DEEl 3: De mens gebruikt wetenschappelijke principes om in zijn behoeften te voorzien. Michelle Borghers

WAT vinden we terug in het klaslokaal? WAT zie je rondom je? WAT hebben ze allemaal gemeenschappelijk?  Ze zijn allemaal gemaakt uit materie of een stof.

WAT is materie? Materie of stof is de bouwsteen waaruit alles is opgebouwd Materie  Mater  Moeder Onderzoeksvragen??? Welke soorten stoffen bestaan er? Waarvoor dienen diverse stoffen? Hoe maakt men bepaalde stoffen?

Herken de verschillende stoffen Rubber Smeerolie Carbon Textiel Aluminium Lijm Ijzer Leder Plastic Velcro Isomo Asfalt Verf …

WAT zit er in je pennenzak? Gom Lat Balpen Lijm Schaar (fluo)stiften Potlood ….

GOM Potloodstrepen verwijderen met rubber Natuurrubber: gewonnen uit latex, een melksap uit de bast van de rubberboom Synthetische rubber: polymerisatie vereist, polymeren gemaakt uit aardolie, verbeterde eigenschappen (goede weerbestendigheid, geschiktheid voor het afsluiten of luchtdicht maken, betere rekbaarheid) Banden, ballon, rubbertegel, condoom, elastiekje,…

PLASTIC LAT Aardolie Verwerkt tot benzine, maar 10% ervan gebruikt om plastic te maken Plastic sliertjes  plastic bolletjes  krijgen andere kleur  andere voorwerpen Bioplastic: olie als grondstof vervangen door suikerriet en maïs Energie besparen, de afvalberg verminderen,… Tuintafel en –stoelen, frigobox, bestek,…

Balpen Drukveertje Balpen uit duwen Metalen draad tot spiraal gerold en moet uitharden bij 400°C Plastic buisje met inkt Metaal of plastic Fietszadel, perforator, nietjesmachine,…

Stift Veel kleuren Basiskleuren mengen Moleculen van kleurdeeltjes niet allemaal even groot Niet alle deeltjes kunnen makkelijk door filter Grote moleculen blijven hangen, kleine moleculen gaan verder Deeltjes kunnen worden gescheiden

CHROMATOGRAFIE https://www.youtube.com/watch?v=ZCzgQXGz9Tg https://www.youtube.com/watch?v=8uFLOQ18Mt8

Chromatografie De viltstiftenfabrikant maakt een mengsel van kleuren om verschillende kleuren viltstift te bekomen. De techniek van chromatografie die hier wordt gebruikt, is een manier om mengsels te scheiden in hun zuivere stoffen. Als een kleurstof goed oplost, dan gaat ze heel ver mee omhoog. Wanneer die niet of slecht oplost, dan blijft de kleur beneden hangen of gaat slechts een beetje omhoog.

LIJm Planten of uit gekookte vellen en beenderen van dieren Synthetisch Kwaliteit is veel beter, drogen snel Kunnen krachtige verbindingen vormen Verlijmen: 2 gelijksoortige of ongelijksoortige materialen aan elkaar bevestigd worden met lijm Drogende lijm

Zelf lijm maken Water is enkel een oplosmiddel dat na een tijdje zal verdampen. Zout bestaat uit kleine moleculen en verlijmen lukt dus slecht Zetmeel bestaat uit grote moleculen en verlijmen lukt dus nog goed.

Zelf lijm maken Goede lijm is vaak een polymeer, dus een stof met heel grote moleculen in een oplosmiddel. Als het oplosmiddel verdampt is, plakken de polymeren en het materiaal aan elkaar vast.

1 stof = verschillende toepassingen

azijn Kalkaanslag verwijderen Reinigen en ontgeuren van de vaatwas Bewaarmiddel voor uitjes, augurken Kleurbehoud van rode kool Wasverzachter textiel Bestrijdt luizen onkruidverdelger

samenvatting Door stofomzettingen maakt de mens moleculen die aan bepaalde eigenschappen voldoen om te voorzien in zijn behoeften. Dat vraagt veel wetenschappelijk onderzoek: een proces van zoeken, ontwerpen en ontwikkelen van nieuwe moleculen.