Dr. Maud Graff, Assoc. Prof., ET, GW

Presentatie over: "Dr. Maud Graff, Assoc. Prof., ET, GW"— Transcript van de presentatie:

1 Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers aan huis (EDOMAH)
Dr. Maud Graff, Assoc. Prof., ET, GW Afdelingen IQ healthcare & revalidatie, Radboudumc Alzheimer Centrum, Radboudumc Nijmegen & Stéfanie Anisuzzaman, ergotherapeut

2 Dementie: verlies van:
onafhankelijkheid & autonomie in dagelijkse activiteiten deelname aan sociale activiteiten toename van: draaglast Oudere met dementie en mantelzorger Mantelzorger Mensen met dementie verliezen hun onafhankelijkheid en autonomie in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten als gevolg van geheugenproblemen en verlies aan initiatief. Hierdoor zijn zij niet meer in staat om zonder hulp deel te nemen aan sociale activiteiten. Hun mantelzorgers worden door de zorg om hun naasten vaak zodanig in beslag genomen dat ook zij hun onafhankelijkheid en autonomie in dagelijkse activiteiten verliezen. Ze worden geleid door de zorg om de dementerende en zijn hierdoor zelf eveneens niet meer in staat deel te nemen aan sociale activiteiten. Hiermee neemt de draaglast van mantelzorgers toe en dit leidt tot een nieuw probleem in de huidige gezondheidszorg, namelijk het probleem van het wankele evenwicht in de thuissituatie van deze ouderen met dementie en hun mantelzorgers. Aandachtspunt voor de toekomst zal de ondersteuning van mantelzorgers en versterking van dit wankele evenwicht moeten vormen, want we willen immers de kosten van de gezondheidszorg terugdringen en de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers waarborgen.

3 Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers (EDOMAH):
Verbeteren deelname betekenisvolle activiteiten in eigen omgeving eigen regie & autonomie kwaliteit van leven Omgaan met gevolgen van dementie voor dagelijks leven Verminderen van onzekerheid en zorglast mantelzorger autonomy in daily living

4 Lerend vermogen oudere met dementie :
Afhankelijk van: Perspectief & beleving cliënt & mantelzorger Motivatie cliënt & mantelzorger: betekenisvolle haalbare activiteiten! Leerstrategieën oudere Coping & probleemoplossing mantelzorger

5 Methode van ontwikkeling & evaluatie EDOMAH :
Implementatie onderzoek Pilot studie: barrières & stimulerende factoren Evaluatie van implementatie RCT Continuüm van toenemend bewijs: (MRC-framework, Campbell, BMJ 2000, 2007, 2010) Definitieve RCT Studie naar (kosten)-effectiviteit: Zoektocht naar bewijs Explorato-risch onderzoek Pilot studie: feasibility Modeler- vormend onderzoek Kwalitatieve Studie: succesvolle componenten Theorie Richtlijn ontwikke-ling Dia 6 De centrale vraag naar de effectiviteit en kosteneffectiviteit van deze ergotherapie interventie, is onderzocht volgens de fasen uit het continuüm van toenemend bewijs. Deze fasen bestaan uit één preklinische en 4 klinische onderzoeksfasen, te weten: Een theoretische fase. Hierin werd de richtlijn voor deze ergotherapie behandeling ontwikkeld en getest; Daarna volgde de modelvormende fase: hierin werd, in een kwalitatief onderzoek, een casusanalyse, uitgevoerd; Vervolgens werd in de explorerende fase: een pilot onderzoek naar de haalbaarheid van de uitkomstmaten gedaan; De definitieve gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeksfase . Hierin is het effectonderzoek en kosteneffectiviteitsonderzoek uitgevoerd, (waarmee de vraagstelling beantwoord is) Als laatste is er de implementatiefase: hiertoe id een pilotimplementatie onderzoek uitgevoerd en in 2008 afgerond .Publicatie is ingestuurd. Betreft onderzoek naar de barrières en mogelijkheden tot implementatie in NL. Vanaf januari 2009 loopt multicenter onderzoeksproject effectiviteit en kosteneffectiviteit landelijke Nlse implementatie. Ik vertel u hier straks meer over. Preklinisch Fase 1 Fase 2 Fase Fase 4

6 Effectonderzoek experimentele groep (n=68) – controlegroep (n=67)
Effectief: Klinische relevante verbeteringen primaire uitkomstmaten: vaardigheden (AMPS) (84% vs 9%) behoefte hulp (IDDD) (78% vs 12%) gevoel competentie (SCQ) (58% vs 18%) SCQ Om deze vraag te beantwoorden werd een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek uitgevoerd onder 135 cliënten met dementie en hun mantelzorgers. De cliënten met dementie en hun mantelzorgers werden hiertoe als paar verdeeld over ofwel de experimentele groep, dit is de groep die ergotherapie kreeg, ofwel de controlegroep, de groep die 3 maanden op een wachtlijst werd geplaatst. De ergotherapeut en de cliënten en mantelzorgers waren op de hoogte van de groep waarin zij verdeeld waren, de onderzoekers waren geblindeerd voor de verdeling van de cliënten over de groepen. Er werd voorafgaand aan de ergotherapiebehandeling, na 6 weken en 3 maanden follow-up gemeten. Na 6 weken bleken de cliënten uit de ergotherapie groep, sterk verbeterd te zijn in vaardigheden en behoefte aan hulp bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten vergeleken met de cliënten uit de controlegroep: bij 84% van de cliënten in de ergotherapiegroep trad een klinisch relevante verbetering in vaardigheden op na 6 weken ergotherapie aan huis in vergelijking tot 9 % verbetering in de controlegroep. Dit verschil bleef behouden na 3 maanden follow-up. Bij de mantelzorgers verbeterde het gevoel van competentie. In de grafiek ziet u deze veranderingen in gevoel van competentie na 6 weken en na 12 weken follow-up. U kunt zien dat de groep met de oranje bolletjes (dit is de ergotherapie groep), na 6 weken sterk vooruitgaat en dat ook tussen 6 en 12 weken follow-up dit effect behouden blijft en de mantelzorgers na afloop van de ergotherapiebehandeling zelfs nog vooruitgaan. In tegenstelling tot de controlegroep (dit is de groep met de zwarte bolletjes), die ongeveer hetzelfde blijft in de loop van de tijd. De verklaring voor de stijging van het gevoel van competentie na afloop van de ergotherapie behandeling is waarschijnlijk dat mantelzorgers zich na afloop van deze behandeling steeds meer bekwamen in hun nieuwe manier van begeleiden. 6 12 (Graff, Vernooij-Dassen, Thijssen, Dekker, Hoefnagels, Olde-Rikkert, BMJ, 2006) 6

7 Effectonderzoek (RCT):
experimentele groep (n=68) – controle groep (n=67) Effectief: Klinisch relevante verbeteringen secondaire uitkomstmaten: Kwaliteit van leven (Dqol (pt, mz)) Stemming (Cornell scale (pt),Ces-D (mz)) Gezondheidsstatus (GHQ-12 (pt, mz)) Mastery (Mastery Scale (mz)) These are the secondary outcomes. After 6 weeks the older people with dementia and the caregivers significantly improved on quality of life, mood and health status, and also the mastery of the caregivers improved significantl;y. Here you see the figure of the quality of life of the patients which shows also a significant increase after 6 weeks and which remains at 3 months follow-up This article is publsihed in the Journal of Gerontology Medical Science in 2007. 6 12 (Graff, Vernooij-Dassen, Thijssen, Dekker, Hoefnagels, OldeRikkert; J Gerontol Med Scie 2007) 7

8 Kosten-effectiviteit (RCT):
experimentele groep (n=68) – controle groep (n=67) Effect: succesvolle behandeling = klinisch relevante verbetering op alle primaire uitkomsten: Oudere met dementie (AMPS process & IDDD) Mantelzorger (SCQ) Kosten: Alle kosten vanuit maatschappelijk perspectief To evaluate the cost-effectiveness we counted the costs for effects. We first defined successful treatment which was a clinical relevant improvement on all three primary outcomes: on skills in daily functioning (AMPS), Need for Assistance (IDDD) and Sence of Competence (SCQ). We counted all costs of the older people with dementia and the caregivers form societal perspective. The COTiD intervention proved to be cost-effective and saved 1750 euro (in the year 2008) which is ,- Japanes Yen. This article is published in an article in the BMJ in 2008. Kosteneffectief: besparing 1750,- euro / succesvolle behandeling SEO rapport: iedere euro investering in ergotherapie = 11 euro besparing (Graff, Adang, Vernooij-Dassen, Dekker, Jonsson, Thijssen, Hoefnagels,OldeRikkert, BMJ 2008) 8

9 Probleem- inventarisatie en analyse Uitvoer van plan van aanpak
EDOMAH-programma: Verhaal oudere met dementie Verhaal mantelzorger Verhaal ergotherapeut Probleem- inventarisatie en analyse Ergotherapeutische probleemanalyse en samenvatting van de 3 verhalen Gezamenlijk doelen opstellen Doelbepaling Oudere met dementie en mantelzorger: effectieve inzet strategieën oudere in (aangepaste) context Mantelzorger: effectieve coping & probleemoplossing Uitvoer van plan van aanpak Tot hier in max 5-10 minuten

10 Probleem- inventarisatie en analyse Uitvoer van plan van aanpak
EDOMAH-programma: Verhaal oudere met dementie Ervaringen, interesses, rollen, zorgen/ vragen, wensen m.b.t. betekenisvolle activiteiten Verhaal mantelzorger Ervaringen, zorgen en wensen m.b.t. betekenisvolle activiteiten Verhaal ergotherapeut Professionele/ervaringskennis, observaties activiteiten, interpretatie activiteiten Probleem- inventarisatie en analyse Doelbepaling Uitvoer van plan van aanpak Een inzoomen op de diagnostiek

11 Probleem- inventarisatie en analyse Uitvoer van plan van aanpak
EDOMAH-programma Probleem- inventarisatie en analyse Doelbepaling Effectief inzetten van eigen strategieën en mogelijkheden oudere Probleemoplossing & Coping mantelzorger Aanpassen omgeving Communicatie/interactie Uitvoer van plan van aanpak

12 Dhr Janssen senior en junior

13 Leerstrategieën oudere met dementie:
Zintuiglijke strategieën (visueel, auditief, tactiel) Temporele strategieën (isoleren voorwerpen of indelen in deeltaken: een ding tegelijk,volgorde) Versterken aandacht (vooruit-, terugkijken, controle) Trial & error (steeds opnieuw tot het lukt) Ondersteuning door taal (verbaal: self-guiding process; geschreven: notities) Lichaamstaal en visualisering (foto’s & symbolen van lichaamsuitdrukkingen Hulp vanuit omgeving (struktuur & aanwijzingen door mantelzorger; hulpmiddelen gebruiken zoals agenda, klok) Gewoonten en routines (energiebesparende strategieën & vergelijken voorwerpen ter herkenning)

14 Probleemoplossing d.m.v. consultvoering
Afspraken samenwerking: mantelzorger/cliënt expert situatie, verantwoordelijk actief (leer)proces Probleemanalyse: Wat ging goed, wat niet en waarom? Stel een HKU – vraag: Hoe kunt u bereiken dat…..? Brainstorm over oplossingsmogelijkheden Toepassen activiteit in praktijk Evaluatie resultaat Leg uit dat de consultvoering methode vooral gebruikt wordt bij de mantelzorger, maar ook goed kan werken bij de persoon met dementie zelf, mits deze zich voldoende bewust is van- en in staat tot bespreken van het eigen handelingsprobleem. In beide gevallen wordt hiermee beoogd aan te sluiten bij de eigen leerstrategieën. Oplossingen zullen beter geaccepteerd en uitgevoerd worden naarmate deze aansluiten bij de eigen motivaties, wensen, vaardigheden en leerstrategieën van zowel de cliënt als de mantelzorger.

15 Dhr Janssen senior en junior.

16 Vragen? maud.graff@radboudumc.nl
Dank voor jullie aandacht!