Het effect van bètablokkers op COPD-exacerbaties F.H. van Bruggen AIOS Huisartsenopleiding UMCG 19 juni 2015

Inleiding 63 jarige patiënt COPD Gold II en mild hartfalen Recent bètablokker (metoprolol) vanwege COPD door de cardioloog gestaakt De patiënt meldt zich nu met hartbonzen en wil de bètablokker herstarten

PICO P = COPD-patiënten I = Gebruik bètablokker C = Geen bètablokker O = Exacerbatie COPD

Zoekstrategie PubMed Cochrane Library Lee, 2014 “COPD” AND “Beta-blocker” PubMed Adrenergic beta-Antagonists (Mesh) Pulmonary Disease Chronic Obstructive (Mesh) exacerbation, COPD, beta-blockers, pulmonary event 44 artikelen 41 niet relevant 0 Cochrane 0 RCT 3 observationele studies Lee, 2014 Farland, 2013 Rutten, 2010

Resultaten Lee D.S. et al Med care 2014 Observationele cohortstudie 2004-2007 Deelnemers waren ouder dan 65 en hadden zowel hart- en vaatziekten als COPD/astma Patiënten werden 3 jaren vervolgd Uitkomstmaten pulmonary events (exacerbatie of complicatie van COPD/astma) Andere uitkomstmaten waren major cardiac events en all cause mortality Er werd voor confounders gecorrigeerd Confounders: in totaal 32 oa geslacht, rookstatus, CVD risicofactoren, andere medicatie etc

Resultaten Lee et al N=1062 Gemiddelde leeftijd 77 jaar 531 patiënten met bètablokker--- > 199 pulmonary events 531patiënten zonder bètablokker --> 190 pulmonary events Gecorrigeerde hazardratio voor bètablokkergebruik van 0,91 (95% BI, 0,73-1,12)

Resultaten Farland MZ et al Ann Pharm, 2013. Retrospectieve cohortstudie poliklinische COPD-patiënten 2010 een klinische opname met wel of geen COPD- exacerbatie als opnamediagnose Onderverdeling naar wel of geen bètablokkergebruik Primair eindpunt: exacerbatie en de ernst van de exacerbatie Er is voor confounders gecorrigeerd Exacerbatie ernst: mild, matig, (geen opname), ernstig waarvoor opname maar niet levensbedreigend en levensbedreigend (IC opname) Confounders in model: leeftijd, geslacht, roken, CVD (risico), medicatie

Resultaten Farland N=412 patiënten; 166 wel en 246 geen bètablokker Leeftijd gemiddeld 65 jaar Tenminste 1 exacerbatie bij 45 (27%) bètablokkergebruikers en 94 (38%) bij niet-gebruikers (Totaal 191 exacerbaties) Gecorrigeerde oddsratio voor bètablokkergebruik 0,61 ((95%BI 0,40-0,93) P= 0,02) Significant verschil vooral bepaald door de groep met milde exacerbaties. In de groep met ernstige exacerbatie werd geen verschil gezien.

Resultaten Rutten FH, 2010 Arch Intern Med, 2010 Observationele cohortstudie Patiënten ouder dan 45 jaar in een Nederlandse huisartsensetting met de reeds bekende of nog te stellen diagnose COPD 1995-2005 Primaire eindpunt: COPD-exacerbatie en all cause mortality Er werd voor confounders gecorrigeerd Confounders oa (risicofactoren) HVZ. Subgroep analyse naar alleen hypertensie, zonder duidelijke CVD, 2 of meer inhalatie medicaties, verwijzing naar longarts

Resultaten Rutten N=2230 patiënten:560 bestaande COPD, 1670 nieuwe COPD Gemiddelde leeftijd 65 N=1055 (47,3%) COPD-exacerbatie 42,7% gebruikte een bètablokker en 49,3% gebruikte geen bètablokker (p=0,005) De gecorrigeerde hazardratio is 0,71 (95% BI 0,63-0,83) voor bètablokkergebruik

Evaluatie studies Lee Farland Rutten Observationeel cohort Retrospectief cohort Observationeel Cohort Eerste- en tweedelijns patiënten N=1062 Tweedelijns patiënten N=412 Eerstelijns patiënten N=2230 Astma+ COPD COPD Correctie voor confounders Geen significant verschil, uitkomstmaat? Significant minder exacerbaties bij BB Bij Lee et al werd in de uitkomstmaat geen duidelijk onderscheid gemaakt tussen een COPD-exacerbatie en andere complicaties. Ook werd de definitie van een COPD-exacerbatie niet omschreven. Geschat dat slechts 60% van de huisartsen de diagnose COPD stelt obv Goldcriteria (studie Rutte)

Conclusies Geen toename in het aantal COPD-exacerbaties bij bètablokkergebruik Beschermend effect van bètablokkers op het ontstaan van COPD-exacerbaties? Onze patiënt lijkt vergelijkbaar met de patiënten uit de onderzochte studies

NHG-Standaard COPD 2015 Contra-indicaties: bèta-1-selectieve bètablokkers zijn in de gebruikelijke dosering niet gecontra-indiceerd bij patiënten met COPD, ook niet in geval van een (zeer) ernstige obstructie. Een mogelijk gunstige werkzaamheid moet nog nader onderzocht worden.

Terug naar de patiënt

Literatuur 1. NHG-Standaard Hartfalen (2010). 2. Lee DS, Markwardt S, McAvay GJ, et al. Effect of β-blockers on cardiac and pulmonary events and death in older adult with cardiovascular disease and chronic obstructive pulmonary disease.  Med Care. 2014 Mar;52 Suppl 3:S45-51   3. Farland MZ, Peters CJ, Williams JD, et al. β-Blocker use and incidence of chronic obstructive pulmonary disease exacerbations. Ann Pharmacother. 2013 May;47(5):651-6. 4. Rutten FH, Zuithoff NP, Hak E et al. Betablockers may reduce mortality and risk of exacerbations in patient with chronic obstructive pulmonary disease. Arch Intern Med. 2010 May 24;170(10):880-7