Welkom bij het vak Nederlands Taal is leuk! “Praat Nederlands met me, even Nederlands met me…” Kenny B, ‘Parijs’

Presentatie over: "Welkom bij het vak Nederlands Taal is leuk! “Praat Nederlands met me, even Nederlands met me…” Kenny B, ‘Parijs’"— Transcript van de presentatie:

1 Welkom bij het vak Nederlands Taal is leuk! “Praat Nederlands met me, even Nederlands met me…” Kenny B, ‘Parijs’

2 Taal is leuk! Mee eens? Waarom? Voorbeelden?

3 Poëzie is prachtig! Wat is poëzie? Wie leest er wel eens gedichten? Wie schrijft er wel eens gedichten? Wie luistert er wel eens gedichten?

4 Als niemand kijkt… Door Koos Meinderts Als niemand kijkt dan kan ik alles Dan ben ik een grote held Speel ik de sterren van de hemel Ben ik de beste van het veld Mijn verstand zit in mijn voeten En als het moet ook in mijn kop Die bal gaat in de kruising Met een omhaal of een lob Ik ben beter dan Ronaldo Dan een Klaas-Jan Huntelaar Die is met mij vergeleken Een onbeholpen stuntelaar Vraag niet naar bewijzen Waar mijn talent uit blijkt Maar geloof me, ik kan alles Zolang er niemand kijkt Dus wat sta je nou te kijken Als je kijkt dan gaat het mis Dan ben ik een amateurtje En da’s het ergste wat er is

5 Hoe herken je gedichten? Een bladzijde met gedichten ziet er leeg uit. Er staan weinig woorden op en de regels lopen meestal niet door tot het eind van de pagina. Soms staan de versregels in blokjes bij elkaar. Zo’n blokje heet strofe. Kenmerken van een gedicht zijn:

6 Als niemand kijkt dan kan ik alles Dan ben ik een grote held Speel ik de sterren van de hemel Ben ik de beste van het veld Mijn verstand zit in mijn voeten En als het moet ook in mijn kop Die bal gaat in de kruising Met een omhaal of een lob Ik ben beter dan Ronaldo Dan een Klaas-Jan Huntelaar Die is met mij vergeleken Een onbeholpen stuntelaar Vraag niet naar bewijzen Waar mijn talent uit blijkt Maar geloof me, ik kan alles Zolang er niemand kijkt Dus wat sta je nou te kijken Als je kijkt dan gaat het mis Dan ben ik een amateurtje En da’s het ergste wat er is een duidelijke maat (metrum) Er is een regelmatige afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen: Hoe herken je gedichten?

7 Als niemand kijkt dan kan ik alles Dan ben ik een grote held Speel ik de sterren van de hemel Ben ik de beste van het veld Mijn verstand zit in mijn voeten En als het moet ook in mijn kop Die bal gaat in de kruising Met een omhaal of een lob Ik ben beter dan Ronaldo Dan een Klaas-Jan Huntelaar Die is met mij vergeleken Een onbeholpen stuntelaar Vraag niet naar bewijzen Waar mijn talent uit blijkt Maar geloof me, ik kan alles Zolang er niemand kijkt Dus wat sta je nou te kijken Als je kijkt dan gaat het mis Dan ben ik een amateurtje En da’s het ergste wat er is herhaling van klanken (rijm) Woorden beginnen met dezelfde klank, hebben dezelfde klinkers of eindigen op dezelfde klank (eindrijm). De regels van een gedicht hoeven niet per se te rijmen. Hoe herken je gedichten?

8 Als niemand kijkt dan kan ik alles Dan ben ik een grote held Speel ik de sterren van de hemel Ben ik de beste van het veld Mijn verstand zit in mijn voeten En als het moet ook in mijn kop Die bal gaat in de kruising Met een omhaal of een lob Ik ben beter dan Ronaldo Dan een Klaas-Jan Huntelaar Die is met mij vergeleken Een onbeholpen stuntelaar Vraag niet naar bewijzen Waar mijn talent uit blijkt Maar geloof me, ik kan alles Zolang er niemand kijkt Dus wat sta je nou te kijken Als je kijkt dan gaat het mis Dan ben ik een amateurtje En da’s het ergste wat er is herhaling van woorden en soms van hele zinnen. Hoe herken je gedichten?

9 Oorlog Door Simon van der Geest Uit: Dissus (2011) Ze zouden naar het zwembad en ik mocht wel mee als ik maar niet weer ging janken: de Grote Jongens waren er vast ook We renden naar het diepe eerst en doken zo, met tien tegelijk (ik kan niet duiken, dus ik sprong gewoon) We klommen eruit voor de volgende duik toen Michael ze zag, en siste: ‘Daar!’ De jongens met de kettinkjes en een paar met okselhaar Ze grijnsden naar ons en wezen naar mij en iets te hard fluisterden zij: ‘Wat een niemand, wat een spriet.’ net zodat ik het best kon horen Even later was het oorlog (…) Ze zouden naar het zwembad

10 Waarover gaan gedichten? Gedichten kunnen overal over gaan: over onderwerpen uit je eigen omgeving: dieren, familie, natuur, school en vriendjes;

11 Op het schoolplein Door Nanne Kuiper Uit: Ik heb alleen maar oog voor jou (1997) op het schoolplein maak je zoveel vrienden en je raakt ze daar zo makkelijk weer kwijt al om een kleinigheidje krijg je vaak de grootste ruzie je begrijpt niet eens waarom je lacht misschien een beetje dom of juist net iets te hard daar sta je al – apart

12 Immortelle IX Door Piet Paaltjens Uit: Snikken en grimlachjes (1867) Op ‘t hoekje van de Hooigracht En van den Nieuwen Rijn, Daar zwoer hij, dat hij zijn leven lang Mijn boezemvriend zou zijn. En halverwegen tusschen De Vink en de Haagsche Schouw Daar brak hij, zes weken later zoowat, Den eed van vriendentrouw.

13 Waarover gaan gedichten? Gedichten kunnen overal over gaan: over onderwerpen uit je eigen omgeving: dieren, familie, natuur, school en vriendjes; over onderwerpen uit je binnenste: gevoelens, wensen, dromen, verlangens en problemen.

14 Zee Door Thessa Willemsen (Klas 1A, 2008) Ik wil alleen zijn met de zee Ik wil alleen met het strand Ik wil mijn ziel wat laten varen Niet mijn lijf en mijn verstand. Ik wil gewoon een beetje dromen Rond de dingen die ik voel En de zee – ik weet het zeker – Dat ze weet wat ik bedoel. Ik wil alleen zijn met de golven Ik wil alleen zijn met de lucht Ik wil luisteren naar mijn adem Ik wil luisteren naar mijn zucht. Ik wil luisteren naar mijn zwijgen Daarna zal ik verder gaan En de zee – ik weet het zeker – Zal mijn zwijgen wel verslaan.

15 Waarover gaan gedichten? Gedichten kunnen overal over gaan: over onderwerpen uit je eigen omgeving: dieren, familie, natuur, school en vriendjes; over onderwerpen uit je binnenste: gevoelens, wensen, dromen, verlangens en problemen. Soms is de betekenis van het gedicht niet belangrijk, maar is het vooral grappig. Nieuw Nederlands 1 H/V, blz. 121

16 Op Door Toon Hermans Uit: Het water is heerlijk (1993) Jan was nog geen vijftig en hij was al op. Ik zei tegen Annie: ‘Jan is al op.’ Ze zei: ‘Jan is àltijd vroeg op.’

17 Dag papegaai Door Erik van Os Dag papegaai, zei de pinguïn. Dag papegaai, zie de papegaai. Nee, zei de pinguïn, jij moet dag pinguïn zeggen. Nee, zei de papegaai, jij moet dag pinguïn zeggen. Nee, zei de pinguïn, ik ben een pinguïn. Nee, zei de papegaai, ik ben een pinguïn. Jij bent een papegaai, zei de pinguïn. Jij bent een papegaai, zei de papegaai. Stomme papegaai, zei de pinguïn. Stomme pinguïn, zei de papegaai.

18 Kijken met een gekleurde bril Een dichter beschrijft de werkelijkheid op een bijzondere manier. Hij maakt gewone dingen mooier, of lelijker, zet ze op de kop, geeft ze kleur of maakt ze zwart. Hij vergelijkt gewone dingen met iets anders of legt door herhaling de nadruk op details. De titels van dichtbundels laten die bijzondere kijk vaak al zien: Mijn botjes zijn bekleed met deftig vel (Ted van Lieshout), Ik schilder je in woorden (Hans Hagen), Het ijzelt in juni (André Sollie). Nieuw Nederlands 1 H/V, blz. 163

19 Boekje open Door Ted van Lieshout Uit: Van verdriet kun je grappige hoedjes vouwen (1986) hoe ga ik open als een boek? ik wil mezelf eens lezen, bladeren en kijken hoeveel pagina's ik tel. of ik een sprookje ben of meer een studieboek. zou ik mij kopen? lenen bij de bieb? alleen stiekem lezen hoe ik afloop en zachtjes terugzetten in de kast?

20 Dichterlijk taalgebruik Dichters gaan op een ongewone manier met de taal om: Ze gebruiken woorden in meer betekenissen. Ze herhalen klanken, woorden of woordgroepen. Ze laten woorden weg. Ze breken de regels af terwijl je wel moet doorlezen. Nieuw Nederlands 1 H/V, blz. 205

21 weet je nog Door Ed Franck weet je nog hoe we toen en wat we en hoe we zouden en waarom we even en ja, mooi was het toen wel het leven

22 Kringen in het water Door Hans Hagen de afspraak was om half zeven ik wachtte lang en nog heel even ik wachtte met een kluitje eenden in het riet maar jij kwam niet

23 Schrijfwedstrijd Kinderboeken- week Opdracht: Schrijf een gedicht of verhaal dat te maken heeft met het thema van de Kinderboekenweek. In 2016 is dat Opa’s en oma’s; Voor altijd jong! Inleveren: Uiterlijk week 38. Jury: Een collega Nederlands jureert.

24 Schrijfwedstrijd Kinderboeken- week Waar wordt je gedicht op beoordeeld? Of je gedicht ‘lekker loopt’: metrum, rijm, herhaling; Of je ‘kijkt met een gekleurde bril’ en/of er sprake is van dichterlijk taalgebruik; Hoe je het onderwerp benaderd hebt; Taalgebruik en spelling.

25 Schrijfwedstrijd Kinderboeken- week Waar wordt je verhaal op beoordeeld? Of je verhaal lekker leest, een goede opbouw en een clou heeft; Hoe je het onderwerp benaderd hebt; Taalgebruik en spelling.

26 Schrijfwedstrijd Kinderboeken- week Hoe begin je? Wat je zou kunnen doen: Bedenk eerst of je een gedicht of verhaal wilt schrijven. Maak een woordweb over opa’s en oma’s of over ‘Voor altijd jong!’ Begin gewoon te schrijven en ga daarna herlezen, schrappen, verbeteren, aanvullen… Werk vanuit een rijmschema (ABA/AABAC/…)