Neonatale craniële echografie

Presentatie over: "Neonatale craniële echografie"— Transcript van de presentatie:

1 Neonatale craniële echografie
Dr. Yannick Thonissen In samenwerking met: Dr. Meylaerts Dr. Van Hoestenberghe

2 Inhoud Belangrijke doorsnedes Pathologie Pitfalls

3 Belangrijke doorsnedes
Anterieure fontanel: Coronale beelden Sagitale beelden → Methode zoals beschreven door van Wezel-Meijler Doppler Supplement: Posterieure/Mastoïdale fontanel Cerebellum Hersenstam

4 Coronale doorsnedes

5 Coronale doorsnedes 5 Doorsnede 1: Frontale lobben Legende:
1: Interhemisferische fissuur 11: Cavum Septum pellucidum 21: Trigone collaterale 2: Frontale lob 12: Derde ventrikel 22: Cerebellum 3: Schedelbasis 13: Sulcus cinguli 23: Tentorium 4: Orbita 14: Corpus 24: Mesencephalon 5: Frontale hoorn 15: Choroïd plexus 25: Occipitale lob 6: Nucleus caudatus 16: Thalamus 26: Sulcus parieto-occipitalis 7: Basale ganglia 17: Fissura hippicampi 27: Fissura calcarina 8: Temporale lob 18: Aquaductus 9: Sylvische fissuur 19: Hersenstam 10: Corpus callosum 20: Pariëtale lob Coronale doorsnedes Doorsnede 1: Frontale lobben 5

6 Coronale doorsnedes 6 Doorsnede 2: Frontale hoornen Legende:
1: Interhemisferische fissuur 11: Cavum Septum pellucidum 21: Trigone collaterale 2: Frontale lob 12: Derde ventrikel 22: Cerebellum 3: Schedelbasis 13: Sulcus cinguli 23: Tentorium 4: Orbita 14: Corpus 24: Mesencephalon 5: Frontale hoorn 15: Choroïd plexus 25: Occipitale lob 6: Nucleus caudatus 16: Thalamus 26: Sulcus parieto-occipitalis 7: Basale ganglia 17: Fissura hippicampi 27: Fissura calcarina 8: Temporale lob 18: Aquaductus 9: Sylvische fissuur 19: Hersenstam 10: Corpus callosum 20: Pariëtale lob Coronale doorsnedes Doorsnede 2: Frontale hoornen 6

7 Coronale doorsnedes 7 Doorsnede 3: Foramen van Monro Legende:
1: Interhemisferische fissuur 11: Cavum Septum pellucidum 21: Trigone collaterale 2: Frontale lob 12: Derde ventrikel 22: Cerebellum 3: Schedelbasis 13: Sulcus cinguli 23: Tentorium 4: Orbita 14: Corpus 24: Mesencephalon 5: Frontale hoorn 15: Choroïd plexus 25: Occipitale lob 6: Nucleus caudatus 16: Thalamus 26: Sulcus parieto-occipitalis 7: Basale ganglia 17: Fissura hippicampi 27: Fissura calcarina 8: Temporale lob 18: Aquaductus 9: Sylvische fissuur 19: Hersenstam 10: Corpus callosum 20: Pariëtale lob Coronale doorsnedes Doorsnede 3: Foramen van Monro 7

8 Legende: 1: Interhemisferische fissuur 11: Cavum Septum pellucidum 21: Trigone collaterale 2: Frontale lob 12: Derde ventrikel 22: Cerebellum 3: Schedelbasis 13: Sulcus cinguli 23: Tentorium 4: Orbita 14: Corpus 24: Mesencephalon 5: Frontale hoorn 15: Choroïd plexus 25: Occipitale lob 6: Nucleus caudatus 16: Thalamus 26: Sulcus parieto-occipitalis 7: Basale ganglia 17: Fissura hippicampi 27: Fissura calcarina 8: Temporale lob 18: Aquaductus 9: Sylvische fissuur 19: Hersenstam 10: Corpus callosum 20: Pariëtale lob Coronale doorsnedes Doorsnede 4: Corpus van de laterale ventrikel; hersenstam 8

9 Coronale doorsnedes 9 Doorsnede 5: Trigonum collaterale Legende:
1: Interhemisferische fissuur 11: Cavum Septum pellucidum 21: Trigone collaterale 2: Frontale lob 12: Derde ventrikel 22: Cerebellum 3: Schedelbasis 13: Sulcus cinguli 23: Tentorium 4: Orbita 14: Corpus 24: Mesencephalon 5: Frontale hoorn 15: Choroïd plexus 25: Occipitale lob 6: Nucleus caudatus 16: Thalamus 26: Sulcus parieto-occipitalis 7: Basale ganglia 17: Fissura hippicampi 27: Fissura calcarina 8: Temporale lob 18: Aquaductus 9: Sylvische fissuur 19: Hersenstam 10: Corpus callosum 20: Pariëtale lob Coronale doorsnedes Doorsnede 5: Trigonum collaterale 9

10 Coronale doorsnedes 10 Doorsnede 6: Pariëto-occipitale lobben Legende:
1: Interhemisferische fissuur 11: Cavum Septum pellucidum 21: Trigone collaterale 2: Frontale lob 12: Derde ventrikel 22: Cerebellum 3: Schedelbasis 13: Sulcus cinguli 23: Tentorium 4: Orbita 14: Corpus 24: Mesencephalon 5: Frontale hoorn 15: Choroïd plexus 25: Occipitale lob 6: Nucleus caudatus 16: Thalamus 26: Sulcus parieto-occipitalis 7: Basale ganglia 17: Fissura hippicampi 27: Fissura calcarina 8: Temporale lob 18: Aquaductus 9: Sylvische fissuur 19: Hersenstam 10: Corpus callosum 20: Pariëtale lob Coronale doorsnedes Doorsnede 6: Pariëto-occipitale lobben 10

11 Sagitale doorsnedes

12 Sagitale doorsnedes 12 Doorsnede 1 en 5: Parasagitaal, door de insula.
1: Interhemisferisch 11: Cavum Septum pellucidum 21: Trigone collaterale 31: Cisterna magna 2: Frontale lob 12: Derde ventrikel 22: Cerebellum 32: Cisterna quadrigemina 3: Schedelbasis 13: Sulcus cinguli 23: Tentorium 33: Fossa interpeduncularis 4: Orbita 14: Corpus 24: Mesencephalon 34: Fornix 5: Frontale hoorn 15: Choroïd plexus 25: Occipitale lob 36: Occipitale hoorn 6: Nucleus caudatus 16: Thalamus 26: Sulcus parieto-occipitalis 37: Insula 7: Basale ganglia 17: Fissura hippicampi 27: Fissura calcarina 8: Temporale lob 18: Aquaductus 28: Pons 9: Sylvische fissuur 19: Hersenstam 29: Medulla oblongata 10: Corpus callosum 20: Pariëtale lob 30: Sagitale doorsnedes Doorsnede 1 en 5: Parasagitaal, door de insula. 12

13 1: Interhemisferisch. 11: Cavum Septum pellucidum
1: Interhemisferisch 11: Cavum Septum pellucidum 21: Trigone collaterale 31: Cisterna magna 2: Frontale lob 12: Derde ventrikel 22: Cerebellum 32: Cisterna quadrigemina 3: Schedelbasis 13: Sulcus cinguli 23: Tentorium 33: Fossa interpeduncularis 4: Orbita 14: Corpus 24: Mesencephalon 34: Fornix 5: Frontale hoorn 15: Choroïd plexus 25: Occipitale lob 36: Occipitale hoorn 6: Nucleus caudatus 16: Thalamus 26: Sulcus parieto-occipitalis 37: Insula 7: Basale ganglia 17: Fissura hippicampi 27: Fissura calcarina 8: Temporale lob 18: Aquaductus 28: Pons 9: Sylvische fissuur 19: Hersenstam 29: Medulla oblongata 10: Corpus callosum 20: Pariëtale lob 30: Sagitale doorsnedes Doorsnede 2 en 4: Parasagitaal, laterale ventrikel.

14 1: Interhemisferisch. 11: Cavum Septum pellucidum
1: Interhemisferisch 11: Cavum Septum pellucidum 21: Trigone collaterale 31: Cisterna magna 2: Frontale lob 12: Derde ventrikel 22: Cerebellum 32: Cisterna quadrigemina 3: Schedelbasis 13: Sulcus cinguli 23: Tentorium 33: Fossa interpeduncularis 4: Orbita 14: Corpus 24: Mesencephalon 34: Fornix 5: Frontale hoorn 15: Choroïd plexus 25: Occipitale lob 36: Occipitale hoorn 6: Nucleus caudatus 16: Thalamus 26: Sulcus parieto-occipitalis 37: Insula 7: Basale ganglia 17: Fissura hippicampi 27: Fissura calcarina 8: Temporale lob 18: Aquaductus 28: Pons 9: Sylvische fissuur 19: Hersenstam 29: Medulla oblongata 10: Corpus callosum 20: Pariëtale lob 30: Sagitale doorsnedes Sagitale doorsnede 3: Midsagitaal, ventrikel III en IV.

15 Doppler Arterieel systeem: Veneus systeem: A. basilaris
A. cerebri anterior, interna, media A. pericallosa Aa. Thalamostriatae Veneus systeem: V. Galeni Sinus sagittalis superior (sinus sagittalis inferior) (sinus rectus)

16 Doppler Doorgankelijkheid Flowsnelheid Weerstand (RI) (PSV – EDV)/PSV
Normaal: 0.6 – 0.9 Lager: Post-hypoxische cerebrale vasculaire dilatatie Hoger: Intracraniële hypertensie Open ductus arteriosus

17 Doppler

18 Pathologie Hersenbloeding Hydrocephalus Periventriculaire leucomalacie
Germinale matrix Hemorragische infarctzone in de basale ganglia Subarachnoidale bloeding Subdurale bloeding Hydrocephalus Periventriculaire leucomalacie

19 Germinale Matrix Germinale matrix Screeningsecho: Dag 7-14 + aTerm
Sterk gevasculariseerde ventriculaire laag Laatste regressielocatie: caudothalamische groeve Screeningsecho: Dag aTerm Preterm (<30/32 weken) Gradering volgens Papile Graad 1: Subependymale bloeding Graad 2: beperkte intraventriculaire bloeding Graad 3: uitgebreide intraventriculaire bloeding + hydrocephalus Graad 4 (3+): intraparenchymateus letsel Complicaties Post-hemorrhagische hydrocephalie Periventriculair hemorragisch infarct 19

20 GM: Graad 1 Subependymale bloeding Ventriculair <10%
Intraventriculair <10%

21 GM: Graad 2 Intraventriculair 10-50%

22 GM: Graad 3 Intraventriculair >50% Dilatatie van de ventrikels

23 GM: Graad 4 Parenchymale component.

24 Germinale Matrix Complicaties: Post-hemorrhagische hydrocephalie
Periventriculair hemorragisch infarct Obstructie van de terminale venen Visualisatie Triangulair Echodens (evoluerend naar echolucent, cystisch) Ipsilateraal aan de bloeding Unilateraal/asymmetrisch

25 Basale ganglia Thalamus Hemorragische infarctzone
Ook andere kernen van de basale ganglia; Aa. Performantes Hemorragische infarctzone

26 Hydrocephalus Oorzaak Metingen: Vorm Post-hemorragische hydrocephalus
Obstructieve hydrocephalus Communicatieve hydrocephalus Combinaties Metingen: Ventrikelgrootte Levene Andere Resistive Index Vorm Ballooning / Plomp Post-hemorragische hydrocephalus

27 Hydrocephalus Levene-Index Nut Methode Referentiewaarden Follow-up
Coronale doorsnede doorheen Monro Afstand frontale hoornen, gedeeld door twee Coronale doorsnede doorheen Monro Afstand falx – frontale hoorn

28 Hydrocephalus Anterior horn width Occipitale hoorn
Gevoeliger voor milde hydrocephalus Makkelijke reproductie Occipitale hoorn TOD: Thalamo-occipitale distance Eerst dilatatieplaats Moeilijke reproductie Variante referentiecurves

29 Post-hemorragisch Post-hemorragische hydrocephalus
Afhankelijk van de hoeveelheid intraventriculair bloed Verloop Hydrocephalus: dagen tot weken na de initiële bloeding Na 14 dagen: kleine intraventriculaire reflecties Na 2-3 weken: hyperechogene ventriculaire omlijning Cave: parenchymale schade Vroege detectie en eventuele behandeling noopt

30 Periventriculaire leukomalacie
PVL Wittestofletsels Ischemie → necrose → cystevorming Cerebral palsy, intellectuele en visuele stoornissen Visualisatie Symmetrisch, niet hemorragisch Echodens Frontaal, pariëtaal, occipitaal Periventriculaire halo Geen PVL! Symmetrisch Frontaal / Pariëto-occipitale junctie Mild hyperechogeen Transiënt

31 PVL - Gradering Echogeniciteit – Gradering PVL – gradering (Devries)
Graad 0: < choroïdale plexus, normaal Graad 1: = choroïdale plexus Graad 2: > choroïdale plexus Homogeen / Inhomogeen PVL – gradering (Devries) Graad 1: Transiënt, periventriculair, >7 dagen Graad 1a: homogeen Graad 1b: inhomogeen Graad 2: Graad 1 + evoluerend naar fronto-pariëtale cysten Graad 3: Graad 1 + uitgebreide periventriculaire cystische letsels Graad 4: diepere witte stof, uitgebreide cystische letsels

32 PVL – Gradering PVL Graad 1: Links 1a; Rechts 1b

33 PVL - Gradering PVL Graad 2. Tevens gedilateerde laterale ventrikel.

34 PVL - Gradering PVL Graad 3: (Pariëtale) cystevorming.

35 PVL - Gradering PVL Graad 4: Cystische letsels tot diep in de witte stof.

36 PVL vs Periventriculaire halo
Links: Periventriculaire halo, normaal. Rechts: Periventriculaire leucomalacie, niet normaal.

37 Pitfalls Ventrikelsysteem Persisterende foetale ruimtes
Asymmetrische laterale ventrikel Slitlike Connatale cyste Persisterende foetale ruimtes Cavum septi pellucidi Cavum vergae Cavum veli interpositi Choroïdale plexus Split choroid Gesteelde choroïdale plexus Choroïdale cyste

38 Asymmetrische ventrikel
Eigenschappen Verschil in ventrikelgrootte > 2mm Posterieur occipitale hoorn Grotere ipsilaterale choroïdale plexus Normaal? Driehoekig Dunne ventriculaire wanden Geen volumetoename

39 Asymmetrische ventrikel
Linkerfoto: Coronale doorsnede doorheen het foramen van Monro vanuit de anterieure fontanel. Rechterfoto: Coronale doorsnede vanuit de posterieure fontanel. Bemerk de asymmetrische ventrikels, dewelke het meest uitgesproken is op de rechter foto, respectievelijk de posterieure occipitale hoorn. 39

40 Slit-like ventrikel Vernauwd voorkomen Fysiologisch: 1 à 2 dagen
Cave: hersenoedeem? 3 à 17 dagen

41 Connatale cyste Eigenschappen Diffentiaal diagnose
Samenkomen van de ventriculaire wanden Superolaterale zijde van de frontale hoorn Anterieur van het foramen van Monro Op het niveau van de externe hoek. “String of pearls” Diffentiaal diagnose Germinal matrix cyste Onder de externe hoek Cystische periventrikulaire leukomalacie Boven de externe hoek

42 Connatale cyste 42 Links: connatale cyste
Rechtsboven: germinale matrix cyste Rechtsonder: cystische PVL 42

43 Foetale ruimtes Cavum septum pellucidum Cavum vergae
85% gesloten op 3-6 maanden Tussen de frontale hoorden, middenlijn Cavum vergae Achter de fornices, middenlijn Cavum veli interpositi Pineaal gelegen DD. : Pineale cyste, Galen malformatie

44 Foetale ruimtes

45 Choroïdale plexus Split choroïd Afgestompte plexus Choroïd cyste
Lobulaire plexus Dubbel choroïdaal patroon DD: Bloeding Doppler Afgestompte plexus Vast-vochtniveau DD: bloed Posterieure fontanel Choroïd cyste Rond, goed afgelijnd, vocht gevuld, anechogeen Alleen, of met meer. Variabele grootte Cave: multipel, bilateraal, > 1cm

46 Choroïdale plexus

47 Pitfalls Ventrikelsysteem Choroïdale plexus Hersenparenchym
Asymmetrische laterale ventrikel Coarctatie van de laterale ventrikel Choroïdale plexus Split choroid Afgestompte choroïdale plexus Choroïdale cyste Hersenparenchym Peritrigonale echogeniciteit Thalamische pseudolesie Pseudo-afwezigheid van de inferieure vermis Occipitale pseudomassa Calcar avis

48 Referenties Enríquez G, Correa F, Lucaya J, Piqueras J, Aso C, Ortega A., Potential pitfalls in cranial sonography. Pediatr Radiol Feb;33(2):110-7. Lowe LH, Bailey Z. State-of-the-art cranial sonography: Part 1, modern techniques and image interpretation. AJR Am J Roentgenol May;196(5):   Lowe LH, Bailey Z. State-of-the-art cranial sonography: Part 1, modern techniques and image interpretation. AJR Am J Roentgenol May;196(5): Pekcevik Y, Ozer EA, Guleryuz H. Cranial sonography in extremely preterm infants. J Clin Ultrasound Jun;42(5):283-90 Hintz SR, Barnes PD, Bulas D, Slovis TL, Finer NN, et al. Neuroimaging and neurodevelopmental outcome in extremely preterm infants. Pediatrics Jan;135 (1):e32-42.  Steggerda SJ, Leijser LM, Walther FJ, van Wezel-Meijler G. Early Human Development. 2009; 85: Van Wezel-Meijler G. Neonatal cranial ultrasonography: guidelines for the precedure and atlas of normal ultrasound anatomy. Berlin: Springer; Heidelberg Leijser LM, de Vries LS, Cowan FM. Using cerebral ultrasound effectively in the newborn infant. arly Hum Dev Dec;82(12): van Wezel-Meijler G, Steggerda SJ, Leijser LM. Cranial ultrasonography in neonates: role and limitations. Semin Perinatol Feb;34(1):28-38. Guillerman RP. Infant craniospinal ultrasonography: beyond hemorrhage and hydrocephalus. Semin Ultrasound CT MR Apr;31(2):71-85. Deguchi K, Miller G. Periventricular leukomalacia. UpToDate; online. Consulted: 29/09/2015 Adcock LM. Clinical manifestations and diagnosis of intraventricular hemorrhage in the newborn. UpToDate; online. Consulted: 29/09/2015 Breysem L. Echografie hersenen en spinaal kanaal. UZ Gasthuisberg, dienst Radiologie; KULeuven