Wat is palliatieve zorg?

Presentatie over: "Wat is palliatieve zorg?"— Transcript van de presentatie:

1 Wat is palliatieve zorg?
Een verkenning voor verzorgenden in opleiding Integraal Kankercentrum Noord-Nederland (IKN)

2 Wat is palliatieve zorg? - definitie - voorkomen - aanbod - problemen
IKN

3 Definitie (1) Palliatieve zorg is actieve zorg voor patiënten van wie de ziekte niet meer reageert op een curatieve behandeling. Pijnbestrijding, behandeling en bege-leiding van andere symptomen en problemen van psychologische, sociale en spirituele aard zijn van groot belang WHO, 2002 IKN

4 Definitie (2) Het doel van palliatieve zorg is het bereiken van de beste kwaliteit van leven voor de patiënt en diens naasten WHO, 2002 IKN

5 De laatste levensfase/ het levenseinde
Incidentie Jaarlijks † Niet-acute aandoeningen † Prevalentie 2/3 Nederlanders niet onverwacht †

6 Sterfte in Nederland als gevolg van niet-acute aandoeningen in 1997; >20 jr
Kanker % COPD % Hartfalen % Diabetes % Nierziekten % Parkinson % Leverziekten 798 1% AIDS 176 〱 1% Francke en ALS 70 〱0,1% Willems, 2000 MS 37 〱0,1%

7 Incidentie kanker Noord-Nederland

8 Incidentie kanker Noord-Nederland

9 Incidentie kanker Noord-Nederland

10 Traject van het naderende levenseinde
Colon Ca hartfalen

11 Models of palliative care, Ilona Finlay, 2001
De laatste levensfase/het levenseinde † behandeling curatief palliatief rouw Models of palliative care, Ilona Finlay, 2001

12 Palliatieve zorg en mantelzorg
overlijden Models of palliative care, Ilona Finlay, 2001

13 Problemen in de palliatieve zorg
emoties spiritueel sociaal in lijden en last Lichamelijke klachten Models of palliative care, Ilona Finlay, 2001

14 Palliatieve zorg: welke problemen?
“met integrale brillen”

15 Palliatieve zorg: welke problemen?
- pijn (en andere lichamelijke klachten) - angst - verlies verdriet - boosheid - ontkenning

16 Palliatieve zorg: welke problemen?
pijn - angst - verlies - verdriet - boosheid - ontkenning - etc incidentie: 70% van alle kankerpatienten pijnbestrijding in 30% ontoereikend

17 - pijn - angst - verlies - verdriet - boosheid - ontkenning
Palliatieve zorg: welke problemen? - pijn - angst - verlies - verdriet - boosheid - ontkenning “Hoe banger een persoon is, hoe moeilijker hij over zijn angst kan praten”

18 Palliatieve zorg: welke problemen?
- pijn - angst - verlies - verdriet - boosheid - ontkenning waardigheid onafhankelijkheid dierbaren

19 Palliatieve zorg: welke problemen
Palliatieve zorg: welke problemen? - pijn - angst - verlies - verdriet boosheid - ontkenning

20 Behoefte in de palliatieve zorg
Pijn en symptoombestrijding Communicatie over pijn- en sympt.bestrijding Informatie over ziekteproces Emotionele steun bij verwerking ziekte Steun bij problemen tussen patient en naasten Spirituele begeleiding en rituelen Begeleiding bij beslissingen rondom levenseinde Ondersteuning oa bij afscheid nemen Steun bij verliesverwerking Francke en Willems, 2000

21 Belangrijk in de palliatieve zorg
Snelheid Beschikbaarheid Continuiteit Flexibiliteit Aandacht voor comfort Persoonlijke benadering Respect voor autonomie en waardigheid Francke en Willems, 2000

22 Belangrijk in de palliatieve zorg
Snelheid Beschikbaarheid Continuiteit Flexibiliteit Aandacht voor comfort Persoonlijke benadering Respect voor autonomie en waardigheid Francke en Willems, 2000

23 Belangrijk in de palliatieve zorg
Snelheid Beschikbaarheid Continuiteit Flexibiliteit Aandacht voor comfort Persoonlijke benadering Respect voor autonomie en waardigheid Francke en Willems, 2000

24 Aanbod in de palliatieve zorg (1)
Thuiszorg Huisartsenzorg Vrijwilligerswerk Mantelzorg Ziekenhuiszorg Verpleeghuiszorg Verzorgingshuiszorg Zorg in Hospices Zorg in bijna-thuishuizen Francke en Willems, 2000

25 Aanbod in de palliatieve zorg (2)
Kwaliteitsondersteuning: consulentfunctie richtlijnen netwerkvorming deskundigheidbevordering onderzoek

26 Probleem in de palliatieve zorg
De grote verscheidenheid van zorgaanbod en zorginstellingen, alsmede de diversiteit van doelgroepen vereist goede samenwerking en communicatie.

27 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Methode Focus groep

28 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg; groepskenmerken in de vier focusgroepen thuiszorg verpl.hs verpl/verz.hs verpl/verz.hs nr. deelnemers Leeftijd , , , ,0 Man Vrouw Verz. sinds , , , ,0 Voltijds Deeltijd Stad Platteland

29 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg; onderwerpen in de vier focusgroepen

30 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: (algemeen) zware tijdsbelasting palliatieve zorg is dagelijks werk palliatieve zorg is tijdrovend palliatieve zorg is complex verzorgende taak is routine signalerende taak schiet te kort

31 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: signaleren/rapporteren nauwelijks in de opleiding te kort aan kennis over problemen in palliatieve zorg overdracht schiet te kort gebrek aan assertiviteit

32 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: communicatie meest besproken onderwerp acceptatie ongeneeslijke ziekte ruzie aan het bed ontkenning en boosheid levensbeschouwelijke onderwerpen belevingsaspecten communicatie met collega’s en andere hulpverleners

33 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: attitude ‘eigen mens zijn’ ’hoe denk je over de dood’ waarden en normen reflectie op eigen handelen

34 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: grenzen grenzen van handelen en verantwoordelijkheden grenzen van emotionele druk en werkdruk (relatie met ziekteverzuim) confrontatie leidt tot verharding

35 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: emoties omgaan met angst eigen emoties onmacht

36 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: abstineren wel of niet voeding actieve levensbeëindiging

37 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: Pijn pijn en pijnbestrijding ‘onvoldoende kennis bij artsen’ onvoldoende respons op rapportage onduidelijke opdrachten (morfinetoediening) grenzen verantwoordelijkheden

38 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: rouw/stervensbegeleiding stervensbegeleiding in de opleiding (+) geen specifiek onderwerp palliatieve zorg in nascholing als communicatievaardigheid

39 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: cultuur rouw en rituelen niet specifiek voor palliatieve zorg in nascholing als communicatievaardigheid

40 Inventarisatie scholingsbehoefte verzorgenden in de palliatieve zorg
Conclusie: te grote werkdruk steeds grotere professionaliteit verzorgende taak voldoende uitgerust signalerende taak schiet te kort behoefte aan praktijkgerichte communicatietraining als vaardigheid (= nascholing)