Gedrags- en psychische problemen bij dementerenden: een uitdaging

Presentatie over: "Gedrags- en psychische problemen bij dementerenden: een uitdaging"— Transcript van de presentatie:

1

2 Gedrags- en psychische problemen bij dementerenden: een uitdaging
Luc Van de Ven Lies Van Assche Klinisch ouderenpsycholoog UPC-KULeuven (campus Leuven)

3 I. Dementie en BPSD Dementie Cognitieve symptomen
Functionele veranderingen BPSD Behavioural and Psychological Symptoms in Dementia

4 I.1: BPSD: Neuropsychiatrische Symptomen
Gedragsstoornissen roepen agressie dolen seksuele ontremming Psychologische symptomen depressie wanen hallucinatie angst apathie N.B. excl. t.g.v. - delier - pijn

5 I.1: BPSD: Neuropsychiatrische Symptomen
MCI: 40% Dementie: 60% van thuis wonende patiënten 80% van demente personen in WZC 90 tot 100% van alle personen met dementie wordt er in de loop van de ziekte mee geconfronteerd! Komt vaker voor en wordt moeilijker om mee om te gaan naarmate de ziekte vordert

6 I.1: BPSD: Neuropsychiatrische Symptomen

7 I.1: BPSD: Neuropsychiatrische Symptomen
Verloop: Jost & Grossberg (1996)

8 I.1: BPSD: Neuropsychiatrische Symptomen
Verschillende opdelingen mogelijk: Psychologische vs. gedragsmatig Symptoom gebaseerd Syndroom gebaseerd

9 I.1: BPSD: Neuropsychiatrische Symptomen

10 I.1: BPSD: Neuropsychiatrische Symptomen
Voorkomen van gedragsproblemen:

11 I.1: BPSD: Neuropsychiatrische Symptomen
Voorkomen van psychologische symptomen:

12 I.2.: Impact van BPSD Grote invloed op levenskwaliteit van patiënt en omgeving Belangrijke factor bij vraag naar institutionalisering: BPSD Opname Stress bij mantelzorgers

13 I.3.: Etiologie Samenspel van: biologische psychologische
sociale factoren

14 Biologische factoren BPSD wellicht expressie van regionale cerebrale pathologie Samenhang met verschillende vormen van dementie Vb.: Visuele hallucinaties: Lewy Bodies dementie > Alzheimer D. Gedragsstoornissen bij FTD Depressie: Vasculaire D > Alzheimer D

15 Biologische factoren

16 Psychologische factoren
Subjectief lijden Het vage besef (≠ inzicht) van het verlies van de greep (controle) op de realiteit. Beginnende dementering rouw Gevorderde dementie catastrofereacties

17 Psychologische factoren: persoonlijkheid
Premorbide persoonlijkheid bv: - controle - angst - narcisme - dominantie ‘Hechting’ - veilig/onveilig vermijdend of angstig/gedesorganiseerd

18 Sociale factoren Gedrag van de mantelzorger
Gedrag van de professionele hulpverlener Andere omgevingsfactoren: Samenleven met andere patiënten (?) Gebrek aan controle, routine Stresserende levensgebeurtenissen …

19 II. Behandeling van BPSD
Farmacologische behandeling Begeleiding door professionele hulpverlener Begeleiding van de familie

20 II.1.: Begeleiding door de professionele hulpverlener
Drie traditionele stromingen Revalidatie stimulatie/normalisering respect/niet-infantiliseren Validation empathie reminisceren

21 II.1.: Begeleiding door de professionele hulpverlener
Drie traditionele stromingen Warme zorg veiligheid milieu (architectuur, vertrouwde meubels, aankleding, geluiden, …) vrijheid gevoel van controle betrekken van familie gewaarwording (‘snoezelen’)

22 II.2.: Houding van de professionele hulpverlener: algemeen uitgangspunt
Maximale benadering met behoud van afstand beleving lichaam beleving lichaam

23 II.2.: Specifieke aandachtspunten en vormen van behandeling of begeleiding
Vertrekpunt: diagnostiek BPSD systematisch observeren bv.: NPI, CMAI, Behave-Ad Begrijpen van de oorzaak van het gedrag: Psychische factoren: Wie is deze persoon? - geschiedenis - persoonlijkheid Verwerkingsproces Somatische factoren: delier/pijn Onderliggende neurologische aandoening Sociale factoren: context waarin BPSD wel/niet optreden

24 II.2.: Specifieke aandachtspunten en vormen van behandeling of begeleiding
3. Interventie bepalen Consequent toepassen door heel het team Hanteer de afgesproken acties voldoende lang. Heb hierbij geduld. Gedrag verander je niet van de ene dag op de andere dag. Meestal dient men hierbij in termen van weken te denken. Datum voor evaluatie vastleggen en evt. interventies aanpassen Pas niet alleen je acties aan, maar ga ook na of er veranderingen zijn opgetreden bij de hypotheses (omgevingsfactoren, somatische toestand,…)

25 II.2.: Specifieke aandachtspunten en vormen van behandeling of begeleiding
Specifieke vormen van behandeling. muziek (agitatie & agressie, depressie) activiteitenprogramma (agitatie & agressie) huiselijke sfeer (agitatie & agressie, angst, depressie) snoezelen (apathie) reminisceren (depressie) aromatherapie (agitatie & agressie) psychomotorische therapie handmassage in combinatie met muziek gedragstherapie

26 II.2.: Specifieke aandachtspunten en vormen van behandeling of begeleiding
Specifieke vormen van behandeling. Maar per behandelingsvorm vaak niet zwaarwegend bewijs van effectiviteit, En afhankelijk van ernst van dementie.

27 II.2.: Specifieke aandachtspunten en vormen van behandeling of begeleiding
Toch aanbevelingen: Klimaat op de afdeling: rust, regelmaat, duidelijkheid, bewegingsruimte, (aantal patiënten), ... Voldoende gestructureerde activiteit, een combinatie van verschillende behandelingsvormen lichaamsbeweging

28 II.2.: Specifieke aandachtspunten en vormen van behandeling of begeleiding
Houding van de professionele hulpverlener Intonatie Lichaamshouding Assertiviteit en dominantie (agressie uitlokkend?) N.b.: Belang van geslacht en leeftijd Persoonlijkheid van de hulpverlener (verdraagzaamheid, geduld, angst, rust, humor, lichaamscontact, …) Taken (wegvluchten achter pc) Bestaffing

29 II.2.: Specifieke aandachtspunten en vormen van behandeling of begeleiding
Teamwerking intervisie supervisie aandachtspersoon onderlinge steun (burn-out) Organisatie van zorg respite care dagprogramma’s counselling special care units (homogene groepen)

30 professionele hulpverlener
III. Begeleiding van de familie De patiënt staat centraal (?) patiënt familie professionele hulpverlener BPSD houding familie

31 Stress Anticiperend rouwen Zorgstress Relatiestress Netwerkstress
Bemoeilijkt anticiperend rouwen

32 Begeleiding Informatie geven - dementie hulpverlening
Informatie inwinnen Verlagen van de drempel Luisteren - niet veroordelen Rouwreacties herkennen er ermee omgaan Verschillen tussen thuiszorg en woon- en zorgcentrum Gespecialiseerde vormen van begeleiding - individuele rouwtherapie - familietherapie - gespreksgroepen