GEINDIVIDUALISEERD PROJECT VOOR MAATSCHAPPELIJKE INTEGRATIE (Voorlopig) Rapport Jan Depauw – Prof. Kristel Driessens (KdG) Louise Méhauden – Prof. Abraham Franssen (USL) Een onderzoek in opdracht van POD Maatschappelijke Integratie April 2015 – September 2015

Inhoud 1. Onderzoeksopzet 2. Kwantitatief luik 3. Kwalitatief luik 4. Vragen en discussie.

1. Onderzoeksopzet Kwantitatief: –Web-enquête bij alle OCMW’s. Kwalitatief: – Open vragen in web-enquête. –Diepgaande bevraging van 16 OCMW’s: 6 Vlaamse 6 Waalse 4 Brusselse OCMW’s. – Experten-seminarie

2. Kwantitatief luik Dataverzameling: web-enquête abonnees e-cho Operationalisering: gepeild naar huidige toepassing en ideeën rond uitbreiding doelgroep en gemeenschapsdienst Analyse: frequentieverdeling, samenhang en verklarende factoren. Resultaten – Representativiteit – Doelgroepen – Procedures – Houdingen tov GPMI – Gemeenschapsdienst

2.1 Representativiteit

Responsgraad naar grootte OCMW’s (in %)

Participatiegraad op niveau respondenten 09/07/15 Percentage Hoofd-Maatschappelijk- Werker 14 Maatschappelijk werker 73 Voorzitter 1 Secretaris 2 Hoofd sociale dienst 8 Andere 2 Totaal100

2.2 Doelgroepen: huidige praktijk 09/07/15

Doelgroep: uitbreiding gewenst? 4 op 10 vindt uitbreiding zinvol. Andere groep dan wie al ruimere doelgroep betrekt.

2.3 Procedure 09/07/15

Sancties Een gedeeltelijke schorsing wordt volgens meerderheid (79%) zelden (40%) of nooit (39%) uitgesproken. 13,5% (van 436 respondenten) verklaart dat altijd (3,2 %) of vaak (10,3%) ook ‘andere’ sancties genomen worden.

Sancties Als er sancties worden genomen komen de sancties van 1 maand frequent voor (59% waarvan 42% ‘vaak’ en 17% ‘altijd’) en die van 3 maanden nauwelijks (96%), namelijk: zelden (47%) of nooit (49%).

2.4 Houding tov GPMI Factoranalyse geeft aan dat er drie ‘houdingen’ te onderscheiden zijn. – GPMI als administratieve formaliteit – GPMI als contractueel ondersteunend kader – GPMI als begeleidingsinstrument. Conclusie: een GPMI is voor de meerderheid van de respondenten een ondersteunend kader dat in zich de potentie heeft van een begeleidingsinstrument. 09/07/15

GPMI als ‘administratieve formaliteit’ 4 uitspraken die verwijzen naar het verplichte en gestandaardiseerde karakter van een GPMI. De meningen zijn verdeeld: 50/50. Interpretatie: de helft slaagt er in een ‘eigen’ invulling aan het GPMI te geven.

GPMI als ‘contractueel kader’ 5 uitspraken die verwijzen naar zaken als het noteren van wederzijdse verwacht- ingen, afspraken en engagementen. De meningen minder sterk verdeeld: meer dan 75% ziet GPMI als contractueel onder- steunend kader.

GPMI als ‘begeleidingsinstrument’ 7 uitspraken die verwijzen naar het faciliteren van intensievere begeleiding, zoeken naar krachten, honoreren van inspanningen, enz… 75% van de respondenten is dit idee genegen

2.5 Gemeenschapsdienst 09/07/15

Modaliteiten gemeenschapsdienst 09/07/15

3. Kwalititatief luik 4 « case-study » Critères d’analyse des usages du PIIS Fonctions du PIIS Mises en perspective Knelpunten et points d’attention

Case study 1: Un (deux, trois,...) PIIS pour tous Contexte: ville moyenne de province Une généralisation souple Large offre d’activités d’insertion sociale et collectives Une organisation hiérarchique mais qui tient compte de l’expertise du corps social Un PIIS très investi dans une optique d’accompagnement rapproché et un esprit de co-construction Des dispenses très rares La sanction en dernier recours

Case study 2: Un PIIS pour protéger l’usager Contexte: une petite commune rurale Corps social en «résistance» vis-à-vis du politique Un conseil intransigeant en matière de dispenses >< «il faut laisser certaines personnes tranquilles» Les TS pour un PIIS positif, constructif, souple et évolutif Négociation: «la carotte plutôt que le bâton» «On est tenus à la démarche du PIIS, pas au contenu»: une distinction nette entre le projet (fond) et le contrat (forme) Des évaluations non quantifiables

Case study 3 : GPMI als multi-tool Context: Grote stad GPMI voor studenten, activering, taaltrajecten, daklozen in de wijk (categorie 2) Breed aanbod sociale en professionele activering Hiërarchische organisatie met ‘specialismen’. Combinatie van functies – GPMI als multi-tool Vrijstelling? Nauwelijks, enkel gezondheidsredenen Sancties ook ‘andere’, maar steeds weloverwogen

Case study 4 : Un PIIS coercitif Contexte: petite commune bruxelloise Une organisation très top-down La disposition au travail comme critère central et dans une vision stricte Les dispensés suivis «moins régulièrement» Des contenus standards Un outil de contrôle peu investi dans sa dimension d’accompagnement («Le PIIS n’apporte rien de plus») Des sanctions régulières

Verbetervoorstellen vanuit de web-enquête Afschaffen (12%) Vorm en inhoud aanpassen (68%) – Verplichting opheffen, snoeien in clausules, standaard- document(en) verdelen, …. Organisatorische ondersteuning (12%) – Administratief of technisch (via ICT) ondersteunen Koppelen aan hulpverlening (4%) – Inbedden in verslaggeving, termijnen versoepelen (startdatum en evaluaties, -zonder- einddatum), … Sanctieprocedure aanpassen (4%) – Afschaf LL mogelijk maken, sanctie onmiddellijk laten ingaan, sanctie loskoppelen van GPMI, … 09/07/15