Primitivisme - Inleiding

Presentatie over: "Primitivisme - Inleiding"— Transcript van de presentatie:

1 Primitivisme - Inleiding

2 PR Inleiding - Examenreglement
Probleemstelling De manier waarop in de 19e en de 20e eeuw in tentoonstellingen en verzamelingen niet-westerse culturen ge(re)presenteert zijn. De aantrekkingskracht van primitieve kunstuitingen, zoals kinderkunst, ‘outsider’ kunst en voorwerpen uit niet-westerse culturen op westerse kunstenaars in de 19e en in de 20e eeuw en de hang naar oorspronkelijkheid. Begrippen Etnografica Etnografie Primitivisme Primitieve kunst

3 PR Inleiding - Opzet Wat is primitivisme
Ronald Kerkhoven – Primitivistische golven Robert Goldwater – Fases in primitivisme Adi Martis – Vijfde fase in primitivisme Tentoonstellingen Zonder naam (Pende – Zaïre) Ziektemasker Zonder jaar

4 PR Inleiding – Wat is primitivisme
Begrippen Primitief – Primitivisme Etnografie – Etnografica Katalin Herzog Robert Goldwater

5 PR Inleiding – Wat is primitivisme
Begrippen Katalin Herzog Onbedorven, eenvoudig, oorspronkelijk Kritiek op het Westen Toen en nu Robert Goldwater

6 PR Inleiding – Wat is primitivisme
Begrippen Katalin Herzog Robert Goldwater (1907 – 1973) Reden ontstaan: breken illusionisme sinds Renaissance Herkenbare vormen Problematische term: primitivisme - Superioriteit van het Westen - Authenticiteit bij hedendaagse ‘primitieve’ kunstenaars

7 PR Inleiding – Ronald Kerkhoven – Primitivistische golven
Eerste kennismaking (Wereld-) tentoonstellingen Westen meest ontwikkeld Eerste primitivistische golf Tweede primitivistische golf Eind jaren 50 Begin jaren 80 Carlo Bugatti, Tafel, circa 1900

8 PR Inleiding – Ronald Kerkhoven – Primitivistische golven
Eerste kennismaking Eerste primitivistische golf 1900 – 1910 Objectgericht - Europa: Afrika & Oceanië - Rusland: Primitieve & Volkskunst - Amerika: Indianen & Inuit Tweede primitivistische golf Eind jaren 50 Begin jaren 80

9 PR Inleiding – Ronald Kerkhoven – Primitivistische golven
Eerste kennismaking Eerste primitivistische golf 1900 – 1910 Objectgericht - Europa: Afrika & Oceanië = Derain, De Vlamink, Matisse, Picasso Tweede primitivistische golf Eind jaren 50 Begin jaren 80 André Derain, Baadsters, 1907

10 André Derain Baadsters 1907
Fang masker Gabon

11 Pablo Picasso Les demoiselles d’Avignon 1907

12 Andre Derain De dans 1906 De ontmoeting van Boeddha met een monnik Jaar onbekend Boroboedoer, Java Gislebertus Eva 1130 – Kathedraal van Autun, Saone-et-Loire

13 Ernst Ludwig Kirchner Vijf baadsters bij een meer 1911
Muurschildering Ajanta, grot II Tweede eeuw voor Christus

14 PR Inleiding – Ronald Kerkhoven – Primitivistische golven
Eerste kennismaking Eerste primitivistische golf 1900 – 1910 Objectgericht - Europa: Afrika & Oceanië - Rusland: Primitieve & Volkskunst = Michail Larionov Tweede primitivistische golf Eind jaren 50 Begin jaren 80 Michail Larionov, Soldaat op een paard, 1911

15 Michail Larionov Soldaat op een paard 1911

16 Michail Larionov Acacia in de lente 1904

17 Wassily Kandinsky Allerheiligen I 1911
Wasillii Koren Scene uit de Openbaring VIII: 10-13, 1696, uit D. Rovinskii, Russkiia narodnya kartinki sobral i opsisal, iii, No. 810, 28 (Sint-Petersburg 1881) New York Public Library, New York Uit het vroege werk van Kandinsky blijkt duidelijk hoe groot zijn primitivistische betrokkenheid bij de volkskunst en de cultuur van het ‘oude Rusland’ was.

18 PR Inleiding – Ronald Kerkhoven – Primitivistische golven
Eerste kennismaking Eerste primitivistische golf 1900 – 1910 Objectgericht - Europa: Afrika & Oceanië - Rusland: Primitieve & Volkskunst - Amerika: Indianen & Inuït = Max Weber, Marsden Hartley Tweede primitivistische golf Eind jaren 50 Begin jaren 80 Max Weber, Knielend naakt, 1919

19 Max Weber Knielend naakt 1919

20 Marsden Hartley De Aero 1914

21 PR Inleiding – Ronald Kerkhoven – Primitivistische golven
Eerste kennismaking Eerste primitivistische golf Tweede primitivistische golf Na WO II Abstract expressionisme Amerika Europa Eind jaren 50 Begin jaren 80 Jackson Pollock, Nummer 23, 1949

22 PR Inleiding – Ronald Kerkhoven – Primitivistische golven
Eerste kennismaking Eerste primitivistische golf Tweede primitivistische golf Na WO II Abstract expressionisme Amerika: niet individueel maar algemene betekenis oersymbolen Eind jaren 50 Begin jaren 80 Jackson Pollock, Nummer 23, 1949

23 Jackson Pollock Nummer 23 1949

24 Jackson Pollock The She-wolf 1943

25 Cobra Werk van Egill Jacobson

26 Constant Twee vogels 1949 Constant Vogels

27 Constant Fauna 1949 Constant Vogels

28 Asger Jorn, Constant, Karel Appel, Corneille en Erik Nyholm Modificatie: COBRA 1949
Asger Jorn Queen

29 Asger Jorn De Tunesier 1948 Asger Jorn Queen

30 Asger Jorn Abisola 1955 Asger Jorn Queen

31 Karel Appel De schreeuw van de vrijheid 1948
Werk van Appel

32 Karel Appel Vragende kinderen 1949
Werk van Appel

33 Totempaal Afkomstig uit Haida, Brits Columbia
Henry Moore Staand motief 1955

34 PR Inleiding – Ronald Kerkhoven – Primitivistische golven
Eerste kennismaking Eerste primitivistische golf Tweede primitivistische golf Begin jaren 80 Het primitieve in eigen werkwijze/ systeem opnemen Kleurrijk Snelle penseelvoering George Baselitz Witharige man 1983

35 Jaren 80 Neo Expressionisme valt onder het postmodernisme.
Postmodernisten geloven dat wij het moderne tijdperk definitief verlaten hebben. De postmoderne kunstenaar gelooft niet meer in een lineair verloop van de geschiedenis. Het afzweren van het modernisme leidt tot een veel vrijere omgang met beeldmotieven en stijlen uit het verleden De Neo expressionisten gingen in tegen de koele abstraherende kunst van minimal art en conceptuele kunst. Zij staan n.l. Voor figuratie, emoties, subjectiviteit,symbolisme, driften (seksualiteit) en verhalende elementen. Duitsland: Neue Wilden Italie: Transavanguardia Nederland: After Nature Julian Schnabel, St. Franciscus in vervoering, 1980

36 Julian Schnabel St. Franciscus in vervoering 1980
Julian Schnabel.Hij maakt nog meer dan Kiefer gebruik van onorthodoxe materialen. Zoals hier in zijn ‘plate-paintings’

37 A.R. Penck Standaard 1971 A.R. Penck (pseudoniem van Ralf Winkler) Neo expressionist. Penck was een onderzoeker en geoloog van de ijstijd en dus zo al een verwijzing naar de primitieve kunst. Winkler (Penck) raakte gefascineerd door de ijstijd- grotschilderingen. Hij zag daar iets wat hij formuleerde als signaalkarakter. Dit terugvallen op archeologie heeft zijn schilderen wezenlijk verrijkt. Het gaf hem zijn “Systeembilder”, dit zijn streeppoppetjes die signalen en informatie uitzenden. Uit de prehistorische grot schilderingen blijkt volgens Penck dat de mens vanaf de oertijd behoefte had aan communicatie. Penck hoopte met zijn streeppoppetjes een universele beeldtaal te ontwerpen die zou bijdragen tot verandering van de samenleving, een streven dat nauw samenhing met zijn geïsoleerde positie in het toenmalige Oost-Duitsland. Penck’s schematische figuren doen denken aan eigentijdse pictogrammen, prehistorische tekeningen, graffiti en kindertekeningen

38 A.R. Penck Strichmannchen 1971
A.R. Penck (pseudoniem van Ralf Winkler) Neo expressionist. Penck was een onderzoeker en geoloog van de ijstijd en dus zo al een verwijzing naar de primitieve kunst. Winkler (Penck) raakte gefascineerd door de ijstijd- grotschilderingen. Hij zag daar iets wat hij formuleerde als signaalkarakter. Dit terugvallen op archeologie heeft zijn schilderen wezenlijk verrijkt. Het gaf hem zijn “Systeembilder”, dit zijn streeppoppetjes die signalen en informatie uitzenden. Uit de prehistorische grot schilderingen blijkt volgens Penck dat de mens vanaf de oertijd behoefte had aan communicatie. Penck hoopte met zijn streeppoppetjes een universele beeldtaal te ontwerpen die zou bijdragen tot verandering van de samenleving, een streven dat nauw samenhing met zijn geïsoleerde positie in het toenmalige Oost-Duitsland. Penck’s schematische figuren doen denken aan eigentijdse pictogrammen, prehistorische tekeningen, graffiti en kindertekeningen

39 Keith Haring Installatie Tony Shafrazi Gallery, NY 1983 – 1984
Keith Haring werkt spontaan hij heeft geen planning vooraf. Hiermee zet hij zich af tegen zijn conceptuele voorgangers. Hij grijpt dus eigenlijk terug op het abstract expressionisme (Pollock) maar met herstel van figuratie. Harings lijnvoering heeft de trefzekerheid van een elektronische plotter, er is bij hem geen enkel spoor van emotionele ontlading. Enkele verwijzingen naar primitieve kunst zijn: Zijn beschilderde vazen verwijzen naar prehistorisch keramiek, voor zijn body paintings bestudeerde hij foto’s van Masai krijgers, zijn maskers op Afrikaanse maskers. Zijn installaties worden een soort High-tech ‘Kunst und Wunderkammer’.

40 Keith Haring Ingnorance = fear 1989

41 Keith Haring Spirit of art no. 2 1995
Keramiek

42 George Baselitz Witharige man 1983

43 George Baselitz De arenleester 1978
George Baselitz De arenleesters 1857

44 Peter Klashorst Kenya Head II 2005

45 Peter Klashorst Streetboy 2002

46 Peter Klashorst

47 Charly van Rest Zwart brood 1987
POSTMODERN PRIMITIVIST. Charly van Rest uit Rotterdam Belangstelling voor het exotische en primitieve. De wijze waarop hij beelden ( ook eigen werk) verzamelt, gebruikt en recyclet. De rol die toeval in zijn werk speelt. De ongebruikelijke materialen en technieken

48 Charly van Rest De prinses

49 PR Inleiding – Robert Goldwater – Fases in primitivisme
Romantisch – Gauguin, Pont Aven, Fauvusten - Niet eigen maar externe beïnvloeding Emotioneel – Brucke, Blaue Reiter - Directheid en kracht van objecten Intellectueel – Picasso, Kubisten en Constructivisten - Formele aspecten, structuur en compositie Onderbewust – Dada, Surrealisme - Uiteenlopende verschijningsvormen - Irrationele, naïeve tekeningen

50 PR Inleiding – Robert Goldwater – Fases in primitivisme
Drie opvattingen Primitivisme ontstaan om te breken met illusionistische traditie van renaissance Primitieve kunst mooi want niet beïnvloed door beschaving Probleem met term primitieve: suggereert dat het Eigene superieur is aan de Ander Heden: niet meer zo, behouden term om trouw te blijven aan authenticiteit

51 PR Inleiding – Adi Martis – Vijfde fase
Een vijfde fase toegevoegd op Goldwater: Postmodern primitivisme (ook al beschreven door Robert Kerkhoven) Vroeger - Breuk met renaissance/ academische Nu - Ter discussie stellen modernisme - Emancipatie (voormalige) ‘primitieve’ kunstenaars Bestuderen historische vormen primitivisme in context - Geografische afstand kleiner - Verschillen elite en massacultuur kleiner - Hedendaags primitivisme heeft ideologisch karakter = Vreemd wat geen doel van postmoderne kunstenaar