1

Preventie van knieartrose bij vrouwen met overgewicht Effecten op MRI kenmerken MLA Landsmeer, J Runhaar, P van der Plas, M van Middelkoop, D Vroegindeweij, B Koes, PJE Bindels, EHG Oei, SMA Bierma-Zeinstra Erasmus MC, afdeling huisartsgeneeskunde Rotterdam 2

Introductie PROOF studie – PRevention of Osteoarthritis in Overweight Females Doel: onderzoek naar de preventieve effecten van een dieet- en beweegprogramma (DBP) en van glucosamine sulfaat (GS) op het ontstaan van knieartrose 3

Introductie Secundaire uitkomstmaat: knieartrose kenmerken op de MRI MRI sensitief voor vroege kenmerken van artrose 1 Onderzoeksvraag: Wat is het preventieve effect van een dieet-en beweegprogramma en van glucosamine sulfaat op de progressie van knieartrose kenmerken op MRI? 4 1 Schiphof D, et al. Osteoarthritis Cartilage 2014.

Methode Hoog-risico groep Vrouwen 50 – 60 jaar BMI ≥ 27 kg/m² Zonder klinische knieartrose randomisatie 5

Methode 6 dieet & bewegen + Placebo Controle + Placebo Dieet & bewegen + Glucosamine Controle + Glucosamine N = 100 Glucosamine vs. placebo (dubbel-blind) Dieet & bewegen vs. control 2.5 jaar FU

Methode - Interventies Dieet- en beweegprogramma 6 maanden beweegprogramma (1h/week) Begeleiding diëtiste - motivational interviewing Glucosaminesulfaat (1500 mg/dag) Placebo gecontroleerd Dubbelblind 7

Methode – MRI MRI meting beide knieën: baseline en na 30 maanden MRI scoring MRI OsteoArthritis Knee Score – MOAKS Hunter DJ, et al. Osteoarthritis Cartilage 2011; 19:

Methode – MRI MRI kenmerken: - Beenmerglaesies en cysten- Meniscus degeneratie - Kraakbeen defecten- Meniscus extrusie - Osteofyten 9 Beenmerglaesie Meniscus extrusie

Methode – MRI Scoring: semi-kwantitatief Graad Uitkomstmaat: Progressie van knieartrose kenmerken op MRI Gebruik gemaakt van recente definitie: verandering van MOAKS kenmerken 3 Per kenmerk: Totaal score van de som van alle subregio’s Verschil tussen follow-up en baseline gedichotomiseerd 10 3 Runhaar J, et al. Osteoarthritis Cartilage 2014; 22:

Methode - statistiek Logistische Generalized Estimated Equations Gecorrigeerd voor Aan- of afwezigheid van MRI kenmerk op baseline Significante baseline verschillen tussen interventie groepen Intention to Treat analyse 11

Resultaten BaselineDieet en beweegprogramma ControleInterventie AllePlaceboGSPlaceboGSP-waarde N – vrouwen N - knieën leeftijd (jr) 56 ± 3 0,999 BMI (kg/m²) 32 ± 433 ± 532 ± 433 ± 432 ± 40,575 K&L < 2 94%96%95%92% 0,391 Beenmerglaesies 64% 56%72%60%66%0,015 kraakbeen defecten 70% 62%77%65%76%0,003 Osteofyten 24% 26%23% 0,874 Meniscus degeneratie 66% 68%64%66%0.883 Meniscus extrusie 52%60%54%47%48%

Resultaten Resultaten primaire uitkomstmaat: Geen significant effect van interventies op ontstaan van klinische en radiografische knieartrose 13 Incidentie knieartrose Controle + placebo Controle + GS DBP + placebo DBP + GS Runhaar J, et al. Am J Med. 2015

Resultaten 14 OR 0.50 ( ) Progressie MRI kenmerken Controle + placebo Controle + GS DBP + placebo DBP + GS

Conclusie Hoge prevalentie van artrose kenmerken op MRI bij obese vrouwen zonder klinische knieartrose. Een dieet en beweegprogramma in combinatie met placebo geeft minder progressie van meniscus extrusie. Glucosamine alleen of in combinatie met een dieet- en beweegprogramma heeft geen effect op de progressie van knieartrose kenmerken op MRI. 15

Dank! Erasmus MC Afd. huisartsgeneeskunde Prof. S. Bierma-Zeinstra Prof. B. Koes Prof. P. Bindels J. Runhaar M. van Middelkoop D. van Emmerik Afd. orthopedie Prof. G. van Osch M. Reijman Afd. radiologie E. Oei Maasstad ziekenhuis afd. radiologie D. Vroegindeweij P. van der Plas 16