“Stresstest” Een financieel beeld van de gemeente Dordrecht Dordrecht, Rein-Aart van Vugt 13 December 2017.

Presentatie over: "“Stresstest” Een financieel beeld van de gemeente Dordrecht Dordrecht, Rein-Aart van Vugt 13 December 2017."— Transcript van de presentatie:

1 “Stresstest” Een financieel beeld van de gemeente Dordrecht Dordrecht, Rein-Aart van Vugt 13 December 2017

2 Voorzieningen-niveau
Waar draait het om? Voorzieningen-niveau Financiële positie Lokale lasten

3 Uitgangspunten stresstest
Hoofdzakelijk op basis van openbare bronnen: Begroting Jaarrekening CBS-statistieken Atlas van de lokale lasten Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) Publicaties schuldpositie Nederlandse gemeenten VNG Ranking op basis van: Landelijke normen van VNG Vergelijking benchmarkgemeenten Voorzieningen-niveau Financiële positie Lokale lasten

4 Financieel gezond Financiële positie: “Het vermogen van een gemeente in relatie tot de exploitatie, met inachtneming van de risico’s” Dat is: - Breder dan reserves - Breder dan het weerstandsvermogen - Ook de toekomstige reguliere exploitatielasten ► En…dus niet uit de balans af te leiden; daarom de paragrafen

5 Voor het inzicht zijn meer factoren belangrijk (Stresstest)
Financiële strategie Financiële positie 1 3 2 EMU-saldo Wet Hof Sluitende begroting Weerstandsvermogen Risico’s Weerstandscapaciteit Voor het inzicht zijn meer factoren belangrijk (Stresstest)

6 De indicatoren Indicator Schuldpositie Reservepositie
Aanwending externe financiering Nog te dekken kapitaallasten in de toekomst Voorzieningen Garantstellingen Rentelasten Grondexploitatie Begroting Reserve-ontwikkeling EMU Saldo Verbonden partijen Realiteit begroting

7 Overall overzicht Risicoprofiel Klein Gemiddeld Groot Indicator
Zeer gunstig Gunstig Neutraal Ongunstig Zeer ongunstig Lokale lasten Weerstandsvermogen Schuldpositie Aanwending externe financiering Reservepositie Verhouding activa/reserves Voorzieningen Gespaard voor onderhoud Rentelasten Rentelasten eigen financieringsmiddelen Rente (investeringen en grondexploitatie) Grondexploitaties Niet in exploitatie genomen gronden Begroting 2017 – 2020 EMU-saldo Structureel begrotingsevenwicht Verbonden partijen Realiteit begroting Risicoprofiel Klein Gemiddeld Groot

8 Lokale lasten 2017 Gemeente Gem. WOZ-waarde tarief OZB OZB eigenaar
Riool eig./gebr. Afvalstoffenh. Totaal Rang nr. Drechtsteden Alblasserdam 0,1295 257 185 339 781 260 Dordrecht 0,1257 204 173 271 649 60 Hardinxveld-Giessendam 0,1345 298 247 242 783 266 H.I. Ambacht 0,1388 307 177 315 799 289 Papendrecht 0,1305 253 134 634 45 Sliedrecht 0,1030 228 195 608 26 Zwijndrecht 0,1346 232 275 342 827 319 Referentiegemeenten Alkmaar 0,0960 181 130 261 572 8 Breda 0,1012 238 203 309 750 206 Delft 0,1545 286 217 343 845 Haarlem 0,1116 279 142 322 743 186 Leiden 0,1623 355 125 280 760 226 Landelijk gemiddelde 0,1237 192 723

9 Schuldenpositie Dordrecht Debt Ratio 59% 80% 41% 45% 48% 50%
Landelijk gemiddelde Kritische norm Dordrecht 2016 2011 2012 2013 2014 2015 Debt Ratio 59% 80% 41% 45% 48% 50% Netto schuld/ Exploitatie 135% 28% 39% 43% 51% Netto schuld/ Balanstotaal 14% 20% 25% 27% Schuld-evolutie per inwoner € 40 € 309 € 467 € 255 € 211 € 30 € 22 Netto schuld per inwoner € 1.968 € 1.059 € 1.525 € 1.781 € 1.992 € 2.022 € 2.044

10 Schuldenpositie 2016 Referentiegemeenten Debt Ratio 53% 80% 73% 70%
Kritische norm Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Debt Ratio 53% 80% 73% 70% 72% 50% 82% 43% Netto schuld/ Exploitatie 135% 100% 41% 60% 96% Netto schuld/ balanstotaal 26% 63% 35% 40% 27% 33% Schuld- evolutie - € 259 - € 39 - € 2 € 101 € 26 - € 205 € 380 Netto schuld per inwoner € 2.043 € 3.270 € 1.449 € 2.147 € 2.044 € 3.134 € 2.024

11 Schuldenpositie 2016 Drechtsteden 59% 80% 74% 50% 68% 82% 67% 49% 75%
Landelijk gemiddelde Kritische norm Alblasser-dam Dordrecht Hardinx. -Giesendam Hendrik-Ido-Ambacht Papen-drecht Sliedrecht Zwijndrecht Debt Ratio 59% 80% 74% 50% 68% 82% 67% 49% 75% Netto schuld/ Exploitatie 135% 87% 99% 179% 78% 38% 98% Netto schuld/ balanstotaal 39% 62% 27% 58% 69% 52% 33% 56% Schuld-evolutie € 40 - € 45 € 26 € 39 - € 266 € 190 € 45 € 55 Netto schuld per inwoner € 1.968 € 1.949 € 2.044 € 2.138 € 4.175 € 2.286 € 967 € 2.678

12 Reserves Gemeente Dordrecht Dordrecht Bedragen x € 1 mln. 2010 2011
2012 2013 2014 2015 2016 Algemene reserve 37,4 35,9 18,1 15,8 25,3 15,9 26,2 Bestemmingsreserve 476,8 458,0 452,5 413,4 400,0 393,7 398,8 Resultaat na bestemming 9,2 26,0 10,2 8,8 22,9 4,6 Totaal eigen vermogen 523,4 519,9 480,8 438,0 434,5 432,5 429,7 Eigen vermogen in % van balans 61% 56% 53% 51% 49% Eigen vermogen in % van de exploitatie 115% 116% 103% 90% 108% 92% 88% Balanstotaal 852,8 896,6 898,9 860,4 885,0 886,8 885,7 Totaal exploitatie (excl. storting reserves) 453,2 447,9 468,4 489,2 402,3 468,5 487,9

13 Reserves 2016 Referentiegemeenten Alkmaar Breda Delft Dordrecht
Bedragen x € 1 mln. Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Algemene reserve 33,7 101,1 72,7 26,2 64,8 32,1 Bestemmingsreserve 92,3 36,5 44,6 398,8 29,3 341,7 Resultaat na bestemming 10,3 26,9 24,3 4,6 7,6 3,0 Totaal eigen vermogen 163,3 164,5 141,5 429,7 101,7 376,7 Eigen vermogen in % van balans 25% 22% 26% 49% 15% 51% Eigen vermogen in % van de exploitatie 39% 88% 20% 76% Eigen vermogen per inwoner € 1.267 € 906 € € 3.617 € 643 € 3.074 Landelijk gemiddelde: € per inwoner gemeenten: € per inwoner

14 Hardinxveld- Giesendam
Reserves 2016 Drechtsteden Bedragen x € 1 mln. Alblasserdam Dordrecht Hardinxveld- Giesendam Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Algemene reserve 6,6 26,2 3,0 15,5 9,2 5,7 26,1 Bestemmingsreserve 7,5 398,8 12,7 8,7 14,1 19,7 4,5 Resultaat na bestemming 1,6 4,6 1,8 3,7 9,9 8,2 Totaal eigen vermogen 15,8 429,7 17,5 23,9 33,2 29.1 38,8 Eigen vermogen in % van balans 25% 49% 27% 16% 23% 43% 18% Eigen vermogen in % van de exploitatie 35% 88% 45% 41% 32% Eigen vermogen per inwoner € 790 € 3.617 € 984 € 947 € 1.028 € 1.174 € 873 Landelijk gemiddelde: € per inwoner Drechtsteden: € per inwoner

15 Aanwending externe financiering
Dordrecht 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Langlopende schulden 244,9 288,1 285,2 339,9 329,2 315,2 Werkkapitaal (vlottende passiva -/- vlottende activa excl. grex) 28,0 29,0 62,4 25,0 37,9 36,8 Externe financiering 272,9 317,1 347,5 364,9 367,2 352,0 Kapitaalverstrekking deelnemingen 19,7 19,9 Uitgezette leningen 48,9 48,5 47,7 41,6 38,9 35,5 Overige uitzettingen > 1 jaar 98,1 87,3 88,2 86,9 88,3 73,6 Grondexploitaties 134,1 116,2 65,5 72,4 70,2 40,8 Bijdrage aan activa in eigendom derden 1,5 1,3 1,2 1,0 Inzet financiering FVA en GREX 302,3 273,1 222,6 222,2 218,1 169,6 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau -/- 29,4 44,0 124,9 142,7 149,1 182,4 (Im)materiële vaste activa 501,3 539,7 571,0 589,2 626,8 Externe financiering in % materiële vaste activa -/- 6% 8% 22% 24% 25% 29% +79,1 -/- 93,3 + 125,5 Reserves -/- 93,7

16 Risicoprofiel Dordrecht 2012-2017
(x € 1 mln.) 2012 2013 2014 2015 2016 B 2017 B 2018 Weerstandscapaciteit (WC) 30,9 35,2 46,3 38,3 40,5 37,5 23,3 Risicoprofiel (RP) 78,2 28,4 25,1 21,8 24,1 19,8 22,8 Ratio WC/RP 0,40 1,24 1,8 1,7 1,9 1,0

17 Risicoprofiel - Referentiegemeenten
Bedragen X € 1,0 mln. Jaarrekening 2016 Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Weerstandscapaciteit (WC) 33,7 103,6 86,4 40,5 27,5 32,1 Risicoprofiel (RP) 14,1 57,9 36 24,1 12,3 15,7 Ratio WC/RP 2,4 1,8 1,7 2,2 2,0 Landelijk gemiddelde: 1,9 2,5 gemeenten:

18 Risicoprofiel - Drechtsteden
Bedragen X € 1,0 mln. Jaarrekening 2016 Alblasser-dam Dordrecht Hardinxveld-Giessendam Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Weerstandscapaciteit (WC) 8,0 40,5 2,8 18,0 16,8 26,0 Risicoprofiel (RP) 2,7 24,1 2,2 1,5 4,9 2,9 9,6 Ratio WC/RP 3,0 1,7 1,3 12,0 3,4 Landelijk gemiddelde: 1,9 2,5 Drechtsteden gemeenten:

19 Relatie saldo begroot versus realisatie

20 Samenvatting financiële positie gemeente Dordrecht 2016
Lokale lasten voor de burger Reserves van de gemeente Schulden van de gemeente Lokale lasten 2016 (meerpersoonshuishouden) Gemeente Dordrecht: € 644 Landelijk gemiddelde: € 723 Plaats op de Coelo-lijst: 59 Reserves (per inwoner) Gemeente Dordrecht 2016: € Gemeente Dordrecht 2015: € Landelijk gemiddelde 2016: € Gemiddelde gemeenten 2016: € 1.500 Toename netto schulden (per inwoner) Gemeente Dordrecht : € 519 Gemeente Dordrecht : € 493 Landelijk gemiddelde : € 201 Gemiddelde gemeenten : € 211 Reserves en voorzieningen per inwoner Gemeente Dordrecht 2016: € 3.745 Gemeente Dordrecht 2015: € Landelijk gemiddelde 2016: € Gemiddelde gemeente inwoners 2016: € 1.748 Bruto schulden (per inwoner) Gemeente Dordrecht 2016: € Gemeente Dordrecht 2015: € 3.753 Landelijk gemiddelde 2016: € Gemiddelde gemeenten 2016: € 3.664 Lasten voor de toekomst van de gemeente Voorraad gronden (per inwoner) Gemeente Dordrecht 2016: € 348 Gemeente Dordrecht 2015: € 594 Landelijk gemiddelde 2016: € 407 Gemiddelde gemeenten 2016: € 583 Weerstandsvermogen Risicoprofiel: 24,1 mln. Weerstandscapaciteit: 40,5 mln. Weerstandsratio: 1,7 Debt ratio Gemeente Dordrecht 2016: 50% Gemeente Dordrecht 2015: 50% Landelijk gemiddelde 2016: 59% Gemiddelde gemeenten 2016: 68% Risicoprofiel per inwoner Gemeente Dordrecht 2016: € 203 Gemeente Dordrecht 2015: € 183 Landelijk gemiddelde 2016: € 216 Gemiddelde gemeenten: € 215 Lasten van investeringen nog te dekken in de toekomst (per inwoner) Gemeente Dordrecht 2016: € 1.659 Gemeente Dordrecht 2015: € 1.319 Landelijk gemiddelde 2016: € Gemiddelde gemeenten 2016: € 2.138 Netto schulden (per inwoner) Gemeente Dordrecht 2016: € Gemeente Dordrecht 2015: € 2.018 Landelijk gemiddelde 2016: € Gemiddelde gemeenten 2016: € 2.534 Weerstandscapaciteit per inwoner Gemeente Dordrecht 2016: € 341 Gemeente Dordrecht 2015: € 322 Landelijk gemiddelde: € 535 Gemiddelde gemeenten: € 525 Percentage investeringen gefinancierd met schulden Gemeente Dordrecht 2016: 29% Gemeente Dordrecht 2015: 25% Landelijk gemiddelde 2016: 42% Gemiddelde gemeenten 2016: 52% Ontwikkeling reserves (per inwoner) Gemeente Dordrecht : -/- € 431 Gemeente Dordrecht : -/- € 407 Landelijk gemiddelde : € 6 Gemiddelde gemeenten : -/- € 66 Colofon: Slechter dan gemiddeld Beter dan gemiddeld Gemiddeld Begroting 2017 Saldo van baten en lasten 2017: -/- € 8,0 mln. EMU-saldo 2016: -/- 26,0 mln. (referentiewaarde -/- € 17,9 mln)

21 “Stresstest” Een financieel beeld van de gemeente Dordrecht Bijlagen

22 Algemene indicatoren - referentie
Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Aantal inwoners “Groene druk” (< 20 jaar) 35,5% 36,6% 28,2% 37,6% 35,8% 29,6% “Grijze druk” (≥ 65 jaar) 29,4% 28,7% 22,8% 30,0% 27,2% 21,2% Centrumfunctie Sterk Redelijk Sociale structuur Matig Oppervlakte (km2) 117,4 128,7 24,1 99,5 32,1 23,3 Oppervlakte land (km2) 110,5 126,0 22,8 78,6 29,2 22,0 Oppervlakte water (km2) 6,9 2,7 1,2 20,9 2,9 1,3 Lengte wegen (km) 526 943 275 481 425 336 Lokale lasten 2016 (meer.pers.huish.) 562 741 831 644 761 752 Ranglijst Coelo 2016 7 193 328 59 234 215 Gemiddeld inkomen per huishouden 34.600 37.200 33.300 34.100 36.200 35.500 Aantal mensen per huishouden 2,10 2,06 1,76 2,14 2,04 1,82 Gemiddelde WOZ-waarde

23 Algemene indicatoren - Drechtsteden
Alblasser-dam Dordrecht Hardinx-veld- Giesendam Hendrik-Ido-Ambacht Papen-drecht Sliedrecht Zwijn-drecht Aantal inwoners 24.985 17.774 29.408 32.248 24.968 44.454 “Groene druk” (< 20 jaar) 47,8% 37,6% 47,6% 46,8% 41,4% 42,9% 39,0% “Grijze druk” (≥ 65 jaar) 35,2% 30,0% 32,4% 28,5% 36,9% 33,6% 38,6% Centrumfunctie Weinig Sterk Redelijk Sociale structuur Goed Matig Oppervlakte (km2) 10,1 99,5 19,4 11,9 10,8 14,0 22,8 Oppervlakte land (km2) 8,8 78,6 16,9 10,6 9,4 12,8 20,4 Oppervlakte water (km2) 1,3 20,9 2,4 1,4 1,2 Lengte wegen (km) 76 481 83 116 124 93 203 Lokale lasten 2016 (meer.pers.huish.) 782 644 778 797 751 608 807 Ranglijst Coelo 2016 264 59 258 288 210 26 302 Gemiddeld inkomen per huishouden 37.500 34.100 39.200 41.400 38.200 35.800 35.900 Aantal mensen per huishouden 2,46 2,14 2,56 2,52 2,29 2,34 2,21 Gemiddelde WOZ-waarde

24 Lokale lasten 2017 Gemeente Gem. WOZ-waarde tarief OZB OZB eigenaar
Riool eig./gebr. Afvalstoffenh. Totaal Rang nr. Drechtsteden Alblasserdam 0,1295 257 185 339 781 260 Dordrecht 0,1257 204 173 271 649 60 Hardinxveld-Giessendam 0,1345 298 247 242 783 266 H.I. Ambacht 0,1388 307 177 315 799 289 Papendrecht 0,1305 253 134 634 45 Sliedrecht 0,1030 228 195 608 26 Zwijndrecht 0,1346 232 275 342 827 319 Referentiegemeenten Alkmaar 0,0960 181 130 261 572 8 Breda 0,1012 238 203 309 750 206 Delft 0,1545 286 217 343 845 Haarlem 0,1116 279 142 322 743 186 Leiden 0,1623 355 125 280 760 226 Landelijk gemiddelde 0,1237 192 723

25 Risicoprofiel Dordrecht 2012-2017
(x € 1 mln.) 2012 2013 2014 2015 2016 B 2017 B 2018 Weerstandscapaciteit (WC) 30,9 35,2 46,3 38,3 40,5 37,5 23,3 Risicoprofiel (RP) 78,2 28,4 25,1 21,8 24,1 19,8 22,8 Ratio WC/RP 0,40 1,24 1,8 1,7 1,9 1,0

26 Risicoprofiel - Referentiegemeenten
Bedragen X € 1,0 mln. Jaarrekening 2016 Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Weerstandscapaciteit (WC) 33,7 103,6 86,4 40,5 27,5 32,1 Risicoprofiel (RP) 14,1 57,9 36 24,1 12,3 15,7 Ratio WC/RP 2,4 1,8 1,7 2,2 2,0 Landelijk gemiddelde: 1,9 2,5 gemeenten:

27 Risicoprofiel - Drechtsteden
Bedragen X € 1,0 mln. Jaarrekening 2016 Alblasser-dam Dordrecht Hardinxveld-Giessendam Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Weerstandscapaciteit (WC) 8,0 40,5 2,8 18,0 16,8 26,0 Risicoprofiel (RP) 2,7 24,1 2,2 1,5 4,9 2,9 9,6 Ratio WC/RP 3,0 1,7 1,3 12,0 3,4 Landelijk gemiddelde: 1,9 2,5 Drechtsteden gemeenten:

28 Schuldenpositie Dordrecht Debt Ratio 59% 80% 41% 45% 48% 50%
Landelijk gemiddelde Kritische norm Dordrecht 2016 2011 2012 2013 2014 2015 Debt Ratio 59% 80% 41% 45% 48% 50% Netto schuld/ Exploitatie 135% 28% 39% 43% 51% Netto schuld/ Balanstotaal 14% 20% 25% 27% Schuld-evolutie per inwoner € 40 € 309 € 467 € 255 € 211 € 30 € 22 Netto schuld per inwoner € 1.968 € 1.059 € 1.525 € 1.781 € 1.992 € 2.022 € 2.044

29 Schuldenpositie 2016 Referentiegemeenten Debt Ratio 53% 80% 73% 70%
Kritische norm Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Debt Ratio 53% 80% 73% 70% 72% 50% 82% 43% Netto schuld/ Exploitatie 135% 100% 41% 60% 96% Netto schuld/ balanstotaal 26% 63% 35% 40% 27% 33% Schuld- evolutie - € 259 - € 39 - € 2 € 101 € 26 - € 205 € 380 Netto schuld per inwoner € 2.043 € 3.270 € 1.449 € 2.147 € 2.044 € 3.134 € 2.024

30 Schuldenpositie 2016 Drechtsteden 59% 80% 74% 50% 68% 82% 67% 49% 75%
Landelijk gemiddelde Kritische norm Alblasser-dam Dordrecht Hardinx. -Giesendam Hendrik-Ido-Ambacht Papen-drecht Sliedrecht Zwijndrecht Debt Ratio 59% 80% 74% 50% 68% 82% 67% 49% 75% Netto schuld/ Exploitatie 135% 87% 99% 179% 78% 38% 98% Netto schuld/ balanstotaal 39% 62% 27% 58% 69% 52% 33% 56% Schuld-evolutie € 40 - € 45 € 26 € 39 - € 266 € 190 € 45 € 55 Netto schuld per inwoner € 1.968 € 1.949 € 2.044 € 2.138 € 4.175 € 2.286 € 967 € 2.678

31 Reserves Gemeente Dordrecht Dordrecht Bedragen x € 1 mln. 2010 2011
2012 2013 2014 2015 2016 Algemene reserve 37,4 35,9 18,1 15,8 25,3 15,9 26,2 Bestemmingsreserve 476,8 458,0 452,5 413,4 400,0 393,7 398,8 Resultaat na bestemming 9,2 26,0 10,2 8,8 22,9 4,6 Totaal eigen vermogen 523,4 519,9 480,8 438,0 434,5 432,5 429,7 Eigen vermogen in % van balans 61% 56% 53% 51% 49% Eigen vermogen in % van de exploitatie 115% 116% 103% 90% 108% 92% 88% Balanstotaal 852,8 896,6 898,9 860,4 885,0 886,8 885,7 Totaal exploitatie (excl. storting reserves) 453,2 447,9 468,4 489,2 402,3 468,5 487,9

32 Reserves 2016 Referentiegemeenten Alkmaar Breda Delft Dordrecht
Bedragen x € 1 mln. Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Algemene reserve 33,7 101,1 72,7 26,2 64,8 32,1 Bestemmingsreserve 92,3 36,5 44,6 398,8 29,3 341,7 Resultaat na bestemming 10,3 26,9 24,3 4,6 7,6 3,0 Totaal eigen vermogen 163,3 164,5 141,5 429,7 101,7 376,7 Eigen vermogen in % van balans 25% 22% 26% 49% 15% 51% Eigen vermogen in % van de exploitatie 39% 88% 20% 76% Eigen vermogen per inwoner € 1.267 € 906 € € 3.617 € 643 € 3.074 Landelijk gemiddelde: € per inwoner gemeenten: € per inwoner

33 Hardinxveld- Giesendam
Reserves 2016 Drechtsteden Bedragen x € 1 mln. Alblasserdam Dordrecht Hardinxveld- Giesendam Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Algemene reserve 6,6 26,2 3,0 15,5 9,2 5,7 26,1 Bestemmingsreserve 7,5 398,8 12,7 8,7 14,1 19,7 4,5 Resultaat na bestemming 1,6 4,6 1,8 3,7 9,9 8,2 Totaal eigen vermogen 15,8 429,7 17,5 23,9 33,2 29.1 38,8 Eigen vermogen in % van balans 25% 49% 27% 16% 23% 43% 18% Eigen vermogen in % van de exploitatie 35% 88% 45% 41% 32% Eigen vermogen per inwoner € 790 € 3.617 € 984 € 947 € 1.028 € 1.174 € 873 Landelijk gemiddelde: € per inwoner Drechtsteden: € per inwoner

34 Ontwikkeling reserves 2010-2020
(o.b.v. meerjarenbegroting ) Dordrecht (x €1.000) 2015 2016 2017 (B) 2018 (B) 2019 (B) 2020 (B) Reserve 1 januari 434,5 432,5 429,7 421,7 419,1 420,4 Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten - 2,0 - 2,8 - 8,0 - 2,6 1,3 13,5 Reserves 31 december 433,9 Eigen vermogen per inwoner 2020 € 3.652

35 Grondexploitaties – Bouwgronden in exploitatie

36 Relatie saldo begroot versus realisatie

37 Verbonden partijen Criteria volgende sheet: Algemeen:
Groot financieel belang Dynamische omgeving (wijzigingen wetgeving etc.) Politieke gevoeligheid Mogelijkheid tot sturing vanuit de gemeente Financieel: Risico op (nadelige) afrekeningen Resultaten uit het verleden Beheersing: - (Geschat) risico met betrekking tot kwaliteit interne beheersing bij verbonden partijen

38 Verbonden partijen Verbonden partij Risico-profiel: Algemeen
Financieel (Geschat) risico met betrekking tot kwaliteit interne beheersing bij verbonden partij GR Drechtsteden (SDD, SCD, GBD) - SDD Hoog Middel - SCD Middel/Laag - GBD Laag ROM-D Drechtwerk Dienst Gezondheid en Jeugd Veiligheidsregio Omgevingsdienst

39 Aanwending externe financiering
Dordrecht 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Langlopende schulden 244,9 288,1 285,2 339,9 329,2 315,2 Werkkapitaal (vlottende passiva -/- vlottende activa excl. grex) 28,0 29,0 62,4 25,0 37,9 36,8 Externe financiering 272,9 317,1 347,5 364,9 367,2 352,0 Kapitaalverstrekking deelnemingen 19,7 19,9 Uitgezette leningen 48,9 48,5 47,7 41,6 38,9 35,5 Overige uitzettingen > 1 jaar 98,1 87,3 88,2 86,9 88,3 73,6 Grondexploitaties 134,1 116,2 65,5 72,4 70,2 40,8 Bijdrage aan activa in eigendom derden 1,5 1,3 1,2 1,0 Inzet financiering FVA en GREX 302,3 273,1 222,6 222,2 218,1 169,6 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau -/- 29,4 44,0 124,9 142,7 149,1 182,4 (Im)materiële vaste activa 501,3 539,7 571,0 589,2 626,8 Externe financiering in % materiële vaste activa -/- 6% 8% 22% 24% 25% 29%

40 Aanwending externe financiering 2016 - Referentiegemeenten
Bedragen x 1 mln. Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Langlopende schulden 345,2 379,0 307,0 315,2 486,3 183,2 Werkkapitaal (vlottende passiva-vlottende activa) (19,0) 67,5 (3,9) 36,7 26,2 73,1 Externe financiering 364,2 446,5 303,1 352,0 512,4 256,2 Kapitaalverstrekking deelnemingen 1,1 2,1 1,3 19,7 12,5 10,0 Uitgezette leningen 12,3 183,3 86,2 35,5 12,6 8,2 Overige uitzettingen > 1 jaar - 73,6 4,2 Grondexploitaties 35,6 62,1 20,5 40,8 8,0 13,1 Bijdrage aan activa in eigendom derden Inzet financiering FVA en GREX 49,0 247,5 108,0 169,6 37,3 31,3 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau 199,0 195,1 182,4 475,1 224,9 Materiële vaste activa 467,2 424,7 348,2 626,8 596,0 644,6 Externe financiering in % materiële vaste activa 67% 47% 56% 29% 80% 35%

41 Aanwending externe financiering 2016 - Drechtsteden
Bedragen x 1 mln. Alblasser-dam Dordrecht Hardinxveld-Giessendam Hendrik-Ido-Ambacht Papen-drecht Sliedrecht Zwijndrecht Langlopende schulden 41,5 315,2 36,3 133,0 57,6 24,3 112,7 Werkkapitaal (vlottende passiva - vlottende activa) (0,9) 36,7 2,9 (1,8) 26,4 1,9 13,9 Externe financiering 40,6 352,0 39,2 131,2 84,0 26,2 126,6 Kapitaalverstrekking deelnemingen 0,6 19,7 1,0 0,7 1,8 1,2 1,6 Uitgezette leningen 35,5 8,4 10,1 2,1 3,5 Overige uitzettingen > 1 jaar 0,1 73,6 - 0,2 4,0 Grondexploitaties 7,5 40,8 10,6 85,1 14,4 0,8 Bijdrage aan activa in eigendom derden Inzet financiering FVA en GREX 9,8 169,6 12,9 94,2 26,5 4,1 12,1 Externe financiering ten behoeve van het voorzieningenniveau 30,8 182,4 26,3 37,0 57,5 22,2 114,5 Materiële vaste activa 46,9 626,8 47,4 68,6 104,7 59,1 166,9 Externe financiering in % materiële vaste activa 66% 29% 55% 54% 38% 69%

42 Structureel begrotingsevenwicht. (o. b. v
Structureel begrotingsevenwicht? (o.b.v. Meerjarenbegroting 2018 – 2021) Bedragen x € 1 mln 2017 2018 2019 2020 2021 Totaal saldo van baten en lasten (a) -/- 10,6 -/- 15,9 1,3 7,1 4,2 Incidentele lasten 30,1 26,8 11,2 3,9 7,4 Incidentele baten 20,0 21,2 13,2 8,8 Saldo incidentele lasten en baten (b) 10,1 -/- 5,5 2,0 4,9 0,3 Structurele inzet reserves (c) -/- 17,1 5,1 3,0 Saldo (a + b + c) -/- 11,1 -38,5 4,6 17,1 7,5 Materieel evenwicht (saldo a + b + c = > 0) ? Nee Ja ja

43 Nog te dekken kapitaallasten in de toekomst – Gemeente Dordrecht
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 (im)materiële vaste activa -/- reserves -/- 48,2 -/- 18,6 58,8 133,0 154,8 156,8 197,1 (im)materiële vaste activa -/- reserves in % van de exploitatie excl. stortingen reserves) -/- 11% -/- 4% 13% 27% 38% 33% 40% (im)materiële vaste activa -/- reserves per inwoner -/- € 405 -/- € 157 € 495 € 1.119 € 1.304 € 1.319 € 1.659

44 Nog te dekken kapitaallasten in de toekomst 2016- Referentiegemeenten
Bedragen x 1 mln. Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden (im)materiële vaste activa -/- reserves 330,9 260,2 206,7 197,1 494,3 267,8 (im)materiële vaste activa -/- reserves in % van de exploitatie (excl. stortingen reserves) 94% 40% 58% 96% 54% (im)materiële vaste activa -/- reserves per inwoner 3.075 1.433 2.045 1.659 3.126 2.185 (im)materiële vaste activa -/- reserves per inwoner 2016 Landelijk: € 1.696 gemeenten: € 2.138

45 Nog te dekken kapitaallasten in de toekomst 2016- Drechtsteden
Alblasser-dam Dordrecht Hardinx-veld-Giessen-dam Hendrik-Ido-Ambacht Papen-drecht Sliedrecht Zwijn-drecht (im)materiële vaste activa -/- reserves 31,1 197,1 29,9 40,7 71,6 29,7 128,1 (im)materiële vaste activa -/- reserves in % van de exploitatie (excl. stortingen reserves) 69% 40% 78% 59% 76% 47% 106% (im)materiële vaste activa -/- reserves per inwoner 1.558 1.659 1.684 1.386 2.220 1.188 2.881 (im)materiële vaste activa -/- reserves per inwoner 2016 Landelijk: € 1.696 Drechtsteden: € 1.837

46 Rente (begroting 2017) Rentekosten leningen 10,4
Renteopbrengsten uitgezette leningen 3,8 Netto rentekosten 6,6 Rentekosten eigen financieringsmiddelen 12,3 Waarvan toegevoegd aan reserves/voorzieningen Waarvan ten gunste van exploitatie - Totale rentelasten (netto) 18,9 Totale rentelasten (netto) in % van de exploitatie 4,4% Rente ten laste van de grondexploitatie 1,3 Rente ten laste van de taakvelden (exploitatie) 19,6 Renteresultaat -/- 2,0 Per saldo ten laste van de exploitatie 17,6 Out of pocket rentekosten

47 Solvabiliteit Dordrecht 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Solvabiliteit I (eigen vermogen in % van de balans) 66% 61% 58% 53% 51% 49% Solvabiliteit II (eigen vermogen + voorzieningen in een % van de balans) 68% 63% 59% 55% 52% 50% Landelijk gemiddelde: 35% gemeenten: 28% Solvabiliteit I 41% 32% Solvabiliteit II

48 Solvabiliteit 2016 - referentiegemeenten
Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Solvabiliteit I (eigen vermogen in % van de balans) 25% 22% 26% 49% 15% 51% Solvabiliteit II (eigen vermogen + voorzieningen in een % van de balans) 27% 30% 28% 50% 18% 57% Landelijk gemiddelde: 35% gemeenten: 28% Solvabiliteit I 41% 32% Solvabiliteit II

49 Solvabiliteit 2016 - Drechtsteden
Alblasser-dam Dordrecht Hardinxveld- Giesendam Hendrik-Ido-Ambacht Papen-drecht Sliedrecht Zwijn-drecht Solvabiliteit I (eigen vermogen in % van de balans) 25% 49% 27% 16% 23% 41% 18% Solvabiliteit II (eigen vermogen + voorzieningen in een % van de balans) 26% 50% 32% 33% 51% Landelijk gemiddelde: 35% gemeenten: 28% Solvabiliteit I 41% 32% Solvabiliteit II

50 Voorzieningen 2016 9,7 1,1 Dordrecht 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Voorzieningen 1 januari 13,7 9,7 10,8 14,8 8,0 12,1 8,1 Mutaties -/- 4,0 1,1 4,0 -/- 6,8 3,1 7,2 Voorzieningen 31 december 15,3 - verplichtingen en risico's 0,0 3,2 3,7 10,0 - onderhoud 9,4 7,6 6,7 9,6 2,7 3,4 - door derden beklemde middelen 0,3 - 1,4 1,7 1,8

51 Voorzieningen 2016 - referentiegemeenten
Bedragen x € 1 mln. Alkmaar Breda Delft Dordrecht Haarlem Leiden Voorzieningen 1 januari 16,6 61,3 14,2 8,1 20,1 44,1 Mutaties (0,8) (0,1) (2,6) 7,1 (0,9) (1,2) Voorzieningen 31 december 15,8 61,2 11,6 15,3 19,2 42,9 - verplichtingen en risico's 5,1 33,2 4,6 10,0 17,1 9,3 - onderhoud - 28,0 6,2 3,4 31,4 - door derden beklemde middelen 10,7 0,8 1,8 2,1 2,3

52 Voorzieningen 2016 - Drechtsteden
Alblasser-dam Dordrecht Hardinxveld- Giesendam Hendrik-Ido-Ambacht Papen-drecht Sliedrecht Zwijn-drecht Voorzieningen 1 januari 2,4 8,1 3,6 3,5 16,7 6,3 12,8 Mutaties (1,7) 7,1 (0,0) 0,2 (2,6) 1,2 0,8 Voorzieningen 31 december 0,6 15,3 3,7 14,1 7,5 13,6 - verplichtingen en risico's 10,0 0,1 7,0 1,7 11,8 - onderhoud 0,4 3,4 - 1,3 3,1 1,8 - door derden beklemde middelen 5,7 2,7