De AAT in de context van NDE Toelichting AAT Gebruik AAT

Presentatie over: "De AAT in de context van NDE Toelichting AAT Gebruik AAT"— Transcript van de presentatie:

1 Gebruik van de Art & Architecture Thesaurus Erfgoed Gelderland, 19 oktober 2018

2 De AAT in de context van NDE Toelichting AAT Gebruik AAT
Onderwerpen De AAT in de context van NDE Toelichting AAT Gebruik AAT

3 AAT in context Netwerk Digitaal Erfgoed

4 Manifest

5 Netwerk Digitaal Erfgoed

6 Gebruiker centraal/Delen vanuit de bron
De gebruiker staat centraal De wensen van de erfgoedgebruiker staan voorop. Daarom streven wij ernaar scheidslijnen tussen collecties te overbruggen en de gebruiker met behulp van digitale technieken grenzeloze toegang te bieden tot het erfgoed in Nederland. Delen vanuit de bron Wij zijn er zelf verantwoordelijk voor dat onze erfgoedinformatie op passende wijze beschikbaar is in het netwerk, zodat deze efficiënter en effectiever beheerd, verbonden, verrijkt en gebruikt kan worden

7 Wat is een thesaurus? Algemeen taalgebruik: een woordenschat
Specifieke betekenis in de context van ontsluiting van gegevens: een gecontroleerde woordenlijst waarin de woorden onderling drie typen relaties hebben: equivalent/synoniem hiërarchisch/generiek associatief

8 Gecontroleerd woordgebruik
om verwante begrippen bij elkaar te houden (equivalent/hiërarchisch/associatief) om begrippen die hetzelfde lijken maar het niet zijn uit elkaar te houden

9 Equivalenten Spellingsvarianten musea / museums icoon / ikoon
Synoniemen beeldhouwwerk / sculptuur politieagent / diender / veldwachter Afkortingen pc /personal computer De AAT bevat geen geografische benamingen, waarbij dezelfde problemen zich voordien als bij gewone trefwoorden. We geven wel enkele voorbeelden. In de moderne museale registratiesystemen bevat de thesaurusmodule ook de mogelijkheid om een geografische thesaurus nop te bouwen. Voor o.a. Nederland en België bestaan er naslagwerken die de spellingsvarianten, synoniemen en de hiërarchische relaties (gemeentelijke herindelingen) van plaatsen weergeven. In de kunstenaarsdatabase van het RKD zijn deze verwerkt bij de geboorte- en sterfplaatsen van kunstenaars en bij de plaatsen van werkzaamheid. Ze zijn bovendien aan een provincie gekoppeld.

10 voertuig auto fiets ATB Gelderland Nijmegen Hatert
Hiërarchisch voertuig auto fiets ATB Gelderland Nijmegen Hatert

11 eredienst priester kelk katholicisme waterverf aquarel aquarellist
Associatief eredienst priester kelk katholicisme waterverf aquarel aquarellist

12 Begrippen uit elkaar houden
Homografen sleutel (ijzerwaren, muzieksleutel, om moer los te draaien) bank (zitmeubel, gebouw, zandbank)

13 Aanduidingen van termtypen, relaties en toegevoegde gegevens
DESCRIPTOR voorkeursterm japonnen USE FOR TERM niet-voorkeursterm jurken ALTERNATE DESCR. alternatieve vorm japon voorkeursterm BROADER TERM meer algemene term bovenkleding NARROWER TERM meer specifieke term avondjaponnen TOPTERM ‘hoogste’ term kleding RELATED TERM gerelateerde term gewaden SCOPE NOTE begripsafbakening bovenkleding bestaande uit... <guide term> zoekleidingsterm <japonnen naar vorm>

14 Art & Architecture Thesaurus
Ik ga nu eerst iets vertellen over de de Art & Architecture Thesaurus. Wat is het precies en hoe is hij tot stand gekomen? En waarom maken we een Nederlandse vertaling? Geschiedenis AAT -> initiatief van een architectuurhistorica in Troy, die zich ergerde aan het niet snel kunnen vinden van dia’s voor haar colleges, door de gebrekkige ontsluiting van de diacollectie. Na een aantal jaren van werkgroepen om tot een gemeenschappelijk termgebruik te komen, nam het Getty Institute de ontwikkeling van een thesaurus op zich, met het oog op de beginnende automatisering in de culturele sector. De eerste publicatie van de AAT bestond uit drie delen. Nog niet alle termen en termgroepen van de latere AAT komen hierin voor. Sinds de publicatie van de vijf delen in 1994 is de AAT niet meer wezenlijk veranderd, maar natuurlijk wel aangevuld en waar nodig bijgesteld. Behalve op het www geraadpleegd, kan iedere non-profit-instelling bij het Getty Institute gratis een licentie krijgen voor gebruik van de AAT in de eigen instelling. Meer dan termen In verschillende talen Verschenen in boekvorm (1990/1994) Verschenen in digitale vorm om in te lezen in eigen software (1994) op internet (1997)

15 AAT-bronnen Bibliography of the History of Art
Library of Congress Subject Headings International Repertory of the Literature of Art Avery Index to Architectural Periodicals Architectural Keywords Revised Nomenclature for Museum Cataloging (Chenhall) vakliteratuur

16 Nederlandse vertaling AAT
Behoefte aan gestandaardiseerde trefwoordenlijsten in de Nederlandse musea Mogelijkheid tot internationale uitwisseling van gegevens Vanaf 2003: afronding vertaling en voorbereiding AAT-bureau, beschikbaarstelling, permanent onderhoud

17 Nederlandstalige AAT

18 monumentenbeheerders bibliotheken archieven historische verenigingen
Voor wie is de AAT? musea monumentenbeheerders bibliotheken archieven historische verenigingen

19 Gebruik van de AAT

20 Gebruik van de AAT

21 AAT is OBJECTGERICHT termen voor: en termen voor aspecten daarvan:
voorwerpen / bouwwerken / archiefstukken / boeken / documenten / foto’s / video’s / objecten op afbeeldingen / inhoud artikelen en termen voor aspecten daarvan: Hoe gemaakt? Waarvan gemaakt? Etc.

22 Wat bevat de AAT niet ? Termen voor: planten dieren
plantaardige en dierlijke producten levensmiddelen en dranken eigennamen (kunstenaars, geografische namen, iconografische thema’s)

23 Art & Architecture Thesaurus personen en organisaties
Facetten: Art & Architecture Thesaurus abstracte begrippen fysieke kenmerken stijlen en perioden personen en organisaties activiteiten materialen objecten

24

25 objecten

26 De gebruiker centraal/Delen vanuit de bron
Shannon van Muijden (Netwerk Zuiderzeecollectie) Inge van Stokkom (Netwerk Oorlogsbronnen) Ykje Wildenborg (Visuele Thesaurus voor Mode & Kostuums)

27 Verbinden in de praktijk

28 Het manifest: samen optrekken

29 Vragen? Wees welkom om ze te stellen! annettegaalman@erfgoedbrabant.nl