Cervixkankerscreening Bron: Aanbeveling WVVH 2002/03 Pathofysiologie > 90% vd plaveiselceltumoren ontstaat thv metaplastisch epitheel van overgangszone Cervixkanker wordt altijd voorafgegaan door een HPV-infectie van een hoogrisicotype die persisteert HPV-virus + normaal uitstrijkje: 70-80% binnen jaar virus opgeruimd 20%: CIN-afwijkingen: Overgrote deel: virus opruiming en verdwijnen CIN-afwijking (afhankelijk van ernst CIN-afwijking en immuunstatus) Klein deel: persisterende infectie: Progressie naar cervixkanker enkel bij hoogrisicotype HPV

ASCUS: 'Atypical Squamous Cells of Undetermined Sig-nificance': atypische plaveiselepitheelcellen waarvan de betekenis niet duidelijk is. L-SIL: 'Low-grade Squamous Intraepithelial Lesion': laaggradige intra-epitheliale plaveiselcelafwijkingen. H-SIL: 'High-grade Squamous Intraepithelial Lesion': hooggradige intra-epitheliale plaveiselcelafwijkingen. CIN: 'Cervical Intra-epitheal Neoplasie': intra-epitheliale neoplasie of dysplasie van het plaveiselepitheel. Men onderscheidt drie vormen: lichte (CIN I), matige (CIN II) of ernstige (CIN III) dysplasie. CIS: carcinoma in situ. AGUS: 'Atypical Glandular cells of Undetermined Signi-ficance': atypische klierepitheelcellen waarvan de betekenis niet duidelijk is. Men onderscheidt AGUS lichte atypie en AGUS sterke atypie. Beide kunnen voorkomen zowel bij cellen van endometriale als van endocervicale oorsprong.

Cervixcarcinoom Regressie 1% 12-22% 5% 40% 60% 20% 10% CIN 3 CIN 2 CIN 1 40% 50% 30% Persistentie

Wie en wanneer screenen? Alle vrouwen van 25 tem 64 jaar die ooit seksueel actief zijn geweest Herhaal het eerste normale uitstrijkje na 1 jaar Als dit tweede uitstrijkje ook normaal is: om de 3 jaar screenen Stop screening na 64 jaar indien de laatste 2 opeenvolgende recente uitstrijkjes normaal waren

Contra-indicaties Absolute (blijvende): Tijdelijke: Vrouwen die een hysterectomie hebben gehad owv goedaardige aandoeningen: geen vaginale uitstrijkjes Macroscopisch verdacht letsel: gynaecoloog: biopsie onder colposcopische controle Tijdelijke: Vorig uitstrijkje minder dan 3 maanden geleden Menstruatie of dervings- of doorbraakbloedingen Vaginale ontsteking/infectie Ernstige genitale atrofie (menopauze): korte hormonale substitietherapie Zwangerschap, postpartum (6 maanden), lactatie (6 maanden na stop) Recent gebruik van ontsmettingscrème of –vloeistof, glijmiddel, vaginale medicatie, vaginale douche, voorafgaande colposcopie met azijnzuur Cervixchirurgie minder dan 3 maanden geleden Radiotherapie: ook na jaren op aanvraagformulier vermelden

Risicofactoren Frequentere screening: HIV-infectie: elk jaar Geen korter screeningsinterval: leeftijd (>30j), promiscuïteit, lage socia-economische klasse De niet-participanten: ouderen, kansarmen, migranten: actief aansporen tot screenen

Gepaste materiaal en de juiste techniek Dubbele afname met gecombineerde spatel van AYRE (360°) en endocervicale afname met CYTOBRUSH (90-180°) CERVEX-BRUSH (blauwwitte kwastje; onder lichte druk 5x360° rechtsom draaien) Tussen de 7e en 15e dag van de menstruele cyclus Postmenopauzaal: naar binnen opschuiven vd overgangszone: 1w lokaal oestrogenen bij patiënten met klinische atrofieof atrofie bij vorig uitstrijkje

Beleid