Actuele ontwikkelingen rondom sociale rechtshulp

Presentatie over: "Actuele ontwikkelingen rondom sociale rechtshulp"— Transcript van de presentatie:

1 Actuele ontwikkelingen rondom sociale rechtshulp
Prof mr. M. Westerveld, Leerstoel Toegang tot het Recht

2 Actuele ontwikkelingen: drie thema’s
De stelselvernieuwing rechtsbijstand: waar staan we nu? Naar een verdiepte en verbreedde eerste lijn? En op speciaal verzoek: wat moeten we aan met e-court? “Rechtspraak te koop?!” Sociale rechtshulp, actualiteit

3 De stelvernieuwing rechtsbijstand
2012: “Stelsel heeft houdbaarheidsdatum overschreden.” Reden kostenstijging 2014/15: politiek is kritisch. 2015: rapporten Wolfsen en Barkhuyzen 2016: consultatie-wetsvoorstel MvJ 2017: rapport Van der Meer 2018: hoorzitting Tweede Kamer En nu??? Sociale rechtshulp, actualiteit

4 De eerste lijn in het stelsel (1994-2000)
Waterscheiding tussen het ‘juridische’ & het ‘sociale’ Bureaus Rechtshulp (BR) voor 1e lijn: intake, belangenbehartiging en waar nodig procederen BR presenteren ‘one-stop shop model’  conflict met eigen toezichthouder (RvR) Politiek wil dit niet  Stelselwijziging: BRs worden JL: puur intake, alles daarboven naar advocaten Sociale rechtshulp, actualiteit

5 De eerste lijn in het stelsel, voorstellen tot verandering
Versteviging ‘poortwachtersrol’ JL; loketgeeltje Meer aandacht voor verzoenen boven vechten Waterscheiding J & SD blijft Kostenstijging vlakt af (ook omdat advocatentarieven worden bevroren) MvJ presenteert model van een ‘verbreedde en verdiepte eerste lijn’: exit waterscheiding? Sociale rechtshulp, actualiteit

6 Eerste lijn: verbreed en verdiept
Maar wat is het? Enkele opties… Verdiept: terug naar BR van vroeger? Hierbij wellicht aansluiten bij lokale verschillen? Op het platteland: ja, in de steden: nee? Verbreed: one stop city mall in plaats van one stop shop? Terug naar de sociaal-juridische buurtwinkel? En niet onbelangrijk : gaat het geld opleveren??? Sociale rechtshulp, actualiteit

7 Thema 2: online geschilbeslechting van de website van e-court: “Wij vinden dat de traditionele rechtspraak in Nederland vaak te lang duurt.” Sociale rechtshulp, actualiteit

8 Vonnis te koop. Private rechtspraak in de incasso-industrie
“Ondernemers hebben een private schaduwrechtbank opgezet die handelt in strijd met het EU-consumenten-recht en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Toch dagen nu bijna alle zorgverzekeraars hun klanten bij betalingsproblemen voor deze ‘robotrechter’. De echte rechter staat buitenspel en kijkt ernaar.” De Groene, Sociale rechtshulp, actualiteit

9 E-court, eerst wat misverstanden
1. E-court is niet per se privaat; achter deze naam gaat ook publieke rechtspraak schuil. Enkele voorbeelden van elders…. Sociale rechtshulp, actualiteit

10 Rechter of arbiter besluit
Misverstand 2. E-court staat niet per se voor rechtspraak door een robot. Twee varianten Rechter of arbiter besluit Het algoritme besluit Sociale rechtshulp, actualiteit

11 Rechtspraak: publiek of privaat
Sociale rechtshulp, actualiteit

12 Een vierdeling: rechtspleging is..
Publiek (onpartijdig/onafhankelijk) en klassiek: schriftelijk, zo nodig partijen bezoeken / horen Publiek en (overwegend) online, verder als boven Commercieel (ofwel: alternatief) en klassiek Commercieel en (overwegend) online Voor alle varianten geldt of kan gelden: uitspraak door een mens, door een algoritme of een door een combi van beide. Sociale rechtshulp, actualiteit

13 Tot slot: status van dit type e-court wat moeten we ermee?
Type is commercieel / partijdig, kent verplichte acceptatie via polisvoorwaarden & rechtspraak door algoritmen (robot); inkleuring = intransparant Correctiemechanisme via rechter faalt Overheid heeft hier nog geen antwoord op. Nodig is/zijn: Stevige gedragsregels: do’s and don’ts Verruiming mogelijkheden rechters om ‘besluiten’ te toetsen Voorlichting over status, zowel intern als extern Sociale rechtshulp, actualiteit