EASBFZ01K => Modulewijzer + ppt per week op med.hro.nl/kesmh/EASBFZ01K Les 1 Inleiding: Functies van bloed Les 2 Anemie / Hemoglobinopathie Les 3 Trombose Les 4 Trombotische Trombocytopenische Purpura LESWEEK 5 VRIJ Les 5 LESWEEK 6 Leukemie Les 6 LESWEEK 7 Gastcollege Dr. P. Valk: Moleculaire Diagnostiek Tentamen LESWEEK 8 27 oktober 2015 Hertentamen LESWEEK 10 10 november 2015

Anemie = bloedarmoede Tekort aan zuurstoftransporterend vermogen Oorzaken kunnen verschillend zijn

Symptomen van Anemie Vermoeidheid Ademgebrek bij inspanning Hartkloppingen Hoofdpijn Verwarring, verminderde alertheid Bleke gelaatskleur

Anemie WHO: Indeling anemie Mannen Hb < 8,5 mmol/L Vrouwen Hb < 7,5 mmol/L Indeling anemie Microcytair = rode bloedcellen (RBC) te klein Normocytair = RBC normale grootte Macrocytair = RBC groter dan normaal

Hemoglobine: Komt voor in erytrocyt Functies - vervoer van O2 - vervoer van CO2 - buffer voor H+

Hemoglobine

Erytrocyten => hemoglobine Hemoglobine: - komt voor in erytrocyt Functies: - vervoer van O2 - vervoer van CO2 - buffer voor H+

Hemoglobine: bestaat uit verschillende subunits normaal volwassen Hb HbA: α2β2 HbA2: α2δ2 foetaal Hb: α2γ2 embryonaal Hb: α2ε2 en eerder: ε4

Erytrocyten Meten van volume: MCV Gemiddelde celvolume mean cellulair volume(MCV) in femtoliter 10-15l MCV = hematokriet (l/l) fl aantal erytrocyten/l microcytair normocytair macrocytair

Erytrocyten Gehalte Hb per cel: MCH Gemiddelde cellulaire Hb gehalte MCH (fmol, amol) MCH = hemoglobineconcentratie (mmol/l) fmol aantal erytrocyten/l

Concentratie Hb per cel: MCHC Erytrocyten Concentratie Hb per cel: MCHC Gemiddelde cellulaire Hb concentratie MCHC (mmol/l) MCHC = MCH = mmol/l MCV hypochroom normochroom hyperchroom

Indeling anemie Macrocytair Vit. B12 deficiëntie FZ deficiëntie

Vit B12 tekort: slecht dieet (te weinig vlees, melkproducten) slechte opname, chronische darmontsteking, dunnedarmoperatie tekort aan intrinsic factor => genetisch defect of autoimmuunziekte Foliumzuur (=vit B9/B11) tekort: dieet (te weinig verse bladgroenten) slechte opname door chronische darmontsteking, dunnedarm operatie, medicijnen/drugs/alcohol

Vitamine B12 · IF geproduceerd in de maag · IF/B12 opgenomen vanuit dunne darm naar bloedcirculatie

Indeling anemie Normocytair Anemie van chronische ziekte IJzergebrek Gecombineerde anemie (Fe- en FZ/vitB12-gebrek)

Indeling anemie Microcytair IJzergebrek Hemoglobinopathie Thalassemie Sikkelcelanemie

Foliumzuurgebrek: macrocytaire anemie  Gegevens: Hb: 5,2 mmol/l (8,6 – 10,9) Ht: 0,26 l/l (0,41 – 0,51) RBC: 2,2*1012/l (4,6 – 6,2) MCV: 118 fl (84 – 104) MCH: 2364 amol (1730 – 2220) MCHC: 20 mmol/l (19,3 – 22,9)  Macrocytaire normochrome anemie  Wel Hb aanmaak en celgroei, weinig celdeling

Macrocytaire anemie

IJzergebrek of thalassemie  Gegevens: Hb: 5,2 mmol/l (8,6 – 10,9) Ht: 0,29 l/l (0,41 – 0,51) RBC: 3,7*1012 /l (4,6 – 6,2) MCV: 78 fl (84 – 104) MCH: 1405 amol (1730 – 2220) MCHC: 17,9 mmol/l (19,3 – 22,9)  Microcytaire hypochrome anemie  Onvoldoende Hb per cel om ery’s goed te vullen ijzergebrek of verminderde eiwitsynthese (thalassemie)

Microcytaire anemie door minder stabiel hemoglobine Normaal HbA: α2β2 HbA2: α2δ2 Andere samenstelling van subunits: thalassemie: α4 of β4,(maar: instabiel!) Mutaties in genen coderend voor Hb-peptide: - in β-keten is Glu6 vervangen door Val → HbS sikkelcelanemie - en vele andere bekende mutaties

Voorkomen van HbS en thalassemie

Hoe kan een mutatie die thalassemie en sikkelcelziekte veroorzaakt een gunstige mutatie zijn? Malaria is de hoofdoorzaak van kindersterfte Thalassemie en sikkelcelziekte zijn gunstige mutaties die de drager beschermen tegen malaria

Verspreiding van malaria in Afrika

Voordelen maar ook nadelen  Dragers zijn beschermd tegen de ernstige gevolgen van malaria  Maar: kinderen van ouders die beiden gezonde dragers zijn, maken 25% kans om met een vorm van erfelijke bloedarmoede, en dus sikkelcelziekte of thalassemie te worden geboren

Sikkelcellen

HbS: sikkelcelanemie Campbell Fig. 5.22

HbS: sikkelcelanemie Rode bloedcellen sikkelcelachtige vorm + minder soepel  bloedcellen worden sneller afgebroken bloedcellen klonteren  haarvaten verstopt  bloedingsstoornissen ischemie (= zuurstofgebrek in weefsel) necrose van organen en weefsels (= weefsels gaan dood)

Vaatafsluiting door afwijkende vorm erytrocyten

Botafwijking bij hemoglobinopathie

Vragen