiaal Blader het boek door en schrijf op
Welke onderdelen zijn herhaling? Welke onderdelen zijn nieuw? Welk onderdeel/ welke onderdelen lijken je moeilijk Digitaal materiaal Via Iddink.nl

4 Gedrag Hoofdstuk 1 Nectar

5 Welzijn meten? Ethogram Protocol

6 Begrippenlijst van de dikgedrukte woorden
Opdrachten 1 t/m 5

7 Private life of pigs

8 1.1 Dierenwelzijn

9 1.2 Gedrag bestuderen Ethologie Altijd objectief
Verbanden vinden in gedrag Dmv observeren, tellen en meten Altijd objectief Welke prikkel zorgt voor welk gedrag?

10 1.2 Gedrag bestuderen Antropomorfisme
Toekennen menselijke eigenschappen aan dieren

11 1.2 Gedrag bestuderen Sleutelprikkel
Externe prikkel die bij soortgenoten een bepaald voorspelbaar gedrag veroorzaakt

12

13 1.2 Gedrag bestuderen Supranormale prikkel Versterkte sleutelprikkel

14 Pas uit het ei gekomen jongen van de zilvermeeuw bedelen bij hun ouders om voedsel door regelmatig te pikken naar de snavel van de oudervogel. Deze snavel is geel van kleur en op de onderkant bevindt zich één rode cirkelvormige vlek. Door de onderzoeker Tinbergen werd in de jaren vijftig onderzoek gedaan naar dit pikgedrag van zilvermeeuwjongen. Tinbergen gebruikte daarvoor onder meer een tweedimensionaal model van de kop van een volwassen zilvermeeuw (zie afbeelding hiernaast). Bij het 'standaardmodel' is de snavel geel en heeft deze een rood gekleurde snavelvlek. Bij één van zijn experimenten liet hij de snavelvlek weg en gaf hij de hele snavel een bepaalde kleur. De daarvoor gebruikte serie meeuwenkoppen en de door Tinbergen waargenomen pikfrequenties van de jongen zijn weergegeven in de afbeelding . Formuleer twee mogelijke conclusies over de relatie tussen de kleur van de snavel en het pikgedrag van de jongen

15 De kleur rood is de sterkste sleutelprikkel.
Er is weinig/geen verschil in respons op snavels met een andere kleur dan rood

16 1.3 Communicatie en gedrag
Alleen tussen soortgenoten Leren begrijpen (twee meningen)

17 1.3 Communicatie en gedrag
Ritueel gedrag Serie van gedragseenheden die van tevoren vaststaan Functie Gevechten uit de weg gaan Wie is de baas, vriend of vijand

18 1.3 Communicatie en gedrag
Conflictgedrag Wanneer een dier niet weet welke gedragselementen uit welk gedragssysteem hij moet kiezen Even grote motivatie voor twee of meer gedragssystemen Overspronggedrag Ambivalent gedrag Omgericht gedrag

19 1.3 Communicatie en gedrag
Oversprong gedrag Gedrag uit derde gedragsysteem Ambivalent gedrag Afwisselend gedrag uit beide gedragsystemen Omgericht gedrag Gedrag richt zich op een derde individu of op iets geheel anders

20 Toepassen Sluipwespen veranderen gedrag
Artikel over lieveheersbeestjes

21 1.4 Aangeboren of aangeleerd
Gedrag is al bij de geboorte aanwezig Aangeleerd Gedrag is nog niet bij de geboorte aanwezig

22

23 1.4 Aangeboren of aangeleerd
Inprenting Leren is beperkt tot een korte gevoelige periode Ganzen Gewenning Een bepaalde reactie op een prikkel wordt afgeleerd na herhaling van die prikkel. Muizen Imiteren Het nadoen van soortgenoten Makaken

24 1.4 Aangeboren of aangeleerd
Spelen Sociaal gedrag Rangorde/pikorde Associatief leren Een toevallige prikkel wordt gekoppeld aan een andere prikkel Klassieke conditionering Verband tussen twee verschillende prikkels Natuurlijke prikkel: onvoorwaardelijke reflex Neutrale prikkel: geen reactie/reflex Pavlov

25 1.4 Aangeboren of aangeleerd
Trial and error Proefondervindelijk leren Van alles uitproberen en per ongeluk geluk hebben Beloning (handhaven gewenst gedrag) of straf voor handeling (afleren ongewenst gedrag) Operante conditionering Skinner Inzicht Verbanden leggen tussen gebeurtenissen of situaties Kraai Chimpansee

26 1.5 Gedrag van primaten Cultuur
Individuen binnen een groep vertonen hetzelfde gedrag Twee voorwaarden Leven in groep Imitatie Primaten

27 Stress Kortdurend Chronisch Goed Slecht Geen ontspanning
Sneller vatbaar voor ziekten

28 Chimpansees Stress bij politica Inlevingsvermogen
Karakteristieke stresskenmerken