‘Alles (laten) doen voor een goed pensioen’ Den Haag, 29 mei 2013 Paul Schnabel Sociaal en Cultureel Planbureau Universiteit Utrecht.

Presentatie over: "‘Alles (laten) doen voor een goed pensioen’ Den Haag, 29 mei 2013 Paul Schnabel Sociaal en Cultureel Planbureau Universiteit Utrecht."— Transcript van de presentatie:

1

2 ‘Alles (laten) doen voor een goed pensioen’ Den Haag, 29 mei 2013 Paul Schnabel Sociaal en Cultureel Planbureau Universiteit Utrecht

3 Een goed idee? ‘Ik ga sparen. Je moet zelf voor je pensioen zorgen’ Sywert van Lienden (22 jaar), oprichter G 500 Sociaal en Cultureel Planbureau

4 Wat maakt ‘zelf doen’ moeilijk en riskant? Te laat beginnen en te weinig opzijleggen Niemand kan zo’n lange periode (40 jaar inleg 20 jaar opname) goed overzien Risico op avontuurlijke adviezen en riskante beleggingen Geen steun bij lage opbrengst of verdampen beleggingen Vaak toch hoge kosten (advies, beheer, verzekering) Zelf doen wordt vooral een optie als de fondsen het niet meer zo goed doen…. Sociaal en Cultureel Planbureau

5

6 Ruim 50 jaar AOW 1947 – noodwet Drees (max. €35,- p.m.) 1957 – AOW (€ 50.- per maand) 1974 – minimumloon 2011 – 2,7 miljoen 65+ (€1000 p.m. alleenstaanden, € 1600,- echtpaar) Sociaal en Cultureel Planbureau

7 AOW 2011  AOW-gerechtigd-3 miljoen  In Nederland-2,7 miljoen  Niet volledige AOW-0,26 mijoen  In het buitenland-0,3 miljoen  Niet volledige AOW-0,28 miljoen  2006 – 2,6 miljoen AOW (2,2 volledig) Sociaal en Cultureel Planbureau

8 Inkomen 65+ Nederland AOW (+ bijstand)25-30 miljard euro Aanvullend pensioen25-30 “ “ Vermogen/arbeid>5-10 “ “ Gemiddeld per hh.32.000 -laag inkomen, alleenst. – 11% -laag inkomen, echtpaar – 3% BNP 2010± 600 miljard Pensioenvermogen (2011)800 miljard 6 september 2012

9 De inkomenspositie van de gemiddelde oudere 6 september 2012 Figuur: Gestandaardiseerd besteedbaar inkomen van huishoudens naar leeftijd kostwinnaar Het inkomen in de groep 65-70 jarigen stijgt tot boven het gemiddeld besteedbaar inkomen van alle huishoudens jonger dan 65 jaar. De laagste inkomensgroepen blijven achter.

10 Pensioenbewustzijn werknemers (2008-2009) Pensioenonbewust/geen pensioenkennis66% (vooral jongeren) Wel enige kennis eigen pensioen7% Kennis hoogst/toereikendheid eigen pensioen15% Volledig pensioenbewust12% (Centriq) Sociaal en Cultureel Planbureau

11 Weet u hoeveel pensioen u opbouwt? 201020112012 Ja12%43%45% Neen88%57%55% (MR 2012) Sociaal en Cultureel Planbureau

12 ‘Verplichte collectieve regelingen zijn niet meer van deze tijd’ Helemaal mee eens6% Mee eens29 Noch/noch16 Mee oneens45 Helemaal mee oneens4 Weet niet2 (MR 2012) Sociaal en Cultureel Planbureau

13 Verhoging pensioenleeftijd – wat betekent dat voor u? 201020112012 Langer werken voor zelfde pensioen 38%46%55% Niet langer werken, zelf bijsparen 132019 Niet langer werken, minder pensioen 261817 Anders8169 (MR 2012) Sociaal en Cultureel Planbureau

14 Denkt u dat uw toekomstige pensioen zal worden verlaagd? 201020112012 Zeker wel10%15%30% Waarschijnlijk wel254142 Misschien272217 Waarschijnlijk niet26148 Zeker niet1284 Weet niet1475 (MR 2012) Sociaal en Cultureel Planbureau

15 Generatieconflict?  Tussen welke generaties? Tussen grootouders/ouders/kinderen?  Van fiscale naar intrafamiliale solidariteit  Wel toenemende spanning – rekentrucs(M/V, J/O,H/L)  Solidariteit nooit helemaal perfect  Oplopende AOW/Pensioenleeftijd – meer plaats maken voor jongeren?  Mediale hype ‘generatieconflict’ Sociaal en Cultureel Planbureau

16 Ouderen zorgen voor jongeren 30% klusjes in huis 20% helpt in huishouden 22% steunt financieel 48% past op kleinkinderen 60/69 jr.  > 60% vrijwilligerswerk 6 september 2012

17 Inkomen onder armoedegrens, 2011  Totaal-6,9%  65+ alleen-4,9%  65+ paar-2,1%  Ouderen totaal-3,1%  Kinderen totaal-11,1%  Volwassenen totaal-7,1% Sociaal en Cultureel Planbureau

18 Welvaart en welzijn van de 65+  65-75 jr. - 900.000 hh. - € 23.700 - € 278.000  75 + - 814.000 hh. - € 21.000 - € 218.000  50% gepensioneerden vermogen boven € 100.000,-  41% eigen huis + gemiddeld 80.000 euro kapitaal  (Erg) gelukkig – 65-74 jr 87%, 75+ 77%  (NL. alle leeftijden: 81% (erg) gelukkig) Sociaal en Cultureel Planbureau

19 Vermogens en huishoudens, 2009 Eigen huisEffectenHypotheek 25-50 jr61%23%57% (180) 50-65 jr.65%28%54% (111) 65-75 jr54%25%34% (68) 75 plus37%20%13% (46) 94.000 miljonairshuishoudens (1,3%) 30% 60-70, 18% 70+ (CBS) Sociaal en Cultureel Planbureau

20 Pensioen 2012  Pensioengangers230.000 nieuwe AOW  Gemiddelde leeftijdruim 63 jaar  Zeven van de tien werknemers voor 65 jaar met pensioen  Steeds meer 50-65 jarigen die willen doorwerken tot 65 jr. 2005 – 22%2008 – 36%  Prepensioen/vut nog400.000 Sociaal en Cultureel Planbureau

21 Verschil met vroeger Meer mensen worden oud 1957 – 700.000 65+ (6%) 2010 – 2.600.000 65+ (15%) 2020 – 3.600.000 65+ (20%) 2040 – 4.500.000 65+ (25%) Meer mensen worden heel oud 1957 – levensverwachting 65+ M. 14,2V. 16,7 2007 M. 17,0V. 20,5 Sociaal en Cultureel Planbureau

22 Snel groeiende levensverwachting Figuur: Resterende levensverwachting bij 65 jaar Trendmatig stijgt de levensverwachting met bijna een jaar per tien jaar. De ingeschatte resterende levensverwachting voor mannen is zelfs met twee jaar gestegen sinds 2004 6 september 2012

23 Stijging levensverwachting  Nu 0,3 jr. extra per jaar  Tot 1960/1970 – ¾ winst door voorkomen infectieziekten (public health; vaccinatie)  Na 1945  2 jaar (minder hart/vaat)  1,4 jaar (infectieziekten)  0,85 jaar (borstkanker/V)  0,3 jaar (dikke darm/M)  Na 2000  Longkanker (M)  Medische technologie 6 september 2012

24 Ouderen en wonen Bij voorkeur zo lang mogelijk zelfstandig Bij 50 + weinig verhuisbewegingen Ongeveer 500.000 ouderenwoningen '90.000 plaatsen in verzorgingshuizen, afnemend 60.000 plaatsen in verpleeghuizen, stabiel * gemiddelde leeftijd bewoners 83-85 jaar. 650.000 ouderen ‘kwetsbaar’ Sociaal en Cultureel Planbureau

25 Toekomstige zorguitgaven 2010-2040 20102040 (trend) 2040 (supertrend) Levensverwachting M.78,882,787,8 Levensverwachting V.82,785,789,6 % BBP13,2%22%31% % Gezinsinkomen (tweeverd., 1 ½ modaal) 23,5%35%46% Werkgelegenheid personen 12,8%22%29% 6 september 2012

26 Gezondheidszorg is steeds meer ouderenzorg Cure + care – 65 + - 16% bevolking, 40% kosten AWBZ ouderenzorg: 15 miljard euro 1,5% 85 + - 12,5% kosten zorg 0,01% 100plus, 0,1 % kosten zorg Toekomst minder AWBZ – meer WMO/ZV - hogere eigen bijdrage Relatie pensioen – zorg – wonen integraal bekijken Sociaal en Cultureel Planbureau

27 Hoe nu verder?  Verhoging pensioenleeftijd, verlaging pensioenverwachting  Nederland nog altijd superieur pensioensysteem (Mercer: nr. 1)  Wat is een goed pensioen?  ‘Gemoedsrust verzorgingsstaat’ – AOW-behouden  Steeds meer dubbelpensioenhuishoudens  Meer ZZP, meer arme ouderen?  Minder tweede, meer derde pijler (differentiatie)  Omkeerhypotheek voor zorg en inkomen  Solidariteit niet (helemaal) opgeven Sociaal en Cultureel Planbureau

28 Pensioenbewustzijn verhogen. Arbeidscontract en pensioencontract afzonderlijk. Meer keuzemogelijkheden tweede pijler (ook voor aftopping). Meer aandacht derde pijler ZZP. Vierde pijler als aanvullende mogelijkheid (eigen huis ‘verzilveren’). ‘Het pensioenleven begint bij 40’ PENSIOEN WORDT PERSOONLIJKER

29 Sociaal en Cultureel Planbureau

30

31