De Unie en het spook van het euroscepticisme Prof. Steven Van Hecke & Wouter Wolfs Universiteit Derde Leeftijd Kortrijk | 26 maart 2014.

Presentatie over: "De Unie en het spook van het euroscepticisme Prof. Steven Van Hecke & Wouter Wolfs Universiteit Derde Leeftijd Kortrijk | 26 maart 2014."— Transcript van de presentatie:

1 De Unie en het spook van het euroscepticisme Prof. Steven Van Hecke & Wouter Wolfs Universiteit Derde Leeftijd Kortrijk | 26 maart 2014

2 Instituut voor de Overheid

3

4 Structuur van de presentatie eurosceptische houdingen/meningen: de cijfers mogelijke verklaringen eurosceptische partijen soorten euroscepticisme Europese verkiezingen mei 2014: een vooruitblik

5 Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

6 Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

7 Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

8 Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

9 Instituut voor de Overheid Dalende steun voor Europese project

10 Instituut voor de Overheid Euroscepticisme ≠ recent fenomeen oprichting EGKS > zonder de Britten mislukking Europese Defensie Gemeenschap (1954) Brussel = Europese hoofdstad? … toetreding Noorwegen o 1972: 53,5% tegen o 1994: 52,2% tegen rechtstreekse verkiezing Europees Parlement eurosclerose …

11 Instituut voor de Overheid Referenda 1992 Denemarken Verdrag Maastricht: 50,7% tegen  1993: nieuw referendum: 56,8% voor 2000 Denemarken euro: 53,2% tegen 2001 Ierland Verdrag van Nice: 53,9% tegen  2002: 62,9% stemt voor 2003 Zweden euro: 56,1% tegen 2005 Frankrijk Europese Grondwet: 54,9% tegen 2005 Nederland Europese Grondwet: 61,5% tegen 2008 Ierland Verdrag van Lissabon: 53,2% tegen  2009: 67,1% voor

12 Instituut voor de Overheid

13 Verklaringen euroscepticisme o EU = elitair, bureaucratisch, ontransparatn, geldverspillend enz. o Verdrag van Maastricht (1992): politiek project economische project: eengemaakte markt o invoering van de euro (verwachte prijsstijgingen) o uitbreidingen, o.a. Turkije o aantasting van de nationale soevereiniteit/verlies eigenheid, identiteit enz. o economische crisis: EU = neoliberaal o …

14 Instituut voor de Overheid Finland: “Ware Finnen” o 2011: 19,1% ( 2007: 4%) o Conservatieve, nationalistische partij o anti-Europese campagne in 2011

15 Instituut voor de Overheid Nederland: Partij voor de Vrijheid – Geert Wilders o 2010: 15,5% ( 2006: 5%) o 2012: 10,1% o populistische partij o zeer uitgesproken anti-islam en anti-EU

16 Instituut voor de Overheid

17 Griekenland: Syriza (“Coalitie van Radicaal Links”) o Mei 2012: 16,8% ( 2009: 4,6%) o Juni 2012: 26,9% o Extreemlinkse partij o Campagne tegen EU in 2012

18 Instituut voor de Overheid Italië: Vijfsterren Beweging – Beppe Grillo o 2013: 25,55% o Populistische, eurosceptische partij

19 Instituut voor de Overheid Duitsland: Alternative für Deutschland o 2013: 4,9% o Eurosceptische partij o Belangrijkste programmapunt: weg met de euro

20 Instituut voor de Overheid Oostenrijk: Vrijheidspartij (FPÖ) o 2013: 20,5% o Nationalistische, eurosceptische partij

21 Instituut voor de Overheid Gelijkenissen en verschillen?

22 Instituut voor de Overheid Euroscepticisme: what’s in a name? Zowel linkse als rechtse eurosceptische partijen maar steeds aan de uiteindes van het politieke spectrum Extreem links: o economische grondslag: “EU = neoliberaal” Extreem rechts: o nationalistische grondslag: “EU = bedreiging soevereiniteit” MAAR: ook “one-issue” partijen

23 Instituut voor de Overheid Euroscepticisme: what’s in a name? Eurosceptische partijen vaak in oppositie o anti-Europees discours als onderdeel van algemene oppositiestrategie o MAAR: uitzonderingen: vb Conservatives in VK  vaak door specifieke “nationale’ omstandigheden

24 Instituut voor de Overheid Impact eurosceptische partijen Nationaal niveau: o zweeppartij die regering onder druk zet o vb Verenigd Koninkrijk: UKIP t.a.v. Conservatives o vb Nederland: PVV t.a.v. VVD

25 Instituut voor de Overheid Euroscepticisme: what’s in a name? o “hard” euroscepticisme: tegen EU als geheel (vb UKIP, PVV) “zacht” euroscepticisme: tegen bepaalde aspecten van de EU (vb Alternative für Deutschland) o eurofielen v. eurofoben (+ enthousiasten en pragmatici)  rejectionisme: principeel verwerpen  revisionisme: terugkeer vroegere toestand  minimalisme: status quo  gradualisme: stap voor stap  reformisme: hervormingen  maximalisme: nieuw model

26 Instituut voor de Overheid Euroscepticisme in de EU-instellingen o Europese Commissie en Raad van Ministers: amper of niet vertegenwoordigd o Europees Parlement 2009-2014:

27 Instituut voor de Overheid EP: evolutie aantal eurosceptici Percentage eurosceptici in Europees Parlement

28 Instituut voor de Overheid Europese verkiezingen 2014  meer of minder eurosceptici in Europees Parlement? Uitgangspunt: ruime meerderheids EVP/S&D/ALDE Peilingen voorspellen stijgende tendens: o Denemarken: Deense Volkspartij in peilingen groter dan regerende sociaal-democraten o Frankrijk: Front National grootste partij o UK: UKIP derde partij o Nederland: PVV wordt opnieuw grootste partij o …

29 Instituut voor de Overheid En in Vlaanderen? Eén eurosceptische partij: VB sp.a = kritischer N-VA?

30 De Unie en het spook van het euroscepticisme Prof. Steven Van Hecke & Wouter Wolfs Universiteit Derde Leeftijd Kortrijk | 26 maart 2014