Governance sectoren vergeleken: Lering uit de woningcorporatiesector

Presentatie over: "Governance sectoren vergeleken: Lering uit de woningcorporatiesector"— Transcript van de presentatie:

1 Governance sectoren vergeleken: Lering uit de woningcorporatiesector
dr. ir. Rik Koolma bureau onderzoek & advies research fellow aan VU docent Nyenrode

2 Opbouw lezing Eigen kennismaking met pensioensector
Vergelijking sectoren Historische ontwikkeling governance corporaties Analyse van falen governance corporatiesector Lering uit falen in de corporatiesector

3 Kennismaking pensioensector (1)

4 Kennismaking pensioensector (2)
Hoog risico laag rendement beleggingen st. pensioenfonds voor de woningcorporaties (SPW) Herstelplan met verliesneming € 160 mio ten laste van deelnemende instellingen Blijvend grote kloof tussen bruto netto werknemers Achterblijvende indexatie pensioenuitkeringen

5 Kennismaking pensioensector (3)
Paritair samengesteld bestuur met dominantie werkgeversvertegenwoordiging Hiërarchische verhouding tussen bestuursleden Onverschilligheid m.b.t. deskundigheid bestuur Fictie van ondernemerschap Moral hazard bij eigenaarloze ondernemingen Het uitvoeren van de pensioenregeling en doen van uitkeringen aan gepensioneerden, arbeidsongeschikten en nabestaanden van (niet - actieve) deelnemers. Het bestuur heeft deze taak uitbesteed aan de administrateur, zijnde Cordares Het beleggen van de aan het bestuur toevertrouwde gelden. Het bestuur heeft deze taak uitbesteed aan de vermogensbeheerder, zijnde APG Investment Services

6 Sectoren vergeleken (1)

7 Sectoren vergeleken (2)
Wonen grondrecht in Grondwet (art. 22) Woningwet Private instellingen Toezicht bij minister Wonen en CFV Meervoudige doelstellingen Lange termijn realisatie Sociale zekerheid grondrecht (art. 20) Pensioenwet Private instellingen Toezicht minister van Financiën en DNB Meervoudige doel- stellingen & sectoren Lange termijn realisatie

8 Sectoren vergeleken (3)
Sinds 1993 verplichting intern toezichtsorgaan (RvT/RvC) Visitaties aanvullend CFV continuïteits- toezicht Preventief toezicht met interventies Bevoegdheden publiek toezicht niet in 1 hand In 2012 oriëntatie op intern toezicht Visitatiecommissie één van de opties DNB continuïteits- toezicht Preventief toezicht en interventies

9 Sectoren vergeleken (4)
Diseconomy of scale: bedrijfslasten Naarmate groter meer risico in investeringen Hoe commerciëler hoe hoger de kosten Grotere organisaties vooral meer interne complexiteit Economy of scale: administratiekosten Naarmate groter meer risico in beleggingen Hogere kosten bij hogere risico beleggingen Grotere organisaties meer externe complexiteit

10 Historie governanance corporatiesector
Verzelfstandiging eind jaren ’80 (stas Heerma) Conversie naar lumpsum subsidiëring (Brutering) Imitatie corporate governance model (two tier) Voorloper van de maatschappelijke onderneming Van taakorganisaties naar marktachtige bedrijven

11 Falen corporatiesector
Vanaf 2009 aaneenschakeling van ‘incidenten’ Ernstige fraude en enorme verspilling Directe betrokkenheid van bestuurders Vertrouwen bij publiek & politiek weg

12 Claim € 6 mio

13 Verlies vanaf €230 mio

14 Verlies € 2 miljard

15 Analyse falen bestuurders
Overschatting eigen competenties bij innovatieve nevenactiviteiten Verlies moreel besef bij transacties met vastgoed en financiële producten Impulsieve, emotionele besluitvorming Onverschilligheid m.b.t. gevolgen beslissingen Niet geslaagde imitatie van ondernemerschap

16 Analyse governancefalen intern toezicht
Geen adequate beoordeling projecten & gedrag Meekoppeling doelverschuiving en risicozucht Bijna geen foutdetectie bij 20 casussen Toezichthouders ondergeschikt aan bestuurders Ontwijkgedrag toezichthouders is moral hazard

17 Analyse governancefalen zelfregulering
‘Zelfregulering heeft totaal gefaald’ Koplopers (‘helden’) grensoverschrijdend gedrag Sector gaat mee in verschuivende normen Royering brancheorganisatie is geen straf Reputatiemechanisme sector werkt pervers uit

18 Analyse governancefalen extern toezicht
CFV onvoldoende bevoegdheden en gemis politieke dekking: - wel taakvast en rolzuiver - ‘Rochdale adequaat beoordeeld’ - bij ss Rotterdam overruled door minister CFV onbedoelde meekoppeling: - agendering overmaat vermogen sector - herwaardering balans op verzoek Vestia - vermogensovermaat Vestia escalatiefactor

19 Analyse governancefalen bewindslieden
Stas Remkes beteugeling ondernemersdrift Minister Dekker: ‘lef’ en ongelimiteerd bouwen - ondanks noodzaak geen nieuw kader - mis bij beoordeling start ss Rotterdam Minister Vogelaar: ‘helden’ & ‘ondernemerschap’ - mis bij aanpak Rochdale - mis bij vervolg project ss Rotterdam Minister Donner mis bij Vestia

20 Analyse governancefalen conclusie
Onbeheerst gedrag van bestuurders RvT / RvC zeer zwakke disciplineerders Extern toezicht zwak door versnippering Politiek meekoppelend totdat media aanslaan Sector mist zelfcorrigerend vermogen

21 Lering uit governance corporatiesector
Kern van faalrisico ligt bij besluitvorming & persoonlijk gedrag bestuurders Meer nodig dan focus op financiële continuïteit Verwacht geen wonderen van RvT / RvC model noch van zelfregulering sector. Let op perverse effecten van extern toezicht Krachtig en samenhangend extern toezicht

22 - Einde -