Lastenverlichting op arbeid: geen gratis lunch Paul de Beer UvA-AIAS & De Burcht

Hoge lastendruk op arbeid in Nederland

1. Standaardredenering: lagere lasten maken arbeid goedkoper en vergroten de werkgelegenheid 2. Economische theorie: hangt van meerdere factoren af 3. Empirisch onderzoek: geen robuuste samenhang tussen lasten op arbeid en werkgelegenheid Wat zijn de (arbeidsmarkt)effecten van lagere lasten op arbeid?

Standaard arbeidsmarktmodel vraag aanbod bruto netto bruto = netto wnwn wbwb L1L1 L2L2 w2w2 Evenwicht met belasting Evenwicht zonder belasting belasting

Lagere lasten leiden tot meer werkgelegenheid, maar ook tot hoger nettoloon en lagere brutoloonkosten Standaard arbeidsmarktmodel

Verlaging van werknemerslasten heeft zelfde effect als verlaging werkgeverslasten (Wet van Dalton) Standaard arbeidsmarktmodel

Inelastisch arbeidsaanbod  kleiner werkgelegenheidseffect, grotere stijging nettoloon Inelastische arbeidsvraag  kleiner werkgelegenheidseffect, grotere daling brutoloonkosten Standaard arbeidsmarktmodel

Lagere marginale lastendruk: positief substitutie-effect  arbeidsaanbod stijgt Lagere gemiddelde lastendruk: negatief inkomenseffect  arbeidsaanbod daalt Effect is het grootst als marginale druk daalt, maar gemiddelde druk niet! Dit kan leiden tot grotere netto-loonverschillen Een verfijnder model

Veronderstelling: vakbonden maken afweging tussen nettoloon én werkgelegenheid Lagere marginale lastendruk: € 1,-- bruto loonstijging levert netto méér op  voorkeur verschuift van werkgelegenheid naar loon  hogere looneis Lagere gemiddelde lastendruk: nettoloon neemt toe bij zelfde brutoloon  voorkeur verschuift naar meer werkgelegenheid  lagere looneis Een model met collectieve loononderhandelingen

Een andere belasting wordt verhoogd (of minder verlaagd) Verhoging lasten op consumptie (bv. BTW): Niet-werknemers betalen de prijs, m.n. uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden  Grotere inkomensongelijkheid Verhoging lasten op kapitaal (bv. vpb): Als kapitaal (internationaal) mobiel is, worden lasten afgewenteld op arbeid Als kapitaal minder mobiel is (bv. MKB), leidt dit tot minder investeringen en minder werkgelegenheid Indirecte effecten van lastenverlichting op arbeid

Effecten van lagere lasten op arbeid niet eenduidig Hangt af van: Elasticiteit arbeidsaanbod en arbeidsvraag Verandering marginale en gemiddelde lastendruk Individuele of collectieve loonvorming Verhoging van andere belasting Meest gunstige werkgelegenheidseffect bij: Elastisch aanbod en vraag Individuele loonvorming: lagere marginale en hogere gemiddelde druk Collectieve loonvorming: hogere marginale en lagere gemiddelde druk Vergroting van inkomensongelijkheid Conclusie theorie

Effect lastendruk op arbeid: in overeenstemming met collecieve loonvorming: Gemiddelde belastingdruk verhoogt loonkosten Marginale belastingdruk verlaagt loonkosten Effect belastingcompositie op economische groei (Arnold et al. 2011, IMF 2012): Positief effect op BBP(-groei) van verschuiving van inkomstenbelasting naar consumptie- en vermogensbelasting Endogeniteitsprobleem: economische groei ook van invloed op belastingcompositie Empirisch onderzoek

Geen relatie tussen lasten op arbeid en werkgelegenheidsgraad in EU Bron: Eurostat

Ook geen robuuste relatie tussen verandering in lasten op arbeid en werkgelegenheid Bron: Eurostat

Geen robuuste relatie tussen lastendruk op arbeid en werkgelegenheid Op één moment Over de tijd Conclusie empirie

Verlaging van lasten op arbeid lijkt ‘gratis lunch’: meer werkgelegenheid door lasten te verschuiven Echter: theoretisch is er geen eenduidig effect van lagere arbeidsbelasting Hangt sterk af van vormgeving en veronderstellingen over werking arbeidsmarkt Empirisch is er geen robuust bewijs voor een negatieve samenhang tussen lasten op arbeid en werkgelegenheid Alleen bij een zorgvuldig ontworpen vorm van lastenverlaging zijn positieve effecten te verwachten Slotconclusie

Bedankt voor de aandacht! Reacties: